۸۷٬۱۹۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شخصیت | |||
| عنوان = | |||
| تصویر = عالمان شیعه.jpg | |||
| نام = حسین بن جمالالدین محمد خوانساری | |||
| | | نامهای دیگر = | ||
| سال تولد = 1016 ق | |||
| تاریخ تولد = | |||
| محل تولد = اصفهان، [[ایران]] | |||
| سال درگذشت = 1098 ق | |||
|سال | | تاریخ درگذشت = | ||
| | | محل درگذشت = اصفهان، ایران | ||
| استادان = {{ فهرست جعبه افقی|ملا محمدتقی مجلسی|خلیفة السلطان|محقق سبزواری|شیخ بهایی|میرفندرسکی}} | |||
|ایران | | شاگردان = | ||
| دین = [[اسلام]] | |||
| مذهب = [[شیعه]] | |||
|سال 1098 | | آثار = {{ فهرست جعبه افقی|مشارق الشموس فی شرح الدروس|حاشیه بر الهیات شفا|رساله در جبر و اختیار}} | ||
| | | فعالیتها = {{ فهرست جعبه افقی|آقاجمالالدین محمد (فرزند وی)|آقارضیالدین محمد|محمد صالح خاتون آبادی |ملامیرزای شیروانی|شیخجعفر قاضی|سید نعمت الله جزایری}} | ||
|محل | | وبگاه = | ||
}} | |||
| | |||
|ملا محمدتقی | |||
خلیفة | |||
محقق | |||
شیخ | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|مشارق الشموس فی شرح | |||
حاشیه بر الهیات | |||
رساله در جبر و | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
'''حسین بن | '''حسین بن جمالالدین محمد خوانساری''' معروف به '''محقق خوانساری''' (۱۰۱۶-۱۰۹۸ق) از فقهای مکتب فقهی اصفهان و حکیم شیعی در دوره صفوی که در دانش فلسفه و حکمت تبحّر داشت. | ||
او در آغاز به کلام و فلسفه گرایش داشت ولی بعدها به فقه و اصول علاقمند و در این رشته معروف شد و ریاست علمی و مذهبی زمان بر او مسلّم گردید. | او در آغاز به کلام و فلسفه گرایش داشت ولی بعدها به فقه و اصول علاقمند و در این رشته معروف شد و ریاست علمی و مذهبی زمان بر او مسلّم گردید. | ||
خوانساری در ۱۰۹۸ق در ۸۲ سالگی در اصفهان درگذشت و در قبرستان تخت فولاد اصفهان نزدیک قبر بابا | خوانساری در ۱۰۹۸ق در ۸۲ سالگی در اصفهان درگذشت و در قبرستان تخت فولاد اصفهان نزدیک قبر بابا رکنالدین مدفون گردید که این بخش از قبرستان تخت فولاد به تکیه آقا حسین خوانساری معروف شدهاست. | ||
==زندگینامه== | |||
آقاحسین پیش از رسیدن به سن بلوغ به قصد کسب معارف و علوم اسلامی به اصفهان رفت و در مدرسه خواجهملک به تحصیل پرداخت. در اصفهان از محضر استادان بسیاری استفاده کرد و به همین جهت خود را «تلمیذ البشر» نامید که اشاره به کثرت استادهایش داشته باشد. | آقاحسین پیش از رسیدن به سن بلوغ به قصد کسب معارف و علوم اسلامی به اصفهان رفت و در مدرسه خواجهملک به تحصیل پرداخت. در اصفهان از محضر استادان بسیاری استفاده کرد و به همین جهت خود را «تلمیذ البشر» نامید که اشاره به کثرت استادهایش داشته باشد. | ||
آقاحسین علوم عقلی را نزد [[میرابوالقاسم فندرسکی]] | آقاحسین علوم عقلی را نزد [[میرفندرسکی|میرابوالقاسم فندرسکی]] و علوم نقلی را در محضر [[محمد تقی مجلسی|محمدتقی مجلسی]] تکمیل کرد و از وی اجازه روایت گرفت. از استادان دیگر وی [[محقق سبزواری]] مؤلف کتاب الذّخیره و حیدر بن محمد خوانساری نویسنده زبدة التصانیف را نام بردهاند. گرچه در دوران تحصیل گرفتار فقر و تنگدستی بود، ولی سرانجام به جایی رسید که شاه سلیمان صفوی جبّه گرانبهای خود را برای او فرستاد و در یکی از سفرها نیابت سلطنت و رسیدگی به کارهای کشوری را به وی واگذار کرد. آقاحسین با وجود جاه و مقام و رفاهی که داشت، همواره پناه بینوایان و تهیدستان بود. او در دانشهای معقول و منقول تبحّر داشت و به گفته افندی اصفهانی «پشتوانه اهل علم» بود<ref>افندی اصفهانی، ریاضالعلماء، ص ۵۷</ref>. | ||
==اساتید== | |||
او تحصیلات خود را در حوزه اصفهان به انجام رسانید و در مدرسه خواجه ملک جنب مسجد شیخ لطف الله مشغول تحصیل گردید. معقول را نزد میرفندرسکی و منقول را نزد ملا محمدتقی مجلسی، خلیفة السلطان، محقق سبزواری و... تکمیل نمود. | او تحصیلات خود را در حوزه اصفهان به انجام رسانید و در مدرسه خواجه ملک جنب مسجد شیخ لطف الله مشغول تحصیل گردید. معقول را نزد میرفندرسکی و منقول را نزد ملا محمدتقی مجلسی، خلیفة السلطان، محقق سبزواری و... تکمیل نمود. | ||
=شاگردان= | ==شاگردان== | ||
وی در هر دو رشته معقول و منقول تدریس میکرد و به همین جهت به «استاد الکل فی الکل» معروف گشت. برخی از شاگردان او عبارتند از: | وی در هر دو رشته معقول و منقول تدریس میکرد و به همین جهت به «استاد الکل فی الکل» معروف گشت. برخی از شاگردان او عبارتند از: | ||
خط ۹۴: | خط ۴۸: | ||
میرزا محمدبن حسن شیروانی<ref>خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۳۵۲</ref> | میرزا محمدبن حسن شیروانی<ref>خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۳۵۲</ref> | ||
=آثار= | ==آثار== | ||
آقاحسین خوانساری نویسندهای پرکار بود و آثاری فراوان از خود به یادگار گذاشت. نوشتههای او را میتوان به ۳ دسته تقسیم کرد: | آقاحسین خوانساری نویسندهای پرکار بود و آثاری فراوان از خود به یادگار گذاشت. نوشتههای او را میتوان به ۳ دسته تقسیم کرد: | ||
==آثار چاپی== | === آثار چاپی === | ||
مشارق الشموس فی شرح الدروس. کتاب معروف او در فقه، که شرحی است بر کتابالدروس نوشته [[محمد بن مکی|شهید اول]] ابوعبدالله محمدبن مکی عاملی (۷۳۴-۷۸۴ق/۱۳۳۴-۱۳۸۲م). این کتاب ناتمام است و آقاحسین موفق نشده است، شرح مبحث اخبار ائمه و گفتارهای فقیهان امامی در هر مبحث را به اتمام برساند<ref>غروی حایری، جامعالرواه، ج۱، ص۲۳۵</ref>. این کتاب به گفته صاحب روضاتالجنات از لحاظ کثرتِ تحقیقات، کمنظیر | |||
مشارق الشموس فی شرح الدروس. کتاب معروف او در فقه، که شرحی است بر کتابالدروس نوشته [[شهید اول]] ابوعبدالله | است<ref>محمدباقر خوانساری، روضاتالجنات، ج۲، ص۳۵۲</ref>.این کتاب ۲ بار در ۱۳۰۵ و ۱۳۱۱ق/۱۸۸۸ و ۱۸۹۳م در [[تهران]] چاپ شده است. تعلیقه بر حاشیه محقق سبزواری. تهران، ۱۳۱۷ق/۱۸۹۹م. الرساله فی مقدمهالواجب، [[ایران]]، ۱۳۱۷ق/۱۸۹۹م. | ||
است<ref>محمدباقر خوانساری، روضاتالجنات، ج۲، ص۳۵۲</ref>.این کتاب ۲ بار در ۱۳۰۵ و ۱۳۱۱ق/۱۸۸۸ و ۱۸۹۳م در [[تهران]] چاپ شده است. تعلیقه بر حاشیه محقق سبزواری. تهران، ۱۳۱۷ق/۱۸۹۹م.الرساله فی مقدمهالواجب، [[ایران]]، ۱۳۱۷ق/۱۸۹۹م. | |||
=== آثار خطی === | |||
حاشیه اشارات | حاشیه اشارات | ||
حاشیه بر الهیات شفا | حاشیه بر الهیات شفا | ||
خط ۱۲۲: | خط ۷۳: | ||
آثار خطی او بهطور گستردهای در کتابخانههای ایران موجود است و کمتر کتابخانهای است که چند اثر از او را نداشته باشد. | آثار خطی او بهطور گستردهای در کتابخانههای ایران موجود است و کمتر کتابخانهای است که چند اثر از او را نداشته باشد. | ||
ازجمله این کتابخانهها میتوان موارد ذیل را برشمرد: <ref>کتابخانه مشهد، فهرست خطی، ۱/۲۶۶، ۳۶۳،۷۱۰، ۷۱۱، ۷۲۳؛ آخوند همدان، فهرست خطی، صص ۱۰۱-۱۰۲، ۱۸۷، ۲۲۸؛ آستانقدس، فهرست، ۵/۶۱۴-۶۱۵، ۶/۴۹-۵۰، ۹/۳۰۳-۳۰۴؛ آصفیه، فهرست خطّی، ۳/۴۷۶؛ اهدایی مشکوة، فهرست خطی، ۳/۲۲۸-۲۲۹، ۲۴۲-۲۴۳؛ آیتالله مرعشی، فهرست خطی، ۱/۲۴۲-۲۴۳، ۴/۲۱۰؛ برکلمان، ذیل، ۲/۵۹۰؛ جامع گوهرشاد، فهرست خطی، ۱/۱۰۸-۱۰۹؛ خانقاه نعمتاللهی، فهرست | ازجمله این کتابخانهها میتوان موارد ذیل را برشمرد: <ref>کتابخانه مشهد، فهرست خطی، ۱/۲۶۶، ۳۶۳،۷۱۰، ۷۱۱، ۷۲۳؛ آخوند همدان، فهرست خطی، صص ۱۰۱-۱۰۲، ۱۸۷، ۲۲۸؛ آستانقدس، فهرست، ۵/۶۱۴-۶۱۵، ۶/۴۹-۵۰، ۹/۳۰۳-۳۰۴؛ آصفیه، فهرست خطّی، ۳/۴۷۶؛ اهدایی مشکوة، فهرست خطی، ۳/۲۲۸-۲۲۹، ۲۴۲-۲۴۳؛ آیتالله مرعشی، فهرست خطی، ۱/۲۴۲-۲۴۳، ۴/۲۱۰؛ برکلمان، ذیل، ۲/۵۹۰؛ جامع گوهرشاد، فهرست خطی، ۱/۱۰۸-۱۰۹؛ خانقاه نعمتاللهی، فهرست خطی، ص۱۹۹-۲۰۰؛ دانشکده ادبیات مشهد، فهرست خطی، صص ۲۲۶-۲۲۷؛ سپهسالار (سابق)، فهرست خطی ۴/۱۸۲-۱۸۳، ۲۳۸؛ شورای ملی (سابق)، فهرست خطی، صص ۴۳۲، ۵/۱۰۴-۱۰۸، ۱۶۶-۱۷۴، ۱۹۲-۱۹۷، ۶/۲۰-۲۱، ۷/۳۵۳، ۹ (۱)/۴۲۰، ۹ (۲) ۵۱۴-۵۱۵، ۱۱/۲۴۵-۲۴۶، ۱۲/۲۱-۲۲، ۱۱۰، ۱۱۷، ۱۳/۲۰۰-۲۰۱، ۱۹/۳۳۲؛ فیضیه، فهرست خطی، ۱/۸۵، ۲۴۶؛ کتابخانه رشت و همدان، فهرست خطی، صص ۱۱۱۱، ۱۳۱۳، ۱۳۵۹؛ کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد، فهرست خطی، ۱۶/۳۳۹-۳۴۰، ۳۴۲-۳۳۴، ۳۵۴، ۳۵۹، ۴۲۵، ۴۳۰، ۵۷۴، ۶۴۵، ۶۴۸، ۱۷/۱۲۴، ۵۲۴؛ کتابخانه مرکزی، فهرست خطی، ۷/۹۱، ۴۸۰، ۶۱۰، ۸/۱۵۳، ۳۷۵، ۵۵۴، ۶۰۱، ۶۱۰، ۶۱۶، ۹/۱۱۹۱، ۱۲۱۵، ۱۳۶۳، ۱۴۰۱، ۱۴۱۱، ۱۱/۲۲۹۶، ۱۳/۳۳۵۰-۳۳۵۱، ۱۴/۳۶۷۶؛ مشار، خانبابا، فهرست چاپی عربی، ۱۹۳، ۲۹۴-۲۹۵، ۴۵۲، ۴۷۶، ۸۴۵؛ ملی تهران، فهرست خطی، ۷/۸۱، ۳۱۱، ۸/۹۹، ۱۴۵-۱۴۶، ۳۸۵، ۹/۱۸، ۱۰/۵۷۶؛ ملی ملک، فهرست خطی، ۲۲۴، ۲۴۴؛وزیری یزد، فهرست خطی، ۱/۱۸۲-۱۸۳، ۲/۵۶۹، ۴/۱۳۱۷، ۱۴۰۵</ref>. | ||
* کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران | |||
* کتابخانه ملی تهران | |||
* کتابخانه ملی ملک | |||
کتابخانه خانقاه نعمتاللهی | * کتابخانه خانقاه نعمتاللهی | ||
کتابخانه سپهسالار (سابق) | * کتابخانه سپهسالار (سابق) | ||
کتابخانه شورای ملی (سابق) | * کتابخانه شورای ملی (سابق) | ||
کتابخانه رشت | * کتابخانه رشت | ||
کتابخانه آخوند (همدان) | * کتابخانه آخوند (همدان) | ||
کتابخانه وزیری (یزد) | * کتابخانه وزیری (یزد) | ||
کتابخانه فیضیه | * کتابخانه فیضیه | ||
کتابخانه آیتالله مرعشی (قم) | * کتابخانه آیتالله مرعشی (قم) | ||
کتابخانه مسجد گوهرشاد | * کتابخانه مسجد گوهرشاد | ||
کتابخانه آستان قدس رضوی، دانشکده ادبیات (مشهد) | * کتابخانه آستان قدس رضوی، دانشکده ادبیات (مشهد) | ||
==آثار منسوب== | === آثار منسوب === | ||
المائدهالسلیمانیه به فارسی در خوردنیها و نوشیدنیها برای [[شاه سلیمان صفوی]] | المائدهالسلیمانیه به فارسی در خوردنیها و نوشیدنیها برای [[شاه سلیمان صفوی]] | ||
ترجمه [[صحیفه سجادیه]] به فارسی | ترجمه [[صحیفه سجادیه (کتاب)|صحیفه سجادیه]] به فارسی | ||
رساله در جبر و اختیار | رساله در جبر و اختیار | ||
جواهر و اعراض | جواهر و اعراض | ||
خط ۱۵۴: | خط ۱۰۴: | ||
حاشیه بر شرح حکمةالعین. | حاشیه بر شرح حکمةالعین. | ||
=درگذشت= | ==درگذشت== | ||
وفاتش در ۱ رجب سال ۱۰۹۸ق<ref>مهدوی، اعلام اصفهان، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۷۴۸</ref>در اصفهان بودهاست و در قبرستان تخت فولاد اصفهان، نزدیک قبر بابا رکن الدین مدفون گردید. آقا جمالالدین خوانساری و آقا رضیالدین خوانساری، پسران وی نیز در همانجا مدفون هستند که به تکیه آقا حسین خوانساری (تکیه خوانساریها) معروف شدهاست. | |||
وفاتش در ۱ رجب سال ۱۰۹۸ق<ref>مهدوی، اعلام اصفهان، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۷۴۸</ref>در اصفهان بودهاست و در قبرستان تخت فولاد اصفهان، نزدیک قبر | |||
=پانویس= | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | |||
[[رده: عالمان]] | |||
[[رده: عالمان شیعه]] | {{علمای اسلام}} | ||
[[رده:عالمان]] | |||
[[رده:عالمان شیعه]] |