۸۷٬۷۷۵
ویرایش
جنبش اسلامی سودان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'سال ها' به 'سال‌ها'
جز (جایگزینی متن - 'برنامه ها' به 'برنامه‌ها') |
جز (جایگزینی متن - 'سال ها' به 'سال‌ها') |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
<br> | <br> | ||
==جنبش مهدی سودانی== | ==جنبش مهدی سودانی== | ||
تاریخ [[جنبش مهدی سودانی]] به | تاریخ [[جنبش مهدی سودانی]] به سال‌های 1820 ـ 1824 برمی‌گردد که سودان مورد تجاوز نظامی مصریان قرار گرفت. هدف از حمله «[[محمدعلی پاشا]]» به سودان، این بود که بر منابع طبیعی و اقتصادی این کشور چیره شود. مصریان بعد از وارد شدن به سودان افزون بر در اختیار گرفتن ثروت های ملی و وضع مالیات های سنگین بر مردم، برده گیری و تجارت آن به اروپا را آغاز کردند. این وضعیت برای مردم سودان قابل تحمل نبود؛ از این رو اولین شورش های مردمی بین سال‌های 1823 ـ 1824 شروع شد؛ ولی به دلیل نبود همبستگی بین قبایل اطراف سودان، سرکوب گردید. | ||
<br> | <br> | ||
«[[خدیو مصر]]» و «محمدعلی پاشا»، از نظر اقتصادی، سیاسی و فرهنگی وابسته به غرب بودند و از خود هیچ اراده ای نداشتند. این امر باعث شد که اروپاییان به بهانه تجارت و... وارد سودان شوند و از طریق اهداف استعماری خود، به غارت و چپاول مردم این سرزمین بپردازند. | «[[خدیو مصر]]» و «محمدعلی پاشا»، از نظر اقتصادی، سیاسی و فرهنگی وابسته به غرب بودند و از خود هیچ اراده ای نداشتند. این امر باعث شد که اروپاییان به بهانه تجارت و... وارد سودان شوند و از طریق اهداف استعماری خود، به غارت و چپاول مردم این سرزمین بپردازند. | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
5. خاتمه دادن به نابسامانی های داخلی و بیرون راندن اشغالگران از این کشور. | 5. خاتمه دادن به نابسامانی های داخلی و بیرون راندن اشغالگران از این کشور. | ||
<br> | <br> | ||
«[[محمد احمد]]»، معروف به «[[مهدی سودانی]]»، برای برآورده شدن این خواسته‌ها، مردم را به قیام فرا خواند. از آنجایی که متجاوزان، پایگاه مردمی نداشتند و مردم نیز از آنها بیزار بودند، عده زیادی به جنبش پیوستند. در | «[[محمد احمد]]»، معروف به «[[مهدی سودانی]]»، برای برآورده شدن این خواسته‌ها، مردم را به قیام فرا خواند. از آنجایی که متجاوزان، پایگاه مردمی نداشتند و مردم نیز از آنها بیزار بودند، عده زیادی به جنبش پیوستند. در سال‌های 1882 ـ 1883، جنبش، گسترش یافت و با حمله به «کردفان» نیروهای مصری و انگلیسی را تارومار کردند و مرکز آن، «العُبید» را تصرف نمودند. این پیروزی سبب شد که حملات جنبش در سراسر سودان گسترش پیدا کند و در سال 1884، مبارزان وارد خارطوم شدند و در ژانویه 1885 پایگاه نظامی انگلیسی ها در خارطوم را تصرف و فرمانده آن «ژنرال گوردون» را به قتل رساندند. | ||
<br> | <br> | ||
«مهدی»، اولین دولت خود را بعد از تصرف خارطوم، در «ام درمان» و در سال 1885 تشکیل داد، ولی خود او در ژوئن همان سال درگذشت. بعد از «مهدی» رهبری جنبش به یار وفادارش «عبداللّه بن محمد» سپرده شد. در دوران حکومت عبداللّه که از سال 1885 تا 1898 ادامه داشت، جنبش با مشکلات داخلی و خارجی فراوان روبه رو گردید. در صفوف داخلی بین پیروان مهدی اختلاف های شدید بروز کرد و آنها برای به دست گرفتن قدرت، به جدال با یکدیگر پرداختند. اما در جبهه خارجی، جنبش از سوی انگلیسی ها تحت فشار قرار داشت و این امر به همراه قحطی و گرسنگی حاکم بر سودان و اختلاف های داخلی جنبش، سبب شد که دولت «عبداللّه » در سال 1898 با حمله مشترک فرانسه و انگلیس سرنگون شود و بسیاری از رهبران جنبش «مهدی»، به دست نیروهای فاتح کشته و یا زندانی شوند. | «مهدی»، اولین دولت خود را بعد از تصرف خارطوم، در «ام درمان» و در سال 1885 تشکیل داد، ولی خود او در ژوئن همان سال درگذشت. بعد از «مهدی» رهبری جنبش به یار وفادارش «عبداللّه بن محمد» سپرده شد. در دوران حکومت عبداللّه که از سال 1885 تا 1898 ادامه داشت، جنبش با مشکلات داخلی و خارجی فراوان روبه رو گردید. در صفوف داخلی بین پیروان مهدی اختلاف های شدید بروز کرد و آنها برای به دست گرفتن قدرت، به جدال با یکدیگر پرداختند. اما در جبهه خارجی، جنبش از سوی انگلیسی ها تحت فشار قرار داشت و این امر به همراه قحطی و گرسنگی حاکم بر سودان و اختلاف های داخلی جنبش، سبب شد که دولت «عبداللّه » در سال 1898 با حمله مشترک فرانسه و انگلیس سرنگون شود و بسیاری از رهبران جنبش «مهدی»، به دست نیروهای فاتح کشته و یا زندانی شوند. | ||
<br> | <br> | ||
متجاوزان استعمارگر، بعد از چیرگی بر سودان به کشمکش باهم پرداختند. سرانجام فرانسه پس از گرفتن امتیازاتی، سودان را به انگلیس سپرد. انگلیسی ها در مدت تسلط بر سودان، تلاش های زیادی انجام دادند تا جنبش «مهدی» را از این کشور ریشه کن نمایند، ولی در اجرای این سیاست خود، چندان موفق نبودند و جنبش «مهدی سودان» بین | متجاوزان استعمارگر، بعد از چیرگی بر سودان به کشمکش باهم پرداختند. سرانجام فرانسه پس از گرفتن امتیازاتی، سودان را به انگلیس سپرد. انگلیسی ها در مدت تسلط بر سودان، تلاش های زیادی انجام دادند تا جنبش «مهدی» را از این کشور ریشه کن نمایند، ولی در اجرای این سیاست خود، چندان موفق نبودند و جنبش «مهدی سودان» بین سال‌های 1900 ـ 1927 شورش هایی را علیه آنها رهبری و هدایت کرد. انگلیس اگرچه این شورش ها را با سنگ دلی تمام سرکوب و دعوت «مهدی» را ممنوع و خانواده اش را زندانی کرد، اما تفکر و اندیشه آزادی خواهی «مهدی» در قلب های مردم سودان باقی ماند و سرانجام موجب قیام «محمد المهدی» در اوایل قرن بیستم گردید. | ||
<br> | <br> | ||
«محمد المهدی»، اولین عالم دینی است که نهضت استعمارستیز خود را با پیروی از جنبش «مهدی سودانی» آغاز نمود. پس از او پسرش «[[عبدالرحمن المهدی]]» در سال 1944 «[[حزب امت]]» را پایه گذاری کرد. این حزب در به دست آوردن استقلال سودان در سال 1956، سهم مهمی بر عهده داشت. حزب امت بعد از اعلام استقلال نیز در دگرگونی های سیاسی و اجتماعی سودان ایفای نقش نمود. بعد از درگذشت «عبدالرحمن المهدی» در سال 1959، رهبری سیاسی حزب امت را فرزند بزرگ او «صادق المهدی» به عهده گرفت و رهبری مذهبی آن «گروه انصار» را فرزند دومش «[[هادی المهدی]]» عهده دار شد. حزب امت با حکومت «[[جعفر نمیری]]» که در سال 1969 با راه اندازی کودتای نظامی، قدرت را در این کشور به دست گرفت به مخالفت پرداخت؛ زیرا «نمیری» در ابتدا ناصرسیم و طرفدار نظام سوسیالیستی بود و بعدها به یک مهره [[امریکا]] در سودان تبدیل شد. «نمیری» برای رضایت اربابان خود، با اسلام گرایان به شدت برخورد کرد و «صادق المهدی» را به عنوان رهبر سیاسی مهدیون به زندان افکند و در مارس 1985 دویست نفر اسلام گرا را بازداشت کرد. | «محمد المهدی»، اولین عالم دینی است که نهضت استعمارستیز خود را با پیروی از جنبش «مهدی سودانی» آغاز نمود. پس از او پسرش «[[عبدالرحمن المهدی]]» در سال 1944 «[[حزب امت]]» را پایه گذاری کرد. این حزب در به دست آوردن استقلال سودان در سال 1956، سهم مهمی بر عهده داشت. حزب امت بعد از اعلام استقلال نیز در دگرگونی های سیاسی و اجتماعی سودان ایفای نقش نمود. بعد از درگذشت «عبدالرحمن المهدی» در سال 1959، رهبری سیاسی حزب امت را فرزند بزرگ او «صادق المهدی» به عهده گرفت و رهبری مذهبی آن «گروه انصار» را فرزند دومش «[[هادی المهدی]]» عهده دار شد. حزب امت با حکومت «[[جعفر نمیری]]» که در سال 1969 با راه اندازی کودتای نظامی، قدرت را در این کشور به دست گرفت به مخالفت پرداخت؛ زیرا «نمیری» در ابتدا ناصرسیم و طرفدار نظام سوسیالیستی بود و بعدها به یک مهره [[امریکا]] در سودان تبدیل شد. «نمیری» برای رضایت اربابان خود، با اسلام گرایان به شدت برخورد کرد و «صادق المهدی» را به عنوان رهبر سیاسی مهدیون به زندان افکند و در مارس 1985 دویست نفر اسلام گرا را بازداشت کرد. | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
<br> | <br> | ||
===نقد و ارزیابی=== | ===نقد و ارزیابی=== | ||
جنبش «مهدی سودانی» در مبارزه مردم مسلمان سودان با ترکان مصری و استعمارگران انگلیسی نقش بزرگی بر عهده داشت و در راه کسب آزادی و استقلال این کشور افتخارات فراموش نشدنی از خود بر جای گذاشت. گذشته از این، نقش مهدیون در تشکیل هسته های اولیه بنیادگرایی اسلامی در | جنبش «مهدی سودانی» در مبارزه مردم مسلمان سودان با ترکان مصری و استعمارگران انگلیسی نقش بزرگی بر عهده داشت و در راه کسب آزادی و استقلال این کشور افتخارات فراموش نشدنی از خود بر جای گذاشت. گذشته از این، نقش مهدیون در تشکیل هسته های اولیه بنیادگرایی اسلامی در سال‌های 1946 ـ 1952 که با نام «اخوان المسلمین» فعالیت خود را آغاز کرد، بر هیچ کسی پوشیده نیست. | ||
<br> | <br> | ||
با وجود حضور فعال مهدیون در زمینه های مختلف سیاسی و فرهنگی، جنبش از هم پاشیده و نتوانست به عنوان یک جنبش پیشگام، ماهیت خود را حفظ کند. علل این ناکامی را می توان در اشتباهات سیاسی و فکری رهبران جنبش جست وجو کرد. | با وجود حضور فعال مهدیون در زمینه های مختلف سیاسی و فرهنگی، جنبش از هم پاشیده و نتوانست به عنوان یک جنبش پیشگام، ماهیت خود را حفظ کند. علل این ناکامی را می توان در اشتباهات سیاسی و فکری رهبران جنبش جست وجو کرد. | ||