۸۸٬۱۲۶
ویرایش
نبوت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'كلام' به 'کلام') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
=حقیقت نبوت= | =حقیقت نبوت= | ||
واژه «نبوت» در لغت به معنای پیامبری و واژه «نبی» به معنای پیامبر است. بنابر قول مشهور ریشه این دو واژه | واژه «نبوت» در لغت به معنای پیامبری و واژه «نبی» به معنای پیامبر است. بنابر قول مشهور ریشه این دو واژه کلمه «نبأ» به معنای خبر است و یا به گفته راغب اصفهانی، خصوص خبرهایی است که از نوعی اهمیت برخوردارند. یعنی خبرهایی که فایده‌ای بزرگ دارند، و از آن‌ها علم یا ظن غالب حاصل می‌شود. <ref>(النبأ خبر ذو فائده عظیمه یحصل به علم أو غلبه ظنٌ، و لا یقال للخبر فی الأصل نبأ حتی یتضمن هذه الأشیاء الثلاثه.)</ref> | ||
و این ویژگی در مسئله نبوت موجود است؛ زیرا خبرهایی | و این ویژگی در مسئله نبوت موجود است؛ زیرا خبرهایی که [[پیامبر|پیامبران]] الهی ـ علیهم السلام ـ به بشر ابلاغ می‌کنند، از عالی‌ترین اهمیت برخوردارند، زیرا که سعادت و شقاوت بشر با نوع برخورد انسان با خبرهای پیامبران رقم می‌خورد. بر این اساس، پیامبر در اصطلاح [[دین|شرع]] به کسی گفته می‌شود که خبرهای مهم آسمانی را به بشر ابلاغ می‌کند. | ||
=تفاوت رسول و نبی= | =تفاوت رسول و نبی= | ||
از این جا به دست می‌آید | از این جا به دست می‌آید که نبوت با رسالت ملازمت دارد، یعنی کسی که به مقام نبوت و پیامبری برگزیده می‌شود، مقام رسالت و پیام‌رسانی را نیز دارد. البته مقصود این نیست که دو واژه نبوت و رسالت یا نبی و رسول با یکدیگر مترادف‌اند، بلکه مقصود این است که در اصطلاح کلامی، این دو با یکدیگر ملازم‌اند. دلیل روشن بر این مطلب آن است که [[قرآن کریم|قرآن کریم]] آن جا که از نبوت عامه سخن می‌گوید، گاه واژه «نبی» و گاه واژه «رسول» را به کار می‌برد. چنان‌که فرموده است: | ||
۱. | ۱. «کانَ النَّاسُ أُمَّهً واحِدَهً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِیِّینَ مُبَشِّرِینَ وَ مُنْذِرِینَ وَ أَنْزَلَ مَعَهُمُ الْکِتابَ بِالْحَقِّ.» <ref>مفردات راغب، ماده نبأ.</ref> | ||
۲. «لَقَدْ أرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أنْزَلْنا مَعَهُمُ | ۲. «لَقَدْ أرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمِیزانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ.» <ref>بقره/سوره۲، آیه ۲۱۳. </ref> | ||
==نظریه اول== | ==نظریه اول== | ||
آن چه گفته شد مربوط به مطالعه نبوت و رسالت از دیدگاه کلامی است، یعنی، فلسفه نبوت و رسالت ـ | آن چه گفته شد مربوط به مطالعه نبوت و رسالت از دیدگاه کلامی است، یعنی، فلسفه نبوت و رسالت ـ چنان‌که بیان خواهد شد ـ از نظر علم کلام یک چیز است، و از این نظر تفاوتی میان نبی و رسول وجود ندارد. و دو آیه یاد شده و آیات دیگری که رسالت و مأموریت پیامبران ـ علیهم السلام ـ را بیان کرده است، تفاوتی میان پیامبر و رسول نمی‌گذارد؛ ولی از آن جا که درباره پیامبران الهی تفاضل و تفاوت مراتب مطرح است، ممکن است در برخی از آیات قرآن یا روایات میان نبی و رسول فرق گذاشته شده باشد، لیکن فرق مزبور مربوط به مأموریت و مسؤولیت آنان نیست، بلکه مربوط به صفات و ویژگی‌های دیگر آنان است. چنان‌که در روایات آمده است: «رسول کسی است که در خواب و بیداری فرشته وحی را می‌بیند و صدای او را می‌شنود، ولی نبی کسی است که فقط در خواب فرشته وحی را می‌بیند، و در بیداری فقط صدای او را می‌شنود.» <ref>حدید/سوره۵۷، آیه ۲۵. </ref> | ||
شایان | شایان ذکر است که روایات یاد شده، غالباً در تفسیر دو آیه ذیل وارد شده‌اند: | ||
۱. «وَ | ۱. «وَ کانَ رَسُولاً نَبِیًّا. <ref>اصول كافی، ج ۱، كتاب الحجه، باب الفرق بین الرسول و النبی.</ref> » | ||
۲. «وَ ما أرْسَلْنا مِنْ | ۲. «وَ ما أرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِیٍّ إِلاَّ إِذا تَمَنَّى ألْقَى الشَّیْطانُ فِی أمْنِیَّتِهِ. <ref>مریم/سوره۱۹، آیه ۵۱. </ref> » | ||
آیه نخست درباره حضرت موسی ـ علیه السلام ـ و آیه دوم درباره عموم پیامبران ـ علیهم السلام ـ است و در هر دو آیه «رسول» و «نبی» بر | آیه نخست درباره حضرت موسی ـ علیه السلام ـ و آیه دوم درباره عموم پیامبران ـ علیهم السلام ـ است و در هر دو آیه «رسول» و «نبی» بر کسانی اطلاق شده است که مأموریت ابلاغ پیام‌های الهی به بشر را داشته‌اند. | ||
بنابراین، از جنبه کلامی، میان نبوت و رسالت تفاوتی وجود ندارد. با این حال ظاهر کلام بر نوعی تفاوت میان رسول و نبی دلالت | بنابراین، از جنبه کلامی، میان نبوت و رسالت تفاوتی وجود ندارد. با این حال ظاهر کلام بر نوعی تفاوت میان رسول و نبی دلالت می‌کند، بدین جهت از ائمه طاهرین ـ علیهم السلام ـ درباره تفاوت آن دو سؤال شده است، و آنان تفاوت آن دو را به گونه‌ای که پیش از این یادآور شدیم، بیان کرده‌اند. | ||
==نظریه دوم== | ==نظریه دوم== | ||
نظریه دوم درباره تفاوت میان نبی و رسول ـ | نظریه دوم درباره تفاوت میان نبی و رسول ـ که دیدگاه مشهور میان متکلمان و مفسران اسلامی است ـ این است که رسول، پیامبری است که مأمور ابلاغ پیام‌های الهی به مردم است، ولی نبی، پیامبری است که حامل پیام‌های الهی است، خواه، مأمور به ابلاغ آن‌ها باشد، و یا مأمور به ابلاغ آن‌ها نباشد.<ref>حج/ سوره۲۲، آیه۵۲. </ref><ref>تفسیر تبیان، ج ۷، ص ۳۳۱. </ref><ref>مجمع البیان، ج ۴، ص ۹۱ .</ref><ref>تفسیر المنار، ج ۹، ص ۲۲۶ـ۲۲۵.</ref> | ||
==ارزیابی نظریه دوم== | ==ارزیابی نظریه دوم== | ||
بنابراین دیدگاه، نسبت میان نبی و رسول، عموم و خصوص مطلق است؛ زیرا هر رسولی نبی هم هست، ولی هر نبیی، رسول نیست، این نظریه با آن چه ما پیش از این یادآور شدیم | بنابراین دیدگاه، نسبت میان نبی و رسول، عموم و خصوص مطلق است؛ زیرا هر رسولی نبی هم هست، ولی هر نبیی، رسول نیست، این نظریه با آن چه ما پیش از این یادآور شدیم که نبوت و رسالت از نظر کلامی با یکدیگر ملازمه دارند، ناسازگار است. با این حال می‌توان گفت: مقصود از این نظریه آن نیست که در میان پیامبران کسانی بوده‌اند که در عین این که حامل پیام‌های الهی بوده‌اند، هیچگاه مأموریت ابلاغ آن پیام‌ها را به مردم نداشته‌اند، زیرا چنین فرضی با فلسفه نبوت که هدایت مردم است منافات دارد، بلکه مقصود این است که ممکن است در شرایطی، فردی دارای مقام نبوت باشد، ولی هنوز به مقام رسالت نرسیده باشد، یعنی به دلایلی مأموریت ابلاغ پیام‌های الهی به مردم را نداشته باشد. به عبارت دیگر، چه بسا پیامبران الهی قبل از آن که به رسالت مبعوث شوند، مقام نبوت را داشته‌اند، یعنی با عالم غیب در ارتباط بوده، و معارفی نیز به آنان وحی می‌شده است، اما مأمور ابلاغ آن معارف به مردم، و هدایت آنان نبوده‌اند. البته روشن است که پیامبران الهی در آن زمان به عنوان پیامبر نیز شناخته نمی‌شدند، ولی آن‌گاه که مأموریت هدایت بشر را عهده‌دار می‌شدند، هم دارای مقام نبوت بودند، و هم مقام رسالت. و در اصطلاح کلامی، هر گاه نبوت به کار رود، همین معنا مقصود است. | ||
حاصل آن | حاصل آن که: از منظر علم کلام و با توجه به فلسفه نبوت، میان نبی و رسول فرق نیست، ولی از جنبه‌های دیگر می‌توان میان آن دو فرق گذاشت. از قبیل آن چه در روایات بیان شده است، و یا فرقی که از مفسران و متکلمان یادآور شدیم، با توضیحی که درباره آن ارائه گردید. | ||
==نظریه سوم== | ==نظریه سوم== | ||
برخی نیز فرق میان نبی و رسول را براساس | برخی نیز فرق میان نبی و رسول را براساس کتاب و شریعت دانسته‌اند. به این صورت که: نبی و رسول در این جهت که مأموریت هدایت و رهبری مردم را دارند تفاوتی ندارند؛ ولی رسول، به پیامبری گفته می‌شود که صاحب شریعت مستقل، و دارای کتاب آسمانی باشد، و نبی به پیامبری گفته می‌شود که صاحب شریعت و کتاب آسمانی مستقل نباشد.<ref>تفسیر الجلالین، تفسیر آیه ۵۲، سوره حج.</ref><ref>تفسیر كشاف، ج ۲، ص ۳۵۲ـ۱۶۵</ref><ref>تفسیر بیضاوی، ج ۴، ص ۵۷.</ref><ref>اسرار الحكم، ص ۳۹۵.</ref> (به صورت «به شرط لا» یا به صورت «لا بشرط»). | ||
==ارزیابی نظریه سوم== | ==ارزیابی نظریه سوم== | ||
این نظریه، از این جهت | این نظریه، از این جهت که هدایت و تبلیغ را مأموریت مشترک نبی و رسول می‌داند، مورد قبول است؛ ولی از این جهت که تفاوت میان رسول و نبی را به صاحب شریعت و کتاب بودن و غیر آن گذاشته است، دلیل استواری ندارد، بلکه با کاربردهای واژه نبی و رسول در قرآن کریم و روایات سازگار نیست، زیرا قرآن کریم، حضرت اسماعیل(این اسماعیل پسر حضرت ابراهیم نیست، بلکه پیامبر دیگری است.) ـ علیه السلام ـ را رسول نامیده است، در حالی که او صاحب کتاب و شریعت مستقل نبوده است. | ||
«وَ | «وَ اذْکُرْ فِی الْکِتابِ إِسْماعِیلَ إِنَّهُ کانَ صادِقَ الْوَعْدِ وَ کانَ رَسُولاً نَبِیًّا. <ref>سرمایه ایمان، صص ۸۶ـ۸۵.</ref> | ||
نیز عموم پیامبران را رسول نامیده است: | نیز عموم پیامبران را رسول نامیده است: | ||
«وَ لَقَدْ بَعَثْنا فِی | «وَ لَقَدْ بَعَثْنا فِی کُلِّ أُمَّهٍ رَسُولاً أنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ. <ref>مریم/سوره۱۹، آیه ۵۴. </ref> | ||
=منبع= | =منبع= | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
=پانویس= | =پانویس= | ||
<references /> | <references /> | ||
[[رده: اصطلاحات اسلامی]] | [[رده: اصطلاحات اسلامی]] | ||
[[رده: اصول دین اسلام]] | [[رده: اصول دین اسلام]] | ||
[[رده: اصطلاحات کلامی]] | [[رده: اصطلاحات کلامی]] | ||