عز بن عبدالسلام: تفاوت میان نسخه‌ها

|سلطان العلماء، بائع الملوك و شیخ الإسلام

أبو محمد عز الدین عبد العزیز بن عبد السلام بن أبی القاسم بن حسن السُّلَمی الشافعی (577هـ/1181م - 660هـ/1262م) ملقب به سلطان العلماء، بائع الملوك و شیخ الإسلام، او عالم و قاضی مسلمان، متبحر در [[فقه]] وأصول، تفسیر و لغت  تااینکه به مقام اجتهاد نائل شد<ref>العز بن عبد السلام، محمد الزحیلی، الطبعة الأولى، 1412هـ-1992م، دار القلم، دمشق، ص39</ref>.

او با تدریس برای طلابی از سراسر کشور و همچنین با نصیحت حاکمان و مخالفت با آنان در صورت انجام کاری که به عقیده او مخالف [[شرع]] بود به شهرت رسید.این امر منجر به زندانی شدن او شد.سپس برای مهاجرت به [[مصر]] رفت. و به عنوان قاض القضات آنجا منصوب شد و به تدریس و فتوا اشتغال یافت.او خطیب مسجد عمرو بن العاص نیز بود. او مردم را به جنگ با تاتارها و صلیبیون تحریک و تشویق نمود و خودش نیز در جهاد شرکت کرد. حیات او تا سال 660 هجری قمری (1262 میلادی) که در [[قاهره]] درگذشت ادامه داشت و در همان جا نیز به خاک سپرده شد.

[[فخرالدین رازی|فخر الدین الرازی]] (المتوفى عام 606هـ)،المبارك بن الأثیر الجزری المحدث اللغوی (606هـ)،موفق الدین بن قدامة الحنبلی (620هـ)،التبریزی الأصولی (621هـ) أبو القاسم الرافعی القزوینی الفقیه الشافعی (623هـ)،عز الدین علی بن الأثیر الجزری المؤرخ الأدیب (630هـ)،سیف الدین الآمدی الأصولی (631هـ)،شهاب الدین عمر السهروردی الواعظ المتصوف، که به دمشق آمد و با العز بن عبد السلام (632هـ)دیدار کرد.

محیی الدین بن عربی المتصوف (638هـ)،ابن أبی الدم الحموی القاضی الفقیه (642هـ)،ابن الصلاح المحدث (643هـ)،الحافظ ابن النجار المؤرخ (643هـ)،ابن الحاجب الأصولی النحوی الفقیه المالكی (646هـ)،مجد الدین بن تیمیة الفقیه (652هـ)،الحافظ عبد العظیم المنذری (656هـ)،العز بن عبد السلام (660هـ)،ابن مالك النحوی (672هـ)،محیی الدین یحیى بن شرف النووی المحدث الفقیه (676هـ)،ابن خلِّكان المؤرخ (684هـ)،القاضی البیضاوی الأصولی المفسر (685هـ)،عبد الرحمن الفزاری الفقیه المعروف بالفركاح (690هـ).

اسمش به اتفاق تمامی منابع قابل اعتمادعبد العزیز بن عبد السلام بن أبی القاسم بن حسن بن محمد بن مُهَذَّب بوده است<ref>طبقات الشافعیة الكبرى، تاج الدین السبكی، هجر للطباعة والنشر والتوزیع، الطبعة الثانیة، 1413هـ، ج8 ص209</ref>.

نسبش نیزالسُّلَمی المغربی الدمشقی المصری الشافعی بود.او"السُّلَمی" بود زیرا به بنی سلیم، یکی از قبایل معروف مضر منتسب بود که بسیاری به آنها نسبت داده می شود.

مغربی؛ زیرا اصالت او به مغرب عربی بر می گردد.شاید یکی از اجداد او از مغرب آمده و در شام اقامت کرده است.

الدمشقی؛نسبتش به دمشق از آن جهت بود که العز در آنجا به دنیا آمد، رشد کرد و تحصیل نمودو در مناصب و مشاغل مختلف مشغول شد و بیشتر عمر خود را در آنجا گذراند.

از شیخ امام شنیدم كه می‌فرمود: شیخ عزالدین در آغاز بسیار فقیر بود و فقط در امر علم آموزی اشتغال داشت  و علت آن این بود كه در الكلّاسة(گوشه درب شمالی ساختمان و مدرسه مسجد اموی در دمشق است)مى‌خوابید.  

=مخالفت با الملك الأشرف موسى=

و چون نامه به دست شیخ رسید؛اوآن را خواند و شدیدتر از آن و رساتر از قبل و آنچه در آن آمده بود پاسخ داد: «اما از درخواست مناظره در جمع علما انگیزه ای جز نصیحت به سلطان و عموم مسلمانان نداشتم... رد و باطل كردن بدعتها، فتنه انگیزى نیست، زیرا خداوند متعال علما را به آن امر فرموده و به آنها امر كرده كه آنچه را مى دانند بیان كنند، و هر كه امر خدا را اطاعت كند و از دین خدا حمایت كند، رسول خدا او را لعنت نخواهد کرد.

الصالح ایوب را جاه طلب توصیف می کنند، هنگامی که می خواست ارتش خود را تقویت کند، رهبران آن را انتخاب کند و از خود محافظت کند، ممالیک ترکیه را (از پول دولت) خرید و از آسیای مرکزی و غربی آورد و آنها را در زمینه سوارکاری آموزش داد. قلدری و جنگیدن تا لشکر به دست آوردند تا اینکه اعتمادشان را جلب کردند و اعتمادشان را جلب کردند و یکی از آنها به مقام نایب سلطانی مستقیم رسید.این شاهزادگان همچنان در حكومت بردگی بیت المال مسلمین هستند و شیخ آزاد بودن آنها را ثابت نكرده است و لذا حكم شرعی بطلان مأموریت آنها از یك طرف و عدم نفوذ است. اقدامات خصوصی و عمومی آنها از سوی دیگر. با وجود این، جلال از سوی آنها علنی نشد و او پرچم شورش مسلحانه را بر ضد آنها برافراشت، بلکه اولاً آن را به آنها ابلاغ کرد و ثانیاً از اعمال آنها جلوگیری کرد، «و آنها را با فروش، خرید یا ازدواج اصلاح نکرد. و مصلحتشان به آن برهم خورد و از میان آنان نایب سلطان بود.» سخنان بر آنان بود و کارشان آشفته شد و به خشم آمدند و طغیانشان برخاست، ولی خشم را فرو نشاندند و آنان را فرو بردند. با نیکی و معامله به شرف آمدند و با او ملاقات کردند تا به نظر او از سرنوشت آنان جویا شوند، پس حکم شرع و فروختن آنها را به نفع بیت المال قطع کرد، سپس آزاد شدند تا آزاد شوند. و سپس امور مبادله را به عهده می گیرند و صریح و صریح به آنها می گوید: «برای شما مجلسی می گذاریم و به بیت المال مسلمین خوانده می شوید و از راه مشروع آزاد می شوید. آنها امتناع کردند و مغرور شدند و در تصمیم گیری در مورد جلال تنها نبودند، پس موضوع را به سلطان ایوب در میان گذاشتند، پس نزد او فرستاد و بررسی کرد، ولی او برنگشت، سلطان کلمه تند است. در شرف، و نتیجه آن انکار شیخ از دخالت او در این امر است که به او مربوط نمی شود و به او مربوط نمی شود.

ساعتی سکوت کرد، سپس گفت: من در هشتاد و سه سالگی زندگی می‌کنم، زیرا این شعر شرافت فراوانی دارد و بین من و آن سن و سال نسبتی نیست. ابن سبكى گفت: امر چنان بود كه خداى تعالى او را رحمت كند.

العز خطیبی متهور بود پس احکام را بیان می کرد و چون مردم گوش دادن را فراموش کردند و شروع به باطل کردن بدعت ها کرد و آنچه را که به دین وابسته بود از مبلغان و ائمه و دیگران زدودن کرد، مانند چکش زدن شمشیر بر منبر و سیاه پوشیدن و خطبه و مداحی زیاد حاکمان، پس شرف را سیاه نمی پوشید خطبه او و قافیه نمی کرد و در خلوت می گفت و از مدح پرهیز می کرد. از پادشاهان، ولى در صورت صالح بودن و تا زمانى كه بر حق بودند، براى آنها دعا مى كرد، چنان كه جلال در بلاغت امر به معروف و نهى از منكر مى كرد، لذا نماز غائب را عملاً باطل مى كرد، زیرا به نظر او دلیل شرعی در آن نبود، سپس به همین دلیل نماز نیمه شعبان را باطل کرد، پس ابن صلاح با او مخالفت کرد و نامه ای در تأیید آن و دفاع از صحت آن تنظیم کرد.

در حالی که سربازان ایستاده اند او را با صدای بلند صدا می کند، پس می گوید: «آقا این کار را کردم، این از زمان پدرم است.» گفت: «شما از کسانی هستید که بگو: (ما پدران خود را بر امتى یافتیم) پس سلطان حكم به لغو آن میخانه داد، باجى گفت: از شیخ پرسیدم كه وقتى از جانب سلطان آمد و خبر منتشر شد: «آقا، چطورى. شما؟" گفت: پسرم، من او را در آن عظمت دیدم، خواستم به او دشنام دهم که پیر نشود و به او آسیبی نرساند، گفتم: ای آقا، از او نمی ترسیدی؟ گفت: به خدا سوگند پسرم، من به حیثیت خدای تعالی استناد کردم، پس سلطان در برابر من تضعیف شد.

علما و نویسندگان و گردآورندگان قدیم و متجدد در وصف العز بن عبدالسلام به عرفان یا برائت او از او اختلاف زیادی داشتند و در این زمینه اقوال تقسیم شده است.صوفیان عصر او مانند ابوی الحسن شاذلی و شهاب الدین عمر سهروردی در مجالس آنها شرکت می کردند و کتب صوفیانه را می خواندند و برخی از آثار آنها را تمرین می کردند. ابن السبكى مى گوید: شیخ عزالدین از شیخ سهروردى پارچه عرفانى پوشید و از او گرفت و اظهار داشت كه در دست او رساله القشیرى را مى خواند، سپس ابن ال سابکی گفت: «شیخ عزالدین در عرفان برتری داشت و تألیفات او قاضی است.» بدین ترتیب سیوطی گفت: «او کرامات بسیار دارد و از شهاب سهروردی پارچه عارف بر تن کرده است. شعرانی می گوید: «شیخ عزالدین رضی الله عنه پس از ملاقات با شیخ ابوالحسن شاذلی و تحویل او به مردم می فرمود: یکی از بزرگترین گواه بر اینکه صوفیه. فرقه بر بزرگ‌ترین پایه‌ی دین نشسته است، آن چیزی است که کرامت و معجزه به دستشان می‌رسد و هیچ‌یک از آن‌ها برای فقیهی اتفاق نمی‌افتد، مگر اینکه راه آنها را آن‌طور که دیده می‌شود طی کند.» پیش از آن شیخ عزالدین ممکن است خداوند از او راضی بود، مردم را نکوهش می کرد و می گفت: «آیا ما راهی جز کتاب و سنت داریم؟» چون طعم آنها را چشید و زنجیر آهنین جزوه را برید، با تمام وجود شروع به تعریف و تمجید از آنها کرد. ستایش.»

العز بن عبدالسلام از بزرگ ترین علمای دمشق و بغداد و قاهره کسب علم کرده است و ابن السبکی مهم ترین و مشهورترین شیوخ عز و تخصص آنان را ذکر کرده است، فخر الدین بن عساكر، اصول را نزد الشیخ سیف الدین الآمدی، حدیث از الحافظ أبی محمد القاسم بن الحافظ الكبیر أبی القاسم بن عساكر، وشیخ الشیوخ عبد اللطیف بن إسماعیل بن أبی سعد البغدادی، وعمر بن محمد بن طَبَرْزَد، وحنبل بن عبد اللطیف الرصافی، والقاضی عبد الصمد بن محمد الحرستانی، و بَرَكات بن إبراهیم الخُشُوعی»<ref>العز بن عبد السلام، محمد الزحیلی، ص56-57</ref>

عبد الرحمن بن إبراهیم الفزاری، المعروف بالفركاح.

امالی عزالدین بن عبدالسلام که شامل: الامالی در تفسیر برخی از آیات قرآن کریم، امالی در توضیح برخی از احادیث منتخب و الامالی در بحث برخی مسائل فقهی است.تفسیر القرآن الكریم.

ترغیب أهل الإسلام فی سكنى الشام: وفیها بیان فضل الشام والترغیب بالسكن فیها.

كان العز بن عبد السلام یعتقد بعقیدة الأشاعرة من أهل السنة والجماعة، وكان من المدافعین عنها الواقفین فی وجه الفرق المخالفة لها، وقد خصص بعض الرسائل فی بیان الإیمان والعقیدة، منها:

الفرق بین الإسلام والإیمان: وهی جواب لسؤال، لذلك ورد بعضها فی "الفتاوى الموصلیة" وتكلم العز فیها عن زیادة الإیمان ونقصه، وهو رأی جمهور أهل السنة والجماعة.

وصیة الشیخ عز الدین بن عبد السلام إلى ربه الملك العلام: وهی رسالة صغیرة فی العقیدة.

أحوال الناس یوم القیامة وذكر الخاسرین والرابحین منهم: وهی رسالة من ستین صفحة فی العقیدة والزهد وفضائل الأعمال والتربیة.

الغایة فی اختصار النهایة: وهو كتاب كبیر یقع فی خمس مجلدات كبیرة، اختصر فیه أشهر كتب الفقه الشافعی المسمى "المذهب" وعنوانه "نهایة المطلب فی درایة المذهب" لإمام الحرمین الجوینی الذی یقع فی 27 مجلداً، وقام إمام الحرمین نفسه باختصار كتابه باسم "المعتصر"، وجاء العز فاختصر المختصر.

الجمع بین الحاوی والنهایة: ولعله لم یُكمل، وهو كتاب یجمع بین كتابین یوصفان بأنهما أعظم كتابین فی الفقه الشافعی، الأول: "الحاوی أو الحاوی الكبیر" لأبی الحسن الماوردی، ویقع فی أربع وعشرین مجلداً، والثانی: "نهایة المطلب فی درایة المذهب" لإمام الحرمین الجوینی، وهما أهم كتب الفقه الشافعی وأكثرهما توسعاً فی المذهب.

أحكام الجهاد وفضائله: وهو رسالة فی الجهاد وأحكامه وفضائله.

مناسك الحج:  

كتاب "الإشارة إلى الإیجاز"  «وهما شاهدان على إمامة العز وعظیم منزلته فی علوم الشریعة».

الإمام فی بیان أدلة الأحكام: