۸۸٬۱۲۶
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'در این باره' به 'دراینباره') |
جز (جایگزینی متن - 'آنها' به 'آنها') |
||
خط ۹: | خط ۹: | ||
=اسباب تهمت= | =اسباب تهمت= | ||
هریک از امور زیر مىتواند سبب تهمت گردد: بىمبالاتى در امر [[دین]]، دشمنی، دوستی، خویشاوندى و جز | هریک از امور زیر مىتواند سبب تهمت گردد: بىمبالاتى در امر [[دین]]، دشمنی، دوستی، خویشاوندى و جز آنها از اعمال و افعالى که انسان را در معرض تهمت قرار مىدهد. | ||
=احکام متهم= | =احکام متهم= | ||
خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
چنانکه امیر مؤمنان (علیهالسّلام) فرمود: «من عرض نفسه للتهمة فلا یلومن من اساء به الظن؛ کسی که خود را در معرض تهمت قرار دهد نباید کسی را که به او بدگمان میشود ملامت و نکوهش کند.»<ref>صدوق، محمد بن علی، امالی، م۵۰، ص۳۰۴.</ref><ref>حرعاملی، محمد بن حسن، وسائلالشیعه، ج۱۲، ص۳۶. </ref><ref>ابن شعبه، حرانی، تحف العقول، ج۱، ص۲۲۰. </ref> | چنانکه امیر مؤمنان (علیهالسّلام) فرمود: «من عرض نفسه للتهمة فلا یلومن من اساء به الظن؛ کسی که خود را در معرض تهمت قرار دهد نباید کسی را که به او بدگمان میشود ملامت و نکوهش کند.»<ref>صدوق، محمد بن علی، امالی، م۵۰، ص۳۰۴.</ref><ref>حرعاملی، محمد بن حسن، وسائلالشیعه، ج۱۲، ص۳۶. </ref><ref>ابن شعبه، حرانی، تحف العقول، ج۱، ص۲۲۰. </ref> | ||
همچنین امام صادق (علیهالسّلام) فرمود: «من دخل موضعاً من مواضع التهمه فاتهم فلا یلومن الانفسه؛ کسی که به موضعی از مواضع تهمت برود و متهم شود نباید جز خودش را ملامت کند.»<ref>حرعاملی، محمد بن حسن، وسائلالشیعه، ج۱۲، ص۳۶. </ref><ref>صدوق، محمد بن علی، امالی، م۷۵، ص۴۹۷.</ref> و نیز امیر مؤمنان (علیهالسّلام) در وصیت به فرزندش امام مجتبی (علیهالسّلام) فرمود: «ایاک و مواطن التهمته و المجلس المظنون به السوء؛ از محل تهمت بر حذر باش و دوری کن، همچنین از مجلسی که به آن گمان بد برده میشود.»<ref>حرعاملی، محمد بن حسن، وسائلالشیعه، ج۸، ص۴۲۳.</ref> و به همین جهت است که در اخبار و روایات تاکید شده که مؤمنان باید از دوستی و همنشینی با فساق و گناهکاران بپرهیزند زیرا رابطه داشتن با آنان موجب میشود که مردم نسبت به مؤمنان بدبین و در نتیجه به | همچنین امام صادق (علیهالسّلام) فرمود: «من دخل موضعاً من مواضع التهمه فاتهم فلا یلومن الانفسه؛ کسی که به موضعی از مواضع تهمت برود و متهم شود نباید جز خودش را ملامت کند.»<ref>حرعاملی، محمد بن حسن، وسائلالشیعه، ج۱۲، ص۳۶. </ref><ref>صدوق، محمد بن علی، امالی، م۷۵، ص۴۹۷.</ref> و نیز امیر مؤمنان (علیهالسّلام) در وصیت به فرزندش امام مجتبی (علیهالسّلام) فرمود: «ایاک و مواطن التهمته و المجلس المظنون به السوء؛ از محل تهمت بر حذر باش و دوری کن، همچنین از مجلسی که به آن گمان بد برده میشود.»<ref>حرعاملی، محمد بن حسن، وسائلالشیعه، ج۸، ص۴۲۳.</ref> و به همین جهت است که در اخبار و روایات تاکید شده که مؤمنان باید از دوستی و همنشینی با فساق و گناهکاران بپرهیزند زیرا رابطه داشتن با آنان موجب میشود که مردم نسبت به مؤمنان بدبین و در نتیجه به آنها تهمت بزنند. | ||
و نیز پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) فرمود: «اتقوا من مواضع التهمه؛ از مواضع تهمت بپرهیزید.» و خود هنگامی که در مسجد معتکف بود و صفیه یکی از همسران پیامبر به دیدن حضرت آمد، پیامبر هنگام مراجعت صفیه به منزل چند گامی او را همراهی و در ضمن با او گفتگو میکرد یکی از انصار آنان را دید حضرت به انصاری فرمود این صفیه همسر من است، و هدف پیامبر از بیان این مطلب دفع سوءظن محتمل از طرف انصاری بود. | و نیز پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) فرمود: «اتقوا من مواضع التهمه؛ از مواضع تهمت بپرهیزید.» و خود هنگامی که در مسجد معتکف بود و صفیه یکی از همسران پیامبر به دیدن حضرت آمد، پیامبر هنگام مراجعت صفیه به منزل چند گامی او را همراهی و در ضمن با او گفتگو میکرد یکی از انصار آنان را دید حضرت به انصاری فرمود این صفیه همسر من است، و هدف پیامبر از بیان این مطلب دفع سوءظن محتمل از طرف انصاری بود. | ||
خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
تاکنون بحث دربارهی تهمت به مؤمنان بود و گفته شد که تهمت به مؤمن حرام است اما بدتر از آن اینست که انسان به خدا، قرآن، «و ان منهم لفریقا یلون السنتهم بالکتاب لتحسبوه من الکتاب و ما هو من الکتاب و یقولون هو من عندالله و ما هو من عندالله و یقولون علی الله الکذب و هم یعلمون.»<ref>آلعمران/سوره۳، آیه۷۸. </ref> رسول و ائمه اطهار تهمت بزند مثل اینکه برای خدا شریک قائل شود. «و من یشرک بالله فقد افتری اثما عظیماً.» <ref>نساء/سوره۴، آیه۴۸. </ref> و یا منکر معاد باشد. «ان هی الاحیاتنا الدنیا و نموت و نحیا و ما نحن بمبعوثین ان هو الارجل افتری علی الله کذباً.»<ref>مؤمنون/سوره۲۳، آیه۳۷-۳۸. </ref> یا چیزی را که ائمه نگفتهاند به آنان نسبت بدهد، احادیث جعلی و دروغین بسازد و یا رسالت پیامبر را دروغ پندارد و بگوید که او از طرف خدا مبعوث نشده و بدروغ ادعا نبوت نموده و یا بگوید پیامبر و ائمه به چیزی امر کردهاند که خدا به آن امر نکرده و چیزی را واجب دانستهاند که خدا آنرا واجب ندانسته است، و شکی نیست که دروغ پنداشتن رسالت پیامبر و تکذیب آن و نفی دعوت او، به انکار خدا و کفر برمیگردد و کسی که به پیغمبر نسبت دروغ بدهد و تهمت بزند و حکمی که در اسلام نیست به آن، نسبت دهد در واقع به خدا نسبت دروغ داده زیرا تکذیب رسول و ائمه و آیات الهی تکذیب خدا است و افتراء بر کسی که جز از طرف خدا سخن نمیگوید، «و ما ینطق عن الهوی، ان هو الاوحی یوحی.»<ref>نجم/سوره۵۳، آیه۳-۴. </ref> افتراء به ذات الهی محسوب میشود چنانکه در روایتی امام صادق (علیهالسّلام) به مردی از اهالی شام فرمود: «اسمع حدیثنا ولا تکذب علینا فانه من کذب علینا فی شییء فقد کذب علی رسول الله و من کذب علی رسول الله فقد کذب علی الله و من کذب علی الله عذبه الله عز و جل؛ سخن ما را بشنو و بر ما دروغ مبند زیرا کسی که بر ما دربارهی چیزی دروغ بگوید بر پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) دروغ بسته و کسی که بر پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) دروغ ببندد به خدا دروغ بسته و خداوند چنین شخصی را عذاب میکند.»<ref>حرعاملی، محمد بن حسن، وسائلالشیعه، ج۱۲، ص۲۴۸. </ref> | تاکنون بحث دربارهی تهمت به مؤمنان بود و گفته شد که تهمت به مؤمن حرام است اما بدتر از آن اینست که انسان به خدا، قرآن، «و ان منهم لفریقا یلون السنتهم بالکتاب لتحسبوه من الکتاب و ما هو من الکتاب و یقولون هو من عندالله و ما هو من عندالله و یقولون علی الله الکذب و هم یعلمون.»<ref>آلعمران/سوره۳، آیه۷۸. </ref> رسول و ائمه اطهار تهمت بزند مثل اینکه برای خدا شریک قائل شود. «و من یشرک بالله فقد افتری اثما عظیماً.» <ref>نساء/سوره۴، آیه۴۸. </ref> و یا منکر معاد باشد. «ان هی الاحیاتنا الدنیا و نموت و نحیا و ما نحن بمبعوثین ان هو الارجل افتری علی الله کذباً.»<ref>مؤمنون/سوره۲۳، آیه۳۷-۳۸. </ref> یا چیزی را که ائمه نگفتهاند به آنان نسبت بدهد، احادیث جعلی و دروغین بسازد و یا رسالت پیامبر را دروغ پندارد و بگوید که او از طرف خدا مبعوث نشده و بدروغ ادعا نبوت نموده و یا بگوید پیامبر و ائمه به چیزی امر کردهاند که خدا به آن امر نکرده و چیزی را واجب دانستهاند که خدا آنرا واجب ندانسته است، و شکی نیست که دروغ پنداشتن رسالت پیامبر و تکذیب آن و نفی دعوت او، به انکار خدا و کفر برمیگردد و کسی که به پیغمبر نسبت دروغ بدهد و تهمت بزند و حکمی که در اسلام نیست به آن، نسبت دهد در واقع به خدا نسبت دروغ داده زیرا تکذیب رسول و ائمه و آیات الهی تکذیب خدا است و افتراء بر کسی که جز از طرف خدا سخن نمیگوید، «و ما ینطق عن الهوی، ان هو الاوحی یوحی.»<ref>نجم/سوره۵۳، آیه۳-۴. </ref> افتراء به ذات الهی محسوب میشود چنانکه در روایتی امام صادق (علیهالسّلام) به مردی از اهالی شام فرمود: «اسمع حدیثنا ولا تکذب علینا فانه من کذب علینا فی شییء فقد کذب علی رسول الله و من کذب علی رسول الله فقد کذب علی الله و من کذب علی الله عذبه الله عز و جل؛ سخن ما را بشنو و بر ما دروغ مبند زیرا کسی که بر ما دربارهی چیزی دروغ بگوید بر پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) دروغ بسته و کسی که بر پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) دروغ ببندد به خدا دروغ بسته و خداوند چنین شخصی را عذاب میکند.»<ref>حرعاملی، محمد بن حسن، وسائلالشیعه، ج۱۲، ص۲۴۸. </ref> | ||
بنابراین تهمت به امام تهمت به پیامبر، و تهمت به پیامبر تهمت خدا، و از گناهان کبیره میباشد. «الکذب علی الله و علی رسوله و علی الاوصیاء من الکبائر.» <ref>حرعاملی، محمد بن حسن، وسائلالشیعه، الفقیه، ج۱۲، ص۲۴۹. </ref> پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) فرمود: «من قال علی ما لم اقل فلیتبوء مقعده عن النار؛ هر کس چیزی را که من نگفتهام به من نسبت دهد نشیمنگاهش از آتش خواهد بود.»<ref>حرعاملی، محمد بن حسن، وسائلالشیعه، ج۱۲، ص۲۴۹. </ref> قرآن در ۹ آیه: «و من اظلم ممن افتری علی الله کذباً.»<ref>انعام/سوره۶، آیه۲۱. </ref><ref>انعام/سوره۶، آیه۱۴۴. </ref><ref>انعام/سوره۶، آیه۹۳. </ref><ref>اعراف/سوره۷، آیه۳۷. </ref><ref>یونس/سوره۱۰، آیه۱۷. </ref><ref>هود/سوره۱۱، آیه۱۸. </ref><ref>کهف/سوره۱۸، آیه۱۵. </ref><ref>عنکبوت/سوره۲۹، آیه۶۸. </ref> و<ref>صف/سوره۶۱، آیه۷. </ref> افتراءزنندگان به خدا و تکذیبکنندگان آیات الهی را ستمکارترین مردم معرفی مینماید و در ۵ آیه: «انظروا کیف کان عاقبه المکذبین.»<ref>آلعمران/سوره۳، آیه۱۳۷. </ref><ref>انعام/سوره۶، آیه۱۱. </ref><ref>نحل/سوره۱۶، آیه۳۶. </ref><ref>نمل/سوره۲۷، آیه۶۹. </ref><ref>زخرف/سوره۴۳، آیه۲۵. </ref> میفرماید: بروید در زمین سیر کنید و سرنوشت تذکیبکنندگان و تهمتزنندگان به خدا و رسول را مشاهده کنید که چگونه گرفتار خشم و عذاب الهی در دنیا شدند. و در ۱۱ آیه: «ویل یومئذ للمکذبین.»<ref>طور/سوره۵۲، آیه۱۱. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۱۵. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۱۹. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۲۴. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۲۸. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۳۴. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۳۷. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۴۰. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۴۵. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۴۷. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۴۹. </ref> مکذبین و مفتریان، مورد عتاب قرار گرفته و به | بنابراین تهمت به امام تهمت به پیامبر، و تهمت به پیامبر تهمت خدا، و از گناهان کبیره میباشد. «الکذب علی الله و علی رسوله و علی الاوصیاء من الکبائر.» <ref>حرعاملی، محمد بن حسن، وسائلالشیعه، الفقیه، ج۱۲، ص۲۴۹. </ref> پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) فرمود: «من قال علی ما لم اقل فلیتبوء مقعده عن النار؛ هر کس چیزی را که من نگفتهام به من نسبت دهد نشیمنگاهش از آتش خواهد بود.»<ref>حرعاملی، محمد بن حسن، وسائلالشیعه، ج۱۲، ص۲۴۹. </ref> قرآن در ۹ آیه: «و من اظلم ممن افتری علی الله کذباً.»<ref>انعام/سوره۶، آیه۲۱. </ref><ref>انعام/سوره۶، آیه۱۴۴. </ref><ref>انعام/سوره۶، آیه۹۳. </ref><ref>اعراف/سوره۷، آیه۳۷. </ref><ref>یونس/سوره۱۰، آیه۱۷. </ref><ref>هود/سوره۱۱، آیه۱۸. </ref><ref>کهف/سوره۱۸، آیه۱۵. </ref><ref>عنکبوت/سوره۲۹، آیه۶۸. </ref> و<ref>صف/سوره۶۱، آیه۷. </ref> افتراءزنندگان به خدا و تکذیبکنندگان آیات الهی را ستمکارترین مردم معرفی مینماید و در ۵ آیه: «انظروا کیف کان عاقبه المکذبین.»<ref>آلعمران/سوره۳، آیه۱۳۷. </ref><ref>انعام/سوره۶، آیه۱۱. </ref><ref>نحل/سوره۱۶، آیه۳۶. </ref><ref>نمل/سوره۲۷، آیه۶۹. </ref><ref>زخرف/سوره۴۳، آیه۲۵. </ref> میفرماید: بروید در زمین سیر کنید و سرنوشت تذکیبکنندگان و تهمتزنندگان به خدا و رسول را مشاهده کنید که چگونه گرفتار خشم و عذاب الهی در دنیا شدند. و در ۱۱ آیه: «ویل یومئذ للمکذبین.»<ref>طور/سوره۵۲، آیه۱۱. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۱۵. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۱۹. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۲۴. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۲۸. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۳۴. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۳۷. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۴۰. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۴۵. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۴۷. </ref><ref>مرسلات/سوره۷۷، آیه۴۹. </ref> مکذبین و مفتریان، مورد عتاب قرار گرفته و به آنها بیم آتش قهر و غضب الهی داده شده که چه عذاب سختی در انتظار ایشان است. | ||
و بالاخره خداوند کسانی را که بدون حجت و دلیل به حلیت یا حرمت چیزی قائل شده باشند و چه بسا حلال خدا را حرام، و حرام او را حلال میشمرند و بر خدا افتراء میزنند | و بالاخره خداوند کسانی را که بدون حجت و دلیل به حلیت یا حرمت چیزی قائل شده باشند و چه بسا حلال خدا را حرام، و حرام او را حلال میشمرند و بر خدا افتراء میزنند آنها را از این عمل نهی کرده و فرموده: «ولا تقولوا لما تصف السنتکم الکذب هذا حلال و هذا حرام لتفتروا علی الله الکذب ان الذین یفترون علی الله الکذب لایفلحون متاع قلیل و لهم عذاب الیم؛<ref>نحل/سوره۱۶، آیه۱۱۶-۱۱۷. </ref> کسانی که به خدا افتراء و تهمت میزنند رستگار نمیشوند و آنچه را که به طمع آن افتراء زدهاند منفعت بسیار کمی است و در آخرت عذاب دردناکی دارند.» | ||
=عکسالعمل با تهمتزننده= | =عکسالعمل با تهمتزننده= | ||
خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
==عکسالعمل پیامبر اکرم== | ==عکسالعمل پیامبر اکرم== | ||
هنگامی که پیامبر از سوی کافران و مشرکان مورد تهمت قرار گرفت و گفتند این قرآنی که ادعا میکند از جانب پروردگار خویش آورده سخنان خود اوست که بخدا نسبت داده است، ابتداء پیامبر | هنگامی که پیامبر از سوی کافران و مشرکان مورد تهمت قرار گرفت و گفتند این قرآنی که ادعا میکند از جانب پروردگار خویش آورده سخنان خود اوست که بخدا نسبت داده است، ابتداء پیامبر آنها را موعظه و نصیحت کرد، و بعد برای آنها استدلال فرمود که شما در اشتباه هستید و این گمان باطلی است و پیروی از گمان شما را به حق و حقیقت نمیرساند، سپس فرمود: اگر من دروغ میگویم و این کتاب را از جانب خداوند برای هدایت شما نیاوردهام پس شما منکران هم که مثل من عرب زبان و اهل فصاحت و بلاغت هستید یک سوره مانند آن بیاورید و هرگز بر آن قادر نخواهید بود. | ||
و پس از مجادله به حق و اقامهی بینه و برهان، | و پس از مجادله به حق و اقامهی بینه و برهان، آنها همچنان بر کفر و شرک خویش اصرار ورزیده، حضرت را تکذیب میکردند و به او نسبت دروغ میدادند، خداوند به پیامبر فرمان داد که اگر آنها باز هم بر گفتهی خویش اصرار و ترا تکذیب کردند به آنها بگو: «و ان کذبوک فقل لی عملی و لکم عملکم، انتم بریئون مما اعمل و انا بریء مما تعملون؛ <ref>یونس/سوره۱۰، آیه۴۱. </ref> عمل من برای من و اعمال شما برای خودتان باشد. شما از عمل من بیزارید و من از عمل شما بیزارم.» شما بخاطر من مؤاخذه نمیشوید من هم بخاطر تهمت شما مؤاخذه نمیشوم. | ||
==عکسالعمل حضرت نوح== | ==عکسالعمل حضرت نوح== | ||
هنگامی که حضرت نوح مردم را از شرک و بتپرستی به توحید و یکتاپرستی دعوت نمود و به | هنگامی که حضرت نوح مردم را از شرک و بتپرستی به توحید و یکتاپرستی دعوت نمود و به آنها فرمود: «و ما نری لکم علینا من فضل بل نظنکم کاذبین؛<ref>هود/سوره۱۱، آیه۲۷. </ref> من پیامبر خدا هستم قومش گفتند: ما فضیلتی برای تو و پیروانت نسبت به خودمان نمیبینیم و تو از ما برتر نیستی بلکه ما گمان میکنیم شما دروغ میگوئید.» و به این ترتیب به حضرت نوح تهمت زدند، حضرت نوح پس از مجادله آنها را از عذاب الهی بیم داد تا شاید جز خدا را نپرستند اما اندرز و انذار مؤثر واقع نشد و گفتند: ای نوح اگر راست میگوئی پس عذابی که به ما وعده داده بودی بیاور و هنگامی که آنها در کفر و شرک خویش اصرار ورزیدند خداوند به نوح (علیهالسّلام) فرمود: «قل ان افتریته فعلی اجرامی و انا بریء مما تجرمون؛<ref>هود/سوره۱۱، آیه۳۵. </ref> به آنها بگو اگر من دروغ میگویم و بدروغ دعوی نبوت میکنم پس جرم و گناه من بر خود من است و من از گناهان شما بیزارم.» و به این ترتیب از تهمتزنندگان تبری جست. بنابراین مومنی که مورد تهمت دیگران واقع میشود باید: | ||
اولاً در مقام دفاع از خود برآید و تهمتزننده را متوجه اشتباه خود سازد و او را ارشاد و نصحیت نماید. | اولاً در مقام دفاع از خود برآید و تهمتزننده را متوجه اشتباه خود سازد و او را ارشاد و نصحیت نماید. |