۸۸٬۱۷۷
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ى' به 'ی') |
جز (جایگزینی متن - 'آنها' به 'آنها') |
||
خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
به گفته ی «ابن کثیر»، هنگامی که پدر ابن تیمیه در سال 682 از دنیا رفت، وی 21 سال داشت و پس از یک سال، یعنی در 22 سالگی، به جای پدر بر کرسی تدریس نشست. او در حوزههای مختلف، مانند فقه، اصول، علوم نقلی و عقلی مهارت داشت. آن چه گفته شد، سخنانی است که شاگردش ابنکثیر درباره ی وی گفته است و این سخنان را افرادی مانند «ابن قیم» و «مقدسی» نیز تکرار کردهند. | به گفته ی «ابن کثیر»، هنگامی که پدر ابن تیمیه در سال 682 از دنیا رفت، وی 21 سال داشت و پس از یک سال، یعنی در 22 سالگی، به جای پدر بر کرسی تدریس نشست. او در حوزههای مختلف، مانند فقه، اصول، علوم نقلی و عقلی مهارت داشت. آن چه گفته شد، سخنانی است که شاگردش ابنکثیر درباره ی وی گفته است و این سخنان را افرادی مانند «ابن قیم» و «مقدسی» نیز تکرار کردهند. | ||
ابن تیمیه از نظر آثار، فرد پرکاری بوده است؛ تا آن جا که «ذهبی» نگاشتههای وی را حدود 300 جلد تخمین زده و «صفدی» نام بسیاری از | ابن تیمیه از نظر آثار، فرد پرکاری بوده است؛ تا آن جا که «ذهبی» نگاشتههای وی را حدود 300 جلد تخمین زده و «صفدی» نام بسیاری از آنها را آورده است. | ||
اما واقعیت این است که اندیشمندان درباره ی شخصیت علمی ابن تیمیه، دیدگاههای متعارضی ارائه کردهاند. برخی وی را شخصیتی دانشمند و آگاه روایت کرده و فضایلی را به وی نسبت دادهاند که به نظر، مبالغهآمیز میآید؛ برخی نیز منکر مقام علمی وی شده و او را صرفاً نویسندهای پر کار و سریع القلم دانستهاند که در حوزههای مختلف به قلمفرسایی پرداخته است.<ref>[https://www.alwahabiyah.com/fa/questionview/4522/%d8%a7%d8%a8%d9%86-%d8%aa%db%8c%d9%85%db%8c%d9%87-%da%a9%db%8c%d8%b3%d8%aa%20https://www.alwahabiyah.com برگرفته از سایت:alwahabiyah.com]</ref> | اما واقعیت این است که اندیشمندان درباره ی شخصیت علمی ابن تیمیه، دیدگاههای متعارضی ارائه کردهاند. برخی وی را شخصیتی دانشمند و آگاه روایت کرده و فضایلی را به وی نسبت دادهاند که به نظر، مبالغهآمیز میآید؛ برخی نیز منکر مقام علمی وی شده و او را صرفاً نویسندهای پر کار و سریع القلم دانستهاند که در حوزههای مختلف به قلمفرسایی پرداخته است.<ref>[https://www.alwahabiyah.com/fa/questionview/4522/%d8%a7%d8%a8%d9%86-%d8%aa%db%8c%d9%85%db%8c%d9%87-%da%a9%db%8c%d8%b3%d8%aa%20https://www.alwahabiyah.com برگرفته از سایت:alwahabiyah.com]</ref> | ||
خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
=علمای معاصر ابن تیمیه و مخالف علمیت او= | =علمای معاصر ابن تیمیه و مخالف علمیت او= | ||
برخی از عالمان تراز اول در زمان ابن تیمیه، رسماً با وی به مخالفت برخاستند، که در میان | برخی از عالمان تراز اول در زمان ابن تیمیه، رسماً با وی به مخالفت برخاستند، که در میان آنها میتوان افراد زیر را برشمرد: | ||
*صفی الدین هندی، | *صفی الدین هندی، | ||
خط ۱۰۰: | خط ۱۰۰: | ||
نکته ی دیگری که لازم است درباره ی شخصیت علمی ابن تیمیه ذکر شود، فضای آشوب زده ی ذهنی و نبود معیار منطقی علمی در اندیشه ی اوست. به عبارت دیگر، هرگز نمیتوان درباره ی ابن تیمیه به نتیجه ی مشخصی دست یافت؛ گاه چنان با عقل سر ستیز دارد که ان را به بت تشبیه میکند و گاه در مباحث علمی به گونهای از استدلالهای عقلی استفاده میکند که وی را تا سر حد یک متکلم پیش میبرد؛ گاه سخنانی میگویند که کاملاً بوی تشبیه و تجسیم میدهد و او را به حشویه نزدیک میکند و گاه برخی از مفسران دیدگاههایش، با تکیه بر برخی از نظرات منفردش، وی را ضد تشبیه و تجسیم میشمارند. | نکته ی دیگری که لازم است درباره ی شخصیت علمی ابن تیمیه ذکر شود، فضای آشوب زده ی ذهنی و نبود معیار منطقی علمی در اندیشه ی اوست. به عبارت دیگر، هرگز نمیتوان درباره ی ابن تیمیه به نتیجه ی مشخصی دست یافت؛ گاه چنان با عقل سر ستیز دارد که ان را به بت تشبیه میکند و گاه در مباحث علمی به گونهای از استدلالهای عقلی استفاده میکند که وی را تا سر حد یک متکلم پیش میبرد؛ گاه سخنانی میگویند که کاملاً بوی تشبیه و تجسیم میدهد و او را به حشویه نزدیک میکند و گاه برخی از مفسران دیدگاههایش، با تکیه بر برخی از نظرات منفردش، وی را ضد تشبیه و تجسیم میشمارند. | ||
در یک کلام، نمیتوان نظمی را در دستگاه اندیشهای ابن تیمیه مشاهده کرد و با توجه به گستردگی آثار وی از یک سو، و پراکندگی انها از سوی دیگر، بررسی اندیشه ی او بسیار سخت و دشوار است. به همین دلیل نیز در دوران خود او، عالمان اهل سنت در بسیاری از موارد در میمانند که به کدام نظر ابن تیمیه نگاه کنند؛ گاه او را یک عالم مقید به سنت میبینند و گاه مخالفتهای وی با بنیانهای اندیشهای اهل سنت، | در یک کلام، نمیتوان نظمی را در دستگاه اندیشهای ابن تیمیه مشاهده کرد و با توجه به گستردگی آثار وی از یک سو، و پراکندگی انها از سوی دیگر، بررسی اندیشه ی او بسیار سخت و دشوار است. به همین دلیل نیز در دوران خود او، عالمان اهل سنت در بسیاری از موارد در میمانند که به کدام نظر ابن تیمیه نگاه کنند؛ گاه او را یک عالم مقید به سنت میبینند و گاه مخالفتهای وی با بنیانهای اندیشهای اهل سنت، آنها را به تعجب وا میدارد. | ||
به نظر میرسد چنین آشفتگی فکری در ابن تیمیه، نتیجه ی تعارضهای فکری وی است؛ زیرا از یک سو به دلیل تعصب و تصلب میکوشد در مسیر مذهب سلف حرکت کند و از حد و مرز سلفیگری نقلی (احمد بن حنبل) تجاوز نکند اما به دلیل آشنایی اش با فلسفه، علوم عقلی و اندیشههای دیگر، وارد مباحث عقلی شده و به جای دفع تعارضها، خود دچار تعارض میشود؛ و هر چند تأملات علمی، وی را در مسیر دیگری سوق میدهند، اما به علت تعصب و ارتجاع، راه نادرست را بر میگزیند و خود را از زحمت اندیشه ورزی رها میکند.<ref>[https://www.alwahabiyah.com/fa/questionview/4522/%d8%a7%d8%a8%d9%86-%d8%aa%db%8c%d9%85%db%8c%d9%87-%da%a9%db%8c%d8%b3%d8%aa%20https://www.alwahabiyah.com برگرفته از سایت:alwahabiyah.com]</ref> | به نظر میرسد چنین آشفتگی فکری در ابن تیمیه، نتیجه ی تعارضهای فکری وی است؛ زیرا از یک سو به دلیل تعصب و تصلب میکوشد در مسیر مذهب سلف حرکت کند و از حد و مرز سلفیگری نقلی (احمد بن حنبل) تجاوز نکند اما به دلیل آشنایی اش با فلسفه، علوم عقلی و اندیشههای دیگر، وارد مباحث عقلی شده و به جای دفع تعارضها، خود دچار تعارض میشود؛ و هر چند تأملات علمی، وی را در مسیر دیگری سوق میدهند، اما به علت تعصب و ارتجاع، راه نادرست را بر میگزیند و خود را از زحمت اندیشه ورزی رها میکند.<ref>[https://www.alwahabiyah.com/fa/questionview/4522/%d8%a7%d8%a8%d9%86-%d8%aa%db%8c%d9%85%db%8c%d9%87-%da%a9%db%8c%d8%b3%d8%aa%20https://www.alwahabiyah.com برگرفته از سایت:alwahabiyah.com]</ref> | ||
خط ۱۱۳: | خط ۱۱۳: | ||
بی تردید فضای آشفته ی سیاسی، تأثیر خود را بر فضای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز خواهد گذاشت. در این سالها سیل، قحطی، بیماری و زلزله، این منطقه را تحت تأثیر خود قرار داد؛ برای نمونه، در سال 656 وبا در شام گسترش یافت و آن قدر تلفات گرفت که غسالخانهها پاسخ گویی جنازههای قربانیان نبودند. در سال 680 دمشق در سیل فرو رفت و در سال 718 قحطی در شمال مناطق شام و موصل پدید آمد که موجب مهاجرت مردم از این مناطق و کشته شدن بسیاری از آنان شد. هم چنین در سال 720، زلزله ی شدیدی مصر و شام را لرزاند. | بی تردید فضای آشفته ی سیاسی، تأثیر خود را بر فضای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز خواهد گذاشت. در این سالها سیل، قحطی، بیماری و زلزله، این منطقه را تحت تأثیر خود قرار داد؛ برای نمونه، در سال 656 وبا در شام گسترش یافت و آن قدر تلفات گرفت که غسالخانهها پاسخ گویی جنازههای قربانیان نبودند. در سال 680 دمشق در سیل فرو رفت و در سال 718 قحطی در شمال مناطق شام و موصل پدید آمد که موجب مهاجرت مردم از این مناطق و کشته شدن بسیاری از آنان شد. هم چنین در سال 720، زلزله ی شدیدی مصر و شام را لرزاند. | ||
چنین بلایای طبیعی در زادگاه ابن تیمیه، با بی لیاقتی و ناکارآمدی زمامداران همراه شد و پی آمدهای ناگواری برای جامعه به همراه آورد. نبود محتوا و بحران معنا، زمینه را برای زنده شدن و فعالیت فرقههایی انحرافی فراهم کرد که برخی از | چنین بلایای طبیعی در زادگاه ابن تیمیه، با بی لیاقتی و ناکارآمدی زمامداران همراه شد و پی آمدهای ناگواری برای جامعه به همراه آورد. نبود محتوا و بحران معنا، زمینه را برای زنده شدن و فعالیت فرقههایی انحرافی فراهم کرد که برخی از آنها عبارت بودند از: | ||
کرامیه، که از گروههای اهل سنت بودند و به تجسیم و تشبیه اعتقاد داشتند؛ | کرامیه، که از گروههای اهل سنت بودند و به تجسیم و تشبیه اعتقاد داشتند؛ | ||
خط ۱۲۱: | خط ۱۲۱: | ||
یزیدیه، که برای یزید جایگاه بسیار والایی قائل بودن و در مناطق شامات، فتنههای بسیاری را بوجود آوردند؛ | یزیدیه، که برای یزید جایگاه بسیار والایی قائل بودن و در مناطق شامات، فتنههای بسیاری را بوجود آوردند؛ | ||
فرقههای نوظهور صوفیه، که رشد | فرقههای نوظهور صوفیه، که رشد آنها با سطح عوام زدگی جامعه ارتباطی مستقمیداشت؛ اینان در فرقههای اصیل تصوف سنی ریشه نداشتند و درفضای آلوده ی اجتماعی رشد کرده بودند و فقط نامی از تصوف را به همراه داشتند. | ||
در این روزگار، پیش از هر چیز، نیاز به ظهور اندیشهای تقریبی احساس میشد که با تکیه بر منابع دینی و ارزشهای اسلامی، نوعی هم گرایی و اتحاد میان جهان اسلام ایجاد کند و با نزدیک کردن مذاهب اسلامی و استناد به مشترکات | در این روزگار، پیش از هر چیز، نیاز به ظهور اندیشهای تقریبی احساس میشد که با تکیه بر منابع دینی و ارزشهای اسلامی، نوعی هم گرایی و اتحاد میان جهان اسلام ایجاد کند و با نزدیک کردن مذاهب اسلامی و استناد به مشترکات آنها، بر اوجگیری و عظمت جهان اسلام در برابر تهدیدهای خارجی و داخلی بیفزاید. | ||
اما آنچه درباره ی ابن تیمیه و مذهب سلفیگری روی داد، نه تنها مرهمی بر دردهای بی شمار جهان اسلام نبود، که همچون غده ی سرطانی جدید، در دل جهان اسلام رشد کرد و به جای آن که به مبارزه با مکاتب الحادی بپردازد، قلب مذاهب اسلامی را در قالب مکتبی جعلی با نام «سلفیگری» نشانه گرفت. | اما آنچه درباره ی ابن تیمیه و مذهب سلفیگری روی داد، نه تنها مرهمی بر دردهای بی شمار جهان اسلام نبود، که همچون غده ی سرطانی جدید، در دل جهان اسلام رشد کرد و به جای آن که به مبارزه با مکاتب الحادی بپردازد، قلب مذاهب اسلامی را در قالب مکتبی جعلی با نام «سلفیگری» نشانه گرفت. | ||
<ref>[https://www.alwahabiyah.com/fa/questionview/4522/%d8%a7%d8%a8%d9%86-%d8%aa%db%8c%d9%85%db%8c%d9%87-%da%a9%db%8c%d8%b3%d8%aa%20https://www.alwahabiyah.com برگرفته از سایت:alwahabiyah.com]</ref> | <ref>[https://www.alwahabiyah.com/fa/questionview/4522/%d8%a7%d8%a8%d9%86-%d8%aa%db%8c%d9%85%db%8c%d9%87-%da%a9%db%8c%d8%b3%d8%aa%20https://www.alwahabiyah.com برگرفته از سایت:alwahabiyah.com]</ref> |