غلاة: تفاوت میان نسخه‌ها

'''غُلاة''' کسانی هستند که دچار غُلُوّ و افراط‌گرایی درباره بیان‌گذاران و پیشوایان خود شدند. پدیده ی غلو موجب ترسیم چهره ای آلوده و [[تحریف]] شده از [[دین]] و [[مذهب]] شده و اصل آن را زیر سؤال می‌برد و در نهایت راه تکامل و پیشرفت مورد نظر دین را مسدود می‌کند. از این رو [[ائمه|امامان]] [[مذهب شیعه|شیعه]] به طور جدی با جریان غلو مبارزه کرده و عقاید صحیح را بیان نموده‌اند. آنها با افشاگری درباره ی رؤسای غالیان و سرانجام صادر کردن فرمان قتل بعضی از آنان تلاش عظیم و پرثمری را در راه نابودی و اضمحلال این پدیده انجام داده‌اند؛ به گونه‌ای که نظیر این تلاش را از سوی آنان در برخورد با هیچ یک از [[مذاهب]] دیگر اسلامی و حتی ادیان غیر اسلامی سراغ نداریم.

در اصطلاح به افراد و گروه هایی می‌گویند که اعتقاد به [[اولوهیت]] [[امام علی(ع)]] <ref> المقالات و الفرق، ص۲۰؛ مقالات الاسلامیین، ج۱، ص۸۳</ref> و سایر ائمه (ع) <ref>اختیار معرفه الرجال، صص۴۸۰و۵۱۸و۵۵۵؛ الفرق بین الفرق، ص۲۲۳</ref> از جمله [[امام صادق(ع)]] <ref>المقالات و الفرق، ص۵۱و۵۳؛ فرق الشیعه، ص۴۳و۴۴</ref> پیدا کردند و یا قائل به [[نبوت]] آن ها شدند. <ref>الفرق بین الفرق، ص۲۲۵٫ البته باید توجه داشت که اندیشه های غالیانه فقط در مورد ائمه(ع) شیعه ابراز نشده است بلکه در میان سایر ادیان و نیز اهل سنت این گونه اندیشه ها در مورد رهبران شان وجود دارد. برای اطلاع بیشتر ر.ک. غالیان کاوشی در جریان ها و برایندها، نعمت الله صفری، فصل اول.</ref> یا ادعا می‌کردند که فرستاد و رسول خدای مورد ادعای خود هستند. <ref>مقالات الاسلامیین، ج۱، ص۶۹</ref>

این افراد قائل به [[تناسخ]] <ref> المقالات و الفرق، ص۵۸؛ الفرق بین الفرق، ص۲۲۱</ref> و [[حلول]] <ref>فرق الشیعه، ص۴۴؛ مقالات الاسلامیین، ج۱، ص۸۳</ref> بودند یعنی معتقد به انتقال [[ارواح]] از بدنی به بدن دیگر در این دنیا و حلول و تجلی [[روح خدا]] در بدن ائمه (ع) گشتند. همچنین اینان مسکل اباحی‌گری را در پیش گرفتند و به ارتکاب [[محرمات]] مثل ترک [[نماز]] و [[شرب خمر]] پرداخته و تنها شناخت [[امام]] را برای رستگاری کافی مى‌دانستند. <ref>اختیار معرفه الرجال، ص۵۲۱؛ فرق الشیعه، ص۴۳؛ مقالات الاسلامیین، ج۱، ص۷۵و۷۸</ref>  

این گروه از غالیان افراطی در دوران خود گاهی به عنوان [[طیاره]] (پرواز کننده) خوانده می‌شدند. <ref>اختیار معرفه الرجال، صص۳۲۴و۳۲۶و۴۰۷؛ رجال طوسی، ص۴۹۹</ref> به این معنی که اینان خیلی از راه حق منحرف شده و به مسیر گمراهی و ضلالت پریده‌اند. در کتب رجالی نیز این افراد با عباراتی نظیر غالی المذهب <ref>رجال ابن غضائری، ص۵۶و۸۹</ref> و فاسدالروایه[11] یا فاسدالروایه و الدین[12] معرفی شده‌اند.

=فعالیت ها و اقدامات غلاة (غالیان)=

==جعل روایات با سند صحیح و نسبت دادن آن ها به ائمه(ع)==

یکی از خطرناک‌ترین و مصیبت‌بارترین اقدامات آنان جعل [[روایات]] با مضامین کفرآمیز و الحادی بود که این روایات را با سند درست و معتبر به یکی از [[معصومین (ع)]] نسبت می‌دادند تا با مقاصد شوم خود دست یابند. در گستردگی این اقدام آن ها همین بس که [[زراره بن اعین]] یکی از بزرگترین دانشمندان شیعه و از [[اصحاب]] [[امام باقر (ع)]] و امام صادق (ع) آرزو می‌کرد که بتواند آتشی فراهم آورد و تمام [[احادیث]] شیعه را بسوزاند <ref>بحارالانوار، ج۲۵، ص۲۵۲٫ امام صادق(علیه السلام) در مورد ایشان فرمودند: اگر زراره نبود احادیث پدرم از بین می‌رفت. تاریخ حدیث، ص۱۰۲</ref> که نشان از نفوذ فراوان این روایات جعلی در کتب [[حدیث]] داشت.

[[هشام بن حکم]] از امام صادق (ع) نقل می‌کند که فرمودند: [[مغیره بن سعید]] <ref>اختیار معرفه الرجال، ص۲۲۸ ـ ۲۲۳</ref> (یکی از غالیان [[ملحد]]) تعمداً به پدرم مطالب دروغ نسبت می‌داد. یاران او در بین اصحاب پدرم نفوذ می‌کردند و کتاب‌های حدیث آن‌ها را به عنوان امانت قرض می‌گرفتند و به مغیره بن سعید می‌دادند او هم مطالب کفرآمیزی به پدرم نسبت می‌داد و در آن کتاب‌ها ثبت می‌کرد. سپس آن‌ها را به یاران خود می‌داد و به آنان امر می‌کرد که آن مطالب را در میان [[شیعیان]] تبلیغ کنند. پس هرچه از مطالب غلو آمیز در کتب اصحاب پدرم دیده می‌شود همه از جعلیات مغیره بن سعید است. <ref>اختیار معرفه الرجال، ص۲۲۵</ref>  

از دیگر اقدامات آنان ساختن روایاتی در مذمت اصحاب وفادار ائمه (ع) و نفی افکار آنان بود مثلاً روایاتی در قدح زراره بن اعین ساختند <ref>اختیار معرفه الرجال، ص۱۴۸٫ و ص۴۹۵و۵۳۸ </ref> کسی که از اصحاب [[اجماع]] <ref> اختیار معرفه الرجال، ص۲۳۸</ref> و به قول امام صادق(ع) از مصادیق «السابقون السابقون اولئک المقربون» <ref>آیه 10 سوره واقعه</ref> می باشد. اختیار معرفه الرجال، ص۲۲۴ زراره از جمله کسانی بود که یاران امام صادق (ع) اصحاب ابوالخطاب را به وسیله دشمنی با او می‎‌شناختند. <ref> اختیار معرفه الرجال، ص۱۳۶</ref>

[[مرجئه]] فرقه ای بودند و یا بهتر بگوییم اندیشه ای بود که توسط [[بنی امیه]] ایجاد شد و باعث تقویت نظامشان می شد. این اندیشه در میان [[اهل سنت]] رواج یافت. اینان معتقد بودند که معصیت به ایمان ضربه نمی زند و [[عصمت]] از لوازم ضروری [[امامت]] نیست. <ref>تاریخ شیعه و فرقه‌های اسلام، ص۴۲و۴۳</ref> غالیان با نسبت دادن اندیشه های مرجئه به تشییع کنندگان جنازه ابن ابی یعفور در حقیقت در صدد ضربه زدن به شخص او و اندیشه های معتدلش بودند که در آن زمان طرفداران فراوانی داشت.

به طور کلی غالیان مخالفین خود، شیعیان و کسانی که صفات فوق بشری برای ائمه (ع) قائل نمی شدند را مقصره <ref>المقالات و الفرق، ص۵۸و۶۱</ref> می خواندند یعنی این که اینان در شناخت حقیقت امام(ع) و فضایل او دچار تقصیر شده‌اند و از درک کنه آن عاجز مانده اند که توهینی به خیل عظیم شیعیان محسوب می شد. و این گونه خود و پیروان نظرات شان را در راه صحیح و واقعی معرفی می‌کردند.

فعالیت مخرب آن ها به حدی بود که امام صادق(ع) در مورد آن فرمود: این وقایع ضررش برای [[اسلام]] و [[مسلمین]] از ضرر قتل [[امام حسین(ع)]] به وسیله [[یزید]] <ref>ر.ک:مقاله یزید</ref> بیشتر است. زیرا این مصائب از جانب گروهی است که دوستی ما را به خود بسته اند و پندارند [[موالات]] ما را در دین خود گرفته اند و به امامت ما عقیده دارند. سپس می فرمایند: اصولاً این گونه افراد شیعه ما نیستند. <ref>اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، ج۷، ص۴۵۶</ref>

البته احتمال بسیار زیادی وجود دارد که این جریانات به وسیله بعضی محافل سیاسی وابسته به حکومت، مخفیانه حمایت و تأیید می شدند تا از سویی هم ذهنیت مردم را نسبت به ائمه (ع) و عموم شیعیان بدبین سازند و هم ائمه (ع) و جامعه شیعه را دچار یک معضل درون گروهی کرده، تا ائمه (ع) و یارانشان به جای نشر و ترویج معارف اصیل دینی در اجتماع، وقت و همت شان را مصروف دفع اعتقادات باطل آن ها کنند که نشانه‌هایی نیز از این نوع روابط موجود است. <ref>اختیار معرفه الرجال، ص۵۲۱و۵۵۴</ref>

اقدامات غالیان باعث می شد که حتی حضرت امام صادق (ع) احیاناً در نظر برخی افراد فردی ضعیف الحدیث باشد چرا که غلات به خاطر رسیدن به مطامع خود احادیث منکر زیادی از جانب حضرت نقل می‌کردند. مثلاً از جانب حضرت نقل می‌کردند که معرفت امام از [[نماز]] و [[روزه]] کفایت می کند و یا این که [[حضرت علی (ع)]] در میان ابرهاست و همراه با وزش باد حرکت می کند و این که خدای آسمان و خدای زمین امام است و وقتی مردم این احادیث را می شنیدند ایشان را تضعیف می‌کردند. <ref>اختیار معرفه الرجال، ص۳۲۵</ref>

در حدیثی هم امام رضا(ع) می فرمایند که مخالفین ما احادیثی در فضل ما جعل کرده اند که برخی شامل غلو در حق ما و در برخی دیگر تصریح به بدی دشمنان ما شده است …. و اگر مردم احادیث غلوآمیز را بشنوند شیعیان ما را [[تکفیر]] می‌کنند و اگر بدی های دشمنان ما را بشنوند ما را صراحتاً دشنام می‌دهند. <ref>عیون اخبار الرضا، ج۱، ص۳۰۴</ref>

و در حدیث دیگری امام صادق(ع) می فرمایند: ما [[اهل بیت]] (ع) راستگو هستیم اما همیشه هستند کسانی که بر ما دروغ می بندند و به واسطه دروغ آن ها وثاقت ما نزد مردم از بین می‌رود. <ref>اختیار معرفه الرجال، ص۳۵۰</ref>

از غلات معاصر، می‌توان از [[اهل حق]] نام برد که در [[ایران]]، [[ترکیه]]، [[هندوستان]]، [[پاکستان]]<ref>ر.ک:مقاله پاکستان</ref> و [[افغانستان]]<ref>ر.ک:مقاله افغانستان</ref> به سر می برند و تعدادشان تا بیش از سه میلیون نفر تخمین زده شده است.