۸۷٬۹۰۱
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'تاثیر گذار' به ' تاثیرگذار') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳: | خط ۳: | ||
!نام | !نام | ||
! | !ابنادریس حلی | ||
|- | |- | ||
|نام کامل | |نام کامل | ||
خط ۹: | خط ۹: | ||
|- | |- | ||
|القاب | |القاب | ||
| | |ابنادریس • فخرالدین ابو عبدالله ابنادریس • محمد بن ادریس حلی • محمد بن احمد عجلی • محمد بن احمد | ||
|- | |- | ||
|تولد | |تولد | ||
خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
</div> | </div> | ||
'''محمد بن احمد بن ادریس بن حسین بن قاسم بن عیسی حلی عجلی'''، معروف به <big> | '''محمد بن احمد بن ادریس بن حسین بن قاسم بن عیسی حلی عجلی'''، معروف به <big>ابنادریس</big>، از فقیهان بزرگ [[امامیه]]، صاحب نظر در [[فقه]]، [[اصول]]، [[تفسیر]]، لغت، ابنادریس به دلیل استفاده فراوان از دلایل عقلی در استنباط احکام و به سبب فتواهای شاذ (کمیاب در میان علما) و همچنین شکستن هیبت علمی [[شیخ طوسی]] مشهور است. | ||
در برخى از منابع نام و نسب او به شکلهاى محمد بن ادریس بن محمد، محمد بن ادریس بن احمد بن ادریس، محمد بن احمد بن ادریس و حتى به شکل غریب محمد بن منصور بن احمد بن ادریس ثبت شده که هیچ یک قابل اعتماد نیست. | در برخى از منابع نام و نسب او به شکلهاى محمد بن ادریس بن محمد، محمد بن ادریس بن احمد بن ادریس، محمد بن احمد بن ادریس و حتى به شکل غریب محمد بن منصور بن احمد بن ادریس ثبت شده که هیچ یک قابل اعتماد نیست. | ||
بنابر منابع متأخر، مادر او، نوه دخترى شیخ مسعود وَرّام بوده است و نسب وى از جانب مادر با سه واسطه، به شیخ طوسى مىرسد، اما نظر به تاریخ وفات شیخ ورام در 605ق و سال وفات | بنابر منابع متأخر، مادر او، نوه دخترى شیخ مسعود وَرّام بوده است و نسب وى از جانب مادر با سه واسطه، به شیخ طوسى مىرسد، اما نظر به تاریخ وفات شیخ ورام در 605ق و سال وفات ابنادریس و نیز با مقایسه طبقه شیخ ورام با طبقه وى، این نسبت درست نمىنماید. | ||
= | =ابنادریس حلی که بود= | ||
ابوعبدالله (و ابوجعفر) فخر االدین محمد بن منصور بن احمد بن ادریس بن حسین بن قاسم بن عیسی عجلی حلی معروف به | ابوعبدالله (و ابوجعفر) فخر االدین محمد بن منصور بن احمد بن ادریس بن حسین بن قاسم بن عیسی عجلی حلی معروف به ابنادریس حلی (543 ق - 598 ق) یکی از فقهای برجسته [[شیعه]] در قرن ششم هجری به شمار میرود. | ||
او در شهر حله دیده به جهان گشود، در | او در شهر حله دیده به جهان گشود، در همانجا رشد یافت و در آن دیار از دنیا رفت. او در دوران رشد و تحصیل خود از محضر بیشتر اساتید و دانشمندان نامدار حله بهره برد. | ||
ابنادریس حلی یکی از دانشمندان قرن ششم هجری است که [[شیعه]] و [[سنی]] او را تمجید و ستایش کردهاند، وی در واقع پیشگام بررسیهای انتقادی نظرات [[شیخ طوسی]] میباشد که هم نظرات فقهی و هم اندیشههای کلامی شیخ طوسی را به بوتۀ نقد کشیده است. همچنین نظرات حدیثی و اصولی ([[اصول فقه]])ابنادریس نیز مورد توجه دانشمندان متأخر مثل [[شهید ثانی]] و دیگران واقع شده است. | |||
گفتنی است که غیر از | گفتنی است که غیر از ابنادریس حلّی دانشمندان دیگری نیز همنام او بودهاند که نباید با وی اشتباه شوند مثل: ابنادریس یمانی، محمد بن جعفر بن ادریس، یحیی بن ادریس و محمد بن ادریس شافعی. | ||
البته در میان علمای شیعه هنگامی که نام | البته در میان علمای شیعه هنگامی که نام ابنادریس در فقه ذکر میشود مراد [[فقها]] همین دانشمند یعنی ابنادریس حلّی است که یکی از فقهای سه گانه حله معروف به حلیون و دانشمندان یازدهگانۀ حله میباشد. و اگر در [[حدیث]] و [[رجال]] صحبتی از ابنادریس به میان آید مرادشان حسین بن احمد بن ادریس است و نباید میان این دو دانشمند شیعه نیز اشتباه شود. | ||
=اساتید وی عبارتند از= | =اساتید وی عبارتند از= | ||
# | #سدیدالدین محمود بن حسن حمّصی رازی (م بعد از 600 ق) | ||
# | # | ||
#راشد بن ابراهیم بن اسحاق بحرانی | #راشد بن ابراهیم بن اسحاق بحرانی | ||
خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
#هبة الله ابن رطبة سوراوی و بسیاری دیگر از اساتید حله، [[نجف]] و [[بغداد]]. | #هبة الله ابن رطبة سوراوی و بسیاری دیگر از اساتید حله، [[نجف]] و [[بغداد]]. | ||
=شاگردان | =شاگردان ابنادریس= | ||
ابنادریس در زندگی کوتاه خود فعالیت بسیار گسترده علمیداشت که در این تلاش شاگردان فراوانی هم تربیت کرده است؛ برخی از آنها عبارتند از: | |||
سید شمس الدین ابو علی فخار بن معد موسوی که کتاب معروف حجة الذاهب الی ایمان ابیطالب یا الردّ علی الذاهب الی کفر ابیطالب را نوشته است. | سید شمس الدین ابو علی فخار بن معد موسوی که کتاب معروف حجة الذاهب الی ایمان ابیطالب یا الردّ علی الذاهب الی کفر ابیطالب را نوشته است. | ||
خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
#سید محمد بن عبدالله بن علی بن زهره حسینی حلبی | #سید محمد بن عبدالله بن علی بن زهره حسینی حلبی | ||
# | # | ||
#جعفر بن احمد بن حسین بن قمرویه حائری که بخش | #جعفر بن احمد بن حسین بن قمرویه حائری که بخش عمدهای از نظرات فقهی ابنادریس را در قالب کتاب مسائل ابنادریس گرد آوری و منتشر کرد. | ||
# | # | ||
#سید صفی الدین ابوجعفر محمد بن معد بن علی بن رافع | #سید صفی الدین ابوجعفر محمد بن معد بن علی بن رافع | ||
خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
#معین الدین ابوالحسن سالم بن بردان مازنی مصری. | #معین الدین ابوالحسن سالم بن بردان مازنی مصری. | ||
برخی از این شاگردان در پیشرفت علوم مدارس شیعی [[عراق]] در قرن هفتم | برخی از این شاگردان در پیشرفت علوم مدارس شیعی [[عراق]] در قرن هفتم تاثیرگذار بودند. | ||
=آثار وتالیفات | =آثار وتالیفات ابنادریس= | ||
او همچنین کتابهای فراوانی در زمینۀ فقه و عقاید [[تشیع]] تألیف کرده بود که مهمترین آنها عبارتند از: | او همچنین کتابهای فراوانی در زمینۀ فقه و عقاید [[تشیع]] تألیف کرده بود که مهمترین آنها عبارتند از: | ||
خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
#السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی که یکی از مهمترین منابع فقه شیعه به شمار میرود. | #السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی که یکی از مهمترین منابع فقه شیعه به شمار میرود. | ||
# | # | ||
#التعلیقات علی تفسیر التبیان که به عنوان شرح التبیان، مختصر التبیان و تفسیر | #التعلیقات علی تفسیر التبیان که به عنوان شرح التبیان، مختصر التبیان و تفسیر ابنادریس مشهور است. البته کتاب دیگری با عنوان مختصر تفسیر التبیان للشیخ الطوسی رحمة الله علیه نیز نوشته است. | ||
# | # | ||
#شرح [[الصحیفة السجادیة]] که به صورت تعلیقه و حواشی نوشته است. | #شرح [[الصحیفة السجادیة]] که به صورت تعلیقه و حواشی نوشته است. | ||
# | # | ||
#مسائل | #مسائل ابنادریس که شاگردش جعفر بن احمد حائری نظرات او در زمینه مسائل فقهی را گرد آوری و تنظیم کرده است. | ||
# | # | ||
#خلاصة الاستدلال فی المواسعة و المضایقة که معاصرش شیخ منتجب الدین رازی | #خلاصة الاستدلال فی المواسعة و المضایقة که معاصرش شیخ منتجب الدین رازی ردیهای با نام العصرة فی المواسعة و المضایقة بر آن نوشته است. | ||
# | # | ||
#رسالة فی معنی الناصب. | #رسالة فی معنی الناصب. | ||
خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
=تاثیرات در فقه= | =تاثیرات در فقه= | ||
تا پیش از | تا پیش از ابنادریس تمامی فقیهان به مدت یک قرن دنباله رو شیخ طوسی بوده و جرات مخالفت با شیوه استنباط و فتاوای وی را نداشتند اما ابنادریس این سد را شکسته و فقه را وارد مرحله جدیدی نمود. به نظر محققان، بیشتر فقیهان پس از شیخ طوسی، بهسبب اعتماد و حسن اعتقاد به شیخ، در آرای فقهی و غیرفقهی، از او پیروی میکردند؛ ازاینرو استنباط و [[اجتهاد]] در فقه شیعه رو به افول نهاد. | ||
شماری معدود از فقها مانند | شماری معدود از فقها مانند ابنادریس که به ضرورت استقلال فکری [[فقیه]] سخت پایبند بود، به [[تقلید]] از آرا و افکار گذشتگان خرده گرفتند و باب نقد آرای شیخ طوسی را گشودند. این شیوه بر فقهای ادوار بعد تأثیر گذاشت و به حرکت اجتهادی در فقه شیعه جانی دوباره بخشید. <ref>حسینیاشکوری، ج۲، ص۸۵۷؛ قمی، ۱۳۶۳ش، ص ۲۷۲؛ افندی اصفهانی، ۱۴۰۱، ج ۱، ص ۳۵۱</ref> | ||
=دیدگاه علما درخصوص | =دیدگاه علما درخصوص ابنادریس= | ||
فقها و شرححالنگاران، از [[اهل سنت]] و شیعه، | فقها و شرححالنگاران، از [[اهل سنت]] و شیعه، ابنادریس را به بزرگی مقام و فهم و علم بالایش ستوده و از وی با اوصافی چون بینظیر در علم فقه، یگانهٔ عصر خویش، محقق و رئیس مذهب یاد کردهاند. <ref>ذهبی، ۱۴۱۷، حوادث و وفیات ۵۹۱-۶۰۰، ص ۳۱۴؛ ابنحجر عسقلانی، ج۵، ص۶۹۳؛ بحرانی، ص۲۷۶؛ قمی، ۱۳۵۲-۱۳۵۵، ج۱، ص۴۴۴</ref> وی با برخی از عالمان اهل سنت درباره مسائل فقهی مکاتباتی داشت. <ref> ابنادریس حلّی، ۱۴۱۰-۱۴۱۱، ج۲، ص۶۷۸</ref> | ||
برخی از دانشمندان [[علم رجال]] با استناد به عبارتی در السرائر (نام کتاب فقهی | برخی از دانشمندان [[علم رجال]] با استناد به عبارتی در السرائر (نام کتاب فقهی ابنادریس)، بر آنند که ابنادریس به شیخ طوسی بیاحترامیکرده است. آنها حتی دلیل عمر کوتاه حلّی را همین امر دانستهاند. <ref>مامقانی، جزء۲، بخش۲، ص۷۷؛ مازندرانیحائری، ج۵، ص۳۴۷</ref> | ||
اما تعبیر اهانتآمیزی در سرائر وجود ندارد و این نظر مردود شمرده شده است. <ref>خویی، ج۱۵، ص۶۴۶۵</ref> | اما تعبیر اهانتآمیزی در سرائر وجود ندارد و این نظر مردود شمرده شده است. <ref>خویی، ج۱۵، ص۶۴۶۵</ref> ابنادریس بارها از شیخ طوسی با احترام یاد کرده و پس از ذکر نام او عبارت «رضیاللّه عنه» و «رَحِمَهاللّه» را آورده است. وی از التبیان شیخ طوسی به عظمت یاد نموده <ref>بحرالعلوم، ج۳، ص۲۲۹</ref> و هنگام نقد دیدگاههای شیخ نیز هرگز به ناسزاگویی نپرداخته و حتی گاه سخن او را توجیه یا اقوال به ظاهر متعارض او را به گونهای جمع کرده است. <ref>مهدویراد، ص۲۴</ref> <ref> برای نمونه رجوع کنید به ابن ادریس حلّی، ۱۴۱۰-۱۴۱۱، ج۱، ص۱۱۴، ج۲، ص۵۴، ۳۶۳، ج۳، ص۴۳۰</ref> | ||
[[محقق حلّی]] <ref>محقق حلی، ج۱، ص۳۵۱، ۳۴۲، ج۲، ص۷۰۲</ref> گاه با تعبیری چون المتأخر به | [[محقق حلّی]] <ref>محقق حلی، ج۱، ص۳۵۱، ۳۴۲، ج۲، ص۷۰۲</ref> گاه با تعبیری چون المتأخر به ابنادریس اشاره و آرای او را نقد کرده است. به نوشته خوانساری <ref>خوانساری، روضات الجنات، ج۶، ص۲۷۷</ref> علامه حلّی از او با عنوانی طعنهآمیز (الشّاب المترف) یاد کرده است؛ ولی مدرک این سخن معلوم نیست. بهعلاوه، علامه در بسیاری موارد آرای ابنادریس را نقل کرده و پذیرفته است <ref> برای نمونه رجوع کنید به محقق حلی، ۱۴۱۲-۱۴۲۰، ج۸، ص۱۵۳، ۱۶۸-۱۶۹، ۱۷۰، ج۹، ص۷۶، ۲۹۹-۳۰۰</ref> و چهبسا از او با احترام نام برده است. | ||
به نظر ابن داوود حلی <ref>ابن داوود، رجال، ص۴۹۸</ref>، | به نظر ابن داوود حلی <ref>ابن داوود، رجال، ص۴۹۸</ref>، ابنادریس بهطور کلی از [[احادیث]] [[اهل بیت (ع)]] اعراض کرده، لذا از او در بخش ضعفا نام برده است. بحرانی <ref>بحرانی، ص۲۷۹</ref> این دیدگاه را نپذیرفته و بر آن است که علوّ مرتبه علمی و فضل ابنادریس انکارناپذیر است و اشتباه او در برخی مسائل، موجب قدح او نیست. به نظر بحرانی با توجه به اینکه خود ابن داوود حلی، ابنادریس را شیخ فقها و سرآمد در علوم وصف کرده است، بهتر بود نام وی را در شمار ممدوحان ذکر میکرد. | ||
=وفات= | =وفات= | ||
به نظر برخی مؤلفان، | به نظر برخی مؤلفان، ابنادریس در حدود ۵۹۷ <ref>منتجبالدین رازی، ص۳۹۸؛ ابنحجر عسقلانی، ج۵، ص۶۹۳</ref>، و به گفته فرزندش صالح <ref>آقابزرگ طهرانی، ۱۴۰۳، ج۱۲، ص۱۵۵</ref> در حدود ۵۹۸ درگذشته است. بنابراین، اینکه در بعضی منابع آمده است او در ۲۵ یا ۳۵ سالگی وفات کرد، <ref>رجوع کنید به: مازندرانیحائری، ج۵، ص۳۴۸؛ مجلسی، ج۱۰۴، ص۱۹</ref> نادرست است و به نظر برخی، ناشی از خطا در نوشتن کلمه تسعین به صورت سبعین [در گزارش سال وفات او] بوده است. <ref>نوری، ج۳، ص۴۲؛ مجلسی، ج صفر، مقدمه عبدالرحیم ربانی شیرازی، ص۱۹۸</ref> این مطلب با گفته خود ابنادریس <ref>(۱۴۱۰-۱۴۱۱، ج۱، ص۵۷۷، ج۳، ص۲۵۸</ref> درباره سال تألیف سرائر و نیز تصریح فخار، شاگرد او که در ۵۹۳ از او حدیث شنیده ناسازگار است. ابنادریس در حلّه وفات یافت. مرقد او در محله «جامعین» حلّه قرار دارد و در ۱۳۴۰ش تجدید بنا شده است. <ref>بحرانی، ص ۲۷۷-۲۷۸</ref> | ||
=منبع= | =منبع= | ||
#[https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&mid=249255&typeinfo=23&catid=24113 برگرفته از سایت | #[https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&mid=249255&typeinfo=23&catid=24113 برگرفته از سایت ابنادریس حلی - مکارم شیرازیhttps://makarem.ir] | ||
# | # | ||
#[https://www.jamaran.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%DB%8C-%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3-70/1511322-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3-%D8%AD%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%81%D9%82%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D8%B3%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%88-%DA%86%D9%87-%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF-%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%A7%D9%88-%D8%AE%D8%A8%D8%B1-%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF-%D8%AD%D8%AC%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA برگرفته از سایت | #[https://www.jamaran.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%DB%8C-%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3-70/1511322-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3-%D8%AD%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%81%D9%82%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D8%B3%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%88-%DA%86%D9%87-%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF-%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%A7%D9%88-%D8%AE%D8%A8%D8%B1-%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF-%D8%AD%D8%AC%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA برگرفته از سایت ابنادریس حلی که بود؟/فقهای شیعه و سنی درباره او چه نظری دارند...https://www.jamaran.news] | ||
# | # | ||