۸۷٬۷۷۵
ویرایش
حج: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ك' به 'ک') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
حج، آهنگ [[خانه خدا]] کردن براى به جا آوردن مناسک ویژه در موسم خاص است و | حج، آهنگ [[خانه خدا]] کردن براى به جا آوردن مناسک ویژه در موسم خاص است و یکى از ارکان دین [[اسلام]] و از ضروریات آن بشمار مى آید. ترک حج با اقرار به وجوب یکى از گناهان کبیره و با انکار، موجب [[کفر]] است. | ||
<div class="wikiInfo"></div> | <div class="wikiInfo"></div> | ||
==معناى لغوى حج== | ==معناى لغوى حج== | ||
1. «حج» در لغت، به معناى قصد و در اصطلاح فقها، انجام اعمال و مناسک مخصوص در زمان خاص (ماه ذی الحجه) و در مکان | 1. «حج» در لغت، به معناى قصد و در اصطلاح فقها، انجام اعمال و مناسک مخصوص در زمان خاص (ماه ذی الحجه) و در مکان معین (مکه و اطراف آن) به قصد تقرب به خدا است. <ref>آشنايى با ابواب فقه، ص 58.</ref> | ||
==حج در قرآن== | ==حج در قرآن== | ||
1. حج گزاردن، حق خداوند بر عهده توانمندان: خداوند متعال در قرآن | 1. حج گزاردن، حق خداوند بر عهده توانمندان: خداوند متعال در قرآن کریم مى فرماید: «وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلًا ۚ وَمَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِینَ؛ <ref>سوره آل عمران، آیه 97</ref>.و براى خدا بر مردم است که آهنگ خانه (او) کنند، آن‌ها که توانایى رفتن به سوى آن را دارند. و هر کس کفر ورزد (و حج را ترک کند، به خود زیان رسانده)، خداوند از همه جهانیان، بى‌نیاز است». | ||
از | از این آیه شریفه استفاده مى شود که حق خداوند بر مردم این است: آنان که استطاعت و توان دارند، آهنگ زیارت خانه او نمایند؛ یعنى آنان که توان مالى و فکرى و جسمى دارند و مسافرت لطمه اى به زندگى و امر معاش آنان نمى زند و پس از مراجعت از حج قدرت بر ادامه و اداره زندگى را دارند و در مسیر راه، خطرى آنان را تهدید نمى کند و راه به رویشان باز است (که همه این‌ها در کلمه استطاعت نهفته است)، حج به صورت یک بدهى الهى شمرده مى شود و هر که این بدهى را نپردازد و از رفتن به حج سرباز زند، کافر محسوب مى شود. <ref>سوره آل عمران، آیه 97.</ref> | ||
چنان که امام صادق علیه السلام در | چنان که امام صادق علیه السلام در این زمینه مى فرماید: هر کس از دنیا برود و حَجة الاسلام را بجا نیاورد بدون این که او را حاجتى ضرورى باشد یا آن که به جهت بیمار شدن از آن باز ماند یا آن که پادشاهى از رفتن آن جلوگیرى نماید چنین کسى (مسلمان نخواهد مرد بلکه) یهودى یا مسیحى از دنیا خواهد رفت. <ref>ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، شيخ صدوق، ص 282.</ref> | ||
[<ref>احکام بيماران، پزشکان و خانواده ها، ص 44.</ref> | [<ref>احکام بيماران، پزشکان و خانواده ها، ص 44.</ref> | ||
2. حج و مناسک آن، جلوه آشکار هدایت و راهنمایی خداوند: «وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَکُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ... کَذَٰلِکَ سَخَّرَهَا لَکُمْ لِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاکُمْ...». (سوره حج، آیه 36) | 2. حج و مناسک آن، جلوه آشکار هدایت و راهنمایی خداوند: «وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَکُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ... کَذَٰلِکَ سَخَّرَهَا لَکُمْ لِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاکُمْ...». (سوره حج، آیه 36) | ||
3. حج و مناسک آن، از مقدسات و شعائر الهی: | 3. حج و مناسک آن، از مقدسات و شعائر الهی: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تُحِلُّوا شَعَائِرَ اللَّهِ وَلَا الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَلَا الْهَدْیَ وَلَا الْقَلَائِدَ وَلَا آمِّینَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ یَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنْ رَبِّهِمْ وَرِضْوَانًا...». (سوره مائده، آیه 2) | ||
«وَأَذِّنْ | «وَأَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجَالًا وَعَلَىٰ کُلِّ ضَامِرٍ یَأْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ × لِیَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ ...ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْیُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْیَطَّوَّفُوا بِالْبَیْتِ الْعَتِیقِ ×ذَٰلِکَ وَمَنْ یُعَظِّمْ حُرُمَاتِ اللَّهِ فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ...». (سوره حج، 30ـ27) | ||
4. حج میدان انجام اعمال خیر و کسب توشه برای آخرت: «الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ فَمَنْ فَرَضَ | 4. حج میدان انجام اعمال خیر و کسب توشه برای آخرت: «الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ فَمَنْ فَرَضَ فِیهِنَّ الْحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِی الْحَجِّ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ یَعْلَمْهُ اللَّهُ وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوَىٰ...». (سوره بقره، آیه 197) | ||
==حج در روایات== | ==حج در روایات== | ||
1. حج | 1. حج وسیله تقویت دین:قال علی علیه السلام: «وَالْحَجَّ تَقْوِیَةً لِلدِّینِ؛ خداوند حج را وسیله تقویت دین قرار داد».<ref>[[نهج البلاغه]]: خ 1.</ref> | ||
2. اهمیت حج: قال على علیه السلام: «الله الله فى بیت ربکم لاتخلوه مابقیتم فانه ان ترک لم تناظروا؛ امام على علیه السلام فرمود: خدا را! درباره خانه پروردگارتان در نظر داشته باشید تا هستید، آن را خالى نگذارید. زیرا اگر حج متروک شود نظر رحمت خدا از شما قطع خواهد شد». <ref>بحارالانوار، ج 16ص 96.</ref> | 2. اهمیت حج: قال على علیه السلام: «الله الله فى بیت ربکم لاتخلوه مابقیتم فانه ان ترک لم تناظروا؛ امام على علیه السلام فرمود: خدا را! درباره خانه پروردگارتان در نظر داشته باشید تا هستید، آن را خالى نگذارید. زیرا اگر حج متروک شود نظر رحمت خدا از شما قطع خواهد شد». <ref>بحارالانوار، ج 16ص 96.</ref> | ||
3. حج و توجه به سوى خدا: عن ابى جعفر الباقر علیه السلام فى قول الله تبارک و تعالى: «ففروا الى الله انى لکم منه نذیر مبین . قال: حجوا الى الله؛ امام باقر علیه السلام درباره آیه شریفه «ففروا الى الله انى لکم منه نذیر مبین » فرموده است: منظور از فرار به سوى خدا آن است که آهنگ حج کنید». <ref>معانى الاخبار، ص 222.</ref> | 3. حج و توجه به سوى خدا: عن ابى جعفر الباقر علیه السلام فى قول الله تبارک و تعالى: «ففروا الى الله انى لکم منه نذیر مبین . قال: حجوا الى الله؛ امام باقر علیه السلام درباره آیه شریفه «ففروا الى الله انى لکم منه نذیر مبین » فرموده است: منظور از فرار به سوى خدا آن است که آهنگ حج کنید». <ref>معانى الاخبار، ص 222.</ref> | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
بازگشت به مکه از منىٰ براى طواف وداع؛[۵۴] <ref>همان، ج20، ص 53.</ref> خواندن شش رکعت نماز در مسجد خیف در مدت اقامت در منىٰ؛[۵۵] <ref>همان، 54.</ref> فرود آمدن در وادى مُحَصَّب (ابطح) و به پشت دراز کشیدن، هنگام کوچ از منىٰ در روز سیزدهم ذی الحجه[۵۶] <ref>همان، 57.</ref> (تحصیب)؛ داخل شدن در کعبه بدون کفش، به ویژه براى کسى که نخستین بار حج مى‌گزارد و غسل و دعاکردن هنگام دخول و نیز خواندن دو رکعت نماز بین دو ستون بر سنگ سرخ، همچنین چهار گوشه بیت در هر گوشه دو رکعت و سپس خواندن دعاى مأثور و استلام ارکان کعبه، به ویژه رکن یمانى؛[۵۷] <ref>همان، 60-65.</ref> طواف کردن براى خویشان و همشهریان[۵۸] <ref>همان، 68.</ref> و سپس طواف وداع و استلام ارکان و مستجار و دعاکردن به آنچه مى‌خواهد و آمدن نزد چاه زمزم و نوشیدن از آب آن و خواندن دعاى مأثور هنگام خارج شدن[۵۹] <ref>همان، 65.</ref> (آب زمزم)؛ به سجده افتادن و رو به قبله قرار گرفتن و دعاکردن قبل از ترک مسجدالحرام؛ خروج از مسجد از باب حناطین[۶۰]؛ <ref>همان، 66-67.</ref> عزم بازگشت به مکه براى حج در سال‌هاى بعد؛ بنابر تصریح برخى، حضور در محل ولادت رسول خدا صلى الله علیه و آله و نیز منزل حضرت خدیجه (مولد حضرت زهرا) علیهماالسلام و زیارت قبر ایشان در قبرستان حجون؛ رفتن به مسجد ارْقَم (خانه ارقم بن ابى ارقم که رسول خدا صلى الله علیه و آله در آغاز دعوت مدتى در آن جا مخفى بود. بعدها در محل این خانه مسجدى ساختند که به مسجد خیزران معروف بود. با توسعه مسجدالحرام، این محل هم اکنون ضمیمه مسجد شده است) و صعود به غار حِرا و غار ثور.[۶۱] <ref>همان، 69.</ref> | بازگشت به مکه از منىٰ براى طواف وداع؛[۵۴] <ref>همان، ج20، ص 53.</ref> خواندن شش رکعت نماز در مسجد خیف در مدت اقامت در منىٰ؛[۵۵] <ref>همان، 54.</ref> فرود آمدن در وادى مُحَصَّب (ابطح) و به پشت دراز کشیدن، هنگام کوچ از منىٰ در روز سیزدهم ذی الحجه[۵۶] <ref>همان، 57.</ref> (تحصیب)؛ داخل شدن در کعبه بدون کفش، به ویژه براى کسى که نخستین بار حج مى‌گزارد و غسل و دعاکردن هنگام دخول و نیز خواندن دو رکعت نماز بین دو ستون بر سنگ سرخ، همچنین چهار گوشه بیت در هر گوشه دو رکعت و سپس خواندن دعاى مأثور و استلام ارکان کعبه، به ویژه رکن یمانى؛[۵۷] <ref>همان، 60-65.</ref> طواف کردن براى خویشان و همشهریان[۵۸] <ref>همان، 68.</ref> و سپس طواف وداع و استلام ارکان و مستجار و دعاکردن به آنچه مى‌خواهد و آمدن نزد چاه زمزم و نوشیدن از آب آن و خواندن دعاى مأثور هنگام خارج شدن[۵۹] <ref>همان، 65.</ref> (آب زمزم)؛ به سجده افتادن و رو به قبله قرار گرفتن و دعاکردن قبل از ترک مسجدالحرام؛ خروج از مسجد از باب حناطین[۶۰]؛ <ref>همان، 66-67.</ref> عزم بازگشت به مکه براى حج در سال‌هاى بعد؛ بنابر تصریح برخى، حضور در محل ولادت رسول خدا صلى الله علیه و آله و نیز منزل حضرت خدیجه (مولد حضرت زهرا) علیهماالسلام و زیارت قبر ایشان در قبرستان حجون؛ رفتن به مسجد ارْقَم (خانه ارقم بن ابى ارقم که رسول خدا صلى الله علیه و آله در آغاز دعوت مدتى در آن جا مخفى بود. بعدها در محل این خانه مسجدى ساختند که به مسجد خیزران معروف بود. با توسعه مسجدالحرام، این محل هم اکنون ضمیمه مسجد شده است) و صعود به غار حِرا و غار ثور.[۶۱] <ref>همان، 69.</ref> | ||
==فوت شدن حج== | ==فوت شدن حج== | ||
کسى که حجش فوت شده با انجام دادن عمره مفرده از احرام خارج مى‌شود. در این که در این صورت لازم است براى عمره نیت کند یا نیازى نیست، بلکه عمل او به صورت قهرى تبدیل به عمره مى‌شود، اختلاف است. در صورت واجب بودن حج بر چنین شخصى، سال دیگر باید آن را به جا آورد. در صورت مستحب بودن، به جا آوردن آن در آینده استحباب دارد. <ref>همان، 19/ 86-89.</ref> | کسى که حجش فوت شده با انجام دادن عمره مفرده از احرام خارج مى‌شود. در این که در این صورت لازم است براى عمره نیت کند یا نیازى نیست، بلکه عمل او به صورت قهرى تبدیل به عمره مى‌شود، اختلاف است. در صورت واجب بودن حج بر چنین شخصى، سال دیگر باید آن را به جا آورد. در صورت مستحب بودن، به جا آوردن آن در آینده استحباب دارد. <ref>همان، 19/ 86-89.</ref> | ||
کسى که حجش فوت شده، مستحب است تا پایان ایام تشریق در منىٰ بماند و اعمال عمره مفرده را پس از این ایام انجام دهد. <ref>همان، 91.</ref> | کسى که حجش فوت شده، مستحب است تا پایان ایام تشریق در منىٰ بماند و اعمال عمره مفرده را پس از این ایام انجام دهد. <ref>همان، 91.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۶: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
آشنایى با ابواب فقه، محمد اسماعیل نورى | |||
ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، | ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، شیخ صدوق | ||
احکام | احکام بیماران، پزشکان و خانواده ها | ||
معانى الاخبار، شیخ صدوق | معانى الاخبار، شیخ صدوق | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۰۰: | ||
منبع : دانشنامه اسلامی | منبع : دانشنامه اسلامی | ||
<references /> | <references /> | ||
[[ رده: فقه ]] | [[ رده: فقه ]] | ||
[[رده: عبادیات ]] | [[رده: عبادیات ]] | ||