۸۶٬۴۲۷
ویرایش
اخوان المسلمین شمال آفریقا: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'شخصیت ها' به 'شخصیت‌ها'
جز (جایگزینی متن - 'نمی شود' به 'نمی‌شود') |
جز (جایگزینی متن - 'شخصیت ها' به 'شخصیت‌ها') |
||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
۱) تا زمان استقلال سودان در سال ۱۹۵۶ این کشور در حاکمیت مشترک [[انگلیس]] مصر بوده و مصریان بدون مانع می توانستند به سودان و شهرهای آن رفت و آمد و اقامت کنند و از این رهگذر بسیاری از فعالان اخوانی مصر برای تبلیغ افکار و اندیشه های حسن البنا به شهرهای سودان سفر نمودند. | ۱) تا زمان استقلال سودان در سال ۱۹۵۶ این کشور در حاکمیت مشترک [[انگلیس]] مصر بوده و مصریان بدون مانع می توانستند به سودان و شهرهای آن رفت و آمد و اقامت کنند و از این رهگذر بسیاری از فعالان اخوانی مصر برای تبلیغ افکار و اندیشه های حسن البنا به شهرهای سودان سفر نمودند. | ||
۲) بسیاری از دانشجویان و طلبه های علوم اسلامی سودان در مصر به تحصیل پرداخته و از این رهگذر تحت تأثیر جریانات سیاسی و فکری و فرهنگی مصر بوده اند. | ۲) بسیاری از دانشجویان و طلبه های علوم اسلامی سودان در مصر به تحصیل پرداخته و از این رهگذر تحت تأثیر جریانات سیاسی و فکری و فرهنگی مصر بوده اند. | ||
۳) برخی از | ۳) برخی از شخصیت‌های سیاسی و مذهبی سودان تحت تأثیر رشد افکار کمونیستی و سوسیالیستی در مراکز فرهنگی و دانشگاهی سودان به عنوان عکس العمل اقدام به تأسیس و سازماندهی گروه های اسلامی و مذهبی نمودند، از جمله این گروه جنبش التحریر الاسلامی (با حزب التحیر اسلامی [[اردن]] از لحاظ سازمانی و تئوریک تفاوت داشته و ارتباطات ارگانیک ندارد). | ||
روند تکمیل و رشد اخوان المسلمین سودان از مراحل تاریخی زیر گذشته است: | روند تکمیل و رشد اخوان المسلمین سودان از مراحل تاریخی زیر گذشته است: | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
ژنرال عبود در اولین کودتای تاریخ معاصر سودان حکومت را به دست گرفت و با فعالیت های سیاسی و صنفی احزاب و سندیکاهای کارگری به مقابله برخاست، اخوانی ها به دلیل ضعف های تشکیلاتی به فعالیت زیرزمینی پرداختند. | ژنرال عبود در اولین کودتای تاریخ معاصر سودان حکومت را به دست گرفت و با فعالیت های سیاسی و صنفی احزاب و سندیکاهای کارگری به مقابله برخاست، اخوانی ها به دلیل ضعف های تشکیلاتی به فعالیت زیرزمینی پرداختند. | ||
در ادوار سه گانه فوق این رهبران و | در ادوار سه گانه فوق این رهبران و شخصیت‌ها در روند تشکیل و فعال سازی گروه اخوان سودان نقش داشتند: | ||
الف) صادق عبدالله عبدالماجد در سال ۱۹۴۶ رهبری هسته اولیه اخوان سودان را به عهده داشت. | الف) صادق عبدالله عبدالماجد در سال ۱۹۴۶ رهبری هسته اولیه اخوان سودان را به عهده داشت. | ||
ب) علی طالب الله در سال ۱۹۴۸ دبیرکل تشکیلات اخوان سودان را به عهده داشت. اخوانی های مصر وی را به این سمت رساندند. | ب) علی طالب الله در سال ۱۹۴۸ دبیرکل تشکیلات اخوان سودان را به عهده داشت. اخوانی های مصر وی را به این سمت رساندند. | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
==دوره عقب نشینی (از سال ۲۰۰۰ تاکنون)== | ==دوره عقب نشینی (از سال ۲۰۰۰ تاکنون)== | ||
شرایط داخلی سودان و تحولات منطقه ای و بین المللی به ویژه فشارهای بازیگران منطقه ای مصر و لیبی و قدرت های فرا منطقه ای همچون آمریکا تداوم [[اتحاد]] و ائتلاف سیاسی میان البشیر و الترابی را ناممکن ساخت. ژنرال البشیر با بسیج تمام جناح ها و | شرایط داخلی سودان و تحولات منطقه ای و بین المللی به ویژه فشارهای بازیگران منطقه ای مصر و لیبی و قدرت های فرا منطقه ای همچون آمریکا تداوم [[اتحاد]] و ائتلاف سیاسی میان البشیر و الترابی را ناممکن ساخت. ژنرال البشیر با بسیج تمام جناح ها و شخصیت‌های مخالف سیاست های رهبری اخوان المسلمین با یک اقدام وسیع، الترابی را از دایره قدرت دور ساخت و نقش رهبری او در هیأت حاکمه را حذف کرد.پس از برکناری الترابی از ریاست پارلمان در فوریه ۲۰۰۰، وی به خاطر تحرکات سیاسی توسط البشیر چندین بار بازداشت شده است. | ||
در سودان طی سه دهه اخیر دو گروه اخوان در صحنه سیاست این کشور فعال بوده اند. گروه اخوان المسلمین به رهبری صادق عبدالله عبدالماجد (که از مؤسسین هسته های اولیه اخوان سودان است). این گروه از سوی مجامع اخوان المسلمین به رسمیت شناخته شده، گروه بعدی گروه الجبهه القومیه الاسلامیه به رهبری حسن ترابی است که در سال های نیمه دوم دهه هشتاد تأسیس شده و به خاطر اجتهادات و اندیشه های ترابی از سوی سازمان بین المللی اخوان المسلمین به رسمیت شناخته نمی شد. | در سودان طی سه دهه اخیر دو گروه اخوان در صحنه سیاست این کشور فعال بوده اند. گروه اخوان المسلمین به رهبری صادق عبدالله عبدالماجد (که از مؤسسین هسته های اولیه اخوان سودان است). این گروه از سوی مجامع اخوان المسلمین به رسمیت شناخته شده، گروه بعدی گروه الجبهه القومیه الاسلامیه به رهبری حسن ترابی است که در سال های نیمه دوم دهه هشتاد تأسیس شده و به خاطر اجتهادات و اندیشه های ترابی از سوی سازمان بین المللی اخوان المسلمین به رسمیت شناخته نمی شد. | ||
حسن الترابی دارای تألیفات متعددی است و در جریان های اخوان المسلمین [[بدعت]] ها گذاشته است. وی همیشه صاحب افکار جدید و اجتهادات نوینی بوده است. این اجتهادات با جریانات اخوانی و نئوسلفی برخورد حادی داشت، لذا الترابی همیشه از سوی محافل وابسته به دو جریان فوق مورد انتقاد قرار گرفته است. | حسن الترابی دارای تألیفات متعددی است و در جریان های اخوان المسلمین [[بدعت]] ها گذاشته است. وی همیشه صاحب افکار جدید و اجتهادات نوینی بوده است. این اجتهادات با جریانات اخوانی و نئوسلفی برخورد حادی داشت، لذا الترابی همیشه از سوی محافل وابسته به دو جریان فوق مورد انتقاد قرار گرفته است. | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
از دیدگاه امنیتی لیبی، جریانات و گروه های اسلامی از جمله اخوانی ها، حرکت التجمع الاسلامی (در سال ۱۹۹۲ تأسیس شد) و گروه نئوسلفی الجماعه الاسلامیه المقاتله اللیبیه، خطر اول برای امنیت ملی کشور محسوب می شدند. کشتار زندان بوسلیم در سال ۱۹۹۶ بسیاری از کادرها و رهبران جریانات اسلام گرای لیبی را به تیغ مرگ سپرد. | از دیدگاه امنیتی لیبی، جریانات و گروه های اسلامی از جمله اخوانی ها، حرکت التجمع الاسلامی (در سال ۱۹۹۲ تأسیس شد) و گروه نئوسلفی الجماعه الاسلامیه المقاتله اللیبیه، خطر اول برای امنیت ملی کشور محسوب می شدند. کشتار زندان بوسلیم در سال ۱۹۹۶ بسیاری از کادرها و رهبران جریانات اسلام گرای لیبی را به تیغ مرگ سپرد. | ||
دستگاه امنیتی لیبی طی سه دهه اخیر کلیه فعالیت های اسلام گرایان این کشور را زیر نظر گرفته و از این رهگذر جریانات اسلامی لیبی متحمل شدیدترین آسیب و ضربات گشته است. | دستگاه امنیتی لیبی طی سه دهه اخیر کلیه فعالیت های اسلام گرایان این کشور را زیر نظر گرفته و از این رهگذر جریانات اسلامی لیبی متحمل شدیدترین آسیب و ضربات گشته است. | ||
در سال ۱۹۹۸ بسیاری از رهبران و کادرهای فعال اخوانی های لیبی دستگیر و در دادگاه انقلاب لیبی در فوریه ۲۰۰۲ محاکمه و رهبران آن ها از جمله دکتر عبدالله عزالدین (رهبر تشکیلات) و دکتر سالم ابوحنک نفر دوم سازمان (هر دو از استادان برجسته دانشگاه های لیبی) به مرگ محکوم و ۷۲ عضو اخوانی به زندان ابد و یازده نفر به ۱۰ سال زندان محکوم شده و ۶۶ نفر سمپات تبرئه و آزاد شدند. حکم آن ها تحت شرایطی و با وساطت برخی از | در سال ۱۹۹۸ بسیاری از رهبران و کادرهای فعال اخوانی های لیبی دستگیر و در دادگاه انقلاب لیبی در فوریه ۲۰۰۲ محاکمه و رهبران آن ها از جمله دکتر عبدالله عزالدین (رهبر تشکیلات) و دکتر سالم ابوحنک نفر دوم سازمان (هر دو از استادان برجسته دانشگاه های لیبی) به مرگ محکوم و ۷۲ عضو اخوانی به زندان ابد و یازده نفر به ۱۰ سال زندان محکوم شده و ۶۶ نفر سمپات تبرئه و آزاد شدند. حکم آن ها تحت شرایطی و با وساطت برخی از شخصیت‌های سیاسی فرهنگی و مذهبی عرب به دادگاه استیناف موکول شد. | ||
شیخ یوسف قرحاوی روحانی مصری مقیم دوحه قطر نقش کلیدی در روند وساطت میان اخوانی های لیبی و نظام سیاسی حاکم بر لیبی داشت، تلاش های او پس از سفرش به لیبی و ملاقات وی با رهبری و مسئولین لیبیایی و رهبران اخوان در زندان های آن کشور، به نتیجه رسید. پس از اندک زمانی احکام صادره به ویژه احکام اعدام دو تن از رهبران اخوانی ها لغو شد. | شیخ یوسف قرحاوی روحانی مصری مقیم دوحه قطر نقش کلیدی در روند وساطت میان اخوانی های لیبی و نظام سیاسی حاکم بر لیبی داشت، تلاش های او پس از سفرش به لیبی و ملاقات وی با رهبری و مسئولین لیبیایی و رهبران اخوان در زندان های آن کشور، به نتیجه رسید. پس از اندک زمانی احکام صادره به ویژه احکام اعدام دو تن از رهبران اخوانی ها لغو شد. | ||
در تابستان سال ۲۰۰۵ گروه های معارض و مخالف سرهنگ قذافی در لندن گرد آمدند تا خط مشی سیاسی و عملیاتی واحدی علیه رژیم لیبی اتخاذ کنند، اخوانی ها که وزنه و جایگاه قابل توجهی در ساختار و بدنه معارضه لیبی، هستند در این گردهمایی شرکت نکرده و راهکار مذاکره و آشتی با رژیم، اتخاذ نمودند. این سیاست به آزادی زندانی های اخوانی ها منجر شد. | در تابستان سال ۲۰۰۵ گروه های معارض و مخالف سرهنگ قذافی در لندن گرد آمدند تا خط مشی سیاسی و عملیاتی واحدی علیه رژیم لیبی اتخاذ کنند، اخوانی ها که وزنه و جایگاه قابل توجهی در ساختار و بدنه معارضه لیبی، هستند در این گردهمایی شرکت نکرده و راهکار مذاکره و آشتی با رژیم، اتخاذ نمودند. این سیاست به آزادی زندانی های اخوانی ها منجر شد. | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
زیرساختار فکری النهضه متأثر از اندیشه های متفکران اخوان المسلمین همچون حسن البنا، سید قطب، السباعی (رهبر اخوان سوریه) و ابوالاعلی المودودی (رهبر اخوانی های [[پاکستان]]) بوده است. | زیرساختار فکری النهضه متأثر از اندیشه های متفکران اخوان المسلمین همچون حسن البنا، سید قطب، السباعی (رهبر اخوان سوریه) و ابوالاعلی المودودی (رهبر اخوانی های [[پاکستان]]) بوده است. | ||
همچنین افکار و اندیشه های [[مالک بن نبی]] از اندیشمندان بزرگ مسلمان الجزایر در تکوین فکری و ایدئولوژیک رهبران النهضه تونس نقش مؤثری داشته است. | همچنین افکار و اندیشه های [[مالک بن نبی]] از اندیشمندان بزرگ مسلمان الجزایر در تکوین فکری و ایدئولوژیک رهبران النهضه تونس نقش مؤثری داشته است. | ||
گرچه اندیشه ها و فعالیت های این تشکیلات اسلامی به رهبری الغنوشی مسالمت آمیز و دور از هرگونه خشونت بوده ولی حکومت های تونس از گسترش فعالیت این گروه در میان جوانان هراسان بودند. دستگاه های اطلاعاتی امنیتی ضربات مهلکی بر پیکره و بدنه این تشکیلات وارد نمود و به طور رسمی آن را منحل و فعالیتشان را ممنوع کرده است. اکنون برخی از رهبران النهضه در زندان های تونس به سر می برند و راشدالغنوشی در لندن در حال تبعید زندگی می کند. اخیراً دولت تونس در یک اقدام زندانیان سیاسی از جمله برخی از چهره ها و | گرچه اندیشه ها و فعالیت های این تشکیلات اسلامی به رهبری الغنوشی مسالمت آمیز و دور از هرگونه خشونت بوده ولی حکومت های تونس از گسترش فعالیت این گروه در میان جوانان هراسان بودند. دستگاه های اطلاعاتی امنیتی ضربات مهلکی بر پیکره و بدنه این تشکیلات وارد نمود و به طور رسمی آن را منحل و فعالیتشان را ممنوع کرده است. اکنون برخی از رهبران النهضه در زندان های تونس به سر می برند و راشدالغنوشی در لندن در حال تبعید زندگی می کند. اخیراً دولت تونس در یک اقدام زندانیان سیاسی از جمله برخی از چهره ها و شخصیت‌های النهضه را آزاد کرده است. | ||
==انعشعاب در النهضه== | ==انعشعاب در النهضه== | ||
طی دهه هفتاد و هشت گروه ها و | طی دهه هفتاد و هشت گروه ها و شخصیت‌هایی از تشکیلات النهضه جدا شده از جمله صلاح الجورشی، احمیده النیفر و زیاد کریشان، آن ها پس از جدایی به تشکیل گروه اصلاح طلب و تجددگرای اسلامی پرداختند. نام این گروه الاسلامیین التقدمیین که ارگان آن ها مجله روشنفکری مذهبی به نام (۱۵ + ۲۱) اشاره به آغاز قرن ۱۵ هجری و ۲۱ میلادی گروه دیگری شیوه سیاسی و مسالمت آمیزی رها کرده و به مبارزه قهرآمیز علیه رژیم تونس پرداختند، طلائع الفدای (پیشگامان فدا) به رهبری الحبیب الاسود، بخشی از النهضه بودند و توسط نیروهای امنیتی سرکوب شدند. | ||
پس از به قدرت رسیدن افسران آزاد و منازعه آن ها با اخوانی ها الورتلانی عرصه فعالیت و اقامت در مصر را تنگ می بیند و به [[لبنان]] می رود و در سال ۱۹۵۹ در همان جا زندگی را بدرود گفت. | پس از به قدرت رسیدن افسران آزاد و منازعه آن ها با اخوانی ها الورتلانی عرصه فعالیت و اقامت در مصر را تنگ می بیند و به [[لبنان]] می رود و در سال ۱۹۵۹ در همان جا زندگی را بدرود گفت. | ||
| خط ۱۴۲: | خط ۱۴۲: | ||
الورتلانی در فرانسه به ارشاد و تبلیغ مبانی اسلامی در میان الجزایری های مقیم پرداخت و پس از مدتی به مصر رفت و در آنجا در سال ۱۹۲۹ به اخوان المسلمین مصر پیوست. به خاطر فعالیت و شخصیت استثنایی وی اخوانی های مصر وی را برای تشکیل و تکوین هسته اولیه اخوان به کشور یمن اعزام داشته اند. در یمن فعالیت های شبانه روزی وی بسیاری از جوانان روشنفکر و اصلاح طلب را جذب می کند و آن ها را برای اصلاح امور در کشور یمن سازماندهی می کند و یک نهضت اصلاحی رادیکالی راه می اندازد. | الورتلانی در فرانسه به ارشاد و تبلیغ مبانی اسلامی در میان الجزایری های مقیم پرداخت و پس از مدتی به مصر رفت و در آنجا در سال ۱۹۲۹ به اخوان المسلمین مصر پیوست. به خاطر فعالیت و شخصیت استثنایی وی اخوانی های مصر وی را برای تشکیل و تکوین هسته اولیه اخوان به کشور یمن اعزام داشته اند. در یمن فعالیت های شبانه روزی وی بسیاری از جوانان روشنفکر و اصلاح طلب را جذب می کند و آن ها را برای اصلاح امور در کشور یمن سازماندهی می کند و یک نهضت اصلاحی رادیکالی راه می اندازد. | ||
جنبش اصلاح طلبان یمن به رهبری الوزیر علیه حکومت و استبداد امام یحیی در سال ۱۹۴۸ قیام کرده ولی به دلایل زیاد و حمایت های دولت عربستان سعودی این قیام به پیروزی منجر نمی‌شود و رهبران قیام دستگیر و اعدام می شوند. الورتلانی (نام اصلی وی ابراهیم بن مصطفی الجزایری است) به مصر فرار می کند. در انتخابات پارلمانی سال ۱۹۹۷ گروه [[اخوان المسلمین الجزایر]] توانست ۷۰ کرسی کسب کند و پس از حزب حاکم از لحاظ اقتدار در پارلمان قرار گیرد. | جنبش اصلاح طلبان یمن به رهبری الوزیر علیه حکومت و استبداد امام یحیی در سال ۱۹۴۸ قیام کرده ولی به دلایل زیاد و حمایت های دولت عربستان سعودی این قیام به پیروزی منجر نمی‌شود و رهبران قیام دستگیر و اعدام می شوند. الورتلانی (نام اصلی وی ابراهیم بن مصطفی الجزایری است) به مصر فرار می کند. در انتخابات پارلمانی سال ۱۹۹۷ گروه [[اخوان المسلمین الجزایر]] توانست ۷۰ کرسی کسب کند و پس از حزب حاکم از لحاظ اقتدار در پارلمان قرار گیرد. | ||
سیاست ها و اقدامات مستبدانه و تکروی های غناح باعث خروج و انشعاب | سیاست ها و اقدامات مستبدانه و تکروی های غناح باعث خروج و انشعاب شخصیت‌ها و گروه هایی از حمس (اخوانی های الجزایر) گردید. این امر تأثیر زیادی روی کاهش حضور آن ها در پارلمان گذاشت. | ||
گروه غناح در انتخابات سال ۲۰۰۲ تنها ۴۸ کرسی به دست آورد و تعداد وزیران وابسته به گروه از هفت نفر به ۴ نفر در کابینه دولت، کاهش یافت. از تزهای سیاسی غناح شور قراطیه که التقاطی از تز اسلامی شورا و دموکرات غربی است. با درگذشت غناح در ژوئن ۲۰۰۳ ابوجره سلطانی رهبر اخوانی های الجزایر شد. | گروه غناح در انتخابات سال ۲۰۰۲ تنها ۴۸ کرسی به دست آورد و تعداد وزیران وابسته به گروه از هفت نفر به ۴ نفر در کابینه دولت، کاهش یافت. از تزهای سیاسی غناح شور قراطیه که التقاطی از تز اسلامی شورا و دموکرات غربی است. با درگذشت غناح در ژوئن ۲۰۰۳ ابوجره سلطانی رهبر اخوانی های الجزایر شد. | ||
سلطان هم اکنون وزیر مشاور در حکومت بوتفلیقه است. دکتر عمرالغول، عبدالقادر سماری، احمد بولیل از جمله وزیران الجزایری وابسته به اخوانی ها هستند. | سلطان هم اکنون وزیر مشاور در حکومت بوتفلیقه است. دکتر عمرالغول، عبدالقادر سماری، احمد بولیل از جمله وزیران الجزایری وابسته به اخوانی ها هستند. | ||
از جمله | از جمله شخصیت‌های بارز این گروه: عبدالکریم رحمان رهبر فراکسیون حمس در پارلمان الجزایر، عبدالمجید مناصره از رهبران حمس، محمد مغاربه رئیس شورای ملی جنبش حمس (اخوانیهای الجزایر). | ||
=جریانات اسلامی مراکش= | =جریانات اسلامی مراکش= | ||