۸۷٬۹۵۶
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'در این باره' به 'دراینباره') |
||
خط ۲: | خط ۲: | ||
==معنای اراده الهی از نگاه متکلمان و مذاهب اسلامی== | ==معنای اراده الهی از نگاه متکلمان و مذاهب اسلامی== | ||
متکلمان مسلمان | متکلمان مسلمان دراینباره که خداوند دارای اراده است، هم عقیدهاند. اما در معناشناسی آن با هم اختلاف دارند. <ref>ر. ک، سعیدی مهر، آموزش کلام اسلامی، سال ۱۳۸۸شمسی، ج۲، ص۲۴۷.</ref>از جمله اختلافات مربوط به اراده الهی، بحث بر سر ماهیت آن است که آیا اراده از [[صفات ذات]] است یا [[صفات فعل]]، قدیم است یا حادث.<ref> ر. ک، سعیدی مهر، آموزش کلام اسلامی، سال ۱۳۸۸شمسی، ج۲، ص۲۴۷.</ref> [[شیخ مفید]] معتقد است که اراده خدا نسبت به اعمال خودش که اراده تکوینی نام دارد، همان افعال اوست، اما ارادهاش نسبت به دیگر موجودات که اراده تشریعی نام دارد، امر او نسبت به آن افعال است.<ref>شیخ مفید، اوائل المقالات، ۱۴۱۳هجری قمری، ص۵۳.</ref>علامه طباطبایی نیز دارای چنین عقیدهای میباشد.<ref>ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، سال ۱۳۹۲شمسی، ص۱۳۲.</ref> | ||
بر همین مبنا وقتی بگویند که خداوند اراده کند تا انسان را خلق کند، بی درنگ انسان خلق میشود. <ref>ر. ک، سبحانی جعفر، عقاید اسلامی در پرتو قرآن، سال ۱۳۷۹شمسی، ص۲۱۷.</ref> که مطابق با این آیه شریفه است «إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَیْئاً أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُون» | بر همین مبنا وقتی بگویند که خداوند اراده کند تا انسان را خلق کند، بی درنگ انسان خلق میشود. <ref>ر. ک، سبحانی جعفر، عقاید اسلامی در پرتو قرآن، سال ۱۳۷۹شمسی، ص۲۱۷.</ref> که مطابق با این آیه شریفه است «إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَیْئاً أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُون» | ||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
اراده الهی به [[اراده تکوینی]] و [[اراده تشریعی]] تقسیم میشود.<ref>سبحانی جعفر، الاهیات، سال ۱۴۱۲ هجری قمری، ج۴، ص۱۲۶.</ref> در اراده تکوینی، متعلق اراده در خارج و بدون دخالت یا وساطت ارادههای دیگر محقق میشود. مثل اراده الهی در آفرینش موجودات یا اراده انسان در آشامیدن آب.<ref> مشکینی علی، اصطلاحات الاصول، سال ۱۳۷۱ هجری شمسی، ص۲۹.</ref>بنابراین، اگر اراده الهی بر ایجاد چیزی تعلق بگیرد، آن را اراده تکوینی میگویند.<ref> مشکینی علی، اصطلاحات الاصول، سال ۱۳۷۱ هجری شمسی، ص۲۹.</ref> | اراده الهی به [[اراده تکوینی]] و [[اراده تشریعی]] تقسیم میشود.<ref>سبحانی جعفر، الاهیات، سال ۱۴۱۲ هجری قمری، ج۴، ص۱۲۶.</ref> در اراده تکوینی، متعلق اراده در خارج و بدون دخالت یا وساطت ارادههای دیگر محقق میشود. مثل اراده الهی در آفرینش موجودات یا اراده انسان در آشامیدن آب.<ref> مشکینی علی، اصطلاحات الاصول، سال ۱۳۷۱ هجری شمسی، ص۲۹.</ref>بنابراین، اگر اراده الهی بر ایجاد چیزی تعلق بگیرد، آن را اراده تکوینی میگویند.<ref> مشکینی علی، اصطلاحات الاصول، سال ۱۳۷۱ هجری شمسی، ص۲۹.</ref> | ||
اما در اراده تشریعی، شخص یا اشخاص دیگری مامور به انجام اراده مرید میشوند، مثل اراده تشریعی خداوند به انجام نماز، روزه و سایر واجبات. در این فرض خداوند به طور مستقیم کاری را انجام نمیدهد، بلکه از بندگانش میخواهد تکالیفی را که بر عهده آنان قرار داده است، انجام دهند. و یا پدری به فرزندانش دستور میدهد تا فلان کار را برایش انجام دهند.<ref>مشکینی علی، اصطلاحات الاصول، سال ۱۳۷۱شمسی، ص۲۹</ref> <ref>موسوی بجنوردی، منتهی الاصول، سال ۱۳۸۰شمسی، ج۱، ص۱۸۲.</ref> به تعبیر دیگر، در اراده تشریعی قانون گذار یا شارع اراده میکند که بندگان تکالیف صادره از سوی خداوند را با اختیار خود انجام دهند. | اما در اراده تشریعی، شخص یا اشخاص دیگری مامور به انجام اراده مرید میشوند، مثل اراده تشریعی خداوند به انجام نماز، روزه و سایر واجبات. در این فرض خداوند به طور مستقیم کاری را انجام نمیدهد، بلکه از بندگانش میخواهد تکالیفی را که بر عهده آنان قرار داده است، انجام دهند. و یا پدری به فرزندانش دستور میدهد تا فلان کار را برایش انجام دهند.<ref>مشکینی علی، اصطلاحات الاصول، سال ۱۳۷۱شمسی، ص۲۹</ref> <ref>موسوی بجنوردی، منتهی الاصول، سال ۱۳۸۰شمسی، ج۱، ص۱۸۲.</ref> به تعبیر دیگر، در اراده تشریعی قانون گذار یا شارع اراده میکند که بندگان تکالیف صادره از سوی خداوند را با اختیار خود انجام دهند. | ||
<ref>فرهنگ نامه اصول فقه، قم، نشر دفتر تبلیغات اسلامی، سال 1389 شمسی، ص۱۴۲.</ref> لازم به ذکر است که در منابع مختلف اسلامی | <ref>فرهنگ نامه اصول فقه، قم، نشر دفتر تبلیغات اسلامی، سال 1389 شمسی، ص۱۴۲.</ref> لازم به ذکر است که در منابع مختلف اسلامی دراینباره مباحث مفصلی مطرح شده است.<ref> ر.ک، نسفی عبدالرحمان، شرح عقائد، زاهدان، نشر مکتبه الاسلامیه، ج۱، ص105.</ref> <ref>ربانی گلپایگانی، علی، جبر و اختیار، قم، نشر موسسه تحیقاتی سیدالشهداء، سال 1368 شمسی، ج۱، ص۷۸.</ref> <ref>اصفهانی، شیخ محمدحسین، بحوث فی الأُصول، قم، نشر جامعه مدرسین، سال 1416 هجری قمری، ج۱، ص12</ref> | ||
==تفاوت اراده تکوینی و تشریعی== | ==تفاوت اراده تکوینی و تشریعی== |