عبدالحمید بن بادیس: تفاوت میان نسخه‌ها

'''عبدالحمید بن مصطفی بن مکی بن بادیس''' در سال 1889 میلادی در قسنطینه الجزایر به دنیا آمد. او در 13 سالگی قرآن را حفظ کرد و برای تحصیل به [[دانشگاه زیتونه]] در تونس رفته و از محمد طاهر بن عاشور تلمذ کرد. <br>

با [[محمد بشیر ابراهیمی]] که در مدینه درس می‌خواند آشنا شد . بن بادیس مدتی در مدینه اقامت کرد و در راه بازگشت به

محمد بشیر ابراهیمی او را امام سلفیه در الجزایر معرفی می‌کند که مجله های مثل "الشهاب" و "مرآه الاصلاح" را در این

بن بادیس با بسیاری از شیوخ اهل تصوف رابطه داشت. خودش هم در ابتدا از گرایش‌های صوفیانه برخوردار بود ولی در ادامۀ راه پس از تأسیس [[جمعیت العلمای الجزائر|جمعیت العلمای الجزایر]] علیه فرق صوفی فتاوای تکفیری صادر کرد . بن بادیس از نظر علمی یکی از

او عبدالحمید فرزند محمد مصطفی فرزند مکیّ فرزند محمّد کحول می باشد؛ جدّ بزرگ او «مناد بن منقوش» بوده که بزرگ قبیلۀ «ثلکاته» که یکی از شاخه‌های قبیلۀ «صنهاجة» مشهورترین قبیلۀ بربری در کشور [[الجزایر]] و [[مراکش]] است.

نسب خانواده‌اش در اوج شرافت و منزلت قرار دارد و مشهور که به دانش و ثروت و منزلت اجتماعی مشهور می‌باشند. از بازرترین شخصیت‌های بزرگ تاریخی این خانواده «المعزّ لدین الله بن بادیس» است که از معروف ترین فرمانروایان حکومت صنهاجیّه به شمار می‌آید؛ این حکومت به نام حکومت «بنی زیری» که منسوب به «بلکّین بن زیدی بن مناد الصّنهاجی» است، شناخته شده می باشد.

چنان که شخصیت‌های دیگری نیز از این خانوادۀ ریشه دار معروف هستند، به گونه‌ای که [[ابن خلدون]] بیان می کند که چهل نفر از خاندان «بن بادیس» در یک زمان به تدریس و إفتاء و انجام وظایف دینی مشغول بودند. هم چنین مسئوولیت و منصب «قضاوت» در قسطنطنیه به مدت زیادی منحصر به دانشمندان برخاسته از این خانواده بود؛ از مشهورترین آنها قاضی «أبوالعباس حمیدۀ بن بادیس» و جدّ پدریش قاضی «مکیّ بن بادیس» می‌باشند.

پدرش محمد مصطفی بن بادیس دارای جایگاه برجسته ای در میان اشراف زادگان بود او به عنوان نمایندۀ مالی و عضو مجلس أعلای مشغول خدمت بود و نیز او به عنوان مشاور شهرداری در شهر قسطنطنیه خدمت می‌نمود، کشور فرانسه به خاطر خدماتش مدال های متعددی به او عطا فرمود.

هم چنین پدر بن بادیس ساکنان منطقۀ واد الزاناتی را از کشتار جمعی که در سال 1945 م در پی حوادث مشهور 8 مای اتفاق افتاد، نجات داد، او هم چنین به کشاورزی و تجارت اشتغال داشت. و از خلال آن به ثروت هنگفتی دست یافت. مادر بن بادیس «زهیرۀ» دختر محمد بن عبدالجلیل است. او یکی از بزرگان خانوادۀ «ابن جلول» می باشد که در شهر قسطنطنیه به دانش و درستکاری و ثروت مشهور بوده‌اند؛ او از قبیله «بنی معاف» که مشهور در کوه های اوراس هستند، می باشد.

شیخ ابن بادیس در آغوش خانواده ی پایبند به دین و مقیّد به برپایی شعایر به دنیا آمد که اهتمام ویژه ای به ترتیب اسلامی و آداب و رسوم اصیل داشت.

بن بادیس در سال 1908 به کشور تونس مسافرت نمود تا تحصیلات و دانش خود را در دانشگاه «زیتونیّۀ» تکمیل نماید؛ او در آن جا نزد اساتید برجسته و مشهوری چون «محمد النخّلی القیروانیّ» و «محمد الطّاهر بن عاشور»، «محمد الخصر بن الحسین» و «محمد بن الصادق النیفر» و «البشیر صغر» شاگردی نمود و بعد از گذشت سه سال از تلاش و کوشش در سال 1911 به مدرک جهانی «التّطویع» دست یافت؛ او حایز رتبه اول در میان دانشجویان برنده شد؛ او تنها دانشجوی الجزایری بود که در آن دوره فارغ‌التحصیل شد تا یک سال پس از فارغ‌التحصیل شدنش در تونس ماند و مشغول تدریس و تحصیل شد.

شیخ بن بادیس بعد از بازگشت از تونس هدفی جز تدریس و آموزش در زادگاه خود «قسطنطنیه» نداشت؛ او به طور مستقیم درس‌هایی از کتاب «الشفا» اثر قاضی عیاض را در دانشگاه بزرگ آن جا شروع به تدریس نمود اما چیزی نگذشت مورد سعایت و بدگویی مفتی آن زمان قرار گرفت و از سوی حکومت فرانسه از تدریس منع شد.

بن بادیس در سال 1913 م برای اداء فریضۀ حجّ عازم خانۀ خدا شد. پس از اداء [[حج|فریضۀ حج]] به زیارت [[مدینه منوّره]] رفت و سه ماه در آن جا ماند در خلال این سه ما با شیخ محمّد البشیر الأبراهیمی آشنا شد و شبهایی را با هم در راستای برنامه‌ریزی و ابزاری که در الجزایر را متحوّل گرداند، سپری نمودند. چنا که فرصت یافت تا با استادش، «حمدان الونیسی» ارتباط پیدا کند و با مجموعه ای از بزرگان علماء مانند شیخ حسین أحمد فیض آبادی هندی، نیز مرتبط شد و در محضر آن ها درسی را در [[حرم پیامبر]] (ص) ایراد نمود.

در آن زمان شیخ بن بادیس خود را بین دو راهی یافت؛ بین این که به درخواست شیخ و استاد خود «ونیسی» پاسخ مثبت داده و به طور دائم در [[مدینه]] بماند و همه رشته های پیوند با وطن خود را بگسلاند و بین این راه که نصیحت استادش حسین أحمد هندی را بپذیرد و به وطن خود بازگردد و به قدر توانائیش به اسلام و زبان عربی خدمت کند؛ در نهایت به نصیحت حسین احمد هندی پاسخ مثبت داد و تصمیم گرفت به قصد خدمت به وطن خود بازگردد.

بن بادیس در هنگام بازگشت از سفر حج به مصر رفت و به دیدار دانشگاه الازهر در قاهره رفت و بر نظام و شیوه آموزشی و درسی آن آگاه و مطلع کنند؛ سپس به دیدار مفتی سرزمین مصر شیخ «محمّد بخیث المطیعیّ» در خانه اش در حلوان رسید و کتاب استادش «الونیسی» را به او تقدیم کرد، مفتی مصر از او استقبال کرد و برای او با دست خط خود اجازه ای در دفتر اجازاتش نوشت.

=فعالیت های اصلاحی=

شیخ بن بادیس در ضمن برنامه حرکت اصلاحی که رهبری آن را بر عهده داشت به تعلیم و تربیت اهتمام ویژه ای نمود.

از دیدگاه او تربیت سنگ زیر بنای هرگونه کار بنیادین و اساسی بود از این رو تمام تلاش و وقت خود را به آن مصروف ساخت؛ او فعالیت تربیتی و آموزشی خود را در جمادی الأوّل 1332 هـ / 1914 م در دانشگاه الأخضر او تمام روز را طبق برنامه تعیین شده برای هر سطیح به تدریس دانشجویان اشتغال داشت.

او درسهایی پیرامون تفسیر قرآن و حدیث پیامبر (ص) از کتاب موّطأ مالک ایراد می‌کرد؛ علاوه بر این که بعدازظهرها به موعظه و ارشاد عموم مردم می پرداخت.

سپس فعالیت های علمی خود را گسترش داد و در دو مسجد قموش و مسجد عبدالمؤمن نیز کرسی تدریس برپا نمود. او در تعطیلات پایان هفته و تعطیلات تابستانی سفرهای مختلفی به مناطق گوناگون داشت.

پس از چند سال آموزش و تدریس در مساجد برخی از فضلا و دوستانِ مرتبط با او در سال 1926 م پیشنهاد دادند که دفتر و مرکزی تأسیس شود که اساس و پایه آموزش ابتدایی عربی به شمار آید؛ که بعدها در سال 1930 م منشأ پیدایش مدرسه ای شد به نام «جمعیّت تربیت و تعلیم اسلامی»، وی مردم الجزایر را فرا خواند تا شعبه هایی از این مدرسه را در نقاط مختلف الجزایر تأسیس کنند.

او به خاطر اهتمام ویژه ای که به امور دانشجویان داشت مرکزی را تشکیل داد تا به امور آن ها و مراقبت از رفتار و سلوک آن ها بپردازد و به صندوق مالی که مخصوص کمک رسانی به آنها بود نظارت داشته باشد؛ بن بادیس دانشجویان نمونه و توانمند را برای ادامه تحصیلات تکمیلی به دانشگاه زیتونیه و أزهر می فرستاد.

او آموزش زنان را مورد تشویق و تأکید قرار داد و خود به آموزش آنها اهتمام ورزید؛ از این رو درس‌های وعظ و ارشاد ویژۀ بانوان در دانشگاه أخضر تشکیل داد و برای دختران در مدرسۀ «جمعیّت تریبت و تعلیم» دروسی را اختصاص داد و به طور مجّانی به آنها آموزش می داد و تلاش‌های زیادی انجام داد برای آن که دختران بتوانند در مدارس راهنمایی در مشرق عربی ادامه تحصیل دهند.

او در راستای اصلاح شیوه های آموزش وبالندگی آنها کنفرانسی در سال 1397 م تشکیل داد و از کارشناسان تربیت و تعلیم دعوت نمود تا به تبادل نظر پیرامون آموزش آزاد عربی و مساجد و سازمان‌ها و روش‌های آن بپردازند.

هم چنین او در اقدام اصلاح طلبانه که در دانشگاه زیتونیه تونس پیرامون اصلاح روش‌های آموزشی تشکیل شد، مشارکت نمود و راه کارها و پیشنهادهای خود را به مرکز پایه گذاری روش‌های اصلاح آموزش که حاکم تونس در سال 1931 م آن را تشکیل داده بود، ارائه کرد؛ او خلاصه دیدگاه های خوب را در تربیت و تعلیم پیشنهاد داد.

شیخ بن بادیس بر این باور بود که جنبش اصلاحی نباید منحصر به تربیت و تعلیم شود بلکه بایستی وارد جهان روزنامه نگاری شد؛ او روزنامه «المنتقد» را در سال 1925 م تأسیس کرد؛ او پیش از این با کار روزنامه و روزنامه نگاری آشنا بود و مقالاتی را در روزنامه «النجاح» به چاپ رسانید. او در آغاز مقالات خود را با نام مستعار «القسنطینی» یا «العبسی» به چاپ می رسانید.

تلاش‌های روزنامه نگاری او زمانی به اوج پیروزی و موفقیت رسید که او «چاپ خانۀ اسلامی الجزایر» را تأسیس نمود؛ و روزنامه های خودش و روزنامه های چهارگانه جمعیّت علماء مسلمان الجزایر را که خود بر آن نظات داشت، در آن چاپخانه به چاپ رسانید؛ آن چهار روزنامه عبارت بودند از: «السنّة المحمدیّة»، «الشریعة المطهّرة»، «الصّراط السّویّ» و «البصائر».

==فعالیت های سیاسی==

مبارزات اصلاحی برای شیخ بن بادیس دارای جنبه ها و ابعاد گوناگونی بود جنبه سیاسی این مبارزات از بارزترین جنبه های شخصیتی او بود، وی با طرح ساختن دیدگاه ها و تزهای خود در اندیشه سیایس و قضایای امت اسلامی سهم بسزایی در این زمینه داشت؛ از جمله مواضع و فعالیت های سیاسی او عبارتند از:

5ـ موضع گیری سیاسی او نسبت به وعده های حکومت فرانسه.

8ـ پیام او برای تحریم جشن های صد ساله به مناسبت اشغال شهر قسنطینه در پاییز 1937.

11ـ تقدیم نمودن در خواست ها و اعتراضات.

14ـ اهتمام و توجه ویژه به قضایایی جهان اسلام.

بن بادیس در آغاز در سال 1913 م ـ زمانی که در [[مدینه منوّره]] اقامت داشت ـ به همراه دوست خود [[شیخ محمد بشیر ابراهیمی]] به فکر پایه گذاری مرکزی برای تجمعّ علماء و طلاّب افتادند و به خاطر آماده سازی آن دیدارهای متعددی از سال 1920 م داشتند؛ بن بادیس در سال 1924 از شیخ ابراهیمیّ در خواست نمود تا آیین نامه و اساس نامه این جمعیّت و گروه را تدوین نماید تا دانشمندان و دانشجویان گرد هم جمع شده و تلاش‌های خود را به نام «دوستی علمی» متمرکز نمایند و مرکز آن را در شهر قسنطینه قرار دادند؛ جز این که رخ دادن برخی حوادث این طرح را تعطیل نمود.

سپس پس از این حوادث تلاش‌ها برای تأسیس این مرکز و جمعیّت ادامه یافت؛ از جمله آن ها این بود که شیخ بن بادیس در روزنامه خود «الشّهاب» از دانشمندان خواست تا پیشنهادات خود را در این باره ارائه نمایند.

پس از گذشت یک قرن کامل از اشغال الجزایر توسط فرانسوی ها (یعنی از سال 1830 تا 1930)؛ و شادمانی و جشن آنها به این مناسبت، شرایط دست به دست هم داد تا «[[جمعیت علماء المسلمین الجزایر]]» در روز سه شنبه 5 می 1931میلادی در ضمن اجتماعی در باشگاه التّرقی شکل بگیرد و هفتاد و دو نفر از علماء ساکن الجزایر از گرایش ها مختلف دینی و مذهبی در آن شرکت جستند و شیخ بن بادیس به عنوان رئیس این جمعیت و محمد بشیر ابراهیمی به عنوان نایب آن انتخاب شدند.

2ـ '''العواصم من القواصم''' (کتابی است از ابن عربی که آن را تحقیق نموده مقدمه ای بر آن نگاشت و در سال 1928 م در دو جلد به چاپ رسانید).

اما دیگر آثار بن بادیس همگی در قالب مقالات و سخنرانی ها و خطبه ها و قصاید شعری در روزنامه های «النّجاح»؛ «المنتقد»، «الشهاب» و «السنّة المحمدیّة» و«الشریعة المطهّرة» و «الصّراط السّویّ» و «البصائر» منتشر گردید.<ref>https://binbadis.net/archives/418</ref>