فضل‌الله نوری: تفاوت میان نسخه‌ها

مقام علمى شيخ فضل الله مورد توافق دوست و دشمن بود. او علاوه بر [[علوم اسلامى]] از دانشهاى ديگر هم اطلاع داشت و به مسائل جامعه و مقتضيات زمان آگاه بود. يكى از كسانى كه شيخ را ملاقات كرده است، مى نويسد: (( مراتب علمى شيخ را هيچ كس از دوست و دشمن منكر نبود و لكن گمان مى كردند كه فقط معلومات او منحصر به همان [[فقه]] و [[اصول]] است. نگارنده در چند جلسه فهميدم قطع نظر از جنبه فقاهت از بقيه علوم هم اطلاع كافى دارند. )) <ref>مكتوبات ، اعلاميه ها ، ... و چند گزارش پيرامون نقش شيخ فضل الله نورى ، محمد تركمان ، ج 2 ، ص 326</ref>

[[ناظم الاسلام]] مى نويسد: ((نگارنده روزى كه مشار اليهه (شيخ فضل الله) در خانه آقاى طباطبايى بود، در مجلس در ضمن مذاكره گفت ملاى سيصد سال قبل به كار امروز نمى خورد. شيخ در جواب گفت: خيلى دور رفتى بلكه ملاى سى سال قبل به درد امروز نمى خورد. ملاى امروز بايد عالم به مقتضيات وقت باشد، بايد مناسبات دول را نيز بداند.)) <ref>تاريخ بيدارى ايرانيان ، ناظم الاسلام كرمانى ، ص 256</ref>

[[ادوارد براون]] محقق و تاريخ نويس نامدار مى نويسد: ((شيخ فضل الله از لحاظ علم و آراستگى به كمال معروف و [[فقيه]] جامع و كامل... مجتهد سرشناس و عالمى متبحر... و از لحاظ [[اجتهاد]] برتر از ديگران بود...)) <ref> انقلاب ايران ، ادوارد براون ، ترجمه احمد پژوه ، ص 355</ref>مهديقلى هدايت چنين گفته است: ((مقام علمى اش بالاتر از (دو سيد) مسند نشين (طباطبايى و بهبهانى) است. طلاب و بيشتر اهل منبر دور او را دارند.)) <ref>خاطرات و خطرات ، مهديقلى هدايت ، ص 155</ref>

ابوالحسن علوى مى گويد: ((شيخ فضل الله از شاگردهاى نمره اول حاجى ميرزا حسن شيرازى معروف بود. در پايتخت مرجع امورات شرعى بود.)) <ref> رجال عصر مشروطيت ، ابوالحسن علوى ، ص 81 </ref>

فريدون آدميت نوشته است: ((متفكر مشروطيت مشروعه شيخ فضل الله نورى بود. از علماى طراز اول كه پايه اش را در اجتهاد اسلامى برتر از طباطبايى و [[بهبهانى]] شناخته اند.)) <ref>ايدئولوژى نهضت مشروطيت ، فريدون آدميت ، ص 429</ref>

احمد كسروى مى نويسد:

((حاجى شيخ فضل الله نورى... از مجتهدان بنام و با شكوه تهران شمرده مى شد.)) <ref> تاريخ مشروطه ايران ، احمد كسروى ، ص 31</ref>

و بالاخره يپرم خان ارمنى - كه خود عاقبت مجرى حكم اعدام شيخ شد - در يادداشتهاى خصوصى خود نوشته است:

((شيخ فضل الله نورى... روحانى عاليقدرى بود و گفته او براى توده خلق، [[وحى]] منزل محسوب مى شد.)) <ref>يپرم خان سردار ، اسماعيل رائين ، ص 252</ref>

آخوند در آن‌ نامه‌ نوشته‌ بودند: هدف‌ ما از مشروطیت، برقراری عدالت‌ و ترویج‌ اسلام‌ بود، نه‌ اینكه‌ مالیاتهای سنگینی برای مردم‌ وضع‌ كنند و... بنابراین‌ بر هر مسلمانی [[واجب‌]] است‌ كه‌ با مشروطیت‌ مبارزه‌ كند.» <ref> مجله‌ حوزه، ش‌ 41، آذر و دی 1369، صص‌ 28-27 (ايام: تفصيل ماجرا در ص 5 همين شماره آمده است)</ref>