مسجد: تفاوت میان نسخه‌ها

مسجد (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۴ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۴۰

۲۸٬۳۰۲ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۴ دسامبر ۲۰۲۰

بدون خلاصۀ ویرایش

Hoosinrasooli

confirmed، مدیران

۳۷٬۴۴۲

ویرایش

@@ خط ۲۴: / خط ۲۴: @@
 =کارکرد مسجد=
+اگر چه هدف اصلی بنای مسجد، ایجاد مکان خاصی برای عبادت و راز نیاز با خداوند متعال است و علت نامگذاری آن به مسجد، از آن روست که جایگاه سجده و تواضع در پیشگاه خداوند متعال است؛ اما نباید از جنبه های دیگر مسجد غافل گردید.
+با نگاهی گذرا به تاریخ صدر اسلام و پس از آن، درمی یابیم که مسجد از آغاز پیدایش تاکنون به عنوان مرکز مهمی برای انجام رسالت رسول خدا(ص)، منشأ تحولات و خدمات، و پایگاهی برای ابلاغ پیامهای الهی به شمار می رفته است. در حال حاضر نیز مساجد در زمینه های مختلف دارای فعالیتهای گسترده می باشد و هر قدر این فعالیتها و کارکردها از تنوع بیش تری برخوردار باشد مسلماً از جذابیت و اقبال بیش تری برخوردار شده و مورد استقبال گسترده تری از سوی تمامی اقشار جامعه، به ویژه قشر جوان قرار خواهد گرفت که نتیجة آن افزایش اعتقادات مذهبی و دین باوری در سطح جامعه می باشد.
+گرچه پرداختن به تمام کارکردهای مسجد از صدر اسلام تاکنون در این نوشتار نمی گنجد؛ اما معرفی برخی از کارکردهایی که هم اینک در بسیاری از مساجد قابل اجرا است، خالی از فایده نخواهد بود:
+. آموزشی
+روزگاری مسجد، یگانه پایگاه مهم آموزشی در کشورهای اسلامی بوده است. متأسفانه مسئله آموزش در مساجد کم رنگ شده و مناسب است با برنامه ریزی و متناسب با امکانات موجود و استفاده از کارشناسان، برنامه هایی از قبیل: آموزش احکام و قرآن، مخصوصا برای بانوان و نوجوانان و پاسخ به سؤالات و... برگزار گردد.
+جایگاه جلسات علمی و آموزشی در مسجد از نگاه پیامبر اکرم(ص) به مراتب والاتر و ارجمندتر از جلسات دعا است؛ چنانکه در روایت است که روزی رسول خدا(ص) به مسجد وارد شدند. در مسجد، دو مجلس جداگانه برپا بود. گروهی در حال یاد دادن و فراگرفتن دانش بودند و جمعی نیز به دعا و راز و نیاز با خداوند مشغول. پیامبر(ص) فرمود: هر دو گروه به سوی نیکی گام برمی دارند؛ دسته ای خدا را می خوانند و گروهی نیز آموزش می بینند و نادانان را تعلیم می دهند؛ ولی این گروه (تعلیم و تعلم) کار برتری انجام می دهد. من نیز به منظور آموزش دادن مردم مبعوث شده ام. آنگاه پیامبر(ص) در میان گروهی که سرگرم آموزش بودند، نشست.[1]
+البته توجه به این نکته لازم است که در مسجد هر آموزشی توصیه نمی شود؛ چنانکه امام کاظم(ع) می فرماید: رسول خدا(ص) وارد مسجد شدند و متوجه گردیدند که گروهی اطراف مردی حلقه زده اند، پرسیدند: این مرد کیست؟ گفتند: علامه است. فرمود: علامه چیست؟ گفتند: آگاه ترین مردم نسبت به اصل و نژاد عرب، سرگذشت آنان، روزگار جاهلیت و اشعار عربی. پیامبر(ص) فرمود: «ذَاکَ عِلْمٌ لَا یَضُرُّ مَنْ جَهِلَهُ وَ لَا یَنْفَعُ مَنْ عَلِمَهُ ثُمَّ قَالَ النَّبِیُّ 9 إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلَاثَةٌ آیَةٌ مُحْکَمَةٌ أَوْ فَرِیضَةٌ عَادِلَةٌ أَوْ سُنَّةٌ قَائِمَةٌ وَ مَا خَلَاهُنَّ فَهُوَ فَضْلٌ؛[2] این دانشی است که هر که نداند، زیانی برایش ندارد و هر که فراگیرد، نفعی برایش نبخشد، سپس پیامبر خدا (ص) فرمود: همانا علم سه چیز است: آیة محکمه (اصول اعتقادی)، فریضة عادله (علم اخلاق) و سنت قائمه (مسائل فقهی و دیگر علوم مورد نیاز جامعه)، غیر از اینها فضل است.» یعنی فراگرفتنش خوب است؛ ولی اگر کسی نداند عیبی بر او نیست.
+. فرهنگی
+پس از نقش عبادی و آموزشی، نقش فرهنگی در بین دیگر نقشها و کارکردهای مسجد، دارای بیش ترین اهمیت می باشد. پیامبر اسلام(ص) محیط مسجد را کاملاً فرهنگی می دانستند، تا جایی که در حضور آن حضرت و با اجازة ایشان برخی مسابقات برگزار می شد و حضرت ضمن ابراز خرسندی از این کار، با حوصله و بردباری کامل از چنین مسایلی استقبال می کردند.[3] گرچه امروزه مراکز آموزشی و فرهنگی گسترش یافته است؛ اما نباید از این کارکرد مهم مسجد و بارور نمودن فرهنگی آن غافل شد. برگزاری جلسات شبی با قرآن، مسابقات، کتابخوانی و... از جمله برنامه هایی هستند که می توان با حمایت مسئولین منطقه به اجرا درآورد. همچنین حضور امام جماعت مدتی قبل و بعد از نماز در مسجد برای پرسش و پاسخ، مشاوره و... شرایطی ویژه جهت رشد فرهنگی مردم را به وجود می آورد.
+. تبلیغی
+هدف از تبلیغ، رشد و افزایش معرفت دینی مردم و آشنا کردن آنان برای ادای وظایف دینی و اسلامی می باشد. با رجوع به سیرة تبلیغی رسول خدا(ص) مشخص می شود که ایشان سه نوع مرکز تبلیغی داشته اند:
+الف. مراکز تبلیغاتی موقت:
+این مراکز مربوط به زمان یا مکانهایی است که مسجدی وجود نداشت و حضرت از خانة بعضی اصحاب برای اقامة نماز و تبلیغ دین استفاده می نمود.
+ب. مراکز تبلیغاتی سیار:
+نظر به پراکندگی قبایل عرب، حضرت مجبور بودند شخصاً به اماکن مختلف سفر کرده و از نزدیک، پیام خویش را به مردم آن مناطق برسانند. هم اینک برخی از روستاها و نیز قبایل عشایری کشورمان از نعمت روحانی محرومند و مناسب است که روحانیونِ نزدیک به این مناطق با هماهنگی برخی ادارات یا افراد متدین، وسیلة نقلیه ای تهیه و به این مناطق سرکشی نمایند.
+ج. مراکز تبلیغی اصلی و ثابت:
+شاید هیچ پایگاهی به اندازة «مساجد» در تبلیغ اسلامی ایفای نقش نکرده باشد؛ از زمان رسول خدا(ص) تاکنون اذان، نماز، وعظ و خطابه از مهم ترین برنامه های مساجد بوده و می باشد.
+اما باید توجه داشت که در زمان کنونی وعظ و سخنرانیهای طولانی علاوه بر اینکه موجب خروج بسیاری افراد از مسجد می شود، نتیجه ای در پی نخواهد داشت، از اینرو به نظر می رسد باید سخنرانیها مخصوصاً سخنرانیهای هفتگی و مستمر بسیار کوتاه و حتی المقدور به صورت پرسش و پاسخ صورت پذیرد.
+در سیرة پیامبر اسلام(ص) می بینیم که آن حضرت برای جلوگیری از خستگی شنوندگان فقط برخی از روزها موعظه می فرمود؛ عبدالله بن مسعود می گوید: «کَانَ النَّبِیُّ9 یَتَخَوَّلُنَا بِالْمَوْعِظَةِ فِی الْاَیَّامِ کِرَاهَةَ السَّامَةِ عَلَیْنَا[4]؛ رسول خدا(ص) از آن رو که مبادا ما (شنوندگان) خسته و ملول شویم، برخی از روزها ما را موعظه می فرمودند.»
+همچنین آن حضرت دیگران را نیز به آسان گرفتن در تبلیغ سفارش می نمودند: «یَسِّرُوا وَ لاَ تُعَسِّرُوا وَ بَشِّرُوا وَ لاَ تُنَفِّرُوا؛[5] آسان بگیرید، سختگیر مباشید، بشارت بدهید و مردم را گریزان نسازید.»
+تردیدی نیست که کار تبلیغی در مسجد سرشار از مایه های معنوی و روحانی است. آموزه های الهی کسانی را که اندک زمینه ای برای هدایت دارند، شیفته و شیدای اسلام می نماید. به عنوان نمونه: یکی از دوستان که جزء مبلغین بسیار موفق اوائل انقلاب است، جوانان بسیاری را از طریق مسجد، جذب حوزة علمیه نموده است که بسیاری از آنها به عنوان امام جمعه، مدیر فرهنگی و حوزوی و... مشغول فعالیت می باشند که همگی مرهون جذب جوانان به مسجد است.
+در اینجا لازم است به یک موضوع بسیار مهم در تبلیغات مسجد اشاره کنیم و آن تبلیغ مکارم اخلاق است.
+در طول تاریخ کلاسهای ویژة اخلاق [فردی، اجتماعی، خانواده و...] در اوقات تعطیل و فراغت عمومی توسط علمای گذشته در مساجد برگزار می شده است. هم اکنون نیز چنین برنامه ای در برخی شهرهای بزرگ همچون: قم، اصفهان و مشهد، توسط علما و در برخی شهرهای کوچک تر با استفاده از اساتید وروحانیون مجرب و متخلّق به اخلاق که گرایش عمومی مردم به آنان بیش تر است برگزار و مورد استقبال قرار گرفته است. مناسب است چنین برنامه ای متناسب با استقبال مردم در ضمن برنامه های مسجد، هفته ای یا ماهی یکبار انجام پذیرد. همچنین بیان احادیث و نکات اخلاقی «یک دقیقه ای» از ائمه هدی7 و زندگانی بزرگان دین، بین دو نماز مغرب و عشا بسیار اثرگذار و جذاب می باشد.
+. اجتماعی
+اساس دین اسلام بر اجتماعی بودن قرار گرفته است تا انسان را از زندگی فردی و عزلت برهاند. به همین جهت می بینیم اسلام عزلت و تنهایی همراه با راز و نیاز اعتکاف را نیز در میان جمع، آن هم در مسجد جامع مورد سفارش قرار می دهد.
+اصولاً یکی از علل تأکیدات پیامبر اسلام(ص) و ائمه معصومین: بر حضور در نماز جماعت به صورت صفوف فشرده و منسجم، ایجاد روحیة تعاون در میان نمازگزاران و افزایش بُعد اجتماعی مسلمانان در کنار انجام اعمال عبادی آنان می باشد. و این حضور می تواند از هرج و مرج و عنان گسیختگی که جامعه به مرورِ زمان دچار آن می شود، جلوگیری کند و تشکیل این اجتماعات در مکان مقدس مسجد، باعث می شود تا مؤمنین تحت توجه و ارشاد عالمان و مبلغان دینی قرار گیرند.[6]
+از سوی دیگر، با نمایش همبستگی و پیوستگی مسلمانان در مسجد، همدلی و همراهی آنان همه روزه اعلام می گردد. همچنین مسجد عامل مهمی برای آشنایی با مؤمنین و اطلاع از حال یکدیگر و کمک در وقت نیاز و دعا در وقت گرفتاری یکدیگر می باشد. همچنین مسجد پایگاهی نیرومند در جهت انفاق و خیرات در راه خدا و برطرف کردن نیاز نیازمندان و مرکز مبارزه با ظلم حاکمان جور و انسجام نیرو و امکانات به منظور تداوم مبارزات و حفظ دستاوردها و پیروزیها به شمار می رفته و می رود. امام رضا(ع) می فرماید: «إِنَّمَا جُعِلَتِ الْجَمَاعَةُ لِئَلَّا یَکُونَ الْإِخْلَاصُ وَ التَّوْحِیدُ وَ الْإِسْلَامُ وَ الْعِبَادَةُ لِلَّهِ إِلَّا ظَاهِراً مَکْشُوفاً مَشْهُوداً لِأَنَّ فِی إِظْهَارِهِ حُجَّةً عَلَی أَهْلِ الشَّرْقِ وَ الْغَرْبِ لِلَّهِ وَحْدَهُ وَ لِیَکُونَ الْمُنَافِقُ وَ الْمُسْتَخِفُّ مُؤَدِّیاً لِمَا أَقَرَّ بِهِ یُظْهِرُ الْإِسْلَامَ وَ الْمُرَاقَبَةَ وَ لِیَکُونَ شَهَادَاتُ النَّاسِ بِالْإِسْلَامِ بَعْضِهِمْ لِبَعْضٍ جَائِزَةً مُمْکِنَةً مَعَ مَا فِیهِ مِنَ الْمُسَاعَدَةِ عَلَی الْبِرِّ وَ التَّقْوَی وَ الزَّجْرِ عَنْ کَثِیرٍ مِنْ مَعَاصِی اللَّهِ عَزَّ وَ جَل؛[7] [نماز] جماعت بدان جهت مقرر شده است تا اخلاص، توحید، اسلام و پرستش خدا همگی ظاهر، آشکار و مشهود باشند؛ زیرا در آشکار کردن این امور، حجت خدای یگانه بر اهل خاور و باختر موجود می باشد. همچنین [به خاطر آن باید احکام اسلام آشکارا عملی گردد و بر انجام آن مراقبت کنند] تا منافق و سست دین نیز آنچه را [به زبان] بدان اقرار کرده است، به جای آورد و اسلام و مراقبت بر آن را اظهار کند. و برای آنکه گواهی دادن مردمان به مسلمانی یکدیگر، روا و ممکن باشد. همچنین مساعدت در نیکوکاری و تقوا و جلوگیری از بسیاری از نافرمانیهای خداوند عزیز و جلیل [با حضور در نماز جماعت محقق می شود].»
+بنابراین با توجه به این سخن گهربار، کارهایی مانند جمع آوری کمک برای نیازمندان، پرداخت وام، اعطای خدمات درمانی، اقدامات برای تسهیل ازدواج جوانان، برنامه ریزی برای عیادت و سرکشی از بیماران مخصوصاً بیماران اهل مسجد و اموری از این قبیل، همگی از مصادیق تعاون بر «برّ و تقوا» است.
+. سیاسی
+یکی از کارکردهای مهم مسجد، کارکرد سیاسی است که از زمان رسول خدا(ص) بر آن تأکید شده و هم اکنون نیز اهمیت آن کاملا مشخص است. بر همین اساس، آن حضرت پس از بنیانگذاری نظام اسلامی، مسجد را که مرکزی عمومی و محل تجمع مسلمانان برای ادای فرایض دینی بود، به عنوان پایگاه حکومت و نهاد سیاسی اسلام برگزید. در دوره های بعد نیز بیش تر امور سیاسی آن روز مانند معرفی خلیفه، مراسم بیعت با وی، عزل و نصب استانداران و کارگزاران و... در مسجد صورت می گرفت.
+در دوران انقلاب اسلامی ایران پس از محور اعتقادی و عبادی، پررنگ ترین، فعال ترین و بارزترین بخش کار مساجد در محور سیاست بوده است؛ چرا که مساجد در آگاهی و بیداری توده ها در دوران قبل و بعد از انقلاب نقش مؤثری داشته اند و هم اکنون نیز استعمارگران جهان از مسجد بیش از هر نهاد انقلابی می ترسند.
+حضرت امام خمینی ; در تبیین بعد سیاسی مسجد می فرمایند: «اما راجع به اسلام، شروع کردند تبلیغات کردن به اینکه اسلام یک مکتبی است که می گوید: ملایم، کم کم. لابد پیش می آیند، یک مکتبی است که مربوط به دعا و ذکر و یک روابطی مابین مردم و مابین خالق و سیاست، کاری به آن ندارد، اسلام به حکومت کاری ندارد، به سیاست کاری ندارد، این را آنقدر تبلیغات روی آن کردند که در جامعه خود روحانیت هم به خورد آنها هم دادند که بسیاری از آنها هم همین اعتقاد را پیدا کردند.... که روحانی مسجد برود و نماز بخواند و عرض می کنم از این صنف کارها؛ درس بگوید و مباحثه بکند و آن آداب شرعیه را به مردم نشان دهد. آنهادیدند که نماز روحانیون و نماز اسلام هیچ به آنها ضرر ندارد، هرچه می خواهند نماز بخوانند.»[8]
+. جهادی
+بررسی کتب تاریخی به خوبی روشنگر آن است که از ابتدای اسلام تمامی فعالیتها از جمله: گردآوری، تجهیز، سامان دهی و تجمع نیرو به هنگام احساس خطر و بیم از تعرض دشمن، در مسجد صورت می پذیرفته است. مسجد نه تنها محل اعزام نیروها و طرح نقشه های جنگی بوده، بلکه رسول خدا(ص) دستور می دادند در صورت وجود مسجد، چادر فرماندهی ایشان را در کنار آن نصب کنند؛ به طوری که در جنگ با «بنی نضیر» به بلال دستور داد تا خیمة ایشان را در کنار مسجد کوچکی نزدیک آن محل نصب کنند؛ اما زمانی که آن خیمه مورد شناسایی و هدف تیر دشمن قرار گرفت، حضرت فرمودند تا خیمه را به کنار «مسجد فضیخ» منتقل نمایند تا از تیررس دشمن به دور باشد.[9]
+آنچه در طول مبارزات و فعالیتهای انقلابی در عصر حاضر و در دوران قبل، حین و بعد از انقلاب اسلامی ایران روشن گشت، آن است که مساجد تنها جایگاهی هستند که در جوّی آکنده از وحدت، اخوّت و معنویت، نیروهای مبارز، مؤمن و شجاع را در خود جای داده و از این طریق، در جهت بیداری و آگاهی بخشی به گروههای مختلف مردمی، رسالت خویش را عینیت بخشیده است. به همین دلیل است که دشمنان از مساجد به عنوان مراکز نیرومند پشتیبانی انقلاب و ستاد عملیاتی رهبر انقلاب اسلامی، در هراس و وحشت بوده و بارها مساجد را آماج حملات خود قرار داده اند و هم اینک نیز دشمنان داخلی و خارجی در صدد دور کردن مردم به خصوص جوانان از مساجد می باشند.
+بت شکن زمان، امام خمینی ; با درک این حساسیت دشمنان، بارها خطر جدایی انقلاب از مساجد را مورد تأکید قرار داده و فرموده اند: «اگر این مسجد و مرکز ستاد اسلام قوی باشد، ترس از فانتومها نداشته باشید! ترس از آمریکا و شوروی و اینها نداشته باشید! آن روز باید ترس داشته باشید که شما پشت کنید به اسلام، پشت کنید به مسجد.»[10]
+. رسانه ای
+یکی از نیازهای مهم بشر، وسایل ارتباطی است تا انسانها را از اخبار مهم مطلع ساخته و آنان را در حوادث به یاری یکدیگر طلبیده و از حملة دشمنان آگاهی داده، آنان را آمادة دفاع نماید. دین مبین اسلام از 1400 سال پیش این نیاز را در نظر گرفته و مکانی به نام «مسجد» را به عنوان پایگاه ارتباطی بسیار مهم در افزایش پیوندهای انسانی و توسعة فرهنگی اسلام معرفی کرده است. به همین دلیل کارکرد رسانة ارتباط جمعی با همة تحولات تکنیکی، زمانی قرین توفیق قلمداد می شود که بتواند عمیق ترین ارتباط و پیوند را با مخاطب برقرار سازد که این ویژگی فقط در مسجد یافت می شود.
+هر چند ممکن است چنین تلقی شود که با وجود وسایل ارتباط جمعی پیشرفتة امروزی، این نقش مساجد، اهمیت قبلی خود را از دست داده است؛ ولی گسترش مساجد در تمامی نقاط شهری و روستایی از یک سو و از سوی دیگر، حرمت، قداست و معنویت خاصی که مسجد نزد مسلمانان دارد، سبب شده است تا مساجد نقش مهم و غیر قابل انکار خود را در این کارکرد ایفا نمایند.
+. روحی، روانی
+اضطراب و نگرانی یکی از بزرگ ترین مشکلات زندگی انسان و آرامش یکی از گمشده های مهم بشر است که همواره در جستجوی آن بوده و هست و از آغاز زندگی برای یافتن آن تلاش کرده است.
+قرآن کریم با جمله ای کوتاه و پرمغز، مطمئن ترین و نزدیک ترین راه را برای رسیدن به آرامش نشان داده و می فرماید: «اَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»؛[11] «بدانید که با یاد خدا دلها آرام می گیرد.» همچنین می فرماید: «هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ السَّکِینَةَ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لِیزْدَادُوا ایمَانًا مَعَ ایمَانِهِمْ»؛[12] «او کسی است که آرامش را در دلهای مؤمنان نازل کرد تا ایمانی بر ایمانشان بیفزایند.»
+امام صادق(ع) به مسلمانان سفارش می کنند که به هنگام رویارویی با مشکلات و اندوههای دنیوی، به نماز و مسجد پناه ببرند؛ چنانکه می فرمایند: «مَا یَمْنَعُ أَحَدَکُمْ إِذَا دَخَلَ عَلَیْهِ غَمٌّ مِنْ غُمُومِ الدُّنْیَا أَنْ یَتَوَضَّأَ ثُمَّ یَدْخُلَ الْمَسْجِدَ فَیَرْکَعَ رَکْعَتَیْنِ یَدْعُو اللَّهَ فِیهِمَا أَمَا سَمِعْتَ اللَّهَ یَقُولُ: «وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ»؛[13] هنگامی که اندوهی از اندوههای دنیا یکی از شما را فرا گرفت، چه می شود که وضو گرفته به مسجد داخل شود و دو رکعت، نماز بخواند و در آن دو رکعت، خدا را بخواند [و دعا کند]؛ مگر نشنیده ای که خدا می فرماید: و با صبر و نماز یاری جویید.»
+آشنایی با کارکردهای مسجد به ما کمک می کند تا با بهره گیری از کم ترین امکانات در جهت جذب مؤمنین، مخصوصاً جوانان استفاده نموده و سپس از خداوند منان بخواهیم در کلام، عمل و فعالیت ما برکتی قرار دهد تادر نمازگزاران تأثیرگذار باشد. چنانکه بسیاری از مبلغین گرامی با برگزاری جلسات هفتگی برای جوانان باعث شده اند عدة زیادی از جوانان جذب حوزه شوند یا جزء جوانان بسیار خوب و مورد تأیید در آن منطقه گردند.
+ذکر این نکته ضروری است که تأثیر فعالیتهای فرهنگی دینی معمولاً دراز مدت است و نباید انتظار داشت آثار یک برنامه در مدتی کوتاه ظاهر گردد؛ به عنوان مثال می بینیم تلاش مردم به رهبری امام خمینی ;، برای برپایی انقلاب پس از سالهای متمادی نتیجه بخشید و نظام اسلامی به ثمر نشست.
+=برخی ویژگی های خاص رسانه ای مسجد=
+. پیام مسجد، همگانی بوده و اخبار خصوصی و محرمانه ندارد؛ به خلاف برخی رسانه ها.
+. مسجد، پیام منفی ندارد؛ به خلاف بعضی رسانه ها که پیام منفی هم دارند.
+. پیام مسجد، موجب نفوذ در قلبها و افکار مخاطبین می شود؛ به خلاف اخبار تعدادی از رسانه ها.
+. پیام مسجد، می تواند انقلاب ساز باشد؛ ولی اخبار برخی رسانه ها انقلاب سوز.
+. اخبار رسانه ها در روز بعد و یا حتی چند ساعت بعد کهنه می شود؛ به خلاف پیامهای مسجد.
+. در رسانة مسجد، اولویت با پیام دینی و تحت تأثیر احکام دین است؛ اما در اکثر رسانه ها اولویت با مسائل اقتصادی و سیاسی است.
+شاید هیچ پایگاهی به اندازة «مساجد» در تبلیغ اسلامی ایفای نقش نکرده باشد؛ از زمان رسول خدا(ص) تاکنون اذان، نماز، وعظ و خطابه از مهم ترین برنامه های مساجد بوده و می باشد.
+. پیام مسجد، ارشاد و هدایت است؛ به خلاف اخبار برخی رسانه ها که فقط اطلاع رسانی است و احیاناً همراه با تخریب و گمراهی.
+. پیام دهنده در مسجد (امام) باید عادل و عالم باشد؛ به خلاف پیام دهنده در بعضی از رسانه ها که شرط خاصی نداشته و هر کس می تواند در مقام پیام دهنده باشد.
+. پیام دهندة مسجد، مخاطب را می شناسد و طبق ظرفیت او پیام می دهد؛ ولی رسانه ها عمدتاً به هر گیرنده ای پیام می دهند.
+. پیام مسجد آرامش بخش است؛ به خلاف عمده رسانه ها.
+. در طول تاریخ مساجد واقعی (نه مساجدی مثل مسجد ضرار) مخاطبین خود را از مسیر حق منحرف نساخته است؛ ولی رسانه ها معاویه را امیر و حضرت علی(ع) را کافر و امام حسین(ع) را خارجی معرفی کردند.
 =واژه مسجد در قرآن=