پرش به محتوا

عبدالله بن مسعود: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۶: خط ۱۶:
|جزء نخستین گروندگان
|جزء نخستین گروندگان
|-
|-
|حضور در جنگ‌ها
|حضور در جنگ‌ها
|[[بدر]] • [[احد]] • همچنین جنگ‌های رِدّه • فتح [[شام]]
|[[بدر]] • [[احد]] • همچنین جنگ‌های رِدّه • فتح [[شام]]
|-
|-
خط ۴۳: خط ۴۳:
=اسلام‌آوردن ابن‌ مسعود=
=اسلام‌آوردن ابن‌ مسعود=


درباره زمان اسلام‌آوردن ابن‌ مسعود اختلاف است. برخی او را ششمین پذیرنده اسلام دانسته و از این رو او را [[سادسُ سِتَّة]] گفته‌اند؛ <ref> المستدرک، ج۳، ص۳۱۳؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۱؛ الاصابه، ج۴، ص۱۹۹</ref> اما ابن‌ اسحاق و برخی دیگر او را بیست و دومین اسلام آورنده شمرده‌اند. <ref>سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۴۶۴</ref> در نحوه اسلام او آمده است که هنگام چراندن گوسفندان، اعجازی از [[پیامبر اسلام]] دید و مسلمان شد <ref>مسند احمد، ج۱، ص۳۷۹؛ الاستیعاب، ج۳، ص۹۸۷-۹۸۸؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۱</ref> و از پیامبر خواست که به او دانش بیاموزد. پیامبر فرمود: «إنّک لَغلامٌ مُعَلَّم» (تو پسری تعلیم یافته‌ای). <ref>الطبقات، ج۳، ص۱۵۰-۱۵۱؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۱؛ الاصابه، ج۴، ص۱۹۹</ref> با توجه به این گزارش‌ها، اسلام آوردنش پیش از دعوت پیامبر در‌ [[دارُ اَرقم]] بوده است؛ چنانکه [[واقدی]] بدان اشاره دارد. <ref>انساب الاشراف، ج۱۱، ص۲۱۰</ref>
درباره زمان اسلام‌آوردن ابن‌ مسعود اختلاف است. برخی او را ششمین پذیرنده اسلام دانسته و از این رو او را [[سادسُ سِتَّة]] گفته‌اند؛ <ref> المستدرک، ج۳، ص۳۱۳؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۱؛ الاصابه، ج۴، ص۱۹۹</ref> اما ابن‌ اسحاق و برخی دیگر او را بیست و دومین اسلام آورنده شمرده‌اند. <ref>سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۴۶۴</ref> در نحوه اسلام او آمده است که هنگام چراندن گوسفندان، اعجازی از [[پیامبر اسلام]] دید و مسلمان شد <ref>مسند احمد، ج۱، ص۳۷۹؛ الاستیعاب، ج۳، ص۹۸۷-۹۸۸؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۱</ref> و از پیامبر خواست که به او دانش بیاموزد. پیامبر فرمود: «إنّک لَغلامٌ مُعَلَّم» (تو پسری تعلیم یافته‌ای). <ref>الطبقات، ج۳، ص۱۵۰-۱۵۱؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۱؛ الاصابه، ج۴، ص۱۹۹</ref> با توجه به این گزارش‌ها اسلام آوردنش پیش از دعوت پیامبر در‌ [[دارُ اَرقم]] بوده است؛ چنانکه [[واقدی]] بدان اشاره دارد. <ref>انساب الاشراف، ج۱۱، ص۲۱۰</ref>


ابن‌ مسعود نخستین‌ نومسلمانی بود که داوطلبانه [[سوره الرحمن]] را با‌ صدای‌ بلند بر مشرکان‌ مکه خواند و به همین سبب قریش او را زیر ضرب و شتم گرفتند؛ ولی از تلاوت دست برنداشت تا خواندن آن آیات را به پایان رساند. <ref> السیرة النبویه، ج۱، ص۳۱۴-۳۱۵؛ انساب الاشراف، ج۱۱، ص۲۱۱؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۱-۲۸۲</ref>
ابن‌ مسعود نخستین‌ نومسلمانی بود که داوطلبانه [[سوره الرحمن]] را با‌ صدای‌ بلند بر مشرکان‌ مکه خواند و به همین سبب قریش او را زیر ضرب و شتم گرفتند؛ ولی از تلاوت دست برنداشت تا خواندن آن آیات را به پایان رساند. <ref> السیرة النبویه، ج۱، ص۳۱۴-۳۱۵؛ انساب الاشراف، ج۱۱، ص۲۱۱؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۱-۲۸۲</ref>


او همراه مادرش که اسلام آورده بود، در منزل پیامبر خدمت می‌کرد و در سفر و حضر همراه وی بود و به نگهداری لوازم شخصی او همچون جامه و کفش و فراهم‌آوردن بسترش اهتمام داشت. <ref>اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۲؛ الاصابه، ج۴، ص۱۹۹-۲۰۰</ref> ازاین رو، او را «صاحبُ النَّعلَینِ و السِّواکِ و الوَساد» (صاحب کفش و مسواک و بستر) لقب داده‌اند. <ref>انساب الاشراف، ج۱۱، ص۲۱۷؛ الاستیعاب، ج۳، ص۹۸۸؛ الاصابه، ج۴، ص۲۰۰</ref>
او همراه مادرش که اسلام آورده بود در منزل پیامبر خدمت می‌کرد و در سفر و حضر همراه وی بود و به نگهداری لوازم شخصی او همچون جامه و کفش و فراهم‌آوردن بسترش اهتمام داشت. <ref>اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۲؛ الاصابه، ج۴، ص۱۹۹-۲۰۰</ref> ازاین رو او را «صاحبُ النَّعلَینِ و السِّواکِ و الوَساد» (صاحب کفش و مسواک و بستر) لقب داده‌اند. <ref>انساب الاشراف، ج۱۱، ص۲۱۷؛ الاستیعاب، ج۳، ص۹۸۸؛ الاصابه، ج۴، ص۲۰۰</ref>


=لقب ذوالهجرتین=
=لقب ذوالهجرتین=
خط ۵۸: خط ۵۸:
=جایگاه نزد [[شیعه]] و [[سنی]]=
=جایگاه نزد [[شیعه]] و [[سنی]]=


[[اهل‌ سنت]] بر جلالت قدر او اتفاق‌نظر دارند و او را از [[عَشَرهٔ مُبَشَّره]] می‌دانند. <ref> الاستیعاب، ج۳، ص۹۸۸؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۴</ref> در آثار [[امامیه]] هم از‌ ابن‌ مسعود همواره‌ به‌ عنوان‌ یکی‌ از بزرگان‌ صحابه‌ به احترام‌ یاد و به روایت‌های او به‌ ویژه‌ احادیثش در تأیید فضیلت‌های اهل‌ بیت(ع) توجه‌ شده است. <ref>الخصال، ص۱۷۳، ۴۶۴، ۴۶۷-۴۶۹</ref> البته علماء شیعه درباره وی اتفاق‌نظر ندارند. برخی در شیعه‌بودن او تردید کرده‌اند؛ با استناد به ادله‌ای از جمله روایت منقول از [[فضل بن شاذان]] در مورد [[مخلط]] بودن (راوی‌ای که صحیح و ناصحیح را نقل می‌کند) ابن‌ مسعود، <ref>رجال کشی، ج۱، ص۱۷۸-۱۷۹</ref> و نیز [[فتاوای فقهی]] وی و تخطئه‌اش در برخی روایت‌ها و ترجیح قرائت [[ابی ‌بن کعب]] بر قرائت او از سوی [[امام صادق(ع)]]. <ref>الکافی، ج۲، ص۶۳۴؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۳۴۵</ref>
[[اهل‌ سنت]] بر جلالت قدر او اتفاق‌نظر دارند و او را از [[عَشَرهٔ مُبَشَّره]] می‌دانند. <ref> الاستیعاب، ج۳، ص۹۸۸؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۴</ref> در آثار [[امامیه]] هم از‌ ابن‌ مسعود همواره‌ به‌ عنوان‌ یکی‌ از بزرگان‌ صحابه‌ به احترام‌ یاد و به روایت‌های او به‌ ویژه‌ احادیثش در تأیید فضیلت‌های اهل‌ بیت(ع) توجه‌ شده است. <ref>الخصال، ص۱۷۳، ۴۶۴، ۴۶۷-۴۶۹</ref> البته علماء شیعه درباره وی اتفاق‌نظر ندارند. برخی در شیعه‌بودن او تردید کرده‌اند؛ با استناد به ادله‌ای از جمله روایت منقول از [[فضل بن شاذان]] در مورد [[مخلط]] بودن (راوی‌ای که صحیح و ناصحیح را نقل می‌کند) ابن‌ مسعود  <ref>رجال کشی، ج۱، ص۱۷۸-۱۷۹</ref> و نیز [[فتاوای فقهی]] وی و تخطئه‌اش در برخی روایت‌ها و ترجیح قرائت [[ابی ‌بن کعب]] بر قرائت او از سوی [[امام صادق(ع)]]. <ref>الکافی، ج۲، ص۶۳۴؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۳۴۵</ref>


این گروه روایت‌های [[شیخ صدوق]] را ضعیف دانسته‌اند که ابن‌ مسعود را از ۱۲ مخالف ابوبکر شمرده و از پیامبر(ص) روایتی در معرفی [[امامان دوازده‌گانه]] جانشین ایشان آورده است. <ref>معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۳۴۵-۳۴۶</ref> گروهی دیگر با استدلال‌هایی وی را توثیق کرده‌اند؛ از جمله اینکه [[ابن قولویه]] در [[کامل الزیارات]] از او نقل کرده است. <ref>معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۳۴۴-۳۴۵</ref>
این گروه روایت‌های [[شیخ صدوق]] را ضعیف دانسته‌اند که ابن‌ مسعود را از ۱۲ مخالف ابوبکر شمرده و از پیامبر(ص) روایتی در معرفی [[امامان دوازده‌گانه]] جانشین ایشان آورده است. <ref>معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۳۴۵-۳۴۶</ref> گروهی دیگر با استدلال‌هایی وی را توثیق کرده‌اند؛ از جمله اینکه [[ابن قولویه]] در [[کامل الزیارات]] از او نقل کرده است. <ref>معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۳۴۴-۳۴۵</ref>
خط ۶۴: خط ۶۴:
=مصحف ابن مسعود=
=مصحف ابن مسعود=


براساس آنچه در منابع آمده، ابن مسعود آیات قرآن را از حافظه بر شاگردان املا می‌نمود و آنان قرائت او را در مصاحفی می‌نوشتند. <ref>«‌المبانی »، صص۳۵-۳۶؛ ابونعیم، ج۱، ص۱۲۴</ref>
براساس آنچه در منابع آمده ابن مسعود آیات قرآن را از حافظه بر شاگردان املا می‌نمود و آنان قرائت او را در مصاحفی می‌نوشتند. <ref>«‌المبانی »، صص۳۵-۳۶؛ ابونعیم، ج۱، ص۱۲۴</ref>


در جریان گردآوری قرآن و فراهم آوردن مصحف رسمی توسط عثمان و به مباشرت [[زید بن ثابت]]، در روایات سخن از نسخه‌ای با عنوان <big>مصحف ابن مسعود‌</big> به میان آمده که مورد توجه قرار نگرفته و عثمان او را امر کرده مصحف خود را تحویل نماید تا به همراه دیگر مصاحف از بین برده شود. به گفته روایات، ابن مسعود به این امر تن در نداد و به همین سبب به امر عثمان مضروب شد. <ref>ابن ابی داوود، کتاب المصاحف، ۱۳۵۵ق، ص۱۳-۱۸</ref>
در جریان گردآوری قرآن و فراهم آوردن مصحف رسمی توسط عثمان و به مباشرت [[زید بن ثابت]]، در روایات سخن از نسخه‌ای با عنوان <big>مصحف ابن مسعود‌</big> به میان آمده که مورد توجه قرار نگرفته و عثمان او را امر کرده مصحف خود را تحویل نماید تا به همراه دیگر مصاحف از بین برده شود. به گفته روایات ابن مسعود به این امر تن در نداد و به همین سبب به امر عثمان مضروب شد. <ref>ابن ابی داوود، کتاب المصاحف، ۱۳۵۵ق، ص۱۳-۱۸</ref>


اما بنا به برخی روایات ابن مسعود از این موضع خود عدول و [[مصحف عثمانی]] را تأیید کرد. <ref>پاکتچی، احمد، مدخل "ابن مسعود، ابو عبدالرحمن" در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد 4</ref>
اما بنا به برخی روایات ابن مسعود از این موضع خود عدول و [[مصحف عثمانی]] را تأیید کرد. <ref>پاکتچی، احمد، مدخل "ابن مسعود، ابو عبدالرحمن" در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد 4</ref>
خط ۸۳: خط ۸۳:
==دیدگاه علامه تستری==
==دیدگاه علامه تستری==


مرحوم [[علامه تستری]] در کتاب [[قاموس الرجال]] به دلایلی که در شیعه بودن ابن مسعود ذکر شد، خدشه می‌کند و می‌گوید: خبر انکار دوازده نفر به [[خلافت]] ابوبکر در منابع دیگر مثل [[احتجاج طبرسی]] ذکر شده و ابن مسعود جزء آنها شمرده نشده است و از طرفی اخباری بر مخالفت او با حضرت علی (ع) داریم؛ و روایتی هم که نقل شده با این مضمون که ابن مسعود گفته من از امام خودم در کارها اذن نمی‌گرفتم، همان‌طور که [[سلمان]] و [[عمار]] می‌گرفتند؛ لذا من [[توبه]] می‌کنم، خبر واحد است و نمی‌شود به آن استناد کرد. <ref> محمدتقی، تستری، قاموس الرجال، ج ۶، ص ۶۰۰ ـ ۶۰۸، چاپ جامعه مدرسین قم، محرم ۱۴۱۵</ref>
مرحوم [[علامه تستری]] در کتاب [[قاموس الرجال]] به دلایلی که در شیعه بودن ابن مسعود ذکر شد خدشه می‌کند و می‌گوید: خبر انکار دوازده نفر به [[خلافت]] ابوبکر در منابع دیگر مثل [[احتجاج طبرسی]] ذکر شده و ابن مسعود جزء آنها شمرده نشده است و از طرفی اخباری بر مخالفت او با حضرت علی (ع) داریم؛ و روایتی هم که نقل شده با این مضمون که "ابن مسعود گفته من از امام خودم در کارها اذن نمی‌گرفتم، همان‌طور که [[سلمان]] و [[عمار]] می‌گرفتند؛ لذا من [[توبه]] می‌کنم" خبر واحد است و نمی‌شود به آن استناد کرد. <ref> محمدتقی، تستری، قاموس الرجال، ج ۶، ص ۶۰۰ ـ ۶۰۸، چاپ جامعه مدرسین قم، محرم ۱۴۱۵</ref>


==دیدگاه مرحوم خویی==
==دیدگاه مرحوم خویی==


مرحوم [[آیت الله خویی]] هم در [[کتاب معجم]] او را محب حضرت علی (ع) نمی‌داند و می‌گوید: تابع حضرت نبوده؛ ولی چون در اسناد [[کتاب کامل الزیارات]] آمده، می‌شود حکم به وثاقت او داد. <ref>خوئی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج ۱۰، ص ۳۲۲، چاپ اول، سال ۱۳۹۸، انتشارات مدینه العلم قم</ref>
مرحوم [[آیت الله خویی]] هم در [[کتاب معجم]] او را محب حضرت علی (ع) نمی‌داند و می‌گوید: تابع حضرت نبوده؛ ولی چون در اسناد [[کتاب کامل الزیارات]] آمده می‌شود حکم به وثاقت او داد. <ref>خوئی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج ۱۰، ص ۳۲۲، چاپ اول، سال ۱۳۹۸، انتشارات مدینه العلم قم</ref>


=فوت ابن مسعود=
=فوت ابن مسعود=
Writers، confirmed، مدیران
۸۷٬۹۰۶

ویرایش