حق بازگشت از منظر حقوق بین‌الملل و نظام حقوقی اسلام (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

4- قداست جهاد با اشغالگران و متجاوزين :‌ از فقرات وَإِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ و  وَلَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ بدست مي ايد همه كساني كه در مبارزه با اشغالگران و اخراج كنندگان مردم ازسرزمين شان پيكارمي كنند درزمره  كساني هستند كه به ياري خدا برخاسته و خداوند نيز به انها وعده نصرت داده است . بنابراين جهاد با متجاوزين و اشغالگران علاوه بر مشروعيت از قداست نيز برخوردار مي باشد كه در نتيجه چنين عملي سبب تقرب مجاهدان به حضرت حقتعالي خواهد بود.   

5- بازگشت به وطن امري ذاتي و طبيعي است :‌ از مجموع ايه مذكور بدست مي ايد كه بازگشت به وطن حق طبيعي انسانها بوده و اخراج انان از موطنشان امري قبيح ، ظلمي اشكارو عمل ضد ارزشي مي باشد.

لایَنْهاکُمْ اللهُ عَنِ الَّذینَ لَمْ یُقاتِلُوکُمْ فِى الدّینِ وَ لَمْ یُخْرِجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا اِلَیْهِمْ اِنَّ اللهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ إِنَّما یَنْهاکُمُ اللهُ عَنِ الَّذینَ قاتَلُوکُمْ فی الدّینِ وَ أَخْرَجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ وَ ظاهَرُوا عَلى اِخراجِکُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَ مَنْ یَتَوَلَّهُمْ فَأوُلئِکَ هُمُ الظّالِمُونَ»؛   

برخي ديگر از انديشمندان اسلامي نيز ضمن پذيرش تعميم - در ايه مذكور-  يكي از مصاديق بارز ايه " إِنَّما يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ قاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ أَخْرَجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ" در جهان معاصر را صهيونيست ها و دولتهائي مي داند كه به حمايت از اشغالگران  فلسطين  اقدام نمودند :‌  

1-از تقارن فقرات قاتَلُوکُمْ فی الدّینِ وَ أَخْرَجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ بدست مي ايد اخراج مردم از موطنشان معادل جنگ اعتقادي با انان مي باشد.

2- از فقره ظاهَرُوا عَلى اِخراجِکُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ بدست مي ايد حمايت وهمكاري با سلب كنندگان حق طبيعي انسانها - زيستن درموطن خويش - و اخراج انان از ديارشان ادمي را در رديف كساني قرار خواهد داد كه نقش اصلي را در اخراج  انسانها از خانه و كاشانه شان داشته اند.

4- از فقره  وَ مَنْ یَتَوَلَّهُمْ فَأوُلئِکَ هُمُ الظّالِمُونَ  بدست مي ايد كه ولايت پذيري و همكاري با اخراج كنندگان انسانها از وطنشان حرام شرعي بوده و تخلف از اين دستور الهي ادمي را در رديف ستمكاران  به حقوق انسانها  قرار خواهد داد.

تبيين  :‌

در ايه مذكور  از زبان گروهى از بنى اسرائیل نقل شده است انگاه كه از پيامبرخويش  خواستند تا فرماندهي براي انان جهت  پيكار با اشغالگران سرزمين شان تعيين نمايد به انان ابلاغ شد كه ايا در نبرد با متجاوزين مصمم هستيد ؟ انان گفتند : وَمَا لَنَا أَلَّا نُقَاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَقَدْ أُخْرِجْنَا مِنْ دِيَارِنَا وَأَبْنَائِنَا ۖ  چگونه با دشمنانمان پيكار ننمائيم درحالي كه انان ما را از ديار و فرزندانمان  جدا نموده و سرزمين مان را اشغال نموده اند .

2- وجود رهبر و فرمانده لائق در هر جامعه اي مانع سلطه اشغالگران و اخراج افراد ان جامعه از سرزمين شان خواهد بود.  

3- پيكار با متجاوزين به حقوق انسانها –  ودفاع از حق طبيعي بازگشت به وطن – از قداست معنوي برخوردار بوده و از مصاديق جهاد في سبيل الله خواهد بود . -وَمَا لَنَا أَلَّا نُقَاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَقَدْ أُخْرِجْنَا مِنْ دِيَارِنَا وَأَبْنَائِنَا ۖ-  

درشان نزول ايه  مذكور امده است :‌ پيامبرص  در مسير هجرت از مكه به مدينه  انگاه كه به جحفه رسيد شوق به وطن  – مكه - در دلش راه يافت ايه مذكور ان حضرت  را تسلي  داده و به او م‍‍‍ژده  بازگشت مجدد  به مكه را داد.   

در تفسير نمونه ذيل ايه مذكور امده است  كه خداوند  پيامبرش را بهنگام خروج از مكه اينچنين  بشارت  داد كه :‌ غم مخور همان خدايى كه موسى را در طفوليت به مادرش بازگرداند، همان خدايى كه او را بعد از يك غيبت ده ساله از مصر به زادگاه اصليش بازگردانيد تا چراغ توحيد را برافروزد و حكومت مستضعفان را تشكيل دهد و قدرت فرعونيان طاغوتى را درهم بشكند، همان خدا تو را با قدرت و قوت تمام به مكه باز مى‏گرداند، و چراغ توحيد را با دست تو در اين سرزمين مقدس‏برمى‏افروزد.همان خدايى كه قرآن را بر تو نازل كرد و ابلاغش را فرض نمود و احكامش را واجب گردانيد، آرى خداى قرآن، خداى با عظمت زمين و آسمان اين امور در برابر قدرتش سهل و آسان است.  

در تفسير انوار درخشان نيز در تبيين وجه  ارتباط بين صدر و ذيل ايه امده است :‌... مفاد آيه‏ (إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرادُّكَ إِلى‏ مَعادٍ) تعليق حكم بر وصف است ؛ از جمله لوازم نزول آيات قرآنى برسول آنستكه شهر مكه را فتح نمايد و پروردگار آنرا در اختيار وى درآورد استفاده مى‏شود كه ركن انجام رسالت رسول و بناگذارى مكتب عالى قرآن در جهان آنستكه شهر مكه در تصرف اسلام و مسلمانان درآيد و در نتيجه دعوت رسول از شهر مكه و كانون توحيد صادر و باقطار جهان انتشار يابد.  

ايه ششم :

تبيين :‌  

مفاد ايه مذكور ان است كه شدت قبح و حرمت برخي از گناهان بيشتر از گناه بزرگ جنگيدن در ماههاي حرام شمرده شده است؛ ازجمله اين گناهان اخراج  نمودن انسانها از موطنشان مي باشد وَإِخْرَاجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ. بجهت انكه صدمه اي كه بر اخراج انسانها از اوطانشان مترتب مي گردد بمراتب بيشتر از صدمه قتالي است كه در ماه حرام تحقق مي يابد.  

==ب-  "حق بازگشت "در منابع  حديثي==  

   

1- رواياتي كه علاقه به وطن را از اثار ايمان  مي داند ؛  

نظير روايت نبوي ص :‌ حب الوطن من الايمان ؛ ‌  

4-‌ رواياتي كه امر به لزوم  دفاع  از وطن در برابر اشغاگران و مهاجمين بدان  مي كند :‌  ألا وإني قد دعوتكم إلى قتال ( حرب ) هؤلاء القوم ليلا ونهارا ، وسرا وإعلانا ، وقلت لكم : اغزوهم قبل أن يغزوكم ، فوالله ما غزي قوم قط في عقر دارهم إلا ذلوا ، فتواكلتم وتخاذلتم حتى شنت عليكم الغارات ، وملكت عليكم الأوطان  

در اين سخن  امام  ع  علاوه  بر اينكه مردم  را در دفاع از وطنشان تحريك نموده و از انان  مي خواهدمانع  نفوذ و تجاوز بيگانگان  به سرزمينشان گردند .  بايد گفت اين گفتارحضرت نيز بيانگر طبيعي بودن  ميل ادمي به وطن خويش مي باشد .  

از پيامبر ص نقل شده است كه :‌ إن الله عز وجل يبغض رجلا يدخل عليه في بيته ولا يقاتل   

6-  رواياتي كه مرگ ادمي در غير وطن خويش - ديار غربت- را بمنزله شهادت  مي داند نظير روايت :‌ موت الغريب شهاده   

7- رواياتي كه مردم را به ماندن در وطن خويش توصيه كرده است نظير شعري كه به امام علي منسوب است كه :‌ يا قوم لاترغبوا في غربه ابدا ان الغريب غريب حيث ما كانا –   

8-‌ رواياتي كه اخراج انسانها از ديارشان را كفر بما انزل الله مي داند :‌  

9-رواياتي كه گناه اخراج انسانها از اوطانشان را گناهي بزرگ  مي داند :‌

از قتاده در تفسير ايه شريفه وَ إِخْراجُ أَهْلِهِ منه أَكْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ‏ امده است  :‌ إخراج محمد و أصحابه من مكة، أكبر عند الله من القتال في الشهر الحرام.  

   

=پانويس=