confirmed، مدیران
۳۶٬۰۹۱
ویرایش
حزب بعث: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
كنگرۀ حزب رهبری را انتخاب می‌كند و رهبری خط مشی حزب را تعیین می‌نماید <ref>«دائرة المعارف»، همانجا؛ «احزاب...»، 289-288حزب تا قبل از كنگره تأسیسی 1326ش / 1947م</ref> نظام داخلی معینی نداشت. كمیته رهبری حزب در 1333ش / 1954م، یعنی 7 سال پس از تأسیس آن، شامل 3 عضو از سوریه، دو عضو از اردن، یك عضو از عراق و یك عضو از لبنان بود <ref>عیسمی، 74- 75</ref>. كنگره ملی سوم در 1338ش / 1959م تشكیل شد <ref>رزاز، 82</ref> و انحلال حزب بعث سوریه را به سبب ادغام این كشور در جمهوری متحده عربی تصویب كرد. | كنگرۀ حزب رهبری را انتخاب می‌كند و رهبری خط مشی حزب را تعیین می‌نماید <ref>«دائرة المعارف»، همانجا؛ «احزاب...»، 289-288حزب تا قبل از كنگره تأسیسی 1326ش / 1947م</ref> نظام داخلی معینی نداشت. كمیته رهبری حزب در 1333ش / 1954م، یعنی 7 سال پس از تأسیس آن، شامل 3 عضو از سوریه، دو عضو از اردن، یك عضو از عراق و یك عضو از لبنان بود <ref>عیسمی، 74- 75</ref>. كنگره ملی سوم در 1338ش / 1959م تشكیل شد <ref>رزاز، 82</ref> و انحلال حزب بعث سوریه را به سبب ادغام این كشور در جمهوری متحده عربی تصویب كرد. | ||
كنگرۀ فوق‌العاده چهارم در تابستان 1339ش / 1960م برای ایجاد فشار در جهت اصلاح امور جمهوری متحده عربی فقط به بحثهای كلی درباره دموكراسی و آزادی پرداخت. پس از آن رهبری ملی حزب طی جلسه‌ای مسأله تجدید سازمان حزب را در سوریه بررسی كرد <ref>فكیكی، 101</ref>. كنگره ملی پنجم در 1962م مسألۀ جدایی سوریه از اتحاد با مصر و بازسازی سازمان حزب در سوریه را مورد گفت و گو قرار داد <ref>همو، 193</ref>. | كنگرۀ فوق‌العاده چهارم در تابستان 1339ش / 1960م برای ایجاد فشار در جهت اصلاح امور جمهوری متحده عربی فقط به بحثهای كلی درباره دموكراسی و آزادی پرداخت. پس از آن رهبری ملی حزب طی جلسه‌ای مسأله تجدید سازمان حزب را در سوریه بررسی كرد <ref>فكیكی، 101</ref>. كنگره ملی پنجم در 1962م مسألۀ جدایی سوریه از اتحاد با مصر و بازسازی سازمان حزب در سوریه را مورد گفت و گو قرار داد <ref>همو، 193</ref>. | ||
=انشعاب ـ حكومت= | |||
در 1963م در سوریه 3 جناح اصلی در حزب وجود داشت: | |||
# جناح ضدماركسیسم به رهبری عفلق؛ | |||
# جناح ماركسیست به رهبری حمود شوفی؛ | |||
# جناح رادیكال با تمایلات نظامی به رهبری ژنرال صلاح جدید. | |||
در عراق نیز یك جناح راست ضدماركسیسم و یك جناح ملیت گرای چپ فعالیت می‌كرد. رهبری حزب در آغاز در اختیار جناح نخست بود <ref>هیرو، 133</ref> بعث عراق در 19 بهمن 1341ش / 8 فوریۀ 1963م با كودتا حكومت را به دست گرفت. <ref>لنچوفسكی، 299</ref> بعث سوریه نیز یك ماه بعد در مارس 1963 حكومت را واژگون كرد و دولت را نه از طریق آراء مردم، آن‌گونه كه عفلق و بیطار پیش‌بینی كرده بودند، بلكه از راه كودتا در اختیار گرفت.<ref>هاپوود89</ref> وقتی عفلق در كنگرۀ ملی پنجم طرفداران و عاملان جدایی از اتحاد سوریه و مصر را موردحمله قرار داد، آشكار بود كه اختلافات دیگری هم در درون رهبری بعث وجود دارد <ref>فكیكی، 194</ref>. | |||
در نخستین كنگره منطقه‌ای بعث سوریه پس از تسلط بر حكومت در 1342ش / 1963م آشكار شد كه افسران ارتش تقریباً بر مخالفت با جناح عفلق متفقند. در این كنگره، جناح عفلق شكست خورد و جناح صلاح جدید پیروز شد <ref>سیل88</ref> كشتار كمونیستها در عراق به وسیله حزب بعث، مخالفت دو جناح بعث سوریه را تشدید كرد (هیرو،.(133-134 | |||
در كنگرۀ ملی ششم در 1963م، عفلق توانست مقام دبیركلی را حفظ كند، اما بیطار عزل شد و نظامیان به كمیته رهبری حزب وارد شدند <ref>(سیل همانجا)</ref>. رهبران نظامی بعث سوریه غالباً از [[علویان]] بودند و اعتقاد استواری به ملیت‌گرایی نداشتند، اما وجود گرایشهای نظری ـ سیاسی مختلف میان آنها، و انحلال جمهوری متحدۀ عربی اختلاف آنها را تشدید كرد <ref>یورك102</ref> در نتیجه، جناح رادیكال، معروف به بعث جدید در بهمن 1344 / فوریۀ 1966 گروه محافظه‌كار را بركنار، و رهبران مؤسس حزب را به خروج از سوریه وادار كرد. بیشتر این رهبران به عراق رفتند <ref>همو103</ref> | |||
در عراق، حزب بعث پس از تسلط بر حكومت، كمونیستها را به تلافی كشتار بعثیها در حكومت قاسم سركوب كرد. این امر موجب اختلاف میان ارتش و حزب شد و عفلق برای ایجاد صلح به عراق رفت، ولی این كار مداخله در امور داخلی عراق تلقی شد و موجب نارضایی عمومی گردید و اختلافات را شدت بخشید. سرانجام، در آبان 1342 / نوامبر 1963 طرفداران ناصر با یك حركت نظامی، عفلق و یارانش را بركنار كردند (سیل، 90)؛ اما جناح بعثی طرفدار رهبران معزول شده حزب در 1347ش / 1968م دوباره قدرت را در دست گرفت. <ref>شیمونی116</ref> | |||
به این ترتیب، بعثیها آشكارا به دو دسته تقسیم شدند كه به رغم یگانگی نظری و پای‌بندی به وحدت عربی و آزادی فلسطین، نمی‌توانستند بر حس رقابت و بدبینی نسبت به هم غالب شوند <ref>یورك، همانجا</ref>. | |||
رهبران نظامی سوریه به نوبۀ خود به دو گروه تقسیم می‌شدند: | |||
# گروهی به رهبری [[حافظ اسد]] كه با افراط گرایی | |||
# گروه دیگر به رهبری صلاح جدید كه سوریه را به انزوا كشانده بود، مخالفت می‌كرد <ref>شیمونی، همانجا</ref>. | |||
شكست اعراب از [[صهیونیستها]] در 1346ش / 1967م موجب تشدید اختلاف میان این دو گروه نظامی شد <ref>هاپوود،91-92</ref> و سرانجام، در 1970م جناح حافظ اسد كنترل كامل حكومت را به دست گرفت. اسد از 1971م علاوه بر ریاست جمهوری، دبیركلی و رهبری ملی و منطقه‌ای شاخۀ بعث سوریه را هم برعهده داشت <ref>شیمونی، همانجا</ref>. در عراق، [[حسن البکر]]، رهبر كودتای 1968م كه در آغاز میانه‌روی می‌كرد، اندكی پس از كودتا یاران میانه‌رو را كنار زد و دولتی از بنیادگرایان تشكیل داد. | |||
تا 1358ش / 1979م كه [[صدام حسین]] معاون حسن البكر دبیركل بعث عراق، و سپس رئیس جمهور شد <ref>پرتز،455,453</ref>، مقام دبیركلی رهبری ملی بعث شاخۀ عراق را میشل عفلق در دست داشت <ref>(«دائرة المعارف»204</ref>اختلاف بعث عراق و سوریه غالباً ناشی از اوضاع جغرافیایی ـ سیاسی هلال خصیب و رهبری آن بود <ref>شیمونی، همانجا</ref>. بعث سوریه معتقد بود كه وحدت سیاسی جامعه عرب باید از منطقۀ سوریۀ بزرگ آغاز گردد؛ و بعث عراق می‌كوشید تا ابتكار عمل را در ایجاد اتحاد عربی در دست گیرد و نقش اصلی را در این روند ایفا كند <ref>«دائرة المعارف»، همانجا</ref>. | |||
با آنکـه از 1354ش / 1975م اختلاف دو حزب بعث عراق و سوریه شدت گرفته بود، در 1357- 1358ش / 1978-1979م طرح صلح [[انور سادات]] با اسرائیل آنها را به هم نزدیك كرد، مرز بین دو كشور باز شد و مذاكراتی برای وحدت دو شاخۀ حزب منعقد گردید، اما كار به نتیجه نرسید؛ به ویژه در 1359ش / 1980م به سبب جانب‌داری سوریه از [[جمهوری اسلامی ایران]] روابط دو كشور قطع شد و در 1982م دولت سوریه خط لولۀ نفت عراق از این كشور را مسدود كرد <ref>بارم،130,126؛ شیمونی229</ref> | |||
این وضعیت ــ در حالی كه خط لولۀ نفت این كشور در [[خلیج فارس]] هم بسته بود ــ فشار زیادی بر دولت بعثی عراق وارد كرد، تا جایی كه ناچار شد به یاران قدیم خود، یعنی [[عربستان]] و اردن روی آورد <ref>بارم، همانجا</ref>. حملۀ اسرائیل به مركز اتمی عراق موجب جلب‌نظر مثبت اردن و مصر و عربستان نسبت به این كشور شد. از سوی دیگر سردی روابط عراق و شوروی به دلیل مبهم بودن سیاست شوروی در جنگ عراق و ایران، موجب بهبود روابط عراق و آمریكا گردید <ref>پرتز456</ref>بعث سوریه هم پس از پایان جنگ عراق و ایران به دوستی با عربستان و مصر متمایل شد و سرانجام، در 1368ش / 1989م به طرح صلح آمریكا پیوست <ref>دیاب، 87 -89</ref>. | |||
=پانویس= | =پانویس= | ||