برداشت‌های ناصحیح از تقریب مذاهب (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

یک برداشت از تقریب بین مذاهب اسلامی این است  که تقریب را به معنای ادغام همه مذاهب اسلامی و تولید یک مذهب مشترک و مختلط از مجموعه آموزه‌های مذاهب بدانیم، مذهبی که بتواند نظر همه صاحبان مذاهب را جلب کرده و همه را حول محور خودش جمع کند. در واقع این نگاه به تقریب، نظر به نوعی تفاهم مذهبی و معامله و سازش بر سر اصول و تصالح مسلمانان بر پیروی از یک مذهب مورد تفاهم دارد .

«امتزاج مذاهب اسلامی نه هدف ماست و نه مقصود ما بلکه ندای ما این است که مسلمانان در اصول اسلام ـ اصولی که مسلمان بدون اعتقاد به آن مسلمان شناخته نمی‌شود ـ متحد باشند یعنی بدانند که در اصول با یکدیگر اتحاد دارند و در سایر مسائل نیز همچون کسی که قصدش دشمنی یا فلج کردن دیگران و غلبه بر آنان نیست به یکدیگر بنگرند...»<ref>ر.ک: عبدالکریم بی آزار شیرازی، همبستگی مذاهب اسلامی، ص 77</ref>  

نتیجه این که تقریب به معنای ادغام مذاهب نه تنها هدف تقریب را تأمین نمی‌کند بلکه گاهی موجب اختلاف بیشتر نیز می‌گردد و عملاً چنین کاری امکان پذیر نخواهد بود.

«بدیهى است که منظور علماى روشنفکر اسلامى از وحدت اسلامى، حصر مذاهب به یک مذهب و یا اخذ مشترکات مذاهب و طرد مفترقات آنها- که نه معقول و منطقى است و نه مطلوب و عملى- نیست. منظور این دانشمندان متشکل شدن مسلمین است در یک صف در برابر دشمنان مشترکشان.»<ref>مطهری،مرتضی؛ مجموعه آثار استاد شهید مطهرى، ج‏25، ص: 26</ref>

==انحلال مذاهب موجود و تأسیس مذهب جدید==

این تفسیر از تقریب، افزون بر این که خلاف تصریح منادیان تقریب هست  اشکالش از تلقّی ادغام مذاهب و تلقّی تأسیس مذهب جدید بیشتر است زیرا روشن است که طرفداران مذاهب به هیچ وجه حاضر نیستند که دست از مذهب خود و اصول حاکم بر آن کشیده و مذهب دیگر را بپذیرند. چنین طرحی نه تنها موجب تقریب و همدلی بین پیروان مذاهب نمی‌شود بلکه سبب بروز اختلافات و درگیری‌های بیشتر می‌گردد.

«آیا ممکن است اقدامى بشود که یک وحدت مذهبى به وجود بیاید؟ این عملى نیست، لااقل به این زودی‌ها عملى نیست. ما خودمان که شیعه هستیم هنوز نتوانسته‏ ایم در امر [[تقلید|تقلید]]، وحدت به وجود بیاوریم و کارى بکنیم که مجتهدین [[شوراى‏ فتوایى|شوراى‏ فتوایى]]‏ تشکیل دهند و در هر زمانى مردم یک رساله عملى بیشتر نداشته باشند، آن‏ وقت توقع داریم که [[حنفى]] و [[شافعى]] و [[مالکی]] و [[حنبلى]] و [[وهابى]] و [[زیدى|زیدى]] همه بیایند شیعه [[اثناعشرى]] بشوند؟»<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج20، ص90</ref>  

ناگفته نماند هرچند ممکن است ایده اسلام بدون مذهب راهی مناسب برای تقریب بین مسلمین تلقّی شود اما اهل سنّت سلفی، این ایده را به عنوان تقریب دنبال نکرده و دغدغه تقریب مذاهب به آن شکل که بین منادیان تقریب در سده اخیر مطرح است را ندارند.

«ما در صدد این نیستیم که طرحی برای از بین بردن فرقه‌ها و مذاهب و بازگشت همه به اصل اسلام بریزیم زیرا این کاری است که اوّلاً از ما ساخته نیست و ثانیاً وحدت اسلامی متوقف بر این نیست که فرق و مذاهب از بین برود. جهات اختلاف فرق و مذاهب آن قدر زیاد نیست که مانع اخوّت اسلامی بشود.»<ref>مجموعه آثار استاد شهید مطهرى (حج)، ج‏25، ص: 38</ref>