پرش به محتوا

واقعه حره: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۶۳۳ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۲ اوت ۲۰۲۲
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۷: خط ۳۷:
'''واقعه حَرّ'''ه، مربوط به سرکوب شورش مردم [[مدینه]] توسط سپاهیان [[یزید]] به سرکردگی [[مسلم بن عقبه]] در سال 63 قمری است و از آنجائی که لشکر یزید، در ریگزاری (در اطراف مدینه) به نام «حره» اردو زدند و از آن پایگاه به شهر حمله ور شدند، به '''واقعه حره''' شهرت پیدا نموده است.
'''واقعه حَرّ'''ه، مربوط به سرکوب شورش مردم [[مدینه]] توسط سپاهیان [[یزید]] به سرکردگی [[مسلم بن عقبه]] در سال 63 قمری است و از آنجائی که لشکر یزید، در ریگزاری (در اطراف مدینه) به نام «حره» اردو زدند و از آن پایگاه به شهر حمله ور شدند، به '''واقعه حره''' شهرت پیدا نموده است.


در این واقعه سپاه مسلم بن عقبه در یک روز شهر مدینه را به تصرف خود در آورند و از هیچ جنایتی در آن فروگذار نکردند. بنا به نقلی قريب هزار و هفتصد تن از بزرگان و بزرگ زادگان و حدود ده هزار نفر از ساير مردم مدينه در این واقعه قتل عام شدند.
در این واقعه سپاه مسلم بن عقبه در یک روز شهر مدینه را به تصرف خود در آورند و از هیچ جنایتی در آن فروگذار نکردند. بنا به نقلی قریب هزار و هفتصد تن از بزرگان و بزرگ زادگان و حدود ده هزار نفر از سایر مردم مدینه در این واقعه قتل عام شدند.


این واقعه در روزهای آخر [[ماه ذی الحجه]] (بنا به نقلی 28 ذی الحجه) روی داده است.  
این واقعه در روزهای آخر [[ماه ذی الحجه]] (بنا به نقلی 28 ذی الحجه) روی داده است.  
خط ۴۳: خط ۴۳:
=واقعه حره=
=واقعه حره=


فاجعه حره در ذى الحجّه سال 63 [[هجرى]] واقع شد<ref>کامل ابن اثير، ج 4، ص120 و تاريخ طبري، ج 4، ص 374.</ref> و به واقعه «حرّه» نيز معروف است<ref>«حرّه» به معناي زمين سنگلاخي و سنگستان است و چون بخشي از مدينه از سنگلاخ و سنگ هاي آتش فشاني پوشيده شده است، آن منطقه «حرّه» ناميده شد و به علت پيدايش اين فاجعه در آن منطقه و نفوذ سپاه شام به مدينه از طريق «حرّه و اقم» به «واقعه حرّه» نيز معروف شده است. (لسان العرب، واژه حرّه).</ref>.
فاجعه حره در ذى الحجّه سال 63 [[هجرى]] واقع شد<ref>کامل ابن اثیر، ج 4، ص120 و تاریخ طبری، ج 4، ص 374.</ref> و به واقعه «حرّه» نیز معروف است<ref>«حرّه» به معنای زمین سنگلاخی و سنگستان است و چون بخشی از مدینه از سنگلاخ و سنگ های آتش فشانی پوشیده شده است، آن منطقه «حرّه» نامیده شد و به علت پیدایش این فاجعه در آن منطقه و نفوذ سپاه شام به مدینه از طریق «حرّه و اقم» به «واقعه حرّه» نیز معروف شده است. (لسان العرب، واژه حرّه).</ref>.
پس از حادثه خونين [[کربلا]] و آگاهى مردم از ماهيّت يزيد و پليدى و خباثت وى، و اعلام قيام و [[جهاد]] از سوى [[عبداللّه بن حنظله غسيل الملائکه]] و برخى ديگر از صاحب نفوذان، انقلاب خونينى در مدينه آغاز شد.
پس از حادثه خونین [[کربلا]] و آگاهى مردم از ماهیّت یزید و پلیدى و خباثت وى، و اعلام قیام و [[جهاد]] از سوى [[عبداللّه بن حنظله غسیل الملائکه]] و برخى دیگر از صاحب نفوذان، انقلاب خونینى در مدینه آغاز شد.
مردم مدينه نخست با [[عبدالله بن حنظله]] تا پاى جان [[بيعت]] کردند و آنگاه [[عثمان بن محمد بن ابوسفيان]]، والى مدينه را بيرون کردند. [[بنى اميه]] در منزل [[مروان بن حکم]] اجتماع کردند و همگى در آن جا محبوس شدند.
مردم مدینه نخست با [[عبدالله بن حنظله]] تا پاى جان [[بیعت]] کردند و آنگاه [[عثمان بن محمد بن ابوسفیان]]، والى مدینه را بیرون کردند. [[بنى امیه]] در منزل [[مروان بن حکم]] اجتماع کردند و همگى در آن جا محبوس شدند.
مردم مدينه يزيد را از خلافت خلع کرده و به بدگويى و سبّ و لعن وى پرداختند. يزيد که از ماجرا مطّلع شد، لشکر عظيمى فراهم ساخت و فرماندهى آن را به عهده مردى خونريز به نام [[مسلم بن عقبه]] گذاشت<ref> معاويه به يزيد سفارش کرده بود که در صورت نقض بيعت توسط مردم مدينه، آن ها را با مسلم بن عقبه درهم بشکن! (کامل ابن اثير، ج 4، ص 112 و الامامه و السياسه، ج 1، ص 231).</ref>.
مردم مدینه یزید را از خلافت خلع کرده و به بدگویى و سبّ و لعن وى پرداختند. یزید که از ماجرا مطّلع شد، لشکر عظیمى فراهم ساخت و فرماندهى آن را به عهده مردى خونریز به نام [[مسلم بن عقبه]] گذاشت<ref> معاویه به یزید سفارش کرده بود که در صورت نقض بیعت توسط مردم مدینه، آن ها را با مسلم بن عقبه درهم بشکن! (کامل ابن اثیر، ج 4، ص 112 و الامامه و السیاسه، ج 1، ص 231).</ref>.
اين فرمانده سفّاک، پس از محاصره مدينه، مقاومت آنان را درهم شکست و به قتل و غارت مدينه پرداخت و کشتار وسيعى را در اين شهر به راه انداخت.
این فرمانده سفّاک، پس از محاصره مدینه، مقاومت آنان را درهم شکست و به قتل و غارت مدینه پرداخت و کشتار وسیعى را در این شهر به راه انداخت.


[[ابن اثير]] مى نويسد: مسلم بن عقبه، مدينه را سه روز بر لشکريانش مباح ساخت که هرگونه بخواهند در آن عمل کنند. آنان به کشتار وسيع مردم پرداخته و اموال آنان را نيز غارت کردند<ref> کامل ابن اثير، ج 4، ص 117.</ref>.
[[ابن اثیر]] مى نویسد: مسلم بن عقبه، مدینه را سه روز بر لشکریانش مباح ساخت که هرگونه بخواهند در آن عمل کنند. آنان به کشتار وسیع مردم پرداخته و اموال آنان را نیز غارت کردند<ref> کامل ابن اثیر، ج 4، ص 117.</ref>.
[[ابن قتيبه]] مى نويسد: يکى از سربازان شامى به منزل زنى وارد شد که کودکى شيرخوار داشت، سرباز از او اموالى را طلب کرد، زن اظهار داشت: هر چه مال در خانه داشتم، همه را به غارت بردند.
[[ابن قتیبه]] مى نویسد: یکى از سربازان شامى به منزل زنى وارد شد که کودکى شیرخوار داشت، سرباز از او اموالى را طلب کرد، زن اظهار داشت: هر چه مال در خانه داشتم، همه را به غارت بردند.
سرباز سنگدل يزيدى طفل شيرخوار را از دامن مادر جدا کرد و در برابر چشم او چنان سرش را به ديوار کوبيد که مغزش متلاشى شد<ref>الامامة و السياسة، ج 1، ص 238.</ref>.
سرباز سنگدل یزیدى طفل شیرخوار را از دامن مادر جدا کرد و در برابر چشم او چنان سرش را به دیوار کوبید که مغزش متلاشى شد<ref>الامامة و السیاسة، ج 1، ص 238.</ref>.
مسلم بن عقبه وقتى بر مردم مسلّط شد، از آنان به عنوان بردگان يزيد بيعت مى گرفت که اختيار اموال و خانواده آن ها به دست يزيد مى باشد که هرگونه بخواهد در آن ها تصرّف کند. هر کس امتناع مى ورزيد، کشته مى شد<ref> تاريخ طبرى، ج 4، ص 381; کامل ابن اثير، ج 4، ص 118 و مروج الذهب، ج 3، ص 70. لازم به يادآورى است که به سبب نفوذ فاجعه عظيم کربلا در افکار عمومى، يزيد دستور داده بود، در اين ماجرا متعرّض امام على بن الحسين(عليه السلام) و خاندانش نشوند و آن ها را از اين نحوه بيعت مستثنا دانست.</ref>.
مسلم بن عقبه وقتى بر مردم مسلّط شد، از آنان به عنوان بردگان یزید بیعت مى گرفت که اختیار اموال و خانواده آن ها به دست یزید مى باشد که هرگونه بخواهد در آن ها تصرّف کند. هر کس امتناع مى ورزید، کشته مى شد<ref> تاریخ طبرى، ج 4، ص 381; کامل ابن اثیر، ج 4، ص 118 و مروج الذهب، ج 3، ص 70. لازم به یادآورى است که به سبب نفوذ فاجعه عظیم کربلا در افکار عمومى، یزید دستور داده بود، در این ماجرا متعرّض امام على بن الحسین(علیه السلام) و خاندانش نشوند و آن ها را از این نحوه بیعت مستثنا دانست.</ref>.


در اين فاجعه از بزرگان [[مهاجر]] و [[انصار]] هزار و هفتصد تن و از ساير [[مسلمين]] ده هزار تن به قتل رسيدند<ref> الامامة و السياسة، ج 1، ص 239.</ref>.
در این فاجعه از بزرگان [[مهاجر]] و [[انصار]] هزار و هفتصد تن و از سایر [[مسلمین]] ده هزار تن به قتل رسیدند<ref> الامامة و السیاسة، ج 1، ص 239.</ref>.
[[ابن ابى الحديد]] مى نويسد: لشکريان [[شام]]، مردم مدينه را سر بريدند، آن گونه که قصّاب، گوسفند را سر مى برد. چنان خون ها ريخته شد، که قدم ها در ميان آن ها فرو مى رفت، فرزندان مهاجر و انصار و مجاهدان بدر را به قتل رساند و از آن ها که باقى ماندند، به عنوان بردگان براى يزيد بيعت گرفت<ref>شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 3، ص 259.</ref>.
[[ابن ابى الحدید]] مى نویسد: لشکریان [[شام]]، مردم مدینه را سر بریدند، آن گونه که قصّاب، گوسفند را سر مى برد. چنان خون ها ریخته شد، که قدم ها در میان آن ها فرو مى رفت، فرزندان مهاجر و انصار و مجاهدان بدر را به قتل رساند و از آن ها که باقى ماندند، به عنوان بردگان براى یزید بیعت گرفت<ref>شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 3، ص 259.</ref>.


مورّخان نوشته اند که از بس مسلم بن عقبه خون بى گناهان را ريخت به «مُسرف» (خونريز بى حدّ و حصر) معروف شد<ref> مروج الذهب، ج 3، ص 69 و کامل ابن اثير، ج 4، ص 120.</ref>.
مورّخان نوشته اند که از بس مسلم بن عقبه خون بى گناهان را ریخت به «مُسرف» (خونریز بى حدّ و حصر) معروف شد<ref> مروج الذهب، ج 3، ص 69 و کامل ابن اثیر، ج 4، ص 120.</ref>.
در اين فاجعه به زنان [[مسلمان]] نيز بى حرمتى شد و جمعى از آنان مورد تجاوز قرار گرفتند<ref> الامامة و السياسة، ج 2، ص 15.</ref>.
در این فاجعه به زنان [[مسلمان]] نیز بى حرمتى شد و جمعى از آنان مورد تجاوز قرار گرفتند<ref> الامامة و السیاسة، ج 2، ص 15.</ref>.
[[ياقوت حموى]] در [[معجم البلدان]] مى نويسد: در اين فاجعه مسلم بن عقبه، زنان را نيز بر سربازان خويش مباح ساخت<ref>معجم البلدان، ج 2، ص 249 (واژه حرّه و اقم).</ref>.
[[یاقوت حموى]] در [[معجم البلدان]] مى نویسد: در این فاجعه مسلم بن عقبه، زنان را نیز بر سربازان خویش مباح ساخت<ref>معجم البلدان، ج 2، ص 249 (واژه حرّه و اقم).</ref>.
[[سيوطى]] (دانشمند معروف [[اهل سنت]]) نقل مى کند که [[حسن بصرى]] از اين فاجعه ياد کرد و گفت: به خدا سوگند! هيچ کس از آن حادثه نجات نيافت (يا کشته و يا زخمى شد و يا مورد آزار و توهين قرار گرفت); گروه زيادى از [[صحابه]] و ديگر مسلمانان در آن ماجرا به قتل رسيدند; مدينه غارت شد و هزار دختر مورد تجاوز قرار گرفت!!
[[سیوطى]] (دانشمند معروف [[اهل سنت]]) نقل مى کند که [[حسن بصرى]] از این فاجعه یاد کرد و گفت: به خدا سوگند! هیچ کس از آن حادثه نجات نیافت (یا کشته و یا زخمى شد و یا مورد آزار و توهین قرار گرفت); گروه زیادى از [[صحابه]] و دیگر مسلمانان در آن ماجرا به قتل رسیدند; مدینه غارت شد و هزار دختر مورد تجاوز قرار گرفت!!


سپس از روى تأسّف و اندوه گفت: «إِنَّا لِلّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ»<ref>سوره بقره، آيه 156.</ref>.
سپس از روى تأسّف و اندوه گفت: «إِنَّا لِلّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ»<ref>سوره بقره، آیه 156.</ref>.
آنگاه ادامه داد: اين در حالى است که [[رسول خدا(ص)]] فرمود:
آنگاه ادامه داد: این در حالى است که [[رسول خدا(ص)]] فرمود:
«مَنْ أَخَافَ أَهْلَ الْمَدِينَةِ أَخَافَهُ اللهُ وَ عَلَيْهِ لَعْنَةُ اللهِ وَ الْمَلاَئِکَةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِينَ»، (هر کس اهل مدينه را بترساند، خداوند او را مورد خوف و خشم خود قرار خواهد داد و لعنت خدا و فرشتگان و همه مردم بر او باد!)<ref>تاريخ الخلفاء، ص 233. اين روايت از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) در کتاب هاى معتبر اهل سنّت با تعبيرات مختلفى آمده است; رجوع کنيد به: صحيح مسلم، کتاب الحج، باب فضل المدينة، حديث 10 و 16; مسند احمد، ج 4، ص 55 و کنزالعمّال، ج 12، ص 246-247. براى آگاهى بيشتر از واقعه حرّه و کشتار عظيم مردم رجوع کنيد به: تاريخ طبرى، ج 4،ص 370-381 ; کامل ابن اثير، ج 4، ص 111-121 و انساب الاشراف، ج 5، ص 337-355.</ref><ref> گردآوري از کتاب: عاشورا ريشه ها، انگيزه ها، رويدادها، پيامدها، زير نظر آيت الله مکارم شيرازي، ص219.</ref>.
«مَنْ أَخَافَ أَهْلَ الْمَدِینَةِ أَخَافَهُ اللهُ وَ عَلَیْهِ لَعْنَةُ اللهِ وَ الْمَلاَئِکَةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِینَ»، (هر کس اهل مدینه را بترساند، خداوند او را مورد خوف و خشم خود قرار خواهد داد و لعنت خدا و فرشتگان و همه مردم بر او باد!)<ref>تاریخ الخلفاء، ص 233. این روایت از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در کتاب هاى معتبر اهل سنّت با تعبیرات مختلفى آمده است; رجوع کنید به: صحیح مسلم، کتاب الحج، باب فضل المدینة، حدیث 10 و 16; مسند احمد، ج 4، ص 55 و کنزالعمّال، ج 12، ص 246-247. براى آگاهى بیشتر از واقعه حرّه و کشتار عظیم مردم رجوع کنید به: تاریخ طبرى، ج 4،ص 370-381 ; کامل ابن اثیر، ج 4، ص 111-121 و انساب الاشراف، ج 5، ص 337-355.</ref><ref> گردآوری از کتاب: عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها، زیر نظر آیت الله مکارم شیرازی، ص219.</ref>.
 
=وضعیت اهلبیت(ع) در این واقعه=
 
[[امام سجاد(ع)]] با بینش عمیق سیاسی و آگاهی از سرانجام قیام از تأیید قیام و شرکت در آن امتناع نمود.(15)
از این‌رو خانة امام(ع) أمن اعلام شد و کسی متعرض آن نشد و امام(ع) علاوه بر [[اهل بیت]] حدود چهارصد تن (کنایه از رقم بالا) از زنان بنی [[عبد مناف]] را برای در امان ماندن از تعرض لشکر  مسلم بن عقبه در منزل خود پناه داد(16). و مسلم نیز در دیدار با امام به اکرام و تجلیل از امام پرداخت.(17) البته در منابع به دعائی از امام اشاره شده است که امام قبل از ملاقات با مسلم آن را قرائت فرمود و مسلم که قبل از آن به تهدید امام پرداخته بود به اکرام امام پرداخت(18).
 
ناگفته معلوم است قیام های خودسرانه ای که پس از قیام [[امام حسین(ع)]] در جای جای قلمرو اسلامی واقع می گردید عمدتا با مخالفت و یا بی توجهی امامان(ع) روبرو می شد، چه آن که بسیاری از این قیام ها با اهداف و آرمان های غلط آغاز می گردید و با تحمیل هزینه های گزاف بر جامعه مسلمین به پایان می رسید که از این میان واقعه حره یکی از مصیبت بارترین این قیام‌ها است.


=پانویس=
=پانویس=
confirmed، مدیران
۳۷٬۱۹۱

ویرایش