جبریه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''جبریه''' به گروهى از [[مسلمانان]] اطلاق مى‌شود که معتقدند بندگان در افعال خود هیچ اراده ای ندارند و کاملا مجبورند.  

گرایش به جبر در میان [[مسلمانان]] نمی‌تواند صرفا ریشه در آموزه های قرآنی داشته باشد زیرا که در [[قرآن]] در کنار آیاتی که بیان می‌کند که تنها خدا فاعل هستی است. آیات دیگری هم وجود دارد که بر اختیار و فاعلیت انسان تاکید دارد. ریشه های جبر را می بایست علاوه بر توحید گرایی متعصبانه که ریشه در یک سویه نگری نسبت به برخی از آیات قرآن دارد، در عوامل دیگری همچون نفوذ فرهنگ و ادیان ایرانی و تأثیر اعتقادات بازمانده از اعراب جاهلی دید. علاوه بر این افرادی همچون [[احمد بن حنبل]] معتقدند که اختیار گرایی انسان نسبت به افعالش برگرفته از [[مسیحیت]] است.

جبریه به دو گروه جبریه متوسط و جبریه خالص تقسیم می‌شوند. جبریه متوسط کسانی هستند که در افعال مربوط به عباد به گونه‌ای اختیار قایل اند و آن را با عنوان نظریه ای به نام کسب مطرح می‌کنند. این گروه در تقسیم فرق اسلامی به نام [[اشاعره]] و [[ماتریدیه]] خوانده می‌شوند و اما جبریه خالص در قالب گروهی به نام جهمیه و پیروان جهم بن صفوان ظاهر می‌شوند. در این تفکر هیچ اراده و قدرتی برای بندگان ترسیم نمی‌شود، بلکه فاعل تمام افعال خداوند خواهد بود. <ref>محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، ص 136 با ویرایش و اصلاح عبارات.</ref>

==فرقه‌های جبر گرا==

فرق [[جهمیه|جهمیه]]، [[نجاریه|نجاریه]]، [[کلّابیه|کلّابیه]]، [[ضراریه|ضراریه]] و [[بکریه|بکریه]] از «جبریه» اند. <ref>محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، ص 136</ref>

در این که جبریه کافرند و احکام کفر بر آنان بار مى‌شود یا تنها در صورت پای بند بودن به لوازم آیین خود - مانند نسبت ظلم به خداوند دادن در صورت عقاب بندگان و نفى ثواب و عقاب - [[کافر]] و نجس هستند، اختلاف است. بیشتر [[فقها]] قائل به قول دوم مى‌باشند. <ref>نجفی محمد حسن،جواهرالکلام ج 6، ص 54-55؛ حکیم سید محسن، مستمسک العروة الوثقی، ج 1، ص 387-391.