confirmed، مدیران
۳۷٬۲۱۴
ویرایش
سوره دخان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
=مفهوم کلی سوره= | =مفهوم کلی سوره= | ||
* | * یادآورى توحید و نشانه هاى [[خدا]] در جان ؛ | ||
* | * یادآورى [[رستاخیز]] و نشانه هاى آن، از جمله دخان؛ | ||
* | * بیان عظمت [[قرآن]] در شب پر بركت<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 19، ص 23.</ref>. | ||
=اسامی سوره= | =اسامی سوره= | ||
# دخان، | # دخان، | ||
# حم دخان<ref> | # حم دخان<ref>التحریر و التنویر، ج 25، ص 306.</ref>. | ||
# | # | ||
=علت نام‌گذاری= | =علت نام‌گذاری= | ||
# «سوره دخان»؛ سبب | # «سوره دخان»؛ سبب این نام‌گذارى آیۀ دهم آن است كه واژۀ «دخان» در آن به عنوان یكى از نشانه هاى قیامت آمده است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 19، ص 25.</ref>. | ||
# | # | ||
# «سوره حم دخان»؛ این اسم در ضمن روایتی از [[پیامبر(ص)]] آمده است البته اضافه شدن حم به اول | # «سوره حم دخان»؛ این اسم در ضمن روایتی از [[پیامبر(ص)]] آمده است البته اضافه شدن حم به اول سور حوامیم در همه سوره‌های حم دار مرسوم است و مختص این سوره نیست<ref>التحریر و التنویر، ج 25، ص 306.</ref>. | ||
# | # | ||
=تعداد آیات و کلمات و حروف= | =تعداد آیات و کلمات و حروف= | ||
سوره دخان پنجاه‌و‌نه | سوره دخان پنجاه‌و‌نه آیه دارد<ref>الکشف و البیان، ج8، ص348.</ref> | ||
سوره دخان | سوره دخان سیصد‌وچهل‌وشش كلمه دارد<ref>همان.</ref>(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است). | ||
سوره دخان | سوره دخان هزاروچهارصدوهشتاد‌ویك حرف دارده<ref>همان.</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است). | ||
=اهداف و آموزه‌ها= | =اهداف و آموزه‌ها= | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
هدف هاى اساسى سوره دخان عبارت اند از: | هدف هاى اساسى سوره دخان عبارت اند از: | ||
# | # یادآورى [[توحید]] و یگانگى خدا؛ | ||
# | # یادآورى قیامت؛ | ||
# | # بیان عظمت قرآن<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 19، ص 26.</ref>. | ||
=محتوا و موضوعات= | =محتوا و موضوعات= | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
محتوای سوره دخان را مى توان در هفت بخش خلاصه كرد: | محتوای سوره دخان را مى توان در هفت بخش خلاصه كرد: | ||
# آغاز سوره از حروف مقطعه و سپس | # آغاز سوره از حروف مقطعه و سپس بیان عظمت قرآن است، با این اضافه كه [[نزول]] آن را در شب قدر براى اولین بار بیان مى كند؛ | ||
# در بخش | # در بخش دیگرى از توحید و یگانگى خدا و بیان بعضى از نشانه هاى عظمت او در جهان هستى است؛ | ||
# بخش مهمى از آن از سرنوشت [[كفار]]، و انواع | # بخش مهمى از آن از سرنوشت [[كفار]]، و انواع كیفرهاى دردناك آنها سخن مى گوید؛ | ||
# در بخش | # در بخش دیگرى براى بیدار ساختن این غافلان قسمتى از سرگذشت [[موسی(ع)]] و [[بنى‌اسرائیل]] در مقابل فرعونیان و شكست سخت آنها، و نابودى و هلاكشان، گفتگو مى كند؛ | ||
# مساله | # مساله قیامت و عذابهاى دردناك دوزخیان و پاداشهاى جالب و روح پرور پرهیزكاران قسمت دیگرى از آیات این سوره را تشكیل مى دهد؛ | ||
# موضوع هدف | # موضوع هدف آفرینش، و بیهوده نبودن خلقت آسمان و زمین از موضوعات دیگرى است كه در آیات این سوره مطرح شده است؛ | ||
# سرانجام، سوره را با | # سرانجام، سوره را با بیان عظمت قرآن همانگونه كه آغاز شده بود پایان مى دهد<ref>تفسیر نمونه، ج 21، ص 144.</ref>. | ||
=فضائل، خواص و ثواب قرائت= | =فضائل، خواص و ثواب قرائت= | ||
[[ابى‌بن‌كعب]] از | [[ابى‌بن‌كعب]] از پیامبر خدا(ص) روایت می‌كند كه فرمودند: «هر كس [شب [[جمعه]] سوره دخان را بخواند آمرزیده خواهد شد». | ||
[[ | [[ابوهریره]] از پیامبر خدا(ص) روایت می‌كند كه فرمودند: «هر كس شبانه سوره دخان را بخواند، صبح می‌كند در حالى كه هفتاد هزار فرشته برایش [[استغفار]] مى كنند». | ||
و | و نیز ابوهریره از حضرت رسول(ص) روایت كرده است كه فرمود: «هر كس سوره دخان را شب جمعه بخواند وارد صبح خواهد شد در حالى كه آمرزیده شده است». | ||
[[ابوامامه]] از | [[ابوامامه]] از پیامبر خدا(ص) روایت می‌كند كه فرمودند: «هر كس سوره دخان را شب و روز جمعه بخواند خداوند در [[بهشت]] خانه اى برایش بنا خواهد نمود». | ||
[[ابوحمزه ثمالى]] از [[حضرت باقر(ع)]] | [[ابوحمزه ثمالى]] از [[حضرت باقر(ع)]] روایت می‌كند كه فرمود: «هر كس سوره دخان را در نمازهاى فریضه و نافله خود بخواند خداوند او را روز قیامت جزء امان یافتگان مبعوث خواهد فرمود، و او را زیر سایه عرش خود جا داده، حسابى آسان از او می‌كند، و نامه عملش را به دست راستش می‌دهد»<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 22، ص 282.</ref>. | ||
=محل و زمان نزول= | =محل و زمان نزول= | ||
سوره دخان در مكه بر | سوره دخان در مكه بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است<ref>همان، ص 281.</ref>. | ||
به نظر می‌رسد سوره دخان در اواخر حضور پیامبر(ص) در [[مکه]] و در حدود سال نهم و دهم [[بعثت]] نازل شده باشد<ref> | به نظر می‌رسد سوره دخان در اواخر حضور پیامبر(ص) در [[مکه]] و در حدود سال نهم و دهم [[بعثت]] نازل شده باشد<ref>تفسیر احسن‌الحدیث، ج 10، ص 60 با اندکی تصرف.</ref>. | ||
=محل و زمان نزول= | =محل و زمان نزول= | ||
سوره دخان در [[مكه]] بر | سوره دخان در [[مكه]] بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است<ref>همان، ص 281.</ref>. | ||
به نظر می‌رسد سوره دخان در اواخر حضور پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله در مکه و در حدود سال نهم و دهم بعثت نازل شده باشد<ref> | به نظر می‌رسد سوره دخان در اواخر حضور پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله در مکه و در حدود سال نهم و دهم بعثت نازل شده باشد<ref>تفسیر احسن‌الحدیث، ج 10، ص 60 با اندکی تصرف.</ref>. | ||
=فضای نزول= | =فضای نزول= | ||
سوره دخان در فضا و غرض نزول با دیگر سور حم دار یکی است به نظر می‌رسد آنچه در این سوره متمایز است فضای انذار و تهدید [[مشرکان]] با انواع عذاب‌های دنیوی و اخروی می باشد البته این هشدارها در جواب عناد و لجاجت‌های مشرکان بوده است همچنین [[خداوند]] برای ثابت شدن این عذاب ها شاهد مثال هم از امت های گذشته مانند غرق شدن فرعونیان می آورد شاید که مشرکان پند گیرند<ref>همان، ص61.</ref>. | سوره دخان در فضا و غرض نزول با دیگر سور حم دار یکی است به نظر می‌رسد آنچه در این سوره متمایز است فضای انذار و تهدید [[مشرکان]] با انواع عذاب‌های دنیوی و اخروی می باشد البته این هشدارها در جواب عناد و لجاجت‌های مشرکان بوده است همچنین [[خداوند]] برای ثابت شدن این عذاب ها شاهد مثال هم از امت های گذشته مانند غرق شدن فرعونیان می آورد شاید که مشرکان پند گیرند<ref>همان، ص61.</ref>. | ||
=ویژگی= | |||
سوره دخان از سور " حوامیم" است (حوامیم هفت سوره از قرآن است كه با" حم" شروع مى شود و پشت سر هم قرار گرفته و همه از سوره هاى مكى است)<ref>تفسیر نمونه، ج 20، ص 3.</ref>. سور حوامیم عبارتند از: [[سوره مؤمن]]، [[سوره فصلت]]، [[سوره شوری]]، [[سوره زخرف]]، [[سوره دخان]]، [[سوره جاثیه]] و سوره احقاف<ref>التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>. | |||
پیامبر اسلام(ص) می فرمایند: هر چیزى را میوه ایست و میوه قرآن حوامیم است چه این سوره ها روضه هاى زیبا و معمورند كه متصلند بیكدیگر هر كه خواهد در مرغزار [[بهشت]] چرا كند باید كه حوامیم بخواند<ref>منهج الصادقین فى إلزام المخالفین، ج 8، ص 123.</ref>. و حاكم از [[ابن مسعود]] آورده كه گفت: حوامیم دیباى قرآن است<ref>ترجمه الإتقان فى علوم القرآن، ج 1، ص 200.</ref>. پیامبر اسلام(ص) در حدیثی فرمود: مَثَل سوره های حم دار در قرآن، مثل لباس حریر در میان لباس ها است<ref>روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ج 17، ص2.</ref>. | |||
سوره دخان نیز همانند [[سوره زخرف]] با [[قسم]] به کتاب مبین آغاز شده است سوره ای که [[مسلمانان]] اهتمام ویژه ای برای قرائت آن دارند خصوصا شب [[نیمه شعبان]]، شب قدر [[ماه رمضان]] و شب های جمعه و ... . | |||
قرائت این سوره در شب های جمعه برای تثبیت [[ایمان]] و تقویت یقین به قدرت خداوند متعال [[مستحب]] است در حدیثى از پیغمبر گرامى اسلام آمده است :« من قرأ حم التی یذكر فیها الدخان فی لیلة الجمعة أصبح مغفورا له »." كسى كه سوره دخان را شب جمعه بخواند صبح می کند درحالیکه آمرزیده شده است<ref>الموسوعة القرآنیة، خصائص السور، ج 8، ص106.</ref>." | |||
سوره دخان در هر دو ترتیب مصحف و نزول بعد از سوره زخرف قرار گرفته است. | |||
{{پانویس|2}} | {{پانویس|2}} | ||