نماز: تفاوت میان نسخه‌ها

 

 

'''نماز''' يكى از فرايض [[دين]] و [[عبادت]] مخصوصى است كه مسلمانان پنج بار در شبانه‌روز بجا می‌‌‌آورند. مطابق با تصریح [[قرآن]] و شواهدی که وجود دارد نماز از ابتدای خلقت [[آدم]] یک فریضه دینی بوده است.

{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |

ريشه واژه نماز در فارسي از لفظ پهلوي «نماك» گرفته شده وآن هم به نوبه خود از ريشه باستاني «نِم» ؛ به معني «خم شدن وتعظيم كردن» مأخوذ است كه به تدريج بر معني «صلاة» يعني عبادت ويژه ما مسلمانان اطلاق گرديده است.[۱]

کنیزان گلرخ فراز آمدند * همه پیش جم در نماز آمدند (اسدی)[۲]

در سوره طه، آيه 14 خداوند می‌فرماید: «وَأَقِمِ الصَّلَوةَ لِذِکْرِى»؛ نماز را برپادار تا به ياد من باشى و ياد خدا مايه آرامش دل‌ها است «الا بذكر الله تطمئن القلوب؛ آگاه باشيد تنها با ياد خدا دل‌ها آرامش می‌‌‌يابد».[۳]

و هنگامی‌‌‌ كه نمازگزار براى نماز بپا می‌‌شود رحمت حق از آسمان تا زمين بروى فرود می‌‌آيد و فرشتگان او را احاطه می‌‌كنند و فرشته ندا می‌‌كند اگر نمازگزار بداند آن چه در نماز است از آن غافل نمی‌‌شود، و غير اين‌ها از اخبارى كه درباره نماز وارد شده مانند خبر شامه و غير آن با اين كه آن چه به حسب اعتبار در نماز می‌‌باشد كافى و بى نياز كننده از آثار است زيرا در آن جمع شده از عبادات آن چيزهايى كه در غير نماز جمع نشده از عبادت زبان و دل كه به وسيله قرائت و ذكر و تضرع و شكر و دعا انجام می‌‌شود، آن دعايى كه اگر نباشد خداوند به بندگان اعتنا نمی‌‌كند، و نيز ظاهر شدن اثر بندگى نسبت به معبود به واسطه ركوع و سجود و گذاردن شريفترين و عالي‌ترين موضع بدن بر پست‌ترين و پائين‌ ترين موضع (يعنى خاك) و به تحقيق حضرت امام رضا عليه السلام در جواب مسائل محمد بن سنان نوشت كه علت نماز اينست كه نماز اقرار به ربوبيت خداى عزوجل، و نفى شريك و همتا براى او و ايستادن در مقابل خداوند جبار جل جلاله به حالت ذلت و مسكنت و خضوع، و اعتراف و طلب براى گذشتن از گناهان گذشته و گذاردن صورت بر زمين در هر روز به جهت تعظيم خداوند عزوجل می‌‌باشد و اين كه هميشه به ياد خدا بوده و فراموش كار و غافل از ذكر خدا نباشد و ايستادن در مقابل خدا و جلوگير از معاصى و مانع از انواع فساد است». (در اين جا آن چه از كلام صاحب جواهر مقصود بود به پايان رسيد و به همين مقدار در اين موضع اكتفاء می‌‌شود.)[۴]

حضرت ابراهیم علیه السلام به خداوند می‌فرماید: «رَبَّنا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتي بِوادٍ غَيْرِ ذي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنا لِيُقيمُوا الصَّلاةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوي إِلَيْهِمْ وَارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَراتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ؛ پروردگارا، من - يكى - از فرزندانم را در درّه‌اى بى‌كشت و زرع، نزد خانه محترم تو، سكونت دادم. پروردگارا، تا نماز را به پا دارند، پس دل‌هاى برخى از مردم را به سوى آنان گرايش ده و آنان را از محصولات ده، مورد نيازشان روزى باشد كه سپاسگزارى كنند».[۵]

خداوند در مورد بنی اسرائیل می‌فرماید: «وَ إِذْ أَخَذْنا ميثاقَ بَني إِسْرائيلَ لاتَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ ذِي الْقُرْبى وَالْيَتامى وَالْمَساكينِ وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً وَأَقيمُواالصَّلاةَ وَ آتُواالزَّكاةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلاَّ قَليلاً مِنْكُمْ وَ أَنْتُمْ مُعْرِضُونَ؛ و چون از بنى اسرائيل پيمان محكم گرفتيم كه جز خدا را نپرستيد و به پدر و خوش مادر و خويشان و يتيمان و مستمندان احسان كنيد و با مردم سخن - به زبانِ - بگوييد و نماز را برپا داريد و زكات را بدهيد؛ آن گاه جز اندكى از شما، روى همگى برگردانديد».[۶]

خداوند در مورد حضرت موسی علیه السلام و هارون و قوم آن‌ها می‌فرماید: «وَأَوْحَيْنا إِلى مُوسى وَ أَخيهِ أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِكُما بِمِصْرَ بُيُوتاً وَاجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً وَأَقيمُواالصَّلاةَ وَ بَشِّرِالْمُؤْمِنينَ؛ و به موسى و برادرش وحى كرديم كه شما دو تن براى قوم خود در مصر خانه‌هايى ترتيب دهيد و سراهايتان را روبروى هم قرار دهيد و نماز برپا داريد و مؤمنان را مژده ده».[۷]

در قرآن درباره حضرت زکریا علیه السلام و محراب نماز او آمده که: «فَنادَتْهُ الْمَلائِكَةُ وَ هُوَ قائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرابِ أَنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيى مُصَدِّقاً بِكَلِمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ سَيِّداً وَ حَصُوراً وَ نَبِيًّا مِنَ الصَّالِحينَ؛ پس در حالى كه وى (زكريا) در محرابش به نماز ايستاده بود، فرشتگان، او را ندا در دادند كه خداوند تو را به (ولادت) (حضرت یحیی] علیه السلام ـ كه تصديق كننده (حقانيت) كلمة الله = حضرت عیسی علیه السلام است و بزرگوار و خويشتندار = پرهيزنده از زنان و پيامبرى از شايستگان است ـ مژده می‌‌‌دهد.[۸]

پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «الصلوة معراج المؤمن؛ نماز معراج مؤمن است».[۱۲]

پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «الصلوة نور المؤمن؛ نماز نور مؤمن است».[۱۳]

پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «الصلوة عماد دينکم؛ نماز، پايه و ستون دين شماست».[۱۴]

امام صادق علیه السلام فرمودند: «احب الاعمال الی الله عزوجل الصلوة و هی اخر وصايا الأنبياء؛ نماز، بهترين کارها نزد خداوند و آخرين وصيت‌های پیامبران الهی است».[۱۵]

پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «موضع الصلوة من الدين کموضع الرأس من الجسد؛ جايگاه نماز در دين، مانند جايگاه سر در بدن است».[۱۶]

امام صادق علیه السلام فرمودند: «ان افضل الاعمال عندالله يوم القيامة، الصلوة؛ همانا بهترين عمل در روز قيامت نزد خداوند، نماز است».[۱۷]

امام باقر عليه السلام فرمود: «الصلاة عمود الدين، مثلها كمثل عمود الفسطاط اذا ثبت العمود ثبتت الاوتاد الاطناب، و اذا مال العمود و انكسر لم يثبت وتد و لاطنب؛ نماز ستون دين است، مثل آن همانند ستون خيمه است كه وقتى استوار باشد ميخ‌ها و طناب‌ها پابرجاست، و هرگاه ستون آن كج و شكسته شود هيچ كدام از آن‌ها استوار نمی‌‌‌ مانند».[۱۸] در روایات دين را به چادرى كه در آن منزل می‌‌‌كنند و نماز را به تيرك وسط چادر، تشبيه كرده‌اند كه اگر تيرك باشد، چادر برپا است اگر چه بعضى از بندهاى چادر پاره باشد و اگر تيرك خوابيد و افتاد، چادر نيز خواهد خوابيد، اگرچه ريسمان‌هايش در نهايت استحكام باشد و ديگر نمی‌‌‌توان از آن بهره‌ای برد.

امام باقر عليه السلام فرمود: «ان العبد ليرفع له من صلاته نصفها و ثلثها و ربعها و خمسها فما يرفع له الا ما اقبل عليها بقلبه و انما امروا بالنوافل ليتم لهم مانقصوا من الفريضة؛ نمازى كه بنده بجا مى آورد، گاهى نصف و گاهى يك سوم و گاهى يك چهارم و گاهى يك پنجم آن بالا برده می‌‌‌ شود، پس بالا برده نمی‌‌‌ شود مگر آن نمازى كه با توجه قلبى انجام گيرد. مردم مأمور به انجام نمازهاى مستحب شده اند تا نقص نماز واجب آن ها توسط مستحبات جبران شود».[۱۹] در روایات آمده که قيام به اداى حقوق نماز، جز از ارباب قلوب متصور نشود، زيرا كه حقيقت و روح و قلب نماز، راز و نياز با حضرت احديت و مناجات با رب الارباب و حضرت صمديت است و ركوع و سجود و تشهد و تكبير و تسليم و اذكار، صورت ظاهرى نماز است و به همين سبب است كه فرمودند: از نماز آن مقدارش مقبول واقع می‌‌‌شود كه نمازگزار در حين انجام و تكلم به آن قلبش متوجه معانى آن باشد.

محمد بن مكى بغدادى در كتاب تبصرة العارفين از ائمه اطهار سلام الله عليهم روايت كرده است كه: ان الاعمال الجسدانية اذا لم يعرف معناها، لايقع لها فى الاخرة اجر اعمال بدنى: مانند نماز و دعا، اگر معنى آن را نفهمد در آخرت، اجرى براى عامل آن‌ها نخواهد بود و در حقيقت، نمازى كه زبان به آن متكلم بوده است و قلب به جاى ديگرى توجه داشته است، نماز نيست و خداوند متعال در قرآن مجيد فرمايد: «يا ايها الذين آمنوا لاتقربوا الصلوة و انتم سكارى حتى تعلموا ما تقولون؛ (سوره نساء آيه 43) در حال مستى و بى‌خبرى، به نماز نزديك نگرديد، تا آن كه بدانيد چه می‌‌‌گوييد». آرى، چنين نماز كه بدون توجه كامل دل انجام شود، گرچه وظيفه واجب به آن ساقط شده است ليكن آن را احترامی‌‌‌ و ارزشى بايد و شايد نيست.[۲۰]

رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: «ليس منى من استخف بصلاته لايرد على الحوض لا والله؛ كسى كه نماز را سبك شمارد از من نيست و قسم به خدا او در حوض كوثر بر من وارد نخواهد شد».[۲۱]

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می‌‌فرمايد: «الصلاه زادُ للمؤمن من الدنيا الي الاخره؛ نماز زاد و توشه مؤمن در دنيا براي آخرت است».[۲۲]

پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌‌فرمايد: «قال الله عزوجل اِن لعبدي علي عهداً اِن اقام الصلوه لوقتها اَن لااُعَذِّبَهُ و اَن اُدخلهُ الجَنّه بغير حساب؛ من تعهدي نسبت به بنده‌ام دارم كه اگر نماز خود را در وقتش به پا دارد، او را عذاب نكنم و بدون حساب او را به بهشت ببرم».[۲۳]

قال امام علی عليه السلام: «اوصيكم باالصلوة و حفظها فانها خيرالعمل و هى عمود دينكم؛ شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش می‌‌‌كنم، زيرا نماز برترين عمل و ستون و اساس دين شماست».[۲۴]

قال على عليه السلام: «أحب الاعمال الى الله الصلوة؛ محبوب‌ترين كارها نزد خداوند نماز است».[۲۵]

قال على عليه السلام: «ألمنتظر وقت الصلوة بعد العصر زائرالله و حق على الله عزوجل ان يكرم زائره و يعطيه ما سأل؛ هر مسلمانى كه منتظر وقت نماز بعد از عصر است، زائر پروردگار می‌‌‌باشد و بر عهده خداوند عزيز و جليل است كه زائر خود را گرامی‌‌‌ بدارد و به هر چه را كه خواهد عطا فرمايد».[۲۶]

قال على عليه السلام: «ألفرق بين المومن والكافر الصلوة فمن تركها و ادعى الايمان كذبه فعله و كان عليه شاهد من نفسه؛ فرق ميان مؤمن و كافر نماز است و هر كه آن را ترك كند و ادعاى ايمان نمايد، كار و عمل او ادعايش را تكذيب می‌‌‌كند و شاهد و گواهى از وجود خودش بر او خواهد بود».[۲۷]

قال على عليه السلام: «كان رسول الله صلى الله عليه و آله يأتينا كل غداه فيقول: ألصلوة رحمكم الله ألصلوة. انما يريدالله ليذهب عنكم الرجس أهل البيت و يطهركم تطهيرا؛ پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله هر صبح به خانه ما می‌‌‌آمد و می‌‌‌فرمود: وقت نماز است خدايتان شما را رحمت كند (بشتابيد به سوى) نماز (زيرا خداوند اراده كرده است كه پليدى را از شما خاندان وحى و رسالت دور كند و شما را از گناهان، پاك و پاكيزه فرمايد)».[۲۸]

قال على عليه السلام: «الصلوة عمودالدين و هى اول ما ينظرالله فيه من عمل ابن آدم، فان صحت نظر فى باقى عمله و ان لم تصح لم ينظر له فى عمل ولا حظ فى الاسلام لمن ترك الصلوة؛ نماز ستون دين است و آن اولين عمل آدمی‌‌زاده است كه خدا بدان نظر می‌‌‌كند، اگر صحيح و درست بود، به ساير اعمالش نيز نظر فرمايد و اگر صحيح نبود در هيچ عمل ديگرش نمی‌‌‌نگرد و كسى كه تارك نماز باشد بهره‌اى از اسلام ندارد».[۲۹]

قال على عليه السلام: «الصلوة حصن من سطوات الشيطان؛ نماز قلعه و دژ محكمی ‌‌‌است كه نمازگزار را از حملات شيطان نگاه می‌‌‌دارد».[۳۰]

كفر: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله می‌فرماید: هر كس نماز را عمداً ترك كند، آشكارا كفر ورزيده است. - پيمان ميان ما و آنان، نماز است. پس هر كس آن را ترك كند، كافر شده است. - كسى كه نماز نمی‌‌‌گزارد، دين ندارد. - كسى كه نماز نمی‌‌‌گزارد، بهره‌اى از دين ندارد.[۳۱]

در بيان آن چه خداوند در مناجات حضرت موسی علیه السلام به او فرمود: اى موسى، نماز را نمی‌‌‌پذيرم جز از كسى كه در برابر بزرگى من سر فرود آورده، ترس از مرا همنشين دلش ساخته، روزش را با ياد من سپرى كرده، شبش را با پافشارى بر خطا به روز نبرده و حق اوليا و دوستان من را شناخته است.[۳۲]

در آن چه خداوند متعال به حضرت داود علیه السلام وحى كرد: بسا كه بنده نماز می‌‌‌گزارد و آن را به صورتش می‌‌‌زنم و از شنيدن صدايش، خوددارى می‌‌‌كنم. اى داود، آيا می‌‌‌دانى آن چه كسى است؟ آن كسى است كه با چشم ناپاك به حرم مؤمنان، فراوان می‌‌‌نگرد و نيز كسى كه با خود گفته است اگر حاكم می‌‌‌شد به خاطر آن و به ستم گردن می‌‌‌زد.[۳۳]

نماز در مسیحیت، پرسمان دانشجو [۱]، بازیابی:13 مرداد 1393