نقش حج در وحدت مسلمین (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

اندک مطالعه در وضع عمل حج به ما مى‏فهماند که منظور مقدس شارع اسلام [از] تشریع حج این بوده که مسلمانان به یکدیگر نزدیکتر شوند و وسیله‏ اى به وجود آید که مسلمانان اقطار عالم خواه ناخواه یکدیگر را در یک نقطه ملاقات کنند و پیوندشان محکم‏تر گردد.

ممکن است بعضى افراد گمان کنند اینها فرضیاتى است که ما از پیش خود مى‏سازیم و مى‏بافیم، شارع اسلام چنین منظورهایى نداشته است. ازاین‏رو لازم است نصوص اسلامى را ذکر کنیم تا معلوم شود اینها مطالبى است که خود اسلام در هزار و چهارصد سال پیش گفته است.

یعنى همانا پروردگار شما یکى است، پدر شما یکى است، همه شما فرزندآدم هستید و آدم از خاک است، گرامى‏ترین شما نزد خداوند باتقواترین شماست، عرب را بر عجم فضیلت نیست مگر به وسیله تقوا.

چرا اینجا را براى این اعلام انتخاب فرمود؟ براى اینکه تا دامنه قیامت که مراسم حج بپاست، مردم بیایند و به یاد توصیه‏ هاى پیغمبر بزرگوارشان بیفتند و متنبه گردند و راه تفرق نپویند، دست یکدیگر را در اینجا به عنوان دوستى و برادرى بفشارند، موانع را از میان ببرند، قراردادها و پیمانها و مبادله‏هاى معنوى و مادى با هم برقرار کنند.

این که مسلمانان به صورت ظاهر در مکه اجتماع کنند و دلهاشان نسبت به یکدیگر پر از کینه و عداوت باشد، مصداق کلام خداى متعال باشند: تَحْسَبُهُمْ جَمیعاً وَ قُلوبُهُمْ شَتّى‏ <ref>حشر/ 14</ref>. (مى‏پندارى آنها با هم اند و حال آنکه دلهاشان پراکنده است) و مصداق کلام على علیه السلام بوده باشند: ایُّهَا النّاسُ الْمُجْتَمَعَةُ ابْدانُهُمُ الْمُخْتَلَفَةُ اهْواؤُهُمْ <ref>‏نهج البلاغه، خطبه 29</ref>.  (اى مردمى که بدنهاشان در یک جا جمع شده اما خواسته‏ها و آرزوها و هدفهاشان از هم جداست)، این گونه اجتماعى منظور اسلام نیست، حج براى چنین اجتماعى نیست، خداوند به چنین اجتماعى به نظر رحمت نمى‏نگرد.

یکى از کارهاى پسندیده‏اى که در دنیاى امروز معمول است این است که افرادى که در یک محفل و یا کنگره براى اولین بار با هم آشنا مى‏شوند کارتهاى خود را مبادله مى‏کنند، اسم و آدرس یکدیگر را یاد مى‏گیرند. این کار وسیله مى‏شود که‏ بعدها با هم نامه مبادله کنند، از کارهاى یکدیگر آگاه شوند، آثار و تألیفات خود یا آثار و تألیفات مورد علاقه خود را براى یکدیگر بفرستند. بدیهى است که این کارها پیوندها را محکم مى‏کند.

یعنى فلسفه حج تقویت دین است (یا فلسفه حج نزدیک کردن پیروان دین است). به هر حال منظور یکى است. اگر مفهوم کلام این باشد که فلسفه حج تقویت دین است، منظور این است که با اجتماع حج روابط مسلمانان محکم‏تر مى‏شود و ایمان مسلمانان نیرومندتر مى‏گردد و به این وسیله اسلام نیرومندتر مى‏گردد.  

از قدیم معمول بوده است که گروههایى که با یکدیگر به جنگ مى‏پرداخته ‏اندهرکدام پرچم مخصوص به خود داشته‏اند و در زیر آن گرد مى‏آمده‏ اند. پرچم رمز بقا و استقلال و مقاومت آنها به شمار مى‏آمده است. برافراشته بودن آن دلیل حیات جمعى آنها بوده است و افتادن و خوابیدن آن علامت شکست آنها بوده است. دلیر و دلاورترین آنها نامزد به دست گرفتن پرچم بوده است، گردان و دلاوران دور او را مى‏گرفتند که برافراشته بماند.

برعکس، دشمن کوشش مى‏کرد که پرچم را بخواباند.پرچم، مقدس و محترم بود. امروز نیز پرچم رمز استقلال و وحدت و شخصیت مستقل ملتها و کشورهاست. هر کشورى از خود پرچم و علامتى دارد و آن را مقدس مى‏شمارد و احیاناً به آن سوگند مى‏خورد.

امیر المؤمنین مى‏فرماید: «کعبه پرچم اسلام است» یعنى همان طورى که پرچمها رمز اتحاد و یگانگى جمعیتها و نشانه همبستگى آنهاست و برپا بودن آن علامت حیات آنهاست، کعبه براى اسلام این‏چنین است.  

از اینجا مى‏توانیم بفهمیم که منظور اسلام این نبوده که مردم ندانسته و نفهمیده بروند به مکه و فقط یک سلسله مناسک که براى خود آنها نامفهوم است بجا آورند.

منظور اصلى این است که تحت لواى کعبه یعنى همان خانه‏اى که اولین بار در میان بشر براى پرستش خداى یگانه بنا شد، به صورت یک قوم واحد و ملت واحد و هم‏عزم و هم‏رزم گرد آیند. شعار اصلى و اساسى اسلام «توحید» است. کعبه خانه توحید است. قرآن کریم مى‏فرماید: «انَّ اوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ لَلَّذى بِبَکَّةَ مُبارَکاً» یعنى اولین خانه‏اى که براى مردم نهاده شد همان است که در سرزمین مکه است.