۸۵٬۹۶۳
ویرایش
علی بن احمد بن سعید بن حزم آندلسی قرطبی یزیدی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۰ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۹:۳۹
، ۲۰ اوت ۲۰۲۲جایگزینی متن - 'ى' به 'ی'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'ى' به 'ی') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۰۵: | ||
=آثار ابن حزم= | =آثار ابن حزم= | ||
عناوین کتابها و رسایل ابن حزم گواه بر این است که وی نویسنده‌ای بسیار پرکار بوده است. گزارش‌های تاریخ‌‌نگاران نیز نشان | عناوین کتابها و رسایل ابن حزم گواه بر این است که وی نویسنده‌ای بسیار پرکار بوده است. گزارش‌های تاریخ‌‌نگاران نیز نشان می‌دهد که نوشته‌های وی به شمار شگفت‌انگیزی می‌رسیده است. مثلاً از پسرش ابورافع فضل (د 479ق/1086م) نقل می‌شود که شمار نوشته‌های پدرش در [[فقه]]، [[حدیث|حدیث]]، [[اصول]]، نحو و لغت، [[ملل]] و [[نحل]]، تاریخ و نیز ردیّه‌هایی که بر مخالفان نوشته به حدود 400 مجلد می‌رسیده و نزدیک به 80 هزار برگ را در بر می‌گرفته است، بدین سان وی را از لحاظ کثرت نوشته‌هایش با [[محمد بن جریر طبری|محمد بن جریر طبری]] نویسندة تاریخ مشهور مقایسه کرده‌اند. <ref>ابن صاعد، 76-77</ref> اما از همة این نوشته‌ها اکنون جز چند کتاب و تعدادی رساله باقی نمانده است. ما در اینجا عنوانهای کتب و رسایلی را می‌آوریم که دست‌نوشته‌هایی از آنها بر جای مانده و تاکنون چاپ و منتشر شده‌اند. <ref>برای عناوین دیگر نوشته‌های او نک: ذهبی، 18/193-197</ref> | ||
1. طوق الحمامة | 1. طوق الحمامة فی الا´لفة و الالاف، دربارة عشق و عاشقان. تنها یک دست نوشته از آن در کتابخانة دانشگاه لیدن هلند موجود است. نخستین بار د. ک. پترف1 این کتاب را برپایة همان یگانه دست نوشته در 1914م در لیدن منتشر کرد. بار دیگر همین چاپ در 1934م در دمشق و در 1950م به کوشش حسن کامل الصیرفی در [[قاهره]] منتشر شد. سپس در 1949م برشه2 متن آن را همراه با ترجمة فرانسوی در [[الجزیره|الجزیره]] منتشر کرد. آخرین چاپ آن با مقدمه، تصحیحات و زیرنویسها به کوشش صلاح‌الدین القاسمی در 1985م در [[تونس]] منتشر شده است. این کتاب دوبار به زبان انگلیسی و نیز زبانهای روسی، آلمانی، ایتالیایی، فرانسوی و اسپانیایی و جز آن ترجمه شده است. | ||
2. «رسالة | 2. «رسالة فی فضل الاندلس» که متن آن را مقری در نفح الطیب (3/158- 179) آورده است. این رساله زیر عنوان فضائل الاندلس و اهلها با دو رسالة دیگر به کوشش صلاح‌الدین منجد در 1968م در [[بیروت|بیروت]]، منتشر شده است، همچنین در رسائل ابن حزم، مجموعة دوم، به کوشش احسان عباس، یافت می‌شود. | ||
3. الاحکام | 3. الاحکام فی اصول الاحکام، نخستین بار در سالهای 1345- 1348ق به کوشش احمد شاکر در قاهره، سپس در 8 جزء در دو جلد، به کوشش زکریا علی یوسف در 1970م در قاهره و بار دیگر در 1980م، با مقدمة احسان عباس در بیروت منتشر شده است. | ||
4. | 4. المُحَلّی فی شرح المُجَلّی، ابن حزم این کتاب را بر پایة فقه شافعی و پیش از گرایش به مذهب ظاهریه تألیف کرده بود که شرحی است بر المُجَلّی نوشتة دیگر خودش، متن آن نخست به کوشش احمد شاکر در 11 جلد در سالهای 1347-1352ق/1928-1933م و سپس به کوشش محمد منیرالدمشقی همچنان در 11 جلد در بیروت منتشر شده است. | ||
5. ابطال القیاس و الرّأی و الاستحسان و التقلید و التعلیل که نخستین بار گولد تسیهر1 پاره‌های مهم آن را در ملحقات کتاب خود زیر عنوان «ظاهریان2» در لایپزیگ (1884م) منتشر کرد. این کتاب بار دیگر زیر عنوان تلخیص ابطال القیاس... به کوشش سعید | 5. ابطال القیاس و الرّأی و الاستحسان و التقلید و التعلیل که نخستین بار گولد تسیهر1 پاره‌های مهم آن را در ملحقات کتاب خود زیر عنوان «ظاهریان2» در لایپزیگ (1884م) منتشر کرد. این کتاب بار دیگر زیر عنوان تلخیص ابطال القیاس... به کوشش سعید الافغانی در 1379ق/1960م در [[دمشق]] انتشار یافته است. | ||
6. الاصول و الفروع، در دو جلد، در قاهره (1978م) منتشر شده است. | 6. الاصول و الفروع، در دو جلد، در قاهره (1978م) منتشر شده است. | ||
7. رسائل ابن حزم | 7. رسائل ابن حزم الاندلسی، در 3 مجموعه، به کوشش احسان عباس از سال 1954م (؟) به بعد منتشر شده است. این 3 مجموعه افزون بر طوق الحمامة رساله‌های زیر را در بردارند: رسالة فی الرد علی الهاتف من بُعد، رسالة البیان عن حقیقة الایمان، رسالة التوقیف علی شارع النجاة باختصار الطریق، رسالة مراتب العلوم، رسالة فی الغناء المُلهی اَمباح‌ُ هواَم محظور؟، رسالة فی الم الموت و ابطاله، فصل فی معرفة النفس بغیرها و جهلها بذاتها، رسالة فی مداواة النفوس و تهذیب الاخلاق و الزهد فی الرذائل، رسالة الدُرَّة فی تحقیق الکلام فیما یلزم الانسان اعتقاده، رسالة فی مسألة الکَلب، رسالة فی الجواب عما سئل عنه سئوال تعنیف، رسالة فی الرد علی ابن النغزاله (النغزیله) الیهودی (سَموئِل بن نَگدِلا)، رسالة فی الامامة، رسالة عن حکم من قال ان‌َّ ارواح‌َ اهل الشقاء مُعَذَبَةُ الی یوم الدین، رسالة التَلخیص لوجوه التخلیص، نقط العروس. <ref>نک: شمارة بعد</ref> | ||
8. نَقْط العروس ( | 8. نَقْط العروس (فی تواریخ الخلفاء)، این رساله را نخستین بار زیبولد3 در مجلة «مرکز مطالعات تاریخی در گرانادا4» در 1911م منتشر کرد. بار دوم به کوشش شوقی ضیف در مجلة کلیة الا¸داب (شم 13، 1951م) و بار سوم در جزء دوم مجموعة رسائل ابن حزم به کوشش احسان عباس انتشار یافت. | ||
9. حجة الوداع، به کوشش ممدوح | 9. حجة الوداع، به کوشش ممدوح حقی، دمشق، 1956م. | ||
10. الاخلاق و السیر، این کتاب همان رسالة | 10. الاخلاق و السیر، این کتاب همان رسالة فی مداواة النفوس و تهذیب الاخلاق است که به کوشش احسان عباس در مجموعة یکم رسائل ابن حزم الاندلسی منتشر شده است. این اثر بار دیگر با ترجمة فرانسوی به کوشش ن. تومیش5 با عنوان الاخلاق و السِیَر در بیروت (1961م) انتشار یافت. | ||
11. التَّقریب لحدِ المنطق و المَدخَل الیه که به کوشش احسان عباس از روی تنها دست نوشتة موجود آن در مکتبة الاحمدیة جامع زیتونیة تونس (شم 6814) در بیروت (1959م) منتشر شده است. | 11. التَّقریب لحدِ المنطق و المَدخَل الیه که به کوشش احسان عباس از روی تنها دست نوشتة موجود آن در مکتبة الاحمدیة جامع زیتونیة تونس (شم 6814) در بیروت (1959م) منتشر شده است. | ||
12. الفِصَل | 12. الفِصَل فی المِلَل و الاهواء و النَحَل، چاپ نخست آن در قاهره (1317ق/1899م) در 5 جزء (در دو مجلد) منتشر شده که در حاشیة آن ملل و نحل [[شهرستانی]] چاپ شده است. چاپ دوم نیز در 5 جزء (در دو مجلد) در قاهره (1964م) انتشار یافته است. | ||
13. «منظومة ابن حزم | 13. «منظومة ابن حزم فی قواعد الفقه الظاهری»، به کوشش محمدابراهیم الکتانی، در مجلة معهد المخطوطات. <ref>ج 21، 1975م، ص 148-151</ref> | ||
14. رسالة الا¸لوان، ریاض، النادی | 14. رسالة الا¸لوان، ریاض، النادی الادبی الثقافی، 1979م. | ||
15. «رسالة | 15. «رسالة فی امّهات الخلفاء»، به کوشش صلاح‌الدین منجد، در مجلة المجمع العلمی بدمشق، مجلد 34، 1959م. | ||
16. کتاب السیاسة که | 16. کتاب السیاسة که بخشهایی از آن را ابراهیم الکتانی در مجله تِطوان (مغرب، شم 5، 1960م) منتشر کرده است. | ||
17. جَمهرة اَنساب العرب که نخستین بار به کوشش لوی پرووانسال، در قاهره (1948م) و بار دوم به کوشش عبدالسلام هارون، در قاهره (1962م) و بار سوم در بیروت (دارالکتب العلمیة) منتشر شده است. | 17. جَمهرة اَنساب العرب که نخستین بار به کوشش لوی پرووانسال، در قاهره (1948م) و بار دوم به کوشش عبدالسلام هارون، در قاهره (1962م) و بار سوم در بیروت (دارالکتب العلمیة) منتشر شده است. | ||
18. جوامع‌ُ السَیَرة (السیرَة النَبَویَّه) که به کوشش احسان عباس و ناصرالدین الاسد، در قاهره (1956م) همراه این 5 رساله منتشر شده است: «رسالة | 18. جوامع‌ُ السَیَرة (السیرَة النَبَویَّه) که به کوشش احسان عباس و ناصرالدین الاسد، در قاهره (1956م) همراه این 5 رساله منتشر شده است: «رسالة فی القراءات المشهورة فی الامصار الا¸تیة مجی‌ء التواتر»، «رسالة فی اسماء الصحابة رُواة الحدیث و ما لِکُل‌ّ واحد½ من العدد»، «رسالة فی تسمیة من رُوِیَ عنهم الفِتیا من الصحابة و من بعد هم علی مراتبهم فی کثرة الفِتیا»، «جُمَل فتوح الاسلام»، «اسماء الخُلفاء المهدیین و الائمة امراء المؤمنین». | ||
19. «مراتب الاجماع | 19. «مراتب الاجماع فی العبادات و المعاملات و الاعتقادات» که «نقد مراتب الاجماع» ابن تیمیه به ضمیمة آن است و به همراه محاسن [[الاسلام]] و شرائع الاسلام [[بخاری]] در 1357ق در قاهره به چاپ رسیده است. | ||
20. رسائل ابن حزم (مجموعة چهارم)، به کوشش احسان عباس که در 1984م در بیروت منتشر شده است. | 20. رسائل ابن حزم (مجموعة چهارم)، به کوشش احسان عباس که در 1984م در بیروت منتشر شده است. | ||