۸۷٬۸۱۰
ویرایش
جنبش اسلامی لبنان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'در این باره' به 'در‌این‌باره') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
[[لبنان]] کوچک ترین سرزمین خاورمیانه است که در شمال [[فلسطین]] اشغالی، در جنوب غربی آسیا و در کنار ساحل شرقی مدیترانه قرار دارد و پایتخت آن [[بیروت]] است. این سرزمین از دو منطقه کوهستانی تشکیل گردیده که دره بقاع در وسط آن واقع شده و رودخانه‌های لیتانی و اورنُتس در آن جریان دارد. | [[لبنان]] کوچک ترین سرزمین خاورمیانه است که در شمال [[فلسطین]] اشغالی، در جنوب غربی آسیا و در کنار ساحل شرقی مدیترانه قرار دارد و پایتخت آن [[بیروت]] است. این سرزمین از دو منطقه کوهستانی تشکیل گردیده که دره بقاع در وسط آن واقع شده و رودخانه‌های لیتانی و اورنُتس در آن جریان دارد. | ||
<br> | <br> | ||
کشور لبنان پیشینه تاریخی زیادی دارد و علمای | کشور لبنان پیشینه تاریخی زیادی دارد و علمای برجسته‌ای از این سرزمین برخاسته اند. اسلام در زمان [[خلیفه دوم]] و پس از فتح [[شام]]، وارد لبنان و جبل عامل شد. | ||
<br> | <br> | ||
هم اکنون از جمعیت سه میلیونی این کشور در سال 1997، 41 درصد مسلمان [[شیعه]]، 27 درصد مسلمان [[سنی]]، 16 درصد مارونی، 7 درصد [[دروزی]] و 5 درصد [[ارتدکس]] یونانی هستند. | هم اکنون از جمعیت سه میلیونی این کشور در سال 1997، 41 درصد مسلمان [[شیعه]]، 27 درصد مسلمان [[سنی]]، 16 درصد مارونی، 7 درصد [[دروزی]] و 5 درصد [[ارتدکس]] یونانی هستند. | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
ب ـ اشغال سرزمین لبنان: یکی از اهداف رژیم اشغالگر [[قدس]] از تجاوز به لبنان، بی تردید تصرف این کشور بود. اسراییل خیال می‌کرد با توجه به ضعف نظامی دولت مرکزی لبنان و وجود اختلافات فرقه‌ای و مذهبی در این کشور و به ویژه بعد از شکست دادن ارتش اعراب در سپتامبر 1970 دیگر کسی در برابر آن دوام نخواهد آورد؛ از این رو، انتظار داشت که در اولین فرصت لبنان را نیز به خاک اسراییل بپیوندد. | ب ـ اشغال سرزمین لبنان: یکی از اهداف رژیم اشغالگر [[قدس]] از تجاوز به لبنان، بی تردید تصرف این کشور بود. اسراییل خیال می‌کرد با توجه به ضعف نظامی دولت مرکزی لبنان و وجود اختلافات فرقه‌ای و مذهبی در این کشور و به ویژه بعد از شکست دادن ارتش اعراب در سپتامبر 1970 دیگر کسی در برابر آن دوام نخواهد آورد؛ از این رو، انتظار داشت که در اولین فرصت لبنان را نیز به خاک اسراییل بپیوندد. | ||
<br> | <br> | ||
«امام موسی صدر» با انتقاد از تجاوز اسراییل به جنوب لبنان، در | «امام موسی صدر» با انتقاد از تجاوز اسراییل به جنوب لبنان، در اطلاعیه‌ای که در تاریخ 10/8/1970 منتشر کرد، درباره این هدف اسراییل هشدار داد و یادآور شد که نیروهای صهیونیستی، به بهانه جلوگیری از حملات شهادت طلبانه مبارزان فلسطینی، هدف سلطه بر جنوب لبنان را دارند: | ||
<br> | <br> | ||
«ما می‌دانیم که اسراییل به جنوب لبنان چشم طمع دوخته و به آب‌های فراوان و منطقه حاصل خیز و در عین حال سوق الجیشی جنوب فکر می‌کند و آنچه درباره فداییان می‌گوید، بهانه‌ای بیش نیست». | «ما می‌دانیم که اسراییل به جنوب لبنان چشم طمع دوخته و به آب‌های فراوان و منطقه حاصل خیز و در عین حال سوق الجیشی جنوب فکر می‌کند و آنچه درباره فداییان می‌گوید، بهانه‌ای بیش نیست». | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
در پی حمله اسراییل به لبنان، کشتارهای دسته جمعی فلسطینیان در جنوب لبنان و بیروت شروع شد. بیروت مدت هشتاد روز در محاصره کامل اسراییلی‌ها قرار داشت و از سوی هیچ کشور عربی به آنها کمکی نشد. | در پی حمله اسراییل به لبنان، کشتارهای دسته جمعی فلسطینیان در جنوب لبنان و بیروت شروع شد. بیروت مدت هشتاد روز در محاصره کامل اسراییلی‌ها قرار داشت و از سوی هیچ کشور عربی به آنها کمکی نشد. | ||
<br> | <br> | ||
«[[یاسر عرفات]]» در مورد محاصره بیروت می‌گوید: «ما طی 79 روز در جهنم به سر بردیم، به ویژه در رابطه کودکان و زنان، هیچ نیرویی به استثنای هم رزمان و خویشاوندان ما برای متوقف کردن تهاجم دخالت نکرد. به طور مثال، در یک روز یعنی 12 اوت دو برابر قدرت مواد | «[[یاسر عرفات]]» در مورد محاصره بیروت می‌گوید: «ما طی 79 روز در جهنم به سر بردیم، به ویژه در رابطه کودکان و زنان، هیچ نیرویی به استثنای هم رزمان و خویشاوندان ما برای متوقف کردن تهاجم دخالت نکرد. به طور مثال، در یک روز یعنی 12 اوت دو برابر قدرت مواد منفجره‌ای که به هیروشیما و ناکازاکی اصابت کرد، بمب و گلوله‌های توپ‌های سنگین بر روی بیروت فرو ریخته شد، در مقابل این تجاوز وحشیانه هیچ گونه اعتراضی، حتی در سازمان ملل متحد صورت نگرفت و کشورهای اروپایی در برابر واقعیت‌ها چشم فرو بستند». | ||
<br> | <br> | ||
در اثر این فشار رژیم صهیونیستی، رزمندگان فلسطینی و سازمان آزادی بخش از جنوب لبنان خارج شده و در سراسر جهان پراکنده گردیدند. بعد از این تاریخ، اعراب به تلاش‌های سیاسی خود افزودند و با تشکیل گردهم آیی‌هایی در «فاس»، سرانجام طرح «فهد»، که در واقع از طرف «ریگان» دیکته شده بود؛ مبنی بر تقسیم فلسطین و به رسمیت شناختن دولت اسراییل از سوی فلسطینیان در تاریخ 9/9/1982 به تصویب اجلاس [[اتحادیه عرب]] رسید. سازمان آزادی بخش فلسطین نیز از آن استقبال کرد و «[[هانی الحسن]]» مشاور سیاسی «عرفات» گفت: «سازمان وظیفه خود می‌داند که قدردانی ویژه خود را از نقش ملک فهد بن عبدالعزیز و کوشش‌های شخصی او نسبت به مسأله فلسطین اعلام دارد». | در اثر این فشار رژیم صهیونیستی، رزمندگان فلسطینی و سازمان آزادی بخش از جنوب لبنان خارج شده و در سراسر جهان پراکنده گردیدند. بعد از این تاریخ، اعراب به تلاش‌های سیاسی خود افزودند و با تشکیل گردهم آیی‌هایی در «فاس»، سرانجام طرح «فهد»، که در واقع از طرف «ریگان» دیکته شده بود؛ مبنی بر تقسیم فلسطین و به رسمیت شناختن دولت اسراییل از سوی فلسطینیان در تاریخ 9/9/1982 به تصویب اجلاس [[اتحادیه عرب]] رسید. سازمان آزادی بخش فلسطین نیز از آن استقبال کرد و «[[هانی الحسن]]» مشاور سیاسی «عرفات» گفت: «سازمان وظیفه خود می‌داند که قدردانی ویژه خود را از نقش ملک فهد بن عبدالعزیز و کوشش‌های شخصی او نسبت به مسأله فلسطین اعلام دارد». | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
<br> | <br> | ||
==جایگاه امام موسی صدر در نهضت اسلامی لبنان== | ==جایگاه امام موسی صدر در نهضت اسلامی لبنان== | ||
«امام موسی صدر» پس از درگذشت «[[آیت اللّه شرف الدین]]» در سال 1957، رهبری شیعیان این کشور را به عهده گرفت. ایشان بعد از ورود به لبنان، فعالیت‌های خود را بر رفع محرومیت اقتصادی و فرهنگی شیعیان لبنان و گرفتن حقوق سیاسی و اجتماعی آنها متمرکز کرد. به این منظور مراکز فرهنگی و مؤسسات | «امام موسی صدر» پس از درگذشت «[[آیت اللّه شرف الدین]]» در سال 1957، رهبری شیعیان این کشور را به عهده گرفت. ایشان بعد از ورود به لبنان، فعالیت‌های خود را بر رفع محرومیت اقتصادی و فرهنگی شیعیان لبنان و گرفتن حقوق سیاسی و اجتماعی آنها متمرکز کرد. به این منظور مراکز فرهنگی و مؤسسات خیریه‌ای را پایه‌گذاری نمود که از آنها می‌توان به «[[مدرسه صنعتی جبل عامل]]»، «[[بیت الفتاة]]»، «[[مهد دراسات الاسلامیه]]» و... اشاره کرد. | ||
<br> | <br> | ||
در صحنه سیاسی نیز «امام موسی صدر» با جدیت، خواهان تحقق عدالت اجتماعی و رسیدگی به حقوق شیعیان بود. برای او بسیار ناگوار بود، که دیگر ادیان و مذاهب در لبنان برای خود دارای مرکز باشند، ولی شیعیان با وجودی که در اکثریت هستند، هیچ گونه مرکزی نداشته باشند؛ از این رو، ایشان برای پر نمودن این خلأ، مجلس اعلای شیعیان را مطرح کرد و درباره ضرورت آن می‌گفت: «همه طایفه‌های دیگر لبنان به جز شیعیان دارای مرکز و رهبری هستند، بنابراین شیعیان نیز که اکثریت مسلمانان لبنان را تشکیل می‌دهند، حق دارند برای خود مرکزیتی داشته باشند». | در صحنه سیاسی نیز «امام موسی صدر» با جدیت، خواهان تحقق عدالت اجتماعی و رسیدگی به حقوق شیعیان بود. برای او بسیار ناگوار بود، که دیگر ادیان و مذاهب در لبنان برای خود دارای مرکز باشند، ولی شیعیان با وجودی که در اکثریت هستند، هیچ گونه مرکزی نداشته باشند؛ از این رو، ایشان برای پر نمودن این خلأ، مجلس اعلای شیعیان را مطرح کرد و درباره ضرورت آن می‌گفت: «همه طایفه‌های دیگر لبنان به جز شیعیان دارای مرکز و رهبری هستند، بنابراین شیعیان نیز که اکثریت مسلمانان لبنان را تشکیل می‌دهند، حق دارند برای خود مرکزیتی داشته باشند». | ||
<br> | <br> | ||
تلاش‌های «امام موسی صدر» برای | تلاش‌های «امام موسی صدر» برای پایه‌گذاری مجلس شیعیان، سرانجام نتیجه داد و ایشان موفق شد که با جلب نظر شخصیت‌های شیعه، نظر موافق مجلس ملی لبنان را نیز در این زمینه جلب نماید و در 16/5/1967، مجلس اعلای شیعیان لبنان به طور رسمی تشکیل گردید. هدف عمده این مجلس رسیدگی به امور شیعیان و دفاع از حقوق سیاسی و اجتماعی آنها بود. | ||
<br> | <br> | ||
بعد از تجاوز اسراییل در سال 1970 به جنوب لبنان، بسیاری از روستاهای این مناطق ویران گردید و به مردم خسارات زیادی وارد شد. «امام موسی صدر» خواستار پرداخت تاوان از سوی دولت به آسیب دیدگان شد و هنگامی که با بی توجهی دولت لبنان مواجه شد، اعتراضات عمومی را راه‌اندازی کرد. با وجود این اعتراضات، دولت لبنان هیچ کاری انجام نداد و حتی نتوانست جلو تجاوزات اسراییل را به جنوب لبنان بگیرد. از این رو خود «امام موسی صدر» دست به کار شد و نخستین هسته پایداری را با نام «حرکت المحرومین ـ امل» به وجود آورد. | بعد از تجاوز اسراییل در سال 1970 به جنوب لبنان، بسیاری از روستاهای این مناطق ویران گردید و به مردم خسارات زیادی وارد شد. «امام موسی صدر» خواستار پرداخت تاوان از سوی دولت به آسیب دیدگان شد و هنگامی که با بی توجهی دولت لبنان مواجه شد، اعتراضات عمومی را راه‌اندازی کرد. با وجود این اعتراضات، دولت لبنان هیچ کاری انجام نداد و حتی نتوانست جلو تجاوزات اسراییل را به جنوب لبنان بگیرد. از این رو خود «امام موسی صدر» دست به کار شد و نخستین هسته پایداری را با نام «حرکت المحرومین ـ امل» به وجود آورد. | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
2 ـ [[حزب دعوت اسلامی]]: این حزب شاخه‌ای از حزب دعوت اسلامی [[عراق]] است؛ که در سال 1966 به رهبری «[[شیخ فضل اللّه]]» فعالیت‌های خود را در لبنان آغاز کرد. «شیخ فضل اللّه» در زمان «امام موسی صدر» هرگز به رویارویی با او برنخاست، بلکه با کناره‌گیری از سیاست، به فعال سازی مدارس علمیه رو آورد و به تبلیغ ایدئولوژی فراملی اسلامی که ریشه در [[نجف]] و [[قم]] داشت پرداخت. در عین حال، ایشان شرایطی را مطرح ساخت که بر پایه آن می‌توانست در برابر دشمنان اسلامی از نیروی قهریه و زور استفاده کند و مشروعیت ساختار کنترل قدرت لبنان توسط مسیحیان را رد می‌نمود. | 2 ـ [[حزب دعوت اسلامی]]: این حزب شاخه‌ای از حزب دعوت اسلامی [[عراق]] است؛ که در سال 1966 به رهبری «[[شیخ فضل اللّه]]» فعالیت‌های خود را در لبنان آغاز کرد. «شیخ فضل اللّه» در زمان «امام موسی صدر» هرگز به رویارویی با او برنخاست، بلکه با کناره‌گیری از سیاست، به فعال سازی مدارس علمیه رو آورد و به تبلیغ ایدئولوژی فراملی اسلامی که ریشه در [[نجف]] و [[قم]] داشت پرداخت. در عین حال، ایشان شرایطی را مطرح ساخت که بر پایه آن می‌توانست در برابر دشمنان اسلامی از نیروی قهریه و زور استفاده کند و مشروعیت ساختار کنترل قدرت لبنان توسط مسیحیان را رد می‌نمود. | ||
<br> | <br> | ||
3 ـ جنبش توحید اسلامی: این گروه در سال 1982 توسط «[[شیخ سعید شعبان]]» در ترابلس | 3 ـ جنبش توحید اسلامی: این گروه در سال 1982 توسط «[[شیخ سعید شعبان]]» در ترابلس پایه‌گذاری شد. «سعید شعبان» که تحصیلکرده دانشگاه [[الازهر]] است، معتقد به پیکارجویی اسلامی است و جدایی دین از سیاست را رد می‌کند و نسبت به امام خمینی رحمه‌الله ارادت و علاقه خاصی دارد و از اولین کسانی بود که از انقلاب اسلامی ایران پشتیبانی کرد؛ چنان که خود او در‌این‌باره می‌گوید: | ||
<br> | <br> | ||
«موقعی که خبر پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به گوش ما رسید، از روز اول موضع‌گیری خود را نسبت به انقلاب اسلامی اعلام کردیم. چرا؟ برای اینکه این انقلاب شعارش اسلام بود، این انقلاب شعارش را وحدت مسلمین عنوان کرد». | «موقعی که خبر پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به گوش ما رسید، از روز اول موضع‌گیری خود را نسبت به انقلاب اسلامی اعلام کردیم. چرا؟ برای اینکه این انقلاب شعارش اسلام بود، این انقلاب شعارش را وحدت مسلمین عنوان کرد». | ||
<br> | <br> | ||
4 ـ [[جنبش الحبشی]]: این گروه جزو احزاب میانه رو و احیاطلب اسلام است و در سال 1930 توسط «[[شیخ احمد العجوز]]» به وجود آمد و فعالیت‌های خود را با نام طرح‌های خیریه شروع کرد. این حزب که در میان طبقات متوسط شهری [[اهل سنت]] طرفداران زیادی دارد، از سال 1982 به این طرف که رهبری آن به عهده «[[شیخ عبداللّه بن محمد الشیبی الابدری]]»، معروف به حبشی گذاشته شد، وارد عرصه‌های سیاسی گردید و با حزب امل و سوریه رابطه نزدیک دارد. این گروه از نظر فکری، صوفی مسلک بوده و خواهان نظام | 4 ـ [[جنبش الحبشی]]: این گروه جزو احزاب میانه رو و احیاطلب اسلام است و در سال 1930 توسط «[[شیخ احمد العجوز]]» به وجود آمد و فعالیت‌های خود را با نام طرح‌های خیریه شروع کرد. این حزب که در میان طبقات متوسط شهری [[اهل سنت]] طرفداران زیادی دارد، از سال 1982 به این طرف که رهبری آن به عهده «[[شیخ عبداللّه بن محمد الشیبی الابدری]]»، معروف به حبشی گذاشته شد، وارد عرصه‌های سیاسی گردید و با حزب امل و سوریه رابطه نزدیک دارد. این گروه از نظر فکری، صوفی مسلک بوده و خواهان نظام کثرت‌گرا و پلورالیسم در لبنان است. | ||
<br> | <br> | ||
5 ـ [[جنبش حزب اللّه]]: این جنبش بعد از تجاوزهای پیاپی اسراییل به جنوب لبنان در سال 1982 با گردهم آیی روحانیون لبنان و طرفداران «شیخ فضل | 5 ـ [[جنبش حزب اللّه]]: این جنبش بعد از تجاوزهای پیاپی اسراییل به جنوب لبنان در سال 1982 با گردهم آیی روحانیون لبنان و طرفداران «شیخ فضل اللّه» و شاخه‌ای از امل اسلامی با رهبری «[[سید حسین موسوی]]» شکل گرفت. بنیان‌گذاران حزب اللّه جزو روحانیون تندرو طرفدار [[امام خمینی]] رحمة‌الله به شمار می‌آمدند. اصول کلی هدف حزب اللّه، مبارزه بر اساس اصول اسلامی و جهاد با اشغالگران صهیونیست با استفاده از اندیشه‌های امام خمینی رحمه‌الله است. حزب اللّه از نظر فکری و مواضع سیاسی از انقلاب اسلامی ایران پیروی می‌کند و «معتقد به اصل [[ولایت فقیه]] بوده و خود را ملزم به اطاعت از رهبر اسلامی می‌داند و معتقد است که این رهبری در عصر حاضر در جمهوری اسلامی ایران می‌باشد و هر مسلمان شرعا موظف به اطاعت از دستورها و اوامر ولی امر مسلمین که رهبر انقلاب اسلامی در جهان می‌باشد، است حزب اللّه معتقد به نابودی [[رژیم صهیونیستی]] و آزادسازی قدس می‌باشد. حزب اللّه دارای روابط بسیاری استراتژیک و خوبی با جمهوری اسلامی ایران می‌باشد». | ||
<br> | <br> | ||
حزب اللّه زمانی وارد عرصه سیاسی و نظامی لبنان شد که صهیونیست‌ها با کمک نیروهای چند ملیتی، بیروت را در محاصره گرفته بودند و هیچ یک از گروه‌های سیاسی لبنانی و فلسطینی جرأت ابراز وجود نداشتند. در چنین شرایطی، حزب اللّه هسته‌های مقاومت را در جنوب لبنان به وجود آورد و بر ضد صهیونیست‌ها عملیاتی را انجام داد. این امر سبب شد که حزب اللّه در میان مردم جنوب لبنان جای پای خود را باز کند و به عنوان یک حزب سیاسی پیکارجو، در کوتاه ترین مدت افتخارات زیادی را به دست آورد. | حزب اللّه زمانی وارد عرصه سیاسی و نظامی لبنان شد که صهیونیست‌ها با کمک نیروهای چند ملیتی، بیروت را در محاصره گرفته بودند و هیچ یک از گروه‌های سیاسی لبنانی و فلسطینی جرأت ابراز وجود نداشتند. در چنین شرایطی، حزب اللّه هسته‌های مقاومت را در جنوب لبنان به وجود آورد و بر ضد صهیونیست‌ها عملیاتی را انجام داد. این امر سبب شد که حزب اللّه در میان مردم جنوب لبنان جای پای خود را باز کند و به عنوان یک حزب سیاسی پیکارجو، در کوتاه ترین مدت افتخارات زیادی را به دست آورد. | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
با نگاهی به مسایل اخیر لبنان، جایگاه مقتدرانه و سرنوشت ساز انقلاب اسلامی و تغییر جهت مسایل لبنان را به نفع مردم مسلمان این کشور، می‌توان دقیقا مشاهده نمود. صحنه سیاسی لبنان که تا قبل از انقلاب اسلامی جای پای بازی‌های سیاسی و درگیری‌های گروهک‌های غربی و شرقی بود، هم اکنون تبدیل به حضور پرقدرت ترین گروه‌های مسلمان لبنانی و مبارزه آنها علیه اسراییل متجاوز و حتی شکست نظامی اسراییل در هجوم 1982 گردید. به خاطر این حضور قدرتمند مقاومت اسلامی در لبنان است که رژیم اشغالگر با هدف گرفتن مناطق غیرنظامی و اردوگاه‌های فلسطینیان، سعی در تضعیف مقاومت حزب اللّه لبنان و فرو نشاندن انتفاضه جوانان فلسطین دارد. | با نگاهی به مسایل اخیر لبنان، جایگاه مقتدرانه و سرنوشت ساز انقلاب اسلامی و تغییر جهت مسایل لبنان را به نفع مردم مسلمان این کشور، می‌توان دقیقا مشاهده نمود. صحنه سیاسی لبنان که تا قبل از انقلاب اسلامی جای پای بازی‌های سیاسی و درگیری‌های گروهک‌های غربی و شرقی بود، هم اکنون تبدیل به حضور پرقدرت ترین گروه‌های مسلمان لبنانی و مبارزه آنها علیه اسراییل متجاوز و حتی شکست نظامی اسراییل در هجوم 1982 گردید. به خاطر این حضور قدرتمند مقاومت اسلامی در لبنان است که رژیم اشغالگر با هدف گرفتن مناطق غیرنظامی و اردوگاه‌های فلسطینیان، سعی در تضعیف مقاومت حزب اللّه لبنان و فرو نشاندن انتفاضه جوانان فلسطین دارد. | ||
<br> | <br> | ||
به این واقعیت باید اعتراف کرد که مبارزات چریک‌های حزب اللّه، امروز تنها اهرم فشار بر اسراییل و سازش کاران طرح صلح اعراب و اسراییل است، تا اینکه آنان را وادار به تسلیم در برابر خواسته‌های انتفاضه مردم مظلوم فلسطین مبنی بر آزادی قدس نماید. این | به این واقعیت باید اعتراف کرد که مبارزات چریک‌های حزب اللّه، امروز تنها اهرم فشار بر اسراییل و سازش کاران طرح صلح اعراب و اسراییل است، تا اینکه آنان را وادار به تسلیم در برابر خواسته‌های انتفاضه مردم مظلوم فلسطین مبنی بر آزادی قدس نماید. این وظیفه‌ای است که جنبش مقاومت شیعیان لبنان از آغاز تا کنون، بهای سنگینی را برای آن پرداخت کرده است. با این همه جنبش مقاومت اسلامی شیعیان لبنان از زمان «امام موسی صدر» تا امروز، دستاوردهایی نیز به همراه داشته که فقط به آنها اشاره می‌شود: | ||
<br> | <br> | ||
1. احیای هویت ملی و مذهبی؛ این در حالی است که شیعیان در گذشته حضور سیاسی و فرهنگی چندانی در جامعه لبنان نداشتند و بیشتر در انزوا زندگی می‌کردند. | 1. احیای هویت ملی و مذهبی؛ این در حالی است که شیعیان در گذشته حضور سیاسی و فرهنگی چندانی در جامعه لبنان نداشتند و بیشتر در انزوا زندگی می‌کردند. | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
<br> | <br> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
[[رده: جنبش ها]] | |||
[[رده: جنبش های اسلامی]] | |||
[[رده: لبنان]] | |||