confirmed، مدیران
۳۷٬۲۰۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
وقتی ابوبکر به خلافت رسید، ابوعبیده نقش مهمی در بیعت گرفتن از مخالفان و خاصه [[حضرت علی(ع)]] بر عهده گرفت. <ref>واقدی، الرّده، ص۲۹</ref> ابوعبیده، همچنین به همراه ابوبکر وعمر و مغیرة بن شعبه در گرفتن بیعت از عباس عموی پیامبر(ص)، برای ابوبکر تلاش کرد <ref>یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۱۲۴ ـ ۱۲۵؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغـه، ج۱، ص۱۲۹ ـ ۲۲۰</ref> و پس از تثبیت ابوبکر در خلافت، به اداره [[بیت المال]] مشغول شد و تا پایان زندگی یکی از مهمترین عناصر استحکام ارکان خلافت بود. <ref>خلیفه، الطبقات، ج۱، ص۱۰۸؛ احمد بن حنبل، العلل، ج۳، ص۴۹۱؛ طبری، ج۳، ص۴۲۶</ref> | وقتی ابوبکر به خلافت رسید، ابوعبیده نقش مهمی در بیعت گرفتن از مخالفان و خاصه [[حضرت علی(ع)]] بر عهده گرفت. <ref>واقدی، الرّده، ص۲۹</ref> ابوعبیده، همچنین به همراه ابوبکر وعمر و مغیرة بن شعبه در گرفتن بیعت از عباس عموی پیامبر(ص)، برای ابوبکر تلاش کرد <ref>یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۱۲۴ ـ ۱۲۵؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغـه، ج۱، ص۱۲۹ ـ ۲۲۰</ref> و پس از تثبیت ابوبکر در خلافت، به اداره [[بیت المال]] مشغول شد و تا پایان زندگی یکی از مهمترین عناصر استحکام ارکان خلافت بود. <ref>خلیفه، الطبقات، ج۱، ص۱۰۸؛ احمد بن حنبل، العلل، ج۳، ص۴۹۱؛ طبری، ج۳، ص۴۲۶</ref> | ||
=ابوعبیده در شأن نزول= | |||
با توجه به جایگاه ابوعبیده در [[تاریخ اسلام]] و نقشآفرینىهاى وى در جریان خلافت ابوبكر و عمر در كتابهاى تفسیرى، نگاه شیعه و سنى درباره او همگون نیست. | |||
# در ذیل آیه 172 سوره آل عمران/3 از ابنعباس آمده است: <ref> الدر المنثور، ج 2، ص 385</ref> پس از جنگ احد، وقتى پیامبر (ص) خواست با سپاهى از [[مسلمانان]] به تعقیب [[مشركان]] برود، عدهاى با وجود خستگى و آثار ناشى از شكست و نیز ترس و وحشت به آن حضرت پاسخ مثبت دادند و خداوند در وصف آنان فرمود: «الَّذِينَ اسْتَجَابُواْ لِلّهِ وَالرَّسُولِ مِن بَعْدِ مَآ أَصَابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذِينَ أَحْسَنُواْ مِنْهُمْ وَاتَّقَواْ أَجْرٌ عَظِيمٌ». | |||
# خداوند در این آیه به آنان كه دعوت خدا و پیامبر را اجابت كرده و پرهیزكار و نیكوكار بودهاند، وعده پاداش بزرگ داده است. در ضمنِ روایت پیشین نام ابوعبیده نیز آمده است. | |||
# | |||
# [[سیوطى]] به نقل از [[ابنعباس]]، بخشى از آیه 29 سوره فتح/48: «...سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِم مِّنْ أَثَرِ السُّجُودِ...» را اشاره به چند تن، از جمله ابوعبیده مىداند؛ <ref>الدر المنثور، ج 7، ص 544</ref> اما نظر به دیگر مصادیقى كه سیوطى در ذیل این آیه بیان مىكند، آشكارا بدست مىآید كه ذكر این مصادیق از باب فضیلتسازى است. | |||
# | |||
# آیه 22 سوره مجادله/58: «لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءهُمْ أَوْ أَبْنَاءهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ»؛ قومى را نَیابى كه به خداوند و روز بازپسین [[ایمان]] داشته باشند و با كسانى كه با خداوند و پیامبر او مخالفت مىورزند، دوستى كنند؛ هر چند پدرانشان یا فرزندانشان یا خاندانشان باشند. | |||
# ابن شوذب بر آن است كه این آیه درباره ابوعبیده نازل شده كه پدرش را در جنگ بدر به ناچار كشت؛ <ref> المعجم الكبیر، ج 1، ص 155؛ تفسیر ابن كثیر، ج 4، ص 352؛ الدرالمنثور، ج 8، ص 86</ref> البته با توجه به آنچه از واقدى منقول است كه پدر ابوعبیده پیش از ظهور اسلام از دنیا رفته بود، <ref> تاریخ دمشق، ج 25، ص 447؛ تهذیب التهذیب، ج 5، ص 67</ref> پذیرش سخن ابن شوذب ناموجه مىنماید. | |||
# | |||
# ماوردى در ذیل آیه 9 سوره انسان/76، به نقلى چنین آورده است: این آیه به كسانى اشاره دارد كه سرپرستى اسراى بدر را بر عهده گرفتند و ابوعبیده نیز از آنان بود: <ref> تفسیر ماوردى، ج 6، ص 167</ref> | |||
# «إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاء وَلَا شُكُورًا»؛ ما فقط براى خشنودى خداوند شما را اطعام مىكنیم؛ از شما نه پاداشى مىخواهیم و نه سپاسى. اما با توجه به قبل آیه و سیاق مجموعه آیات و نیز آنچه مفسران [[شیعه]] و [[سنى]] گفتهاند، شأن نزول آن [[نذر]] [[امام على]] و [[حضرت فاطمه (س)]] و ایثارگرىهاى آنان است؛ <ref> تفسیر قمى، ج 2، ص 422؛ كشفالاسرار، ج 10، ص 320؛ الكشّاف، ج 4، ص 670</ref> بنابراین هیچ ارتباطى به سرپرستى اسیران جنگ بدر ندارد. | |||
# | |||
# قتاده از حسن بصرى نقل مىكند كه آیه 90 سوره مائده/5، پس از آن [[نازل]] شد كه جمعى از جمله ابوعبیده جراح، در خانه سعد بن ابى وقاص گرد آمدند و پس از صرف غذا با [[شراب]] پذیرایى شدند و چون خبر به پیامبر (ص) رسید، این آیه نازل شد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ... رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ...» و بدین گونه از نوشیدن شراب نهى شدند. <ref> البرهان، ج 2، ص 360</ref> | |||
# | |||
# نقل است كه آیه 51 سوره قلم/68 در شأن ابوعبیده و دوستانش نازل شده است؛ آنگاه كه پس از نصب على (ع) به [[امامت]] و خلافت در [[غدیرخم]] به یكدیگر مىگویند: چشمان پیامبر را ببین كه همچون چشمان دیوانگان مىچرخد: <ref> الكافى، ج 4، ص 566ـ567؛ بحارالانوار، ج 37، ص 172</ref> «وَإِن يَكَادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَيَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ»؛ هر چند با توجه به نزول آیه كه پیش از هجرت بوده و نیز سیاق آن، این نقل را نمىتوان پذیرفت. | |||
# | |||
# آیه 74 سوره توبه/9: «يَحْلِفُونَ بِاللّهِ مَا قَالُواْ وَلَقَدْ قَالُواْ كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَكَفَرُواْ بَعْدَ إِسْلاَمِهِمْ وَهَمُّواْ بِمَا لَمْ يَنَالُواْ...»؛ اینان به خدا [[سوگند]] یاد مىكنند كه نگفتهاند؛ ولى به راستى سخن كفرآمیز را گفتهاند و پس از اسلام آورد نشان [[كافر]] شده و آهنگِ كارى را كردهاند كه به آن دست نیافتند... به نقل از حذیفه و [[عمار]] آیه درباره عدهاى از جمله ابوعبیده نازل شده كه بر آن بودند پیامبر (ص) را بهگونهاى از پاى درآورند. <ref>بحارالانوار، ج 21، ص 222ـ223؛ البرهان، ج 2، ص 819</ref> | |||
# | |||
# از [[امام باقر]] و [[امام كاظم (ع)]] نیز در ذیل آیه 108 سوره نساء/4: «إِذْ يُبَيِّتُونَ مَا لاَ يَرْضَى مِنَ الْقَوْلِ» نقل شده كه این آیه در شأن چند تن از جمله ابوعبیده است كه در مجالس خود سخنانى برخلاف رضایت خدا بر زبان مىآوردند. <ref> تفسیر عیاشى، ج 1، ص 275</ref> | |||
# [[كلینى]] از [[امام صادق (ع)]] نقل مىكند كه آیات 79ـ80 سوره زخرف/43: «أَمْ أَبْرَمُوا أَمْرًا فَإِنَّا مُبْرِمُونَ × أَمْ يَحْسَبُونَ أَنَّا لَا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ وَنَجْوَاهُم» در شأن همه آنان نازل شده كه در نشستى پنهانى بر آن شدند تا پس از پیامبر (ص) نگذارند خلافت در [[بنىهاشم]] باشد،[۷۳] و در این معاهده، ابوعبیده نقش كاتب را داشته است. <ref> الكافى، ج 8، ص 179ـ180، بحارالانوار، ج 24، ص 325</ref> | |||
# خداوند در این آیات سخن از توطئه آنان به میان آورده، مىفرماید: آنان مىپندارند ما اسرار پنهانشان را نمىدانیم. در همین [[روایت]] آیات 25ـ26 سوره محمد/47 نیز بر این افراد تطبیق شده <ref> الكافى، ج 1، ص 421؛ البرهان، ج 4، ص 884</ref> كه پس از روشن شدن راه هدایت به گذشته جاهلى خویش بازگشته مرتد شدند. آیه 7 سوره مجادله/58 را نیز درباره ابوعبیده و جلسه مخفیانه پیش گفته دانستهاند:[۷۶] «مَا يَكُونُ مِن نَّجْوَى ثَلَاثَةٍ...». | |||
# | |||
=درگذشت= | =درگذشت= | ||