confirmed، مدیران
۳۶٬۰۹۱
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'آنها' به 'آنها') |
|||
(۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class="wikiInfo">[[پرونده:اقتصاد اسلامی.jpg |جایگزین=اقتصاد اسلامی]] | <div class="wikiInfo">[[پرونده:اقتصاد اسلامی.jpg |جایگزین=اقتصاد اسلامی]]</div> | ||
'''اقتصاد اسلامی'''، اصطلاحی به معنای دانش اقتصاد یا فعالیتها و فرآیندهای اقتصادی با لحاظ اصول و آموزههای اسلامی است. اقتصاد اسلامی، مجموعهای از گزارههای [[دین|دینی]] است که به عنوان بستر و زیربنای نظام اقتصادی تلقی شده و غایاتی که دین در زمینه اقتصاد برای انسان ترسیم کرده است. | |||
و فعالیتهای فردی و اجتماعی مربوط به تولید، توزیع و مصرف را اقتصاد گویند. در این میان [[دین|دین مبین]] [[اسلام]] دیدگاه خاص و ویژهای به مقوله اقتصاد دارد که از آن تعبیر به اقتصاد اسلامی میشود. برخی نظریهپردازان، اهداف اقتصاد اسلامی را عدالت اجتماعی، رفاه عمومی و استقلال دانستهاند. [[سید محمد باقر صدر|سید محمدباقر صدر]] در [[کتاب اقتصادنا]] اسلام را دارای مکتب اقتصادی توصیف کرده، نه علم اقتصاد؛ چرا که به باور او [[اسلام]] به دنبال توصیف و تبیین پدیدههای اقتصادی نیست. | |||
| | |||
== علم اقتصاد، مکتب اقتصادی == | |||
[[سید محمد باقر صدر|صدر]] پرداختن به این حوزه را با این دو پرسش آغاز میکند که اول، مراد از [[اقتصاد اسلامی]] چیست و دوم، ماهیت و ساختار آن چگونه است. صدر با تمایز قائل شدن میان علم اقتصاد و مکتب اقتصادی تأکید میکند که مراد از اقتصاد اسلامی، به دنبال ارائه روش عادلانه برای تنظیم زندگی اقتصادی افراد جامعه است و نه ارائه علم اقتصاد. از نظر وی، نه تنها مکتب اقتصادی با علم اقتصاد فرق دارد بلکه از قانون نیز متمایز است. | |||
از نظر | |||
وی معتقد است مکتب اقتصادی واحد است اما در جوامع مختلف ممکن است قوانین مدنی و حقوقی متفاوتی وجود داشته باشد چنانکه در بعضی کشورهای جهان نظام سرمایهداری حاکم است، اما قوانین مدنی آنها از یکدیگر متمایز است. | وی معتقد است مکتب اقتصادی واحد است اما در جوامع مختلف ممکن است قوانین مدنی و حقوقی متفاوتی وجود داشته باشد چنانکه در بعضی کشورهای جهان نظام سرمایهداری حاکم است، اما قوانین مدنی آنها از یکدیگر متمایز است. | ||
=چیستی اقتصاد اسلامی= | == چیستی اقتصاد اسلامی == | ||
بحثهای صدر در باب تمایز علم اقتصاد از مکتب اقتصادی نشانگر آن است که وی اقتصاد اسلامی را از مقوله مکتب میداند، نه علم و حتی قانون. البته مکتب اقتصادی اسلام به طور مشخص در نصوص اسلامی ارائه نشده است بلکه باید با بررسی، منابع و نصوص دینی آن را به دست آورد. | بحثهای صدر در باب تمایز علم اقتصاد از مکتب اقتصادی نشانگر آن است که وی اقتصاد اسلامی را از مقوله مکتب میداند، نه علم و حتی قانون. البته مکتب اقتصادی اسلام به طور مشخص در نصوص اسلامی ارائه نشده است بلکه باید با بررسی، منابع و نصوص دینی آن را به دست آورد. | ||
بنابراین برای دستیابی به مکتب اقتصادی اسلام باید به بررسی ارتباط میان احکام مالی و اقتصادی پرداخت و از مجموعه آنها، قواعد کلی را استنتاج کرد. | بنابراین برای دستیابی به مکتب اقتصادی اسلام باید به بررسی ارتباط میان احکام مالی و اقتصادی پرداخت و از مجموعه آنها، قواعد کلی را استنتاج کرد. | ||
=مکتب اقتصادی و بهرهبرداری از قوانین= | == مکتب اقتصادی و بهرهبرداری از قوانین == | ||
برخی این ایراد را بر [[اسلام]] وارد میسازند که چگونه با معیارهای اسلامی میتوان پیچیدگیهای روابط اجتماعی اقتصادی دنیای امروز را حل کرد؟ پاسخ صدر چنین است: | |||
از آنجا که [[اقتصاد اسلامی]] یک مکتب است و نه علم، لذا باید در چارچوب انتظاراتی که از یک مکتب اقتصادی داریم با آن مواجه شویم. با اصول اقتصادی اسلامی نباید به عنوان دستاوردهای علمی مواجه شد تا خود را از علم اقتصاد بینیاز دانست و تصور کرد که بدون توجه به علم اقتصاد و فقط با رعایت اصول مکتب اقتصادی میتوان همه معضلات اقتصادی جوامع بشری را حل کرد. | |||
از نظر صدر، مکتب اقتصادی اسلام از سه دسته اصول و قوانین استفاده میکند: | از نظر صدر، مکتب اقتصادی اسلام از سه دسته اصول و قوانین استفاده میکند: | ||
# اصول ثابت. | # اصول ثابت. | ||
# اصول متغیر. | # اصول متغیر. | ||
# اصول متغیری که در ارتباط با تولید و تحولات برخاسته از رشد ابزار تولید و افزایش محصول به دست میآید. | # اصول متغیری که در ارتباط با تولید و تحولات برخاسته از رشد ابزار تولید و افزایش محصول به دست میآید. | ||
# | # | ||
* اولا اینکه چرا وی همه مشکلات اقتصادی را ناشی از فقدان عدالت دانسته. | == نقد صدر == | ||
آرای صدر در باب مکتب اقتصاد اسلامی و علم اقتصاد اسلامی و نظام اقتصادی و روش وی در نظریهپردازی و نظام سازی، مورد نقد برخی از پژوهشگران قرار گرفته است. برخی دو اشکال بر وی مطرح ساختهاند: | |||
* اولا اینکه چرا وی همه مشکلات اقتصادی را ناشی از فقدان [[عدل|عدالت]] دانسته. | |||
* دوما چرا اهدافی مانند امنیت اقتصادی را جزو مکتب اقتصادی اسلام به شمار نیاورده است. | * دوما چرا اهدافی مانند امنیت اقتصادی را جزو مکتب اقتصادی اسلام به شمار نیاورده است. | ||
* | * | ||
در پاسخ باید گفت که اول، صدر هیچگاه ادعا نکرده که همه مشکلات اقتصادی ناشی از فقدان عدالت است بلکه وی | در پاسخ باید گفت که اول، صدر هیچگاه ادعا نکرده که همه مشکلات اقتصادی ناشی از فقدان [[عدل|عدالت]] است بلکه وی بهرهبرداری غلط از امکانات اقتصادی در زمینه تولید و عدم توزیع صحیح آن و بی توجهی به دستاوردهای علمی را از علل اساسی مشکلات اقتصادی میدانست. دوم برای صدر، عدالت به عنوان هدف نهایی همه فعالیتهای اقتصادی مطرح است و لازمه تحقق عدالت اقتصادی نیز نه تنها امنیت اقتصادی، که رفاه عمومی و رشد اقتصادی نیز هست. | ||
== عدالت اجتماعی == | |||
اقتصاد اسلامی در چارچوب عدالت اجتماعی معنا پیدا میکند به بیان دیگر، نظام اقتصادی جامعه باید تحقق عدالت اجتماعی را هدف اصلی خود بداند این اصل تضمین کننده رفاه عمومی و سعادت جامعه است. صدر از اصل عدالت اجتماعی دو اصل فرعی دیگر را نیز استنتاج میکند نخست همکاری عمومی و دوم توازن اجتماعی. | اقتصاد اسلامی در چارچوب عدالت اجتماعی معنا پیدا میکند به بیان دیگر، نظام اقتصادی جامعه باید تحقق عدالت اجتماعی را هدف اصلی خود بداند این اصل تضمین کننده رفاه عمومی و سعادت جامعه است. صدر از اصل عدالت اجتماعی دو اصل فرعی دیگر را نیز استنتاج میکند نخست همکاری عمومی و دوم توازن اجتماعی. | ||
=ویژگیهای اقتصاد اسلامی= | == ویژگیهای اقتصاد اسلامی == | ||
اقتصاد اسلامی جزئی از یک نظام است. اقتصاد اسلامی را نمیتوان به عنوان یک جزء مستقل از کل نظام اعتقادی و آموزههای اسلامی در نظر گرفت. اسلام به عنوان یک نظام اقتصادی، همه ابعاد حیات بشر را در بر میگیرد. اقتصاد نیز جزئی از این نظام است و هنگامی به اهداف خود دست مییابد که در ارتباط با سایر اجزا در نظر گرفته شود. | اقتصاد اسلامی جزئی از یک نظام است. اقتصاد اسلامی را نمیتوان به عنوان یک جزء مستقل از کل نظام اعتقادی و آموزههای اسلامی در نظر گرفت. اسلام به عنوان یک نظام اقتصادی، همه ابعاد حیات بشر را در بر میگیرد. اقتصاد نیز جزئی از این نظام است و هنگامی به اهداف خود دست مییابد که در ارتباط با سایر اجزا در نظر گرفته شود. | ||
خط ۶۲: | خط ۴۸: | ||
# اقتصاد اسلامی هماهنگ با نظام سیاسی اسلام است. برای مثال اختیاراتی که حاکم جامعه اسلامی دارد در حل معضلات اقتصادی جامعه بسیار سازگار است. | # اقتصاد اسلامی هماهنگ با نظام سیاسی اسلام است. برای مثال اختیاراتی که حاکم جامعه اسلامی دارد در حل معضلات اقتصادی جامعه بسیار سازگار است. | ||
# اگر در اسلام [[ربا]] تحریم شده، شاید برای برخی این گمان پیش آید که این امر مشکلات اقتصادی بسیاری را به وجود خواهد آورد اما اگر آن را در ارتباط با برخی احکام اقتصادی اسلام مانند [[مضاربه]]، در نظر گرفت، نه تنها به نظام اقتصادی آسیبی وارد نمیکند بلکه حیات اقتصادی جامعه اسلامی را بهبود میبخشد. | # اگر در اسلام [[ربا]] تحریم شده، شاید برای برخی این گمان پیش آید که این امر مشکلات اقتصادی بسیاری را به وجود خواهد آورد اما اگر آن را در ارتباط با برخی احکام اقتصادی اسلام مانند [[مضاربه]]، در نظر گرفت، نه تنها به نظام اقتصادی آسیبی وارد نمیکند بلکه حیات اقتصادی جامعه اسلامی را بهبود میبخشد. | ||
== منابع == | |||
[https://www.farsnews.ir/news/13950117000377/%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%B5%D8%AF%D8%B1-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA برگرفته از سایت ویژگیهای اقتصاد اسلامی به نظر شهید صدر چیستhttps://www.farsnews.ir] | [https://www.farsnews.ir/news/13950117000377/%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%B5%D8%AF%D8%B1-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA برگرفته از سایت ویژگیهای اقتصاد اسلامی به نظر شهید صدر چیستhttps://www.farsnews.ir] | ||
[[رده: | [[رده:مقالهها]] | ||