۸۵٬۸۳۹
ویرایش
رضاخان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
|- | |- | ||
|سلطنت | |سلطنت | ||
|از ۲۴ آذر ۱۳۰۴ تا ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ | |از ۲۴ آذر ۱۳۰۴ تا ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
</div> | </div> | ||
'''رضاشاه پهلوی''' اولین | '''رضاشاه پهلوی''' اولین پادشاه پهلوی (از ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰) و بنیانگذار [[دودمان پهلوی]] بود. سلطنت رضا شاه پایان فرمانروایی [[قاجاریه|قاجاریان]] و آغاز دوران حکومت پهلوی بود که با [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب ایران]] در سال ۱۳۵۷ به پایان رسید. | ||
پهلوی قبلاً اسم خانواده میرزا محمود خان، عضو وزارت پست و عنوان تلگرافی بانک شاهنشاهی بود که رضاخان از شباهت آن استفاده کرد و بر خود گذاشت. | |||
در سال ۱۲۵۶ش. (۱۲۹۵ق.) در دهکده "آلاشت" از توابع "سواد کوه" در استان مازندران به دنیا آمد. او از یک خانواده نظامی ترک‌زبان و گمنام در [[مازندران]] بود. پدرش <big>داداش بیگ</big> به ایل <big>پالانی</big> منسوب بود. زمانی که او طفل شیرخواره‌ای بود، پدر را از دست داد و همراه مادر از سواد کوه به [[تهران]] آمد. | در سال ۱۲۵۶ش. (۱۲۹۵ق.) در دهکده "آلاشت" از توابع "سواد کوه" در استان مازندران به دنیا آمد. او از یک خانواده نظامی ترک‌زبان و گمنام در [[مازندران]] بود. پدرش <big>داداش بیگ</big> به ایل <big>پالانی</big> منسوب بود. زمانی که او طفل شیرخواره‌ای بود، پدر را از دست داد و همراه مادر از سواد کوه به [[تهران]] آمد. | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
بعد از کودتای ۱۲۹۹ و به دست‌گرفتن وزارت جنگ و [[فرماندهی کل قوا]]، او را <big>سردار سپه</big> می‌خواندند. پس از رسیدن به پادشاهی و گزیدن نام خانوادگی پهلوی به <big>رضاشاه پهلوی</big> پیش از این نام خانوادگی در ایران کار نمی‌رفته‌است و رضا شاه برای اولین بار استفاده از نام خانوادگی را اجباری کرد. <ref>Albrecht Schnabel and Amin Saikal (2003), Democratization in the Middle East: Experiences, Struggles, Challenges, and Modernization. URL pp91</ref> شناخته شد. در سال ۱۳۲۸ با تصویب [[مجلس شورای ملی]] به او لقب <big>رضاشاه کبیر</big> داده شد. <ref>تاریخ بیست ساله ایران. حسین مکی. نشر ناشر. ۱۳۶۳ تهران </ref> | بعد از کودتای ۱۲۹۹ و به دست‌گرفتن وزارت جنگ و [[فرماندهی کل قوا]]، او را <big>سردار سپه</big> می‌خواندند. پس از رسیدن به پادشاهی و گزیدن نام خانوادگی پهلوی به <big>رضاشاه پهلوی</big> پیش از این نام خانوادگی در ایران کار نمی‌رفته‌است و رضا شاه برای اولین بار استفاده از نام خانوادگی را اجباری کرد. <ref>Albrecht Schnabel and Amin Saikal (2003), Democratization in the Middle East: Experiences, Struggles, Challenges, and Modernization. URL pp91</ref> شناخته شد. در سال ۱۳۲۸ با تصویب [[مجلس شورای ملی]] به او لقب <big>رضاشاه کبیر</big> داده شد. <ref>تاریخ بیست ساله ایران. حسین مکی. نشر ناشر. ۱۳۶۳ تهران </ref> | ||
=آغاز زندگی و نوجوانی= | =آغاز زندگی و نوجوانی= | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۶: | ||
=رضاخان در بریگاد قزاق= | =رضاخان در بریگاد قزاق= | ||
در سن ۱۲ یا ۱۴ سالگی توسط [[صمصام]](از ابواجمعی علی‌اصغرخان امین‌السلطان صدراعظم)، یکی از بستگان خود وارد فوج سوادکوه و تابین (سرباز) شد. از خود وی نقل شده‌است که به هنگام ورود آنقدر خردسال بوده‌است که دیگران وی را سوار اسب می‌کرده‌اند. | در سن ۱۲ یا ۱۴ سالگی توسط [[صمصام]] (از ابواجمعی علی‌اصغرخان امین‌السلطان صدراعظم)، یکی از بستگان خود وارد فوج سوادکوه و تابین (سرباز) شد. از خود وی نقل شده‌است که به هنگام ورود آنقدر خردسال بوده‌است که دیگران وی را سوار اسب می‌کرده‌اند. | ||
سال ۱۲۷۵ [[خورشیدی]] پس از کشته شدن [[ناصرالدین شاه قاجار]]، فوج سوادکوه برای نگاهبانی از | سال ۱۲۷۵ [[خورشیدی]] پس از کشته شدن [[ناصرالدین شاه قاجار]]، فوج سوادکوه برای نگاهبانی از سفارتخانه و مراکز دولتی به تهران فراخوانده شد. وی در دوران خدمت در قزاقخانه مدتی نگهبان سفارت [[آلمان]] در تهران بود. امضای تغییر شیفت روزانه وی هنوز در این محل نگهداری می‌شود. | ||
سپس به سرگروهبانی محافظین بانک استقراضی [[روسیه]] در [[مشهد]] و پس از چندی به وکیل‌باشی (ستوان تا سروان) <ref>سی سال با رضا شاه در قزاقخانه و قشون. صادق ادیبی. نشر البرز. 1385 تهران (ISBN 964-442-500-6) شابک </ref> گروهان شصت تیر منصوب شد. در این دوره رضاخان به دلیل استفاده از یکی از معدود مسلسل‌های ماکسیم آن زمان، به «رضا ماکسیم» معروف شد. <ref>خون و نفت، منوچهر فرمانفرمائیان. مترجم مهدی حقیقت خواه. ققنوس 1377 تهران (ISBN 964-311-149-0)</ref> | سپس به سرگروهبانی محافظین بانک استقراضی [[روسیه]] در [[مشهد]] و پس از چندی به وکیل‌باشی (ستوان تا سروان) <ref>سی سال با رضا شاه در قزاقخانه و قشون. صادق ادیبی. نشر البرز. 1385 تهران ([[ویژه:منابع کتاب/9644425006|ISBN 964-442-500-6]]) شابک </ref> گروهان شصت تیر منصوب شد. در این دوره رضاخان به دلیل استفاده از یکی از معدود مسلسل‌های ماکسیم آن زمان، به «رضا ماکسیم» معروف شد. <ref>خون و نفت، منوچهر فرمانفرمائیان. مترجم مهدی حقیقت خواه. ققنوس 1377 تهران ([[ویژه:منابع کتاب/9643111490|ISBN 964-311-149-0]])</ref> | ||
در سال ۱۲۸۸ خورشیدی، همراه با سواران [[بختیاری]] و [[ارامنه]] برای خواباندن شورشها و قیامهای محلی به [[زنجان]] و [[اردبیل]] اعزام شد و در جنگ با قوای ارشدالدوله از خود رشادت نشان داد. سپس با درجه یاوری(سرهنگی) به فرماندهی دسته تیرانداز و در سال ۱۲۹۷ خورشیدی به فرماندهی آتریاد (تیپ) [[همدان]] منصوب شد. | در سال ۱۲۸۸ خورشیدی، همراه با سواران [[بختیاری]] و [[ارامنه]] برای خواباندن شورشها و قیامهای محلی به [[زنجان]] و [[اردبیل]] اعزام شد و در جنگ با قوای ارشدالدوله از خود رشادت نشان داد. سپس با درجه یاوری(سرهنگی) به فرماندهی دسته تیرانداز و در سال ۱۲۹۷ خورشیدی به فرماندهی آتریاد (تیپ) [[همدان]] منصوب شد. | ||
او در این سمت بر علیه فرمانده بریگاد یعنی سرهنگ کلرژه کودتایی را به فرماندهی استاروسلسکی، معاون وی با موفقیت اجرا نمود. اجرای این | او در این سمت بر علیه فرمانده بریگاد یعنی سرهنگ کلرژه کودتایی را به فرماندهی استاروسلسکی، معاون وی با موفقیت اجرا نمود. اجرای این کودتا با هماهنگی [[احمد شاه|احمدشاه]] توسط رضا خان به کودتای اول رضا خان نیز معروف است. در اثر این کودتا، کلرژه به روسیه بازگشت و استاروسلسکی فرمانده بریگاد قزاق در ایران شد. <ref>سی سال با رضا شاه در قزاقخانه و قشون. صادق ادیبی. نشر البرز. 1385 تهران ([[ویژه:منابع کتاب/9644425006|ISBN 964-442-500-6]]) شابک</ref> | ||
او | در میان قزاقها، رضا فردی آزاد اندیش ولی نا آرام و متمرد بود. او یکبار در زمان استاروسلسکی، پاگون یکی از افسران روسی ارشدش را کند. او همچنین فرماندهی معنوی سایر افسران ایرانی را نیز بدست آورده بود. چرا که سایر افسران ایرانی نیز از او تبعیت می‌کردند و استاروسلسکی همواره مجبور بود او را راضی نگه دارد. | ||
گاهی نیز مانند سایر قزاقها دست به شمشیر و اسلحه می‌برد. ولی کینه جو ونبود و انتقام نمی‌گرفت. یکی از افسران هم رده اش به نام علیشاه، در درگیری ای صورت او را زخمی کرد. زمانی که رضا سردارسپه شد، افسر مزبور فرار کرد. بدستور رضا او را برگرداندند و با درجه‌ای از او دلجویی کردند و او تا مقام سرتیپی نیز رسید. | گاهی نیز مانند سایر قزاقها دست به شمشیر و اسلحه می‌برد. ولی کینه جو ونبود و انتقام نمی‌گرفت. یکی از افسران هم رده اش به نام علیشاه، در درگیری ای صورت او را زخمی کرد. زمانی که رضا سردارسپه شد، افسر مزبور فرار کرد. بدستور رضا او را برگرداندند و با درجه‌ای از او دلجویی کردند و او تا مقام سرتیپی نیز رسید. | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۹۸: | ||
رضاشاه برای سامان اداری و اقتصادی کشور، چه در مقام پادشاه و چه در مقام نخست وزیر و وزیر جنگ، کارهایی کرد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: | رضاشاه برای سامان اداری و اقتصادی کشور، چه در مقام پادشاه و چه در مقام نخست وزیر و وزیر جنگ، کارهایی کرد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: | ||
* لغو [[کاپیتولاسیون]] | *لغو [[کاپیتولاسیون]] | ||
* | * | ||
* اسکان عشایر | *اسکان عشایر | ||
* | * | ||
* تاسیس دادگستری | *تاسیس دادگستری | ||
* | * | ||
* یکی کردن نیروهای نظامی و تشکیل ارتش ایران | *یکی کردن نیروهای نظامی و تشکیل ارتش ایران | ||
* | * | ||
* تاسیس بانک ملی ایران | *تاسیس بانک ملی ایران | ||
* | * | ||
* ساخت راه‌آهن سراسری ایران | *ساخت راه‌آهن سراسری ایران | ||
* | * | ||
* جاده‌سازی در کشور | *جاده‌سازی در کشور | ||
* | * | ||
* [[کشف حجاب]] | *[[کشف حجاب]] | ||
* | * | ||
* تأسیس رادیو ایران و خبرگزاری پارس | *تأسیس رادیو ایران و خبرگزاری پارس | ||
* | * | ||
* تأسیس دانشگاه تهران | *تأسیس دانشگاه تهران | ||
* | * | ||
* گسترش صنایع | *گسترش صنایع | ||
* | * | ||
* تأسیس [[فرهنگستان]] ایران | *تأسیس [[فرهنگستان]] ایران | ||
* | * | ||
* تغییر تقویم رسمی ایران از تقویم [[هجری]] [[قمری]] به تقویم خورشیدی جلالی | *تغییر تقویم رسمی ایران از تقویم [[هجری]] [[قمری]] به تقویم خورشیدی جلالی | ||
* | * | ||
* تغییر نام رسمی کشور در مجامع بین‌المللی از پارس به ایران در سال ۱۹۳۵ | *تغییر نام رسمی کشور در مجامع بین‌المللی از پارس به ایران در سال ۱۹۳۵ | ||
=پانویس= | =پانویس= | ||