۴٬۹۳۳
ویرایش
جبهه آزادیبخش ملی الجزایر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - 'ه‌ی' به 'ه') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
با آغاز استعمار الجزایر و اشغال این کشور به دست فرانسویان در 13 محرّم 1246/ 5 ژوئیه 1830، قیامهای گسترده‌ای برضد استعمار [[فرانسه]] شکل گرفت که از آن جمله قیام بزرگ [[عبدالقادرِ الجزایری]] در 1249ـ1263/ 1833ـ 1847 بود. <ref>بوحوش، ص 108، 120</ref> در اواخر 1338/1920، به تدریج نهضتهای ملی‌گرایانه در قالب تشکلهای سیاسی و منسجم گسترش یافتند. | با آغاز استعمار الجزایر و اشغال این کشور به دست فرانسویان در 13 محرّم 1246/ 5 ژوئیه 1830، قیامهای گسترده‌ای برضد استعمار [[فرانسه]] شکل گرفت که از آن جمله قیام بزرگ [[عبدالقادرِ الجزایری]] در 1249ـ1263/ 1833ـ 1847 بود. <ref>بوحوش، ص 108، 120</ref> در اواخر 1338/1920، به تدریج نهضتهای ملی‌گرایانه در قالب تشکلهای سیاسی و منسجم گسترش یافتند. | ||
در 24 خرداد 1305/ 15 ژوئن 1926، حزب ستاره [[شمال افریقا]] (حزب نجم شمال افریقیا) تأسیس شد. <ref>سعداللّه، ج 2، ص 372؛ بوحوش، ص 288</ref> و در 31 مرداد 1306/ 23 اوت 1927 مِصالی الحاج * ، رهبری آن را پذیرفت. این حزب، که با اوضاع نامناسب کار برای کارگران کشورهای شمال افریقا مبارزه می‌کرد، در 9 آبان 1308/ 31 اکتبر 1929 منحل شد ولی در 1315 ش/ 1937 با عنوان حزب خلق [[الجزایر]] ('''حزب الشعب‌الجزائری''') مجدداً شروع به فعالیت کرد. <ref>سعداللّه، همانجا؛ | در 24 خرداد 1305/ 15 ژوئن 1926، حزب ستاره [[شمال افریقا]] (حزب نجم شمال افریقیا) تأسیس شد. <ref>سعداللّه، ج 2، ص 372؛ بوحوش، ص 288</ref> و در 31 مرداد 1306/ 23 اوت 1927 مِصالی الحاج *، رهبری آن را پذیرفت. این حزب، که با اوضاع نامناسب کار برای کارگران کشورهای شمال افریقا مبارزه می‌کرد، در 9 آبان 1308/ 31 اکتبر 1929 منحل شد ولی در 1315 ش/ 1937 با عنوان حزب خلق [[الجزایر]] ('''حزب الشعب‌الجزائری''') مجدداً شروع به فعالیت کرد. <ref>سعداللّه، همانجا؛ آژرون، ص 112؛ نیز رجوع کنید به: بوحوش، ص 289ـ301</ref> | ||
در 14 اردیبهشت 1310/ 5 مه 1931، [[شیخ عبدالحمیدبن بادیس]]، [[جمعیت علماءالمسلمین الجزایر]] را برای دفاع از فرهنگ عربی و اسلامی سازماندهی کرد. [[جنگ جهانی دوم]] (1939ـ 1945) و تحولات پس از آن، جایگاه [[فرانسه]] را در کشورهای افریقای شمالی متزلزل کرد و موجب تحریک جنبشهای آزادیبخش ملی در این کشورها شد. | در 14 اردیبهشت 1310/ 5 مه 1931، [[شیخ عبدالحمیدبن بادیس]]، [[جمعیت علماءالمسلمین الجزایر]] را برای دفاع از فرهنگ عربی و اسلامی سازماندهی کرد. [[جنگ جهانی دوم]] (1939ـ 1945) و تحولات پس از آن، جایگاه [[فرانسه]] را در کشورهای افریقای شمالی متزلزل کرد و موجب تحریک جنبشهای آزادیبخش ملی در این کشورها شد. | ||
در 1321 ش/ فوریه 1943، سه تن از سران احزاب [[الجزایر]]، بیانیه خلق الجزایر (مشهور به «بیانیه دوم»، البیان‌الثانی) را برای استقلال کشور صادر کردند. در این بیانیه آمده بود که الجزایر باید مجدداً کشوری اسلامی و مستقل شود و همه شهروندان آن از حقوق مساوی برخوردار گردند. | در 1321 ش/ فوریه 1943، سه تن از سران احزاب [[الجزایر]]، بیانیه خلق الجزایر (مشهور به «بیانیه دوم»، البیان‌الثانی) را برای استقلال کشور صادر کردند. در این بیانیه آمده بود که الجزایر باید مجدداً کشوری اسلامی و مستقل شود و همه شهروندان آن از حقوق مساوی برخوردار گردند. | ||
بی‌نتیجه‌ماندن این بیانیه سبب شد که در 23 اسفند 1322/ 14 مارس 1944، جنبش «دوستداران بیانیه و آزادی» (اصدقاءالبیان و الحریه) برای کسب خودمختاری، مبارزه استقلال‌طلبانه‌خود را آغاز کند. <ref>بوحوش، ص 307ـ 308؛ | بی‌نتیجه‌ماندن این بیانیه سبب شد که در 23 اسفند 1322/ 14 مارس 1944، جنبش «دوستداران بیانیه و آزادی» (اصدقاءالبیان و الحریه) برای کسب خودمختاری، مبارزه استقلال‌طلبانه‌خود را آغاز کند. <ref>بوحوش، ص 307ـ 308؛ براگینسکی، ص 49ـ 50؛ شیخ‌نوری، ص 154ـ 155</ref> | ||
در 18 اردیبهشت 1324/ 8 مه 1945، الجزایریها به رهبری خالد الجزایری، یکی از نوادگان [[امیرعبدالقادر الجزایری]]، در منطقه سطیف در اقلیم قُسَنْطینه/ قُسْطَنطینه برضد استعمار [[فرانسه]] قیام کردند. در این قیام در حدود 000، 45 الجزایری کشته شدند. | در 18 اردیبهشت 1324/ 8 مه 1945، الجزایریها به رهبری خالد الجزایری، یکی از نوادگان [[امیرعبدالقادر الجزایری]]، در منطقه سطیف در اقلیم قُسَنْطینه/ قُسْطَنطینه برضد استعمار [[فرانسه]] قیام کردند. در این قیام در حدود 000، 45 الجزایری کشته شدند. | ||
جنبش «دوستداران بیانیه و آزادی» نیز، که فرحات عباس آن را به منظور ایجاد جمهوری مستقل و خودمختار [[الجزایر]] تشکیل داده بود، بر اثر سیاست خشن استعمار [[فرانسه]] و به دستور آن منحل شد. <ref>بوحوش، ص 308؛ | جنبش «دوستداران بیانیه و آزادی» نیز، که فرحات عباس آن را به منظور ایجاد جمهوری مستقل و خودمختار [[الجزایر]] تشکیل داده بود، بر اثر سیاست خشن استعمار [[فرانسه]] و به دستور آن منحل شد. <ref>بوحوش، ص 308؛ مرل، ص 4، 61، 92</ref> | ||
در فروردین 1325/ مارس 1946، فرحات عباس حزب دیگری را با عنوان اتحادیه دموکراتیک بیانیه [[الجزایر]](الاتحاد الدیمقراطی للبیان الجزائری) برای استقلال [[الجزایر]] بنیان گذاشت، ولی به‌رغم موفقیتهای چشمگیر حزب در انتخابات، به هیچ‌یک از اهداف خود دست نیافت. <ref>رجوع کنید به: بوحوش، ص 310ـ311</ref> | در فروردین 1325/ مارس 1946، فرحات عباس حزب دیگری را با عنوان اتحادیه دموکراتیک بیانیه [[الجزایر]](الاتحاد الدیمقراطی للبیان الجزائری) برای استقلال [[الجزایر]] بنیان گذاشت، ولی به‌رغم موفقیتهای چشمگیر حزب در انتخابات، به هیچ‌یک از اهداف خود دست نیافت. <ref>رجوع کنید به: بوحوش، ص 310ـ311</ref> | ||
از طرفی دولت [[فرانسه]] نیز می‌کوشید الجزایر را حفظ کند، زیرا منابع غنی نفت و کانی در این کشور سبب شده بود تا [[فرانسه]] با استقلال و خودمختاری الجزایر به شدت مخالفت کند. <ref> | از طرفی دولت [[فرانسه]] نیز می‌کوشید الجزایر را حفظ کند، زیرا منابع غنی نفت و کانی در این کشور سبب شده بود تا [[فرانسه]] با استقلال و خودمختاری الجزایر به شدت مخالفت کند. <ref>دژاردن، ص 331؛ براگینسکی، ص 50 ـ51</ref> | ||
این عوامل سبب شد تا بسیاری از رهبران ملی‌گرای [[الجزایر]]، برای پیشبرد اهداف خود، به زور متوسل شوند و در اوایل 1326 ش/1947 گروهی از جوانان در جنبش پیروزی آزادیهای دموکراتیک (حرکه إنتصار الحریّات الدیمقراطیه) ــ که در 1325 ش/ 1946، مصالی الحاج به منظور خروج نظامیان اشغالگر [[فرانسه]] و استقلال کشور آن را تشکیل داده بود ــ تشکیلاتی به نام سازمان مخفی (المنظّمه السرّیه)، برای فراهم نمودن مقدمات قیام مسلحانه و تأسیس حکومت انقلابی الجزایر به وجود آورند. <ref>آژرون، ص 127ـ 128؛ بوحوش، ص 312ـ313، 320ـ324؛ شریط و میلی، ص 282</ref> | این عوامل سبب شد تا بسیاری از رهبران ملی‌گرای [[الجزایر]]، برای پیشبرد اهداف خود، به زور متوسل شوند و در اوایل 1326 ش/1947 گروهی از جوانان در جنبش پیروزی آزادیهای دموکراتیک (حرکه إنتصار الحریّات الدیمقراطیه) ــ که در 1325 ش/ 1946، مصالی الحاج به منظور خروج نظامیان اشغالگر [[فرانسه]] و استقلال کشور آن را تشکیل داده بود ــ تشکیلاتی به نام سازمان مخفی (المنظّمه السرّیه)، برای فراهم نمودن مقدمات قیام مسلحانه و تأسیس حکومت انقلابی الجزایر به وجود آورند. <ref>آژرون، ص 127ـ 128؛ بوحوش، ص 312ـ313، 320ـ324؛ شریط و میلی، ص 282</ref> | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
با آغاز شدن انقلاب [[الجزایر]]، این کمیته به جبهه آزادیبخش ملی الجزایر (جبهه التحریر الوطنی الجزائری) تغییر نام داد و ارتش آزادیبخش ملی [[الجزایر]] (جیش التحریر الوطنی الجزائری) برای انجام دادن عملیات نظامی پایه‌گذاری شد. <ref>حربی، ص 135؛ آژرون، ص 131ـ132؛ بوحوش، ص 351ـ 356، 359ـ361؛ عسلی، ص 17، 19، 202ـ 203</ref> | با آغاز شدن انقلاب [[الجزایر]]، این کمیته به جبهه آزادیبخش ملی الجزایر (جبهه التحریر الوطنی الجزائری) تغییر نام داد و ارتش آزادیبخش ملی [[الجزایر]] (جیش التحریر الوطنی الجزائری) برای انجام دادن عملیات نظامی پایه‌گذاری شد. <ref>حربی، ص 135؛ آژرون، ص 131ـ132؛ بوحوش، ص 351ـ 356، 359ـ361؛ عسلی، ص 17، 19، 202ـ 203</ref> | ||
==آغاز فعالیت== | == آغاز فعالیت == | ||
جبهه آزادیبخش ملی در 10 آبان 1333/ اول نوامبر 1954، در بیانیه‌ای، اهداف داخلی و خارجی خود را اعلام کرد. اهداف داخلی‌عبارت بودند از: برپایی حکومت دموکراتیک برطبق مبانی اسلامی و برقراری استقلال ملی، احترام به تمام آزادیهای اساسی بدون هیچ‌گونه تبعیض نژادی یا مذهبی، زدودن فساد و تباهی از چهره انقلاب، و گسترش انقلاب الجزایر. در عرصه بین‌المللی نیز اتحاد کشورهای شمالی افریقا با محوریت اسلامی ـ عربی و پیوند نزدیک با حامیان انقلاب [[الجزایر]] در جامعه بین‌المللی، به ویژه در سازمان‌ملل‌متحد، از مهم‌ترین اهداف خارجی جبهه بود. در این بیانیه همچنین نوشته شده بود که در صورت پذیرش حق تعیین سرنوشت مردم [[الجزایر]] و استقلال کشور، جبهه نیز آماده است تا بحران [[الجزایر]] را به روشهای دموکراتیک و مسالمت‌آمیز رفع نماید. <ref> | جبهه آزادیبخش ملی در 10 آبان 1333/ اول نوامبر 1954، در بیانیه‌ای، اهداف داخلی و خارجی خود را اعلام کرد. اهداف داخلی‌عبارت بودند از: برپایی حکومت دموکراتیک برطبق مبانی اسلامی و برقراری استقلال ملی، احترام به تمام آزادیهای اساسی بدون هیچ‌گونه تبعیض نژادی یا مذهبی، زدودن فساد و تباهی از چهره انقلاب، و گسترش انقلاب الجزایر. در عرصه بین‌المللی نیز اتحاد کشورهای شمالی افریقا با محوریت اسلامی ـ عربی و پیوند نزدیک با حامیان انقلاب [[الجزایر]] در جامعه بین‌المللی، به ویژه در سازمان‌ملل‌متحد، از مهم‌ترین اهداف خارجی جبهه بود. در این بیانیه همچنین نوشته شده بود که در صورت پذیرش حق تعیین سرنوشت مردم [[الجزایر]] و استقلال کشور، جبهه نیز آماده است تا بحران [[الجزایر]] را به روشهای دموکراتیک و مسالمت‌آمیز رفع نماید. <ref>رودی، ص 159ـ160؛ بوحوش، ص 576 ـ579؛ شیخ نوری، ص 159ـ 160</ref> | ||
فرانسوا | فرانسوا میتران، وزیر کشور وقت [[فرانسه]]، در پاسخ به این بیانیه گفت الجزایر جزئی از [[فرانسه]] است و این کشور حاکمیتی جز حاکمیت خود را بر الجزایر به رسمیت نمی‌شناسد. <ref>بوحوش، ص 405؛ دژاردن، ص 331</ref> | ||
با انتشار بیانیه جبهه آزادیبخش الجزایر، بسیاری از سازمان‌ها و گروه‌های سیاسی فعال در [[الجزایر]]، در 1335ش/ آوریل 1956 به جبهه ملحق شدند، از جمله جمعیت العلماءالمسلمین، اتحادیه کارگران مسلمان، سازمان دانشجویان مسلمان شمال افریقا، و اتحادیه دموکراتیک بیانیه [[الجزایر]] <ref>اوزگان، ص 199ـ200؛ عسلی، ص 21؛ آژرون، ص 131</ref> | با انتشار بیانیه جبهه آزادیبخش الجزایر، بسیاری از سازمان‌ها و گروه‌های سیاسی فعال در [[الجزایر]]، در 1335ش/ آوریل 1956 به جبهه ملحق شدند، از جمله جمعیت العلماءالمسلمین، اتحادیه کارگران مسلمان، سازمان دانشجویان مسلمان شمال افریقا، و اتحادیه دموکراتیک بیانیه [[الجزایر]] <ref>اوزگان، ص 199ـ200؛ عسلی، ص 21؛ آژرون، ص 131</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
با اتحاد و ائتلاف دیگر تشکلهای انقلابی [[الجزایر]] به رهبری احمدبن بلا، در 29 مرداد 1335/ 20 اوت 1956 همایش مخفی جبهه در منطقه صومام شکل گرفت. همچنین کمیته اجرایی و شورای ملی انقلاب [[الجزایر]] از نمایندگان سراسر [[الجزایر]] تشکیل شد تا به عنوان عالی‌ترین مرجع اجرایی انقلاب، اداره امور را برعهده گیرد <ref>اوزگان، همانجا؛ بوحوش، ص 391ـ397؛ آژرون، ص 131ـ 132</ref> دولت [[فرانسه]] نیز برای سرکوب قیام [[الجزایر]] تلاش نمود تا کمکهای خارجی به جبهه را قطع کند. | با اتحاد و ائتلاف دیگر تشکلهای انقلابی [[الجزایر]] به رهبری احمدبن بلا، در 29 مرداد 1335/ 20 اوت 1956 همایش مخفی جبهه در منطقه صومام شکل گرفت. همچنین کمیته اجرایی و شورای ملی انقلاب [[الجزایر]] از نمایندگان سراسر [[الجزایر]] تشکیل شد تا به عنوان عالی‌ترین مرجع اجرایی انقلاب، اداره امور را برعهده گیرد <ref>اوزگان، همانجا؛ بوحوش، ص 391ـ397؛ آژرون، ص 131ـ 132</ref> دولت [[فرانسه]] نیز برای سرکوب قیام [[الجزایر]] تلاش نمود تا کمکهای خارجی به جبهه را قطع کند. | ||
در آبان 1335/ اکتبر 1956، منازعه [[فرانسه]]، [[انگلیس]] و [[اسرائیل(فلسطین اشغالی)]] با [[جمال عبدالناصر]] - که از حامیان جبهه آزادیبخش ملی [[الجزایر]] به شمار می‌آمد - در قطع ارتباط جبهه با کشورهای خارجی، بی‌نتیجه بود و حتی بحران سوئز سبب شد تا حمایت دیگر دولتهای تازه استقلال‌یافته و غیرمتعهد، از جبهه بیشتر شود. <ref>بیل و | در آبان 1335/ اکتبر 1956، منازعه [[فرانسه]]، [[انگلیس]] و [[اسرائیل(فلسطین اشغالی)]] با [[جمال عبدالناصر]] - که از حامیان جبهه آزادیبخش ملی [[الجزایر]] به شمار می‌آمد - در قطع ارتباط جبهه با کشورهای خارجی، بی‌نتیجه بود و حتی بحران سوئز سبب شد تا حمایت دیگر دولتهای تازه استقلال‌یافته و غیرمتعهد، از جبهه بیشتر شود. <ref>بیل و لیدن، ص 148ـ242؛ شریط و میلی، ص 291ـ292؛ صدر، ص 22؛ سوئز</ref> | ||
پس از برگزاری همایش مخفی جبهه در صومام، برنامه تشکیل جمهوری [[الجزایر]] سازماندهی شد. این برنامه در چارچوب اصول پیشنهادی رهبران جبهه و با هدف مبارزه مسلحانه با اشغالگران تعیین گردید و تأسیس جمهوری سوسیال دموکرات [[الجزایر]] در دستور کار آن بود. | پس از برگزاری همایش مخفی جبهه در صومام، برنامه تشکیل جمهوری [[الجزایر]] سازماندهی شد. این برنامه در چارچوب اصول پیشنهادی رهبران جبهه و با هدف مبارزه مسلحانه با اشغالگران تعیین گردید و تأسیس جمهوری سوسیال دموکرات [[الجزایر]] در دستور کار آن بود. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
ارتش آزادیبخش ملی [[الجزایر]] نیز به دو بخش درون مرزی و برون مرزی تقسیم شد. ارتش درون مرزی متشکل از گروه‌های نظامی بود که به طور نامنظم و پراکنده در داخل کشور مبارزه می‌کردند و ارتش برون‌مرزی در [[مراکش]] و [[تونس]] دارای فرماندهی واحد و تشکیلات منسجم و مجهز به سلاحهای جدید بود و رهبری آن را هُواری بومِدیَن * برعهده داشت. | ارتش آزادیبخش ملی [[الجزایر]] نیز به دو بخش درون مرزی و برون مرزی تقسیم شد. ارتش درون مرزی متشکل از گروه‌های نظامی بود که به طور نامنظم و پراکنده در داخل کشور مبارزه می‌کردند و ارتش برون‌مرزی در [[مراکش]] و [[تونس]] دارای فرماندهی واحد و تشکیلات منسجم و مجهز به سلاحهای جدید بود و رهبری آن را هُواری بومِدیَن * برعهده داشت. | ||
در مجموع، 90% از کل نیروهای نظامی را دهقانان و کشاورزان تشکیل می‌دادند. <ref> | در مجموع، 90% از کل نیروهای نظامی را دهقانان و کشاورزان تشکیل می‌دادند. <ref>روآ، ص 102؛ ازغندی، ص 71ـ73</ref> | ||
در 13 تیر 1337/ 4 ژوئن 1958، ژنرال دوگل به [[الجزایر]] رفت و در سخنرانی خود در مقابل کاخ دولت در [[الجزایر]]، خواستار مصالحه شد و بر وجود ملت [[الجزایر]] و حق آنان برای تعیین سرنوشت خویش تأکید نمود. <ref>بوحوش، ص 432؛ آژرون، ص 136ـ137</ref> | در 13 تیر 1337/ 4 ژوئن 1958، ژنرال دوگل به [[الجزایر]] رفت و در سخنرانی خود در مقابل کاخ دولت در [[الجزایر]]، خواستار مصالحه شد و بر وجود ملت [[الجزایر]] و حق آنان برای تعیین سرنوشت خویش تأکید نمود. <ref>بوحوش، ص 432؛ آژرون، ص 136ـ137</ref> | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
پس از آن دولت [[فرانسه]] کوشید تا از طریق سوئیس با دولت موقت [[الجزایر]] دربارهتشکیل دولت مستقل ولی وابسته به حکومت مرکزی مذاکره کند، ولی نظامیان عالی رتبه [[فرانسه]] در [[الجزایر]] در 2ـ6 اردیبهشت 1340/22ـ26 آوریل 1961 اعتراض نموده و اقدام به کودتا کردند، اما اکثر قوای ارتش از آن حمایت نکردند و کودتا شکست خورد. <ref>بوحوش، ص 529</ref> | پس از آن دولت [[فرانسه]] کوشید تا از طریق سوئیس با دولت موقت [[الجزایر]] دربارهتشکیل دولت مستقل ولی وابسته به حکومت مرکزی مذاکره کند، ولی نظامیان عالی رتبه [[فرانسه]] در [[الجزایر]] در 2ـ6 اردیبهشت 1340/22ـ26 آوریل 1961 اعتراض نموده و اقدام به کودتا کردند، اما اکثر قوای ارتش از آن حمایت نکردند و کودتا شکست خورد. <ref>بوحوش، ص 529</ref> | ||
پس از آن نیروهای تندرو در ارتش [[فرانسه]] سازمان ارتش سرّی را پایه‌گذاری کردند و درصدد قتل عام مردم [[الجزایر]] بر آمدند. آنها با اقدامات تروریستی مصمم بودند مذاکرات صلح بین جمهوری پنجم [[فرانسه]] و دولت موقت جمهوری [[الجزایر]] را به بن‌بست بکشانند. <ref>خسروشاهی، ص 39ـ41؛ مرل، ص 19؛ شریط و میلی، ص308ـ313؛ آژرون، ص 142</ref>؛ اما در 28 اردیبهشت 1341/ 18 مارس 1962 نمایندگان دولت موقت جمهوری [[الجزایر]] (کریم بلقاسم و بن‌یوسف‌بن‌خدّه) و نماینده رئیس‌جمهور [[فرانسه]] (لوئی ژوکس ) قرارداد اویان را امضا کردند. | پس از آن نیروهای تندرو در ارتش [[فرانسه]] سازمان ارتش سرّی را پایه‌گذاری کردند و درصدد قتل عام مردم [[الجزایر]] بر آمدند. آنها با اقدامات تروریستی مصمم بودند مذاکرات صلح بین جمهوری پنجم [[فرانسه]] و دولت موقت جمهوری [[الجزایر]] را به بن‌بست بکشانند. <ref>خسروشاهی، ص 39ـ41؛ مرل، ص 19؛ شریط و میلی، ص308ـ313؛ آژرون، ص 142</ref>؛ اما در 28 اردیبهشت 1341/ 18 مارس 1962 نمایندگان دولت موقت جمهوری [[الجزایر]] (کریم بلقاسم و بن‌یوسف‌بن‌خدّه) و نماینده رئیس‌جمهور [[فرانسه]] (لوئی ژوکس) قرارداد اویان را امضا کردند. | ||
بخش اول این قرارداد شامل آتش‌بس می‌شد که از 29 اردیبهشت 1341/ 19 مارس 1962 قابل اجرا بود. براساس مفاد دیگر این قرارداد، [[الجزایر]] حقوق سیاسی و اقتصادی مهاجران اروپایی را به رسمیت می‌شناخت و در مقابل [[فرانسه]] را متعهد می‌کرد به [[الجزایر]] استقلال دهد به شرط اینکه [[الجزایر]] مناسبات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی خود را با [[فرانسه]] تنظیم کند و دولت [[فرانسه]] نیز متعهد شد در بازسازی اقتصادی [[الجزایر]] مشارکت کند. <ref>بوحوش، ص 538 ـ539؛ شریط و میلی، ص 294؛ آژرون، ص143ـ 144</ref> ولی تعهداتی که [[الجزایر]] در قبال وضع حقوقی و سیاسی اقلیت اروپایی مقیم این کشور می‌پذیرفت و همچنین ادامه استخراج منابع زیرزمینی منطقه صحرا و استفاده از کلیه پایگاههای نظامی این کشور، در حقیقت سازشی در جهت منافع دولت استعماری [[فرانسه]] بود. <ref>دژاردن، ص 327؛ ازغندی، ص 87؛ مرل، ص 22</ref> | بخش اول این قرارداد شامل آتش‌بس می‌شد که از 29 اردیبهشت 1341/ 19 مارس 1962 قابل اجرا بود. براساس مفاد دیگر این قرارداد، [[الجزایر]] حقوق سیاسی و اقتصادی مهاجران اروپایی را به رسمیت می‌شناخت و در مقابل [[فرانسه]] را متعهد می‌کرد به [[الجزایر]] استقلال دهد به شرط اینکه [[الجزایر]] مناسبات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی خود را با [[فرانسه]] تنظیم کند و دولت [[فرانسه]] نیز متعهد شد در بازسازی اقتصادی [[الجزایر]] مشارکت کند. <ref>بوحوش، ص 538 ـ539؛ شریط و میلی، ص 294؛ آژرون، ص143ـ 144</ref> ولی تعهداتی که [[الجزایر]] در قبال وضع حقوقی و سیاسی اقلیت اروپایی مقیم این کشور می‌پذیرفت و همچنین ادامه استخراج منابع زیرزمینی منطقه صحرا و استفاده از کلیه پایگاههای نظامی این کشور، در حقیقت سازشی در جهت منافع دولت استعماری [[فرانسه]] بود. <ref>دژاردن، ص 327؛ ازغندی، ص 87؛ مرل، ص 22</ref> | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۴: | ||
در تیر ـ مرداد / ژوئیه همان سال اعضای شورای ملی انقلاب (المجلس الوطنی‌للثوره) در طرابلس (پایتخت [[لیبی]]) گرد آمدند و به اعمال سازشکارانه دولت موقت اعتراض کردند. <ref>ازغندی، ص 92؛ رودی، ص 191؛ بوحوش، ص 538</ref> | در تیر ـ مرداد / ژوئیه همان سال اعضای شورای ملی انقلاب (المجلس الوطنی‌للثوره) در طرابلس (پایتخت [[لیبی]]) گرد آمدند و به اعمال سازشکارانه دولت موقت اعتراض کردند. <ref>ازغندی، ص 92؛ رودی، ص 191؛ بوحوش، ص 538</ref> | ||
در همه‌پرسی که در تیر 1341/ اول ژوئیه 1962 برگزار شد، مردم [[الجزایر]] با | در همه‌پرسی که در تیر 1341/ اول ژوئیه 1962 برگزار شد، مردم [[الجزایر]] با 581، 951، 5 رأی موافق، در مقابل 534، 16 رأی مخالف، به استقلال رسیدند. | ||
<ref>بوحوش، ص 540؛ براگینسکی، ص 61</ref> | <ref>بوحوش، ص 540؛ براگینسکی، ص 61</ref> | ||
==اختلاف در بین اعضا== | == اختلاف در بین اعضا == | ||
دولت موقت، در پی اعتراض اعضای جبهه آزادیبخش به اقدامات سازشکارانه دولت موقت در قرارداد اویان، مبارزان معروف ارتش آزادیبخش ملی را بازداشت کرد و هواری بومدین و دو تن از فرماندهان ارتش و معاونان او را برکنار نمود. دولت موقت کوشید تا مردم [[الجزایر]] را علیه بن‌بلا تحریک کند، | دولت موقت، در پی اعتراض اعضای جبهه آزادیبخش به اقدامات سازشکارانه دولت موقت در قرارداد اویان، مبارزان معروف ارتش آزادیبخش ملی را بازداشت کرد و هواری بومدین و دو تن از فرماندهان ارتش و معاونان او را برکنار نمود. دولت موقت کوشید تا مردم [[الجزایر]] را علیه بن‌بلا تحریک کند، | ||
از این‌رو [[بن بلا]] به قاهره و سپس به [[مراکش]] رفت. او در 20 تیر/ 11 ژوئیه همان سال به [[الجزایر]] بازگشت. به عقیده بن‌بلا جبهه می‌توانست حمایت مردمی را در جهت سیاستهای دولت سازماندهی کند و از این طریق نقش خود را در رهبری کشور تقویت نماید؛ از این‌رو، وی در فروردین 1342/ آوریل 1963 بن خیضر را به دبیرکلی جبهه بر گزید. در مرداد 1342/ اوت 1963، قانون اساسی تحت نظارت جبهه پس از همه‌پرسی، به تصویب مجلس [[الجزایر]] رسید. بر اساس قانون اساسی جدید، جبهه آزادیبخش به عنوان تنها حزب سیاسی تعیین گردید و بن‌بلا نیز برای پنج سال به ریاست جمهوری انتخاب شد. <ref>اسعدی، ج 1، ص 153؛ میتکیس، ص 27</ref>؛ | از این‌رو [[بن بلا]] به قاهره و سپس به [[مراکش]] رفت. او در 20 تیر/ 11 ژوئیه همان سال به [[الجزایر]] بازگشت. به عقیده بن‌بلا جبهه می‌توانست حمایت مردمی را در جهت سیاستهای دولت سازماندهی کند و از این طریق نقش خود را در رهبری کشور تقویت نماید؛ از این‌رو، وی در فروردین 1342/ آوریل 1963 بن خیضر را به دبیرکلی جبهه بر گزید. در مرداد 1342/ اوت 1963، قانون اساسی تحت نظارت جبهه پس از همه‌پرسی، به تصویب مجلس [[الجزایر]] رسید. بر اساس قانون اساسی جدید، جبهه آزادیبخش به عنوان تنها حزب سیاسی تعیین گردید و بن‌بلا نیز برای پنج سال به ریاست جمهوری انتخاب شد. <ref>اسعدی، ج 1، ص 153؛ میتکیس، ص 27</ref>؛ «بن‌بلا و جبهه آزادیبخش ملی». (2003) | ||
==احیای دوباره== | == احیای دوباره == | ||
نخستین کنگره جبهه در 1343 ش/1964 در [[الجزیره]] تشکیل شد و در آن آیین‌نامه و برنامه حزب - که به منشور [[الجزیره]] شهرت یافت - تصویب گردید. | نخستین کنگره جبهه در 1343 ش/1964 در [[الجزیره]] تشکیل شد و در آن آیین‌نامه و برنامه حزب - که به منشور [[الجزیره]] شهرت یافت - تصویب گردید. | ||
در این منشور، بر هدایت جبهه در مسیر تغییرات عمیق دموکراتیک، مبارزه با امپریالیسم و حرکت در مسیر سوسیالیسم تأکید شد. | در این منشور، بر هدایت جبهه در مسیر تغییرات عمیق دموکراتیک، مبارزه با امپریالیسم و حرکت در مسیر سوسیالیسم تأکید شد. | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۱۹: | ||
بر اساس قانون اساسی جدید، ارتش ملی و خلقی وارث ارتش ملی آزادیبخش و حافظ انقلاب دانسته شد و جبهه آزادیبخش نیز نیروی پیشاهنگی تلقی شد که خلق را برای برپایی نظام سوسیالیسم هدایت می‌نمود. همچنین بر اساس قانون اساسی جدید، مقرر شد مناصب و مقامات حساس و اساسی دولتی در اختیار اعضای رهبری حزب قرار گیرد. <ref>رودی، ص210؛ مجیدی سورکی، ص73؛ نیز رجوع کنید به: بومدین، هواری</ref> | بر اساس قانون اساسی جدید، ارتش ملی و خلقی وارث ارتش ملی آزادیبخش و حافظ انقلاب دانسته شد و جبهه آزادیبخش نیز نیروی پیشاهنگی تلقی شد که خلق را برای برپایی نظام سوسیالیسم هدایت می‌نمود. همچنین بر اساس قانون اساسی جدید، مقرر شد مناصب و مقامات حساس و اساسی دولتی در اختیار اعضای رهبری حزب قرار گیرد. <ref>رودی، ص210؛ مجیدی سورکی، ص73؛ نیز رجوع کنید به: بومدین، هواری</ref> | ||
==تشکیلات== | == تشکیلات == | ||
از لحاظ تشکیلاتی نیز، براساس اساسنامه‌های حزبی مصوبه دی 1357/ژانویه 1979 در همایش جبهه آزادیبخش ملی، مقرر گردید کمیته مرکزی این حزب - که همایش حزب آن را انتخاب می‌کند - دبیر کلی برای حزب برگزیند که دبیرکل نامزد ریاست جمهوری نیز بشود. این حزب را دبیرخانه‌ای اجرایی، متشکل از پنج عضو، اداره می‌کند. | از لحاظ تشکیلاتی نیز، براساس اساسنامه‌های حزبی مصوبه دی 1357/ژانویه 1979 در همایش جبهه آزادیبخش ملی، مقرر گردید کمیته مرکزی این حزب - که همایش حزب آن را انتخاب می‌کند - دبیر کلی برای حزب برگزیند که دبیرکل نامزد ریاست جمهوری نیز بشود. این حزب را دبیرخانه‌ای اجرایی، متشکل از پنج عضو، اداره می‌کند. | ||
این حزب به 17 فدراسیون، 109 بخش (دایره) و | این حزب به 17 فدراسیون، 109 بخش (دایره) و 112، 1 کمون (بلدیه) تقسیم گردیده است. <ref>اسعدی، ج 1، ص 166</ref> | ||
==کثرت گرایی حزبی== | == کثرت گرایی حزبی == | ||
از اواسط دهه 1360 ش/1980، [[الجزایر]] با وخامت اوضاع اقتصادی و شکست سیاستهای صنعتی و توسعه ملی مواجه شد. دراین دهه رشد اسلامگرایی از یک‌سو و افزایش انحصارطلبی جبهه آزادیبخش ملی از سوی دیگر، به عنوان تنها حزب حاکم در کشور، سبب گسترش ناآرامیها و درگیریهایی در [[الجزایر]] شد و دولت حاکم مجبور گردید در 14 اسفند 1367/ 23 فوریه 1989، با برگزاری همه‌پرسی، در قانون اساسی بازنگری کند. | از اواسط دهه 1360 ش/1980، [[الجزایر]] با وخامت اوضاع اقتصادی و شکست سیاستهای صنعتی و توسعه ملی مواجه شد. دراین دهه رشد اسلامگرایی از یک‌سو و افزایش انحصارطلبی جبهه آزادیبخش ملی از سوی دیگر، به عنوان تنها حزب حاکم در کشور، سبب گسترش ناآرامیها و درگیریهایی در [[الجزایر]] شد و دولت حاکم مجبور گردید در 14 اسفند 1367/ 23 فوریه 1989، با برگزاری همه‌پرسی، در قانون اساسی بازنگری کند. | ||
بر اساس قانون اساسی جدید، کثرت‌گرایی حزبی به رسمیت شناخته شد و همین امر، سبب اعتراض رهبران سنّتی و قدیمی جبهه گردید. | بر اساس قانون اساسی جدید، کثرت‌گرایی حزبی به رسمیت شناخته شد و همین امر، سبب اعتراض رهبران سنّتی و قدیمی جبهه گردید. | ||
جبهه نجات اسلامی نیز در این فضای باز سیاسی، با اخذ مجوز رسمی از وزارت کشور، به عنوان رقیب اصلی جبهه آزادیبخش ملی فعالیت خود را آغاز کرد. دائره‌المعارف جهان اسلام آکسفورد. <ref>ذیل "Islamic Salvation Front" ؛ کسرایی، ص19ـ26، 31ـ 35، 68؛ نیز رجوع کنید به جبهه نجات اسلامی الجزایر</ref> | جبهه نجات اسلامی نیز در این فضای باز سیاسی، با اخذ مجوز رسمی از وزارت کشور، به عنوان رقیب اصلی جبهه آزادیبخش ملی فعالیت خود را آغاز کرد. دائره‌المعارف جهان اسلام آکسفورد. <ref>ذیل "Islamic Salvation Front"؛ کسرایی، ص19ـ26، 31ـ 35، 68؛ نیز رجوع کنید به جبهه نجات اسلامی الجزایر</ref> و در انتخابات شوراهای شهرداری و شوراهای شهر (ایالتی) [[الجزایر]] در 22 خرداد 1362/ 12 ژوئن 1990، و انتخابات مجلس در 5 دی 1370/ 26 دسامبر 1991 به‌طور شگفت‌انگیزی بر جبهه آزادیبخش ملی [[الجزایر]] پیروز شد، ولی کودتای نظامیان در 22 دی 1370/ 12 ژانویه 1992 و انحلال جبهه در 14 اسفند/ 4 مارس همان سال، زمینه را برای افزایش انحصارطلبی حزب حاکم فراهم کرد. <ref>کسرایی، ص 71، 74، 137، 167ـ169؛ رمضان قرنی محمد، ص 213ـ217</ref> | ||
الیامین رِزوال نیز در دوره ریاست جمهوری خود تلاش کرد تا سازمان حزبی جدیدی را جانشین جبهه آزادیبخش نماید، از این‌رو حزب التجمع الوطنی‌الدیمقراطی را تأسیس کرد، که از اعضای پایین رتبه جبهه تشکیل شده بود. حزب مذکور، در انتخابات مجلس در 15 خرداد 1376/ 5 ژوئن 1997 بر جبهه آزادیبخش ملی پیروز شد اما، در 20 شهریور 1377/ 11 سپتامبر 1998 ژنرال زروال، تحت فشار سیاسی نظامیان، از قدرت کناره گرفت. <ref>صیداوی، ص40؛ میتکیس، ص 34ـ35؛ باسل، ص200؛ مهابه، 1997، ص 136</ref> | الیامین رِزوال نیز در دوره ریاست جمهوری خود تلاش کرد تا سازمان حزبی جدیدی را جانشین جبهه آزادیبخش نماید، از این‌رو حزب التجمع الوطنی‌الدیمقراطی را تأسیس کرد، که از اعضای پایین رتبه جبهه تشکیل شده بود. حزب مذکور، در انتخابات مجلس در 15 خرداد 1376/ 5 ژوئن 1997 بر جبهه آزادیبخش ملی پیروز شد اما، در 20 شهریور 1377/ 11 سپتامبر 1998 ژنرال زروال، تحت فشار سیاسی نظامیان، از قدرت کناره گرفت. <ref>صیداوی، ص40؛ میتکیس، ص 34ـ35؛ باسل، ص200؛ مهابه، 1997، ص 136</ref> | ||
| خط ۱۳۵: | خط ۱۳۵: | ||
برخی از رهبران سنّتی و قدیمی جبهه‌آزادیبخش، با نامزدی وی مخالف بودند؛ با این همه، [[بوتفلیقه]] با کسب 79ر73% آرا به ریاست جمهوری [[الجزایر]] رسید. <ref>مهابه، 1999، ص 178ـ179؛ صیداوی، ص40ـ41</ref> | برخی از رهبران سنّتی و قدیمی جبهه‌آزادیبخش، با نامزدی وی مخالف بودند؛ با این همه، [[بوتفلیقه]] با کسب 79ر73% آرا به ریاست جمهوری [[الجزایر]] رسید. <ref>مهابه، 1999، ص 178ـ179؛ صیداوی، ص40ـ41</ref> | ||
==منابع:== | == منابع:== | ||
-شارل روبر آژرون، تاریخ معاصر | -شارل روبر آژرون، تاریخ معاصر الجزایر، ترجمه منوچهر بیات مختاری، مشهد] 1365 ش [؛ | ||
-علیرضا ازغندی، انقلاب الجزایر: بررسی اوضاع سیاسی و اقتصادی ـ اجتماعی الجزایر قبل و بعد از استقلال ( 1965ـ1954 )، تهران 1365 ش؛ | -علیرضا ازغندی، انقلاب الجزایر: بررسی اوضاع سیاسی و اقتصادی ـ اجتماعی الجزایر قبل و بعد از استقلال (1965ـ1954)، تهران 1365 ش؛ | ||
-مرتضی اسعدی، جهان | -مرتضی اسعدی، جهان اسلام، تهران 1366ـ1369 ش؛ عمار اوزگان، افضل الجهاد، ترجمه حسن حبیبی،] بی‌جا [: نشر جهاد،] 1357 ش [؛ | ||
-رجب باسل، «ابعاد استقاله الرئیس الجزائری الامین زروال»، | -رجب باسل، «ابعاد استقاله الرئیس الجزائری الامین زروال»، السیاسه‌الدولیه، ش 135 (ژانویه 1999)؛ | ||
-م. براگینسکی، بیداری آفریقا: بررسی جنبشهای آزادیبخش ملی در آفریقای | -م. براگینسکی، بیداری آفریقا: بررسی جنبشهای آزادیبخش ملی در آفریقای استعماری، ترجمه ج. علوی‌نیا و ا. ح. رضوانی، تهران 1352 ش؛ | ||
-عمار بوحوش، التاریخ السیاسی للجزائر: من البدایه و لغایه | -عمار بوحوش، التاریخ السیاسی للجزائر: من البدایه و لغایه 1962، بیروت 1997؛ محمد حربی، الجزائر 1954ـ1962: جبهه التحریر الوطنی، الاسطوره و الواقع، ترجمه کمیل قیصر داغر، بیروت 1983؛ | ||
-هادی خسروشاهی، الجزایر: سرزمین قهرمانان | -هادی خسروشاهی، الجزایر: سرزمین قهرمانان اسلامی، تهران 1379 ش؛ علی دخانیاتی، تاریخ افریقا، تهران 1358 ش؛ | ||
-تیری دژاردن، صد میلیون عرب: برداشتی نو از رویدادهای جهان | -تیری دژاردن، صد میلیون عرب: برداشتی نو از رویدادهای جهان عرب، ترجمه حسین مهری، تهران 1357ش؛ رمضان قرنی‌محمد، «الجزائر علی ابواب الانتخابات البرلمانیه»، السیاسه‌الدولیه، ش 107 (ژانویه 1992)؛ | ||
-ژول روآ، جنگ | -ژول روآ، جنگ الجزایر، ترجمه اسداللّه مبشری، تهران1361ش؛ ابوالقاسم سعداللّه، الحرکه الوطنیه‌الجزائریه، بیروت1992؛ | ||
-عبداللّه شریط و محمد مبارک میلی، مختصر تاریخ الجزائر: السیاسی و الثقافی | -عبداللّه شریط و محمد مبارک میلی، مختصر تاریخ الجزائر: السیاسی و الثقافی والاجتماعی، الجزائر 1985؛ | ||
-محمدامیر شیخ‌نوری، پژوهشی درباره نهضتهای رهایی بخش ( افریقا، امریکای لاتین و مسئله فلسطین )، تهران 1378 ش؛ | -محمدامیر شیخ‌نوری، پژوهشی درباره نهضتهای رهایی بخش (افریقا، امریکای لاتین و مسئله فلسطین)، تهران 1378 ش؛ | ||
-حسن صدر، الجزایر و مردان | -حسن صدر، الجزایر و مردان مجاهد، تهران 1360 ش؛ ریاض صیداوی، «الانتخابات و الدیمقراطیه و العنف‌فی‌الجزائر»، المستقبل‌العربی، سال22، ش 7 (ژوئیه 1999)؛ | ||
-بسام عسلی، جبهه التحریر الوطنی الجزائری ، ] بی‌جا. [: دارالنقائص، ] بی‌تا. [ ؛ شاکر کسرایی، اسلامگرایی در | -بسام عسلی، جبهه التحریر الوطنی الجزائری ،] بی‌جا. [: دارالنقائص،] بی‌تا. [؛ شاکر کسرایی، اسلامگرایی در الجزایر، تهران 1380ش؛ | ||
-علی مجیدی‌سورکی، | -علی مجیدی‌سورکی، الجزایر، تهران: وزارت امورخارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1375ش؛ | ||
-روبر مرل، | -روبر مرل، بن‌بلا، ترجمه خلیل کوشا، تهران] 1355 ش [؛ احمد مهابه، «الجزائر بین‌المشکلات الداخلیه و التدخلات الخارجیه»، السیاسه الدولیه، ش 128 (آوریل 1997)؛ | ||
-همو، «الجزائر و الانتخابات الرئاسیه»، | -همو، «الجزائر و الانتخابات الرئاسیه»، | ||
| خط ۱۷۰: | خط ۱۷۰: | ||
-همان، ش 136 (آوریل 1999)؛ | -همان، ش 136 (آوریل 1999)؛ | ||
-هدی میتکیس، «توازنات القوی فی‌الجزائر: اشکالیات الصراع علی السلطه فی اطار تعددی»، | -هدی میتکیس، «توازنات القوی فی‌الجزائر: اشکالیات الصراع علی السلطه فی اطار تعددی»، المستقبل‌العربی، سال16،ش6 (ژوئن 1993). | ||
== پانویس:== | |||
==پانویس:== | |||
{{پانویس|2}} | {{پانویس|2}} | ||
[[رده: احزاب | [[رده:احزاب]] | ||
[[رده: الجزایر]] | [[رده:الجزایر]] | ||