۸۸٬۱۶۱
ویرایش
بیضاوی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'أبو ال' به 'أبوال') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
|- | |- | ||
|اسامی دیگر | |اسامی دیگر | ||
|قاضی بیضاوی • بیضاوی • ناصرالدین عبدالله بن محمدبیضاوی • نصیرالدین ابوالخیر | |قاضی بیضاوی • بیضاوی • ناصرالدین عبدالله بن محمدبیضاوی • نصیرالدین ابوالخیر | ||
|- | |- | ||
|لقب | |لقب | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
|بیضاء• فارس | |بیضاء• فارس | ||
|- | |- | ||
|دین و مذهب | |دین و مذهب | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
|- | |- | ||
|آثار معروف | |آثار معروف | ||
|أنوار التنزیل و أسرار التأویل (تفسیر البیضاوی) • حاشیة القونوی علی تفسیر الإمام البیضاوی • نظام التواریخ • طوالع الأنوار من مطالع الأنظار | |أنوار التنزیل و أسرار التأویل (تفسیر البیضاوی) • حاشیة القونوی علی تفسیر الإمام البیضاوی • نظام التواریخ • طوالع الأنوار من مطالع الأنظار | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|عمر بن زکی بوشکانی • پدرش عمر بن محمد | |عمر بن زکی بوشکانی • پدرش عمر بن محمد | ||
|- | |- | ||
|درگذشت | |درگذشت | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
=شخصیت علمی= | =شخصیت علمی= | ||
بیضاوی در خاندانی شافعی‌مذهب در شیراز شهری با سابقه‌ای قدیم در گرایش با کلام اشعری رشد یافت. سلسلة آموزش وی نیز از پدر با چند واسطه به [[امام غزالی]]، متکلّم بزرگ اشعری و از طریق او به [[محمد (ص) خاتم الانبیاء|رسول اکرم (ص)]] می‌رسد. | |||
مرور بر آثار | مرور بر آثار بیضاوی به‌خوبی نشان می‌دهد که وی از آرای [[مذاهب]] و فرق گوناگون همچون [[معتزله]]، [[مرجئه]] و [[كرّامیه|کرّامیه]] و از دیدگاه‌ها یفرق گوناگون [[شیعه]] از [[امامیه]] و [[زیدیه]] و [[اسماعیلیه]] و حتی برخی فرق کم‌شناخته چون [[فضیلیه]]، آگاه بوده است. اما او خود به موضع اشاعره پایبند بوده است و با بهره‌گیری از دانش پیشینیان این مکتب، به‌ویژه تحت تأثیر اندیشمندانی چون امام غزالی و [[فخرالدین رازی]] و با نگاهی عقل‌گرایانه به تألیف آثاری در حوزه‌های متنوع علوم اسلامی پرداخته است. | ||
بیضاوی با تلفیق مفاهیم | بیضاوی با تلفیق مفاهیم کلامی و [[فلسفی]] به جایگاه عقل در حوزة معارف دینی توجهی ویژه مبذول داشته، و آرای خود درباره عقل و نظر را در مجموعة «طوالع‌الانوار» به‌تفصیل آورده است. ایشان در مباحث دینی، از عقل‌گرایی به سوی میراث نقلی گراییده است، ازهمین‌رو، نباید انتظار داشت که وی در منظومة کلامی خویش وجه تمایز شاخصی با متکلّمان پیشین داشته باشد؛ اما کوشش وی در جهت تلفیق میان عقل و نقل، نه تنها زمینة اصلی در پیدایش آثار متنوّع او بوده، که برخی تحلیل‌ها و مواضع خاصی را برای او نیز ایجاب کرده است. | ||
در سخن از برخورد بیضاویبا [[حدیث]]، شایان توجه است | در سخن از برخورد بیضاویبا [[حدیث]]، شایان توجه است که وی به‌عنوان یک فارسی‌زبان، در نقل حدیث، اگرچه نقل عین عبارت عربی را «اولی» دانسته، امّا برخلاف هنجارهای [[محدّثین]]، نقل معنای آن به فارسی را نیز روا شمرده است. | ||
افزون بر | افزون بر آنکه بیضاوی به‌عنوان [[فقیه]] اصولی و [[متكلم|متکلم]] اشعری مطرح است، به علم تصوّف گرایش داشته و با عنوان [[زاهد]] و عابد از او یاد شده است و مدّتی نزد عارف تبریزی، محمّد کجوجانی، به تزکیه و تهذیب نفس پرداخته، و همچنین در مسیر سفر به تبریز، خود را ملزم می‌دانسته است که نزد شیخ سلسلة [[سهروردیه]] نورالدین عبدالصمد نطنزی حضور یابد، و تألیف کتاب تهذیب‌الأخلاق در [[تصوّف]]، این گرایش او را بیشتر نمایان ساخته است. | ||
بیضاویدر حوزه‌های متنوعی | بیضاویدر حوزه‌های متنوعی که بر آنها چیرگی داشته، در فقه و کلام و [[تفسیر]]، در کنار بیان رأی و نظر دیگران، آرا و اختیارات خود را نیز بیان نموده است. اظهارنظرهای بیضاوی در کتاب فقهی«الغایةالقصویفیدرایةالفتوی» جلب توجّه می‌کند. توجّه‌برانگیزترین موضوع در این میان، بخش معاملات، [[قضا]] و [[شهادات]] است که نظر به عهده‌داری منصب قضا توسّط او، بیشترین آرای شخصی او را دربر دارد. | ||
آرا، نظرات و اندیشه‌های بیضاوی، از زمان خود او مورد توجّه بوده و تأثیر به‌سزای آن را می‌توان در رواج آثار ویو نیز روی | آرا، نظرات و اندیشه‌های بیضاوی، از زمان خود او مورد توجّه بوده و تأثیر به‌سزای آن را می‌توان در رواج آثار ویو نیز روی کرد فراوان شارحان و حاشیه‌نویسان بر آن آثار دانست. برخیاز آثار او مانند تفسیر «انوارالتنزیل» و کتاب «منهاج‌الوصول» مدّت‌ها در شمار کتاب‌های آموزشی بوده است و اکنون نیز در مدارس علوم دینی [[اهل‌سنت]] تدریس می‌شود. | ||
با نگاهی گذرا به فهرستی | با نگاهی گذرا به فهرستی که [[حاج خلیفه]] در «کشف‌الظنون» از شروح و حواشی تفسیر و دیگر آثار بیضاویثبت کرده است، می‌توان به گسترة رواج اندیشه‌ها و آثار وی پی برد. [[علّامه ابن‌خلدون]] با نگاهی تاریخی در مبحث اصول و در نام بردن از متکلّمان پردازنده به آثار اصولی، از کتاب منهاج و نیز توجّه فراوان دانش‌اندوزان بدان یاد کرده است.(3) | ||
=شرح‌ها و تعلیق‌های تفسیر بیضاوی= | =شرح‌ها و تعلیق‌های تفسیر بیضاوی= | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
1ـ حاشیة محی‌الدین شیخ‌زاده، محمّد بن مصلح‌الدین مصطفی قوجوی حنفی، متوفای 951 هـ.؛ | 1ـ حاشیة محی‌الدین شیخ‌زاده، محمّد بن مصلح‌الدین مصطفی قوجوی حنفی، متوفای 951 هـ.؛ | ||
2ـ حاشیة الشهاب مسمّا به عنایة‌القاضی و | 2ـ حاشیة الشهاب مسمّا به عنایة‌القاضی و کفایة‌الراضی، قاضی شهاب‌الدین احمد بن محمّد بن عمر خفاجی، متوفای 1069 هـ.؛ | ||
3ـ حاشیة شمس‌الدین محمّد بن یوسف بن علی بن سعید | 3ـ حاشیة شمس‌الدین محمّد بن یوسف بن علی بن سعید کرمانی شافعی، متوفای 786 هـ.؛ | ||
4ـ حاشیة عصام‌الدین ابراهیم بن محمّد عرب‌شاه اسفراینی، متوفای 943 هـ.؛ | 4ـ حاشیة عصام‌الدین ابراهیم بن محمّد عرب‌شاه اسفراینی، متوفای 943 هـ.؛ | ||
5ـ أزهارالتسهیل لما فی أنوارالتنزیل در 50 جلد، تألیف دانشمند و محقّق معاصر علامه محمّدموسی روحانی بازی، استاد حدیث و تفسیر جامعة اشرفیة لاهور | 5ـ أزهارالتسهیل لما فی أنوارالتنزیل در 50 جلد، تألیف دانشمند و محقّق معاصر علامه محمّدموسی روحانی بازی، استاد حدیث و تفسیر جامعة اشرفیة لاهور پاکستان؛ | ||
6ـ تعلیق مصطفی بن محمّد مشهور به بستان آفندی، متوفای 977 هـ.؛ | 6ـ تعلیق مصطفی بن محمّد مشهور به بستان آفندی، متوفای 977 هـ.؛ | ||
7ـ تعلیق محمّد | 7ـ تعلیق محمّد کمال‌الدین تاشکندی؛ | ||
8ـ تعلیق محمّد بن ابراهیم حنبلی، متوفای 971 هـ.؛ | 8ـ تعلیق محمّد بن ابراهیم حنبلی، متوفای 971 هـ.؛ | ||
| خط ۱۲۲: | خط ۱۲۲: | ||
=وفات= | =وفات= | ||
در مورد تاریخ وفات ایشان اختلاف است؛ برخی سال 685 هجری و برخی سال 691 و برخی سال 716 و برخی سال710 هجری را سال وفات ایشان | در مورد تاریخ وفات ایشان اختلاف است؛ برخی سال 685 هجری و برخی سال 691 و برخی سال 716 و برخی سال710 هجری را سال وفات ایشان ذکر کرده‌اند. <ref>دهخدا، علی‌اكبر؛ لغت‌نامة دهخدا؛ ج 4، ص 5226، چاپ دوم از دورة جدید، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1377</ref> | ||
علامه قاضی محمّد خضری در تاریخ مشاهیر اسلام می‌نویسد: مفسر شهیر و برجستة اسلام [علامه بیضاوی]به تاریخ 685 هجری در تبریز وفات یافت و آرامگاه ایشان فعلاًبه باغ ملّی تبدیل شده است. <ref>خضری، محمّد؛ تاریخ مشاهیر اسلام؛ ج 2، ص 1086، ارومیه: انتشارات حسینی‌اصل، 1386</ref> | علامه قاضی محمّد خضری در تاریخ مشاهیر اسلام می‌نویسد: مفسر شهیر و برجستة اسلام [علامه بیضاوی]به تاریخ 685 هجری در تبریز وفات یافت و آرامگاه ایشان فعلاًبه باغ ملّی تبدیل شده است. <ref>خضری، محمّد؛ تاریخ مشاهیر اسلام؛ ج 2، ص 1086، ارومیه: انتشارات حسینی‌اصل، 1386</ref> | ||
مولانا محمدحنیف گنگوهی در | مولانا محمدحنیف گنگوهی در کتاب ظفرالمحصلین بأحوال المصنفین دو قول را ذکر کرده و قول 685 هجری را راجح قرار داده است. | ||
=منابع= | =منابع= | ||
# [https://www.shia-news.com/fa/news/195426/%D8%A8%DB%8C%D8%B6%D8%A7%D9%88%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%88-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D9%88-%DA%A9%D8%AF%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF برگرفته از سایت بیضاوی که بود؟ و آثار علمی او کدام‌اند؟ _شیعه نیوز] | #[https://www.shia-news.com/fa/news/195426/%D8%A8%DB%8C%D8%B6%D8%A7%D9%88%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%88-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D9%88-%DA%A9%D8%AF%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF برگرفته از سایت بیضاوی که بود؟ و آثار علمی او کدام‌اند؟ _شیعه نیوز] | ||
# | # | ||
# [http://nedaye-islam.blogfa.com/post/34 برگرفته از سایت | #[http://nedaye-islam.blogfa.com/post/34 برگرفته از سایت قاضی عبدالله بن عمر شیرازی بیضاوی - ندای اسلام] | ||
# | # | ||
=پانویس= | =پانویس= | ||
| خط ۱۳۹: | خط ۱۴۰: | ||
[[رده:فیلسوفان مسلمان]] | [[رده:فیلسوفان مسلمان]] | ||
[[رده:مفسران قرآن]] | [[رده:مفسران قرآن]] | ||
<references /> | |||