احزاب و گروه های سیاسی افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها

این حزب در تابستان ۱۳۶۸ش، از ترکیب اکثر گروه‌های جهادی شیعه افغانستان در هزارستان بوجود آمد. عبدالعلی مزاری، مشهورترین دبیرکل این حزب، پس از سرنگونی دولت نجیب‌الله در ۱۳۷۱ش، توانست با ورود به کابل و استقرار در مناطق شیعه نشین، موقعیت این حزب را به عنوان قوی‌ترین حزب شیعی استحکام بخشد.

در دوره دولت مجاهدین، نیروها، هواداران و پایگاه‌های این حزب، مورد حمله شدید نیروهای احمدشاه مسعود، و نیز، نیروهای حزب اتحاد اسلامی به رهبری سیاف (وابسته به عربستان) قرار گرفت. پس از شهادت مزاری توسط طالبان، این حزب به سه شاخه تجزیه شد. این حزب نمایندگانی از مناطق شیعه‌نشین به ویژه هزارستان در پارلمان و دولت پیش از طالبان داشت. هم‌چنین یکی از دو معاون رییس جمهور افغانستان در نظام پیشین، از حزب وحدت اسلامی انتخاب می‌شد. سرور دانش، محمدکریم خلیلی و محمد محقق از سران مشهور این حزب هستند.

حزب حرکت اسلامی توسط آیت الله آصف محسنی و گروهی از روحانیون در قم در ۱۳۵۸ش تاسیس شد. ابتدای دهه هفتاد، فعالیت این حزب به کویته پاکستان منتقل شد. آصف محسنی در دولت مجاهدین، در کنار احمدشاه مسعود قرار گرفت. این گروه نیز به چند شاخه تجزیه شده است.

حزب حرکت اسلامی مجموعه‌ای از گروه‌های کوچکی چون: دفاع از محراب، ملت، تشیع، و قرآن و عترت و روحانیت مبارز، سازمان آزادی، ندای عدالت و… بود. رهبری آن در ابتدا با آیت الله آصف محسنی و سپس سید محمد علی جاوید رئیس شورای مرکزی و شهید غلامحسن کاشفی مسئول نظامی سید حسین انوری و سید اسدالله مسرور از فرمانده های قدر و بزرگ این حزب بود.

جمعیت اسلامی افغانستان یکی از احزاب سیاسی قدرتمند در افغانستان و از قوم تاجیک است که با الهام‌گیری از حزب اخوان المسلمین مصر در سال  ١٣٣۶ش فعالیت خود را با رهبری برهان الدین ربانی شروع کرد. این حزب که در تاریخ معاصر افغانستان تأثیر مستقیمی بر زندگی مردم افغانستان داشته‌است و پس از سقوط حکومت نجیب الله تا سقوط طالبان در مجامع بین‌المللی به عنوان حاکم افغانستان شناخته می‌شد در تاریخ ۷ ثور ۱۳۸۴ مجوز فعالیت خود را گرفت.

پس از ترور برهان الدین ربانی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۱، فرزند او صلاح الدین ربانی رهبری این حزب را بر عهده گرفت و شورای رهبری را از ۹ نفر به ۶۴ نفر ارتقاء داد که از اکثر اقوام افغانستان در این شورای رهبری حضور داشتند.

جدا از پنجشیر، بدخشان ، پروان، تخار، جوزجان و سمنگان و بلخ جمعیت اسلامی افغانستان در ولایات هرات، قندهار، هلمند، بادغیس و غور به صورت سنتی دارای نفوذ بسیار مستحکم بوده اعضای بسیاری در این نقاط دارد. شخصیت های سیاسی، فرهنگی ، اقتصادی، نظامی و مذهبی از جمله اعضای این حزب بودند و هستند که اسامی برخی از آنها به شرح ذیل است:

حزب اسلامی یک سازمان سیاسی - نظامی از قوم پشتون در افغانستان است که در سال ۱۹۷۷ به رهبری گلبدین حکمتیار تأسیس شد و دو سال بعد با انشعاب برخی از اعضای حزب به رهبری یونس خالص، به دو شاخه اصلی تقسیم شد. حزب اصلی به نام حزب اسلامی گلبدین حکمتیار معروف شده و جریان تحت رهبری یونس خالص نیز به حزب اسلامی خالص معروف شد.

حزب اسلامی افغانستان از زمان تأسیس خود با تمام حکومتهایی که در افغانستان به قدرت رسیده‌اند؛ یعنی حکومت محمد داوودخان نخستین رئیس‌جمهور افغانستان، حکومت سوسیالیستی حزب دموکراتیک خلق، دولت مجاهدین به رهبری برهان‌الدین ربانی، حکومت طالبان و دولت حامد کرزی، جنگیده است. البته آنها در اکثر سالهای جنگ مذاکراتی را با دولت¬هایی که علیه آنها می‌جنگیده‌اند داشته‌اند اما هیچ‌یک از این مذاکرات در نهایت به پایان جنگ منجر نشده است.

حزب اسلامی گلبدین حکمتیار از قدرتمندترین سازمان‌های مجاهدین افغان در طول جنگ شوروی در افغانستان بود و کمک‌های زیادی را از طریق پاکستان از آمریکا و عربستان و دیگر کشورهای مخالف شوروی دریافت می‌کرد.با پیروزی مجاهدین و سقوط حکومت کمونیستی افغانستان در بهار سال ۱۳۷۱، نیروهای این حزب بخش‌هایی از شهر کابل را اشغال کردند. شش گروه از هفت گروه اصلی مجاهدین معروف هفت گروه پیشاور برای تشکیل دولت آینده افغانستان با نام دولت اسلامی افغانستان به توافق رسیدند و پست نخست‌وزیری را نیز به گلبدین حکمتیار اختصاص دادند اما حزب اسلامی حکمتیار این توافق را قبول نداشت و کمی بعد پس از به توافق نرسیدن حکمتیار با دیگر گروه‌های افغانی در مورد تقسیم قدرت، جنگ داخلی افغانستان آغاز شد.

جنگ میان نیروهای حکمتیار و نیروهای جمعیت اسلامی افغانستان به رهبری ربانی و احمدشاه مسعود از مهمترین نبردهای این مقطع تاریخ افغانستان به شمار می‌رود که با بمباران هرروزه کابل همراه بود. حکمتیار در مقطعی حتی با مخالفان قدیمی خود یعنی جنبش ملی اسلامی به رهبری ژنرال دوستم و حزب وحدت اسلامی شیعیان هزاره نیز در جنگ علیه دولت ربانی متحد شد.

حزب اسلامی حکمتیار پس از سقوط حکومت طالبان، دولت کرزی را به رسمیت نشناخته و نیروهای آن به نبرد با ارتش افغانستان و نیروهای خارجی مستقر در افغانستان پرداخته‌اند. حزب اسلامی در سال ۱۳۹۳ به طرز غیرمنتظره‌ای تصمیم گرفت در انتخابات ریاست‌جمهوری و شوراهای ولایتی شرکت کند و از قطب‌الدین هلال حمایت کرد که در گذشته معاون حزب اسلامی و معاون حکمتیار در زمان نخست‌وزیری بوده است. هلال در این انتخابات تنها ۲٫۷٪ آراء را به دست آورد و پس از عبدالله عبدالله، اشرف غنی، زلمی رسول و رسول سیاف در رتبه پنجم قرار گرفت.