۸۷٬۸۱۰
ویرایش
ضیاءالدین علی بن ملا محمد عراقی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'علیه السلام' به 'علیه‌السلام') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
</div> | </div> | ||
'''آیت‌الله آقا ضیاءالدین عراقی''' [[فقیه]]، [[اصولیون|اصولی]]، [[مجتهد]] شیعی و معروف به آقاضیاء عراقی، فرزند [[آخوند ملا محمد کبیر]] ([[مسجد]] آخوند در اراک به نام وی نامگذاری شده‌است). در سال ۱۲۷۸ در محله حصار قدیم سلطان‌آباد [[اراک]] به دنیا آمد. | '''آیت‌الله آقا ضیاءالدین عراقی''' [[فقیه]]، [[اصولیون|اصولی]]، [[مجتهد]] شیعی و معروف به آقاضیاء عراقی، فرزند [[آخوند ملا محمد کبیر|آخوند ملا‌محمد کبیر]] ([[مسجد]] آخوند در اراک به نام وی نامگذاری شده‌است). در سال ۱۲۷۸ در محله حصار قدیم سلطان‌آباد [[اراک]] به دنیا آمد. | ||
او پس از وفات استادش [[آخوند خراسانی]]، حوزه تدریس پر رونقی تشکیل داد و عالمان بزرگی چون [[سید محسن حکیم]] و [[سید محمدتقی خوانساری]] تربیت نمود. آقا ضیاءالدین عراقی از جمله عالمانی است که [[علم اصول]] را به حد کمال رساند، چنانکه کتاب «مقالات الاصول» او از مهمترین مصادر اصولی معاصر به شمار می‌آید. | او پس از وفات استادش [[آخوند خراسانی]]، حوزه تدریس پر رونقی تشکیل داد و عالمان بزرگی چون [[سید محسن حکیم]] و [[سید محمدتقی خوانساری]] تربیت نمود. آقا ضیاءالدین عراقی از جمله عالمانی است که [[علم اصول]] را به حد کمال رساند، چنانکه کتاب «مقالات الاصول» او از مهمترین مصادر اصولی معاصر به شمار می‌آید. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
=آقا ضیاءالدین عراقی کیست= | =آقا ضیاءالدین عراقی کیست= | ||
علی، معروف به ضیاءالدین، فرزند آخوند | علی، معروف به ضیاءالدین، فرزند آخوند ملّامحمّد کبیر سلطان آبادی (عراقی) در سال 1278 هـ. ق. در محلّه حصار قدم سلطان آباد (اراک) قدم به عرصه وجود نهاد. ملّا محمّد، پدر آقا ضیاء (1210 ـ 1290 هـ. ق) در عصر خود عالمی بزرگوار و فقیهی وارسته بود و در میان شاگردان [[آیت‌الله آقا محسن عراقی]] علاء المحدثین (1247 ـ 1325 هـ. ق) منشی خاص آخوند خراسانی و [[آیت‌الله سید محمّد شفیع الدین جاپلقی]] (متوفا: 1280 هـ. ق.) مقام و مرتبه‌ای بلند در علم بود و به [[تقوا]] و پرهیزکاری شهرت داشت. در اجازه‌ای که آقا شفیع به وی داده، او را به عنوان «عالم فاضل و محقق مدقق و از رؤسا و قضات مورد وثوق و اطمینان» یاد کرده است. <ref>احسن الودیعه، ج 1، ص 132، و ریحانه الادب، ج 1، ص 240</ref> | ||
آیت‌الله اراکی (1312 ـ 1412 هـ. ق.) از قول پدر خویش نقل می‌کند: | آیت‌الله اراکی (1312 ـ 1412 هـ. ق.) از قول پدر خویش نقل می‌کند: | ||
«آخوند کبیر ارتزاقش از یک قطعه زمینی در اطراف سلطان آباد (اراک) بود که زراعت می‌کرد و نان سال خود و اهل عیالش از همان قطعه زمین بود. یک وقت که حاصل آن زمین را در | «آخوند کبیر ارتزاقش از یک قطعه زمینی در اطراف سلطان آباد (اراک) بود که زراعت می‌کرد و نان سال خود و اهل عیالش از همان قطعه زمین بود. یک وقت که حاصل آن زمین را در خرمن‌گاه جمع کرده بودند، در اطرافش هم خرمن‌هایی بوده است، کسی عمداً یا سهواً آتش روشن می‌کند، باد هم بود و آتش افتاده بود توی خرمن‌ها، خرمن‌گاه است و خشک، به محض افتادن آتش خرمن‌ها آتش می‌گیرد. این خرمن، آن خرمن، تا آتش همه خرمن‌ها را می‌گیرد. کسی به آخوند می‌گوید: چه نشسته‌ای! نزدیک است خرمن شما آتش بگیرد. | ||
آخوند ملّا محمّد تا این را می‌شنود عبا و عمامه را برمی‌دارد و [[قرآن]] را و به بیابان رو به آتش و در دستش هم قرآن؛ می‌گوید: ای آتش! این نان خانواده و اهل عیال من است تو را به این قرآن [[قسم]]! به این خرمن متعرض نشو. پدرم گفت: تمام آن قبه‌ها که اطراف بود، خاکستر شد و این یکی ماند. هر کس که می‌آمد، انگشت به دهان می‌گرفت و متحیر می‌شد که این چه جور مانده؟! خبر نداشتند، من خبر داشتم، پدر مرحوم آقا ضیاء همچو شخصی بوده است.» <ref>شمس الفقهاء، داوود نعیمی، ص 18</ref> | آخوند ملّا محمّد تا این را می‌شنود عبا و عمامه را برمی‌دارد و [[قرآن]] را و به بیابان رو به آتش و در دستش هم قرآن؛ می‌گوید: ای آتش! این نان خانواده و اهل عیال من است تو را به این قرآن [[قسم]]! به این خرمن متعرض نشو. پدرم گفت: تمام آن قبه‌ها که اطراف بود، خاکستر شد و این یکی ماند. هر کس که می‌آمد، انگشت به دهان می‌گرفت و متحیر می‌شد که این چه جور مانده؟! خبر نداشتند، من خبر داشتم، پدر مرحوم آقا ضیاء همچو شخصی بوده است.» <ref>شمس الفقهاء، داوود نعیمی، ص 18</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
=تحصیلات= | =تحصیلات= | ||
آقا ضیاءالدین که دارای هوشی سرشار و استعدادی فوق العاده بود، مقدمات [[علوم اسلامی]] را نزد پدر و سایر علما، در زادگاهش فراگرفت و در سال 1302 هـ. ق. برای ادامه تحصیل، راهی اصفهان گردید و در مدرسه صدر اقامت گزید. | آقا ضیاءالدین که دارای هوشی سرشار و استعدادی فوق العاده بود، مقدمات [[علوم اسلامی]] را نزد پدر و سایر علما، در زادگاهش فراگرفت و در سال 1302 هـ. ق. برای ادامه تحصیل، راهی اصفهان گردید و در مدرسه صدر اقامت گزید. آیت‌الله العظمی اراکی (ره) درباره انگیزه سفر آقا ضیاء به [[اصفهان]] می‌گوید: | ||
پدر مرحوم آقا ضیاء در هشتاد سالگی فوت کرد؛ در حالی که فرزندش، آقا ضیاء 12 سالش بوده و غیر از ایشان دو دختر هم داشتند. حاج صمصام الملکی بود متمول و ارباب ملک و املاک و لکن از علوم هم بی‌اطلاع نبوده است. | پدر مرحوم آقا ضیاء در هشتاد سالگی فوت کرد؛ در حالی که فرزندش، آقا ضیاء 12 سالش بوده و غیر از ایشان دو دختر هم داشتند. حاج صمصام الملکی بود متمول و ارباب ملک و املاک و لکن از علوم هم بی‌اطلاع نبوده است. | ||
| خط ۱۱۳: | خط ۱۱۳: | ||
از برکات وجودی آقا ضیاءالدین در طول سالهای متمادی تدریس، تعلیم و تربیت صدها عالم، فقیه و دانشمندان نام آوری است که از مجالس درس و بحث سراسر فضل و دانش او بهره‌ها بردند. مجتهدان ایران و عراق با واسطه یا بی‌واسطه، از شاگردان او هستند. در میان شاگردان او به چهره‌هایی برخورد می‌کنیم که از نظر علم و تقوا، نسبت به دیگران در افق بالاتری قرار دارند. اینک به معرفی شماری از آنها می‌پردازیم: | از برکات وجودی آقا ضیاءالدین در طول سالهای متمادی تدریس، تعلیم و تربیت صدها عالم، فقیه و دانشمندان نام آوری است که از مجالس درس و بحث سراسر فضل و دانش او بهره‌ها بردند. مجتهدان ایران و عراق با واسطه یا بی‌واسطه، از شاگردان او هستند. در میان شاگردان او به چهره‌هایی برخورد می‌کنیم که از نظر علم و تقوا، نسبت به دیگران در افق بالاتری قرار دارند. اینک به معرفی شماری از آنها می‌پردازیم: | ||
1. | 1. [[آیت‌الله سید محسن حکیم|آیت‌الله سید محسن حکیم]] (1206 ـ 1390 هـ. ق.) مدفون در نجف: او از مراجع بزرگ شیعه بود که دو دوره دردرس اصول آقا ضیاء شرکت کرد. وی آثار فراوان فرهنگی و دینی در عراق و... از خود به یادگار گذاشته و تألیفات او بالغ بر50 عنوان است. | ||
2. | 2. [[آیهالله سید محمّد تقی خوانساری|آیت‌الله سید محمّد تقی خوانساری]] (1305 ـ 1371 هـ. ق) مدفون در [[قم]]: آقا ضیاء بارها مقام این شاگردش را ارج نهاده و گفته بود: «... مقام و نگهداری شئونات آقای خوانساری را مانند علمای متأخر برخود فرض می‌دانم.» | ||
[[نماز باران]] او در قم معروف است [[نماز جمعه]] را در قم احیا کرد. فتواهای او در [[ملی شدن صنعت نفت]] و کمک مسلمانان جهان به مردم [[فلسطین]] و شرکت در انتخابات دوره هفدهم مجلس شورا مشهور است. | [[نماز باران]] او در قم معروف است [[نماز جمعه]] را در قم احیا کرد. فتواهای او در [[ملی شدن صنعت نفت]] و کمک مسلمانان جهان به مردم [[فلسطین]] و شرکت در انتخابات دوره هفدهم مجلس شورا مشهور است. | ||
3. | 3. [[آیهالله سید احمد خوانساری|آیت‌الله سید احمد خوانساری]] (1309 ـ 1405 هـ. ق.) مدفون در قم: وی بیشترین استفاده‌های علمی را از آقا ضیاء نمود. کتاب «جامع المدارک» از مهمترین آثار فقهی اوست. | ||
4. | 4. آیت‌الله سید ابوالقاسم خوئی (1317 ـ 1413 هـ. ق) مدفون در نجف: او از مراجع بزرگ عالم [[تشیع]] و دارای تألیفات فراوانی در فقه، اصول، تفسیر و رجال بود و مراکز بزرگ علمی ـ فرهنگی در نقاط مختلف جهان تأسیس کرد. وی به تربیت شاگردان بسیاری که هم اکنون در سراسر جهان پراکنده‌اند، همت گماشت. | ||
5. آیت‌الله سید محمود شاهرودی (1301 ـ 1394 هـ. ق) مدفون در نجف: آقا سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی او را «ذوالشهادتین» می‌خواندند. وی رساله‌هایی در موضوعات گوناگون فقهی، اصولی،ادبی و رجالی نوشته و درسهای اصول و فقه آقا ضیاء و نائینی را تقریر نموده است. | 5. آیت‌الله سید محمود شاهرودی (1301 ـ 1394 هـ. ق) مدفون در نجف: آقا سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی او را «ذوالشهادتین» می‌خواندند. وی رساله‌هایی در موضوعات گوناگون فقهی، اصولی،ادبی و رجالی نوشته و درسهای اصول و فقه آقا ضیاء و نائینی را تقریر نموده است. | ||
6. | 6. [[آیهالله سید عبدالله شیرازی|آیت‌الله سید عبدالله شیرازی]] (1309 ـ 1405 هـ. ق) مدفون در [[مشهد مقدس]]: وی 13 سال در درس آقا ضیاء شرکت نمود. آقا ضیاء درباره‌اش فرمود: | ||
«من ایشان را برای آینده نجف اشرف ذخیره نموده‌ام و ایشان امید علمی آینده من است.» | «من ایشان را برای آینده نجف اشرف ذخیره نموده‌ام و ایشان امید علمی آینده من است.» | ||
7. | 7. [[آیهالله سید عبدالهادی شیرازی|آیت‌الله سید عبدالهادی شیرازی]] (1305 ـ 1383 هـ. ق) مدفون در نجف: وی از مراجع شیعه بود که تحت تربیت پسرعموی پدرش میرزای بزرگ شیرازی رشد علمی‌نمود و کتاب «دار السلام» از آثار فقهی اوست. | ||
8. | 8. [[آیهالله سید محمد رضا گلپایگانی|آیت‌الله سید محمد رضا گلپایگانی]] (1316 ـ 1414 هـ. ق.) مدفون در قم: وی دارای تقریرات و تألیفات فراوان در فقه و اصول بود. ایشان مؤسسات و مدارس علمیه فراوانی را به یادگار گذاشت و شاگردان بسیاری را که هم اکنون برخی از آنها در مسئولیتهای بزرگی به نظام [[جمهوری اسلامی]] خدمت می‌کنند، تربیت نمود. | ||
9. | 9. [[آیهالله محمد هادی میلانی|آیت‌الله محمد هادی میلانی]] (1313 ـ 1395 هـ. ق): فرزند سید جعفر مدفون در مشهد مقدس از مراجع عظام تقلید شیعه که دارای تألیفات فقهی و اصولی بود و [[حوزه علمیه مشهد]] را احیا و شاگردان فاضل و دانشمندی را تربیت نمود. | ||
10. | 10. [[آیهالله سید شهاب‌الدین مرعشی|آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی]] (1315 ـ 1411 هـ. ق.) مدفون در قم: وی از مراجع تقلید تشیع بود که حدود 148 اثر علمی به صورت کتاب، رساله و مقاله، در علوم مختلف از خود به جای گذاشت. او کتابخانه‌ای عظیم و منحصر به فرد از لحاظ داشتن نسخه‌های خطی، تأسیس کرد که مورد استفاده دانش پژوهان است. وی از آقا ضیاء چهار اجازه اجتهاد و چند فقره نامه خصوصی دارد. | ||
11. | 11. [[آیهالله آقا میر سید علی یثربی کاشانی|آیت‌الله آقا میر سید علی یثربی کاشانی]] (1311 ـ 1379 هـ. ق) مدفون در [[کاشان|کاشان]]: وی از مراجع تقلید شیعه و از شاگردان ممتاز آقا ضیاء و از استادان [[امام خمینی (ره)]] بود. | ||
آقا ضیاء به او فرمود: «تو برای من به منزله مالک اشتر برای علی ـ علیه‌السلام ـ هستی.» | آقا ضیاء به او فرمود: «تو برای من به منزله مالک اشتر برای علی ـ علیه‌السلام ـ هستی.» | ||
و نیز فرمود: «در میان تلامذه سید فشارکی، میرزا سید علی یزدی لب خندقی بود که استاد موقع حرکتش وی را با اشک بدرقه کرد و از جدایی او هنگام بازگشت به ایران سوخت. در میان شاگردان من نیز شما موقعیت خاصی داری و مرا به جدایی و فراق خود مبتلا به حسرت می‌نمایی.» <ref>سیمای کاشان، ص 172 و آینه دانشوران، ص 11</ref> | و نیز فرمود: «در میان تلامذه سید فشارکی، میرزا سید علی یزدی لب خندقی بود که استاد موقع حرکتش وی را با اشک بدرقه کرد و از جدایی او هنگام بازگشت به ایران سوخت. در میان شاگردان من نیز شما موقعیت خاصی داری و مرا به جدایی و فراق خود مبتلا به حسرت می‌نمایی.» <ref>سیمای کاشان، ص 172 و آینه دانشوران، ص 11</ref> | ||
12. | 12. [[آیت‌الله شیخ محمد تقی بهجت]]، وی از مراجع تقلید شیعه و ساکن قم و از شاگردان آیهالله محمد حسین اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی است و دارای تألیفات و تقریرات در فقه و اصول می‌باشد. حاشیه وی بر «ذخیره العباد» آیهالله غروی اصفهانی یک دوره فقه استدلالی است. | ||
برخی از شاگردان آقا ضیاء عراقی پس از وفات وی به شهرهای مختلف کوچ کردند و در عرصه تدریس و تحقیق، یافته‌های علمی خود را با قلمی پرمایه به رشته تحریر و تقریر در آوردند و طلایه‌دار حوزه‌های علمیه در محل سکونت خود بودند،که از آن جمله‌اند: | برخی از شاگردان آقا ضیاء عراقی پس از وفات وی به شهرهای مختلف کوچ کردند و در عرصه تدریس و تحقیق، یافته‌های علمی خود را با قلمی پرمایه به رشته تحریر و تقریر در آوردند و طلایه‌دار حوزه‌های علمیه در محل سکونت خود بودند،که از آن جمله‌اند: | ||
| خط ۱۴۹: | خط ۱۴۹: | ||
3. [[علی مشکاه|آیت‌الله آقا شیخ علی مشکاه]] (1319 ـ 1410 هـ. ق.) مدفون [[خمینی شهر]] اصفهان: از چهره‌های پارسا و برجسته [[حوزه علمیه اصفهان]] است که از اصول آقا ضیاء، مباحث الفاظ و در فقه، مبحث [[ولایت فقیه]] را تحریر کرده است. | 3. [[علی مشکاه|آیت‌الله آقا شیخ علی مشکاه]] (1319 ـ 1410 هـ. ق.) مدفون [[خمینی شهر]] اصفهان: از چهره‌های پارسا و برجسته [[حوزه علمیه اصفهان]] است که از اصول آقا ضیاء، مباحث الفاظ و در فقه، مبحث [[ولایت فقیه]] را تحریر کرده است. | ||
4. | 4. [[آیهالله آقا میرزا علی غروی علیاری|آیت‌الله آقا میرزا علی غروی علیاری]] (1319 ـ 1416 هـ. ق.): وی در اصول، مبحث [[استصحاب]] و در فقه، کتاب الزکوه آقا ضیاءالدین را تقریر نموده است. | ||
نیز آیات عظام: سید آقا موسوی خلخالی (متوفا: 1324 هـ. ق.) ؛ سید ابوالحسن شمس آبادی (1326 ـ 1396 هـ. ق.) ؛ سید یحیی مدرسی یزدی (1321 ـ 1383 هـ. ق.) ؛ شیخ محمد حسین خیابانی سبحانی (1299 ـ 1393 هـ. ق.) ؛ شیخ محمد علی قدسی محلاتی؛ شیخ محمد علی اشرفی شاهرودی (1307 ـ 1394 هـ. ق.) ؛ سید صدرالدین صدر (1299 ـ 1373 هـ. ق.) ؛ و سید عبدالحسین طیب (1312 ـ 1412 هـ. ق.) تقریرات اصول و فقه آقا ضیاء را به رشته تحریر در آورده‌اند. | نیز آیات عظام: سید آقا موسوی خلخالی (متوفا: 1324 هـ. ق.) ؛ سید ابوالحسن شمس آبادی (1326 ـ 1396 هـ. ق.) ؛ سید یحیی مدرسی یزدی (1321 ـ 1383 هـ. ق.) ؛ شیخ محمد حسین خیابانی سبحانی (1299 ـ 1393 هـ. ق.) ؛ شیخ محمد علی قدسی محلاتی؛ شیخ محمد علی اشرفی شاهرودی (1307 ـ 1394 هـ. ق.) ؛ سید صدرالدین صدر (1299 ـ 1373 هـ. ق.) ؛ و سید عبدالحسین طیب (1312 ـ 1412 هـ. ق.) تقریرات اصول و فقه آقا ضیاء را به رشته تحریر در آورده‌اند. | ||
| خط ۱۷۷: | خط ۱۷۷: | ||
{{پانویس|2}} | {{پانویس|2}} | ||
[[رده:عالمان | |||
[[رده: | [[رده: عالمان]] | ||
[[رده:مراجع تقلید | [[رده: عالمان شیعه]] | ||
[[رده: مراجع تقلید]] | |||