سوره قدر
سوره قدر ازجمله سوره‌های کوتاه، ولی پرفضیلت قرآن است. از سوره‌های جزء ۳۰ قرآن است که آیات آن به بیان عظمت شب قدر پرداخته است. در روایات مختلف برای کسی که این سوره را بخواند ثواب فراوانی بیان شده است و آثار و برکات فراوانی هم برای این سوره ذکر شده است. نزول قرآن در شب قدر را بیان می‌کند و آن شب را تعظیم نموده از هزار ماه بالاتر می‌داند، چون در آن شب ملائکه و روح نازل می‌شوند و این سوره، هم احتمال مکی بودن را دارد و هم می‌تواند مدنی باشد و روایاتی که درباره سبب نزول آن از امامان اهل‌بیت (علیه‌السّلام) و از دیگران رسیده خالی از تایید مدنی بودن آن نیست و آن روایاتی است که دلالت دارد بر اینکه این سوره بعد از خوابی بود که رسول خدا (صلّی‌الله علیه وآله) دید و آن خواب این بود که دید بنی‌امیه بر منبر او بالا می‌روند و سخت اندوهناک شد و خدای تعالی برای تسلیتش این سوره را نازل کرد (و در آن فرمود شب قدر بهتر از هزار ماه حکومت بنی‌امیه است).
| سوره قدر | |
|---|---|
 | |
 | |
| شماره سوره | ۹۷ |
| محل نزول | مکی |
| جزء | ۳۰ |
| تعداد آیات | ۵ |
قدر
- تقدیر؛
- اندازه گیری[۱].
مفهوم کلی سوره
- زمان نزول قرآن؛
- تعیین سرنوشت انسان[۲].
اسامی سوره
- قدر؛
- إِنَّا أَنْزَلْناه[۳].
علت نام‌گذاری
تعداد آیات و کلمات و حروف
- سوره قدر پنج آیه دارد[۶].
- سوره قدر سی کلمه دارد[۷]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است).
- سوره قدر صدودوازده حرف دارد[۸]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است).
اهداف و آموزه‌ها
محور اصلی سوره قدر، نزول قرآن در شب قدر و بیان اهمیت آن شب است[۹].
محتوا و موضوعات
محتوای سوره قدر چنان‌که از نامش نیز پیدا است بیان نزول قرآن مجید در شب قدر است و سپس بیان اهمیت شب قدر و برکات و آثار آن.
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابی‌بن‌کعب از پیغمبر (صلّی‌الله علیه وآله) روایت نموده که «کسی که سوره قدر را قرائت کند به او اجر کسی که ماه رمضان را روزه گرفته و شب قدر را احیاء داشته است عطا شود».
حسین‌بن‌ابی‌العلاء از امام صادق (علیه‌السّلام) روایت نموده که آن حضرت فرمود: «هر که قرائت کند سوره انا انزلناه فی لیلة القدر را در نماز واجبی از واجباتش منادی از طرف حق او را صدا زند که ای عبداللَّه گناه گذشته تو بخشیده شد، عمل را از سر بگیر».
سیف‌بن‌عمیره از امام باقر (علیه‌السّلام) روایت کرده که فرمودند: «هر کس سوره انا انزلناه را آشکارا و بلند بخواند مانند کسی خواهد بود که در راه خدا شمشیرش را کشیده باشد و کسی که آن را در نهانی بخواند مثل آن است که در خون خود در راه خدا طپیده باشد و کسی که ده مرتبه بخواند بر محو هزار گناه از گناهان خود گذشته و اقدام کرده است[۱۰]».
محل و زمان نزول
فضای نزول
سوره قدر نزول قرآن در شب قدر را بیان می‌کند و آن شب را تعظیم نموده از هزار ماه بالاتر می‌داند، چون در آن شب ملائکه و روح نازل می‌شوند، نزول این سوره طبق روایات معصومین (علیه‌السّلام) بعد از خوابی بود که رسول خدا (صلّی‌الله علیه وآله) دید و آن خواب این بود که دید بنی‌امیه بر منبر او بالا می‌روند و سخت اندوهناک شد و خدای تعالی برای تسلیتش این سوره را نازل کرد (و در آن فرمود شب قدر بهتر از هزار ماه حکومت بنی‌امیه است[۱۳]).
ترتیب در مصحف
سوره قدر نودو هفتمین سوره در چینش کنونی قرآن به شمار می‌آید[۱۴].
ترتیب بر اساس نزول
سوره قدر بیست‌وپنجمین سوره در ترتیب نزول می‌باشد وبعد از سوره عبس نازل شده است[۱۵]. (لازم به ذکر است اقوال در ترتیب نزول سوره‌های قرآن مختلف است).
ارتباط با سوره قبلی
چون خداوند سبحان در پایان سوره اقراء به سجده و تقرب به سوی خدا امر کرد، سوره قدر را به ذکر لیلة‌القدر افتتاح کرد و اینکه تقرب در آن شب به سوی خدا زیادتر است از سایر شب‌ها و روزها، پس مثل آن است که فرموده: تقرب بجوی در سایر اوقات در شب قدر.
ابومسلم گوید: چون خدا در سوره علق، پیامبر (صلّی‌الله علیه وآله) را به قرائت قرآن امر کرد، در سوره قدر بیان کرد که نزول آن در شب قدر بود[۱۶].
ویژگی
- سوره قدر از سور مفصلات می‌باشد[۱۷] ابن قتیبه می‌گوید: ... مفصلات سوره‌های کوچکی هستند که بعد از سور مثانی آمده‌اند اینکه چرا این سوره‌ها را مفصل نامیده‌اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسیار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ از یکدیگر جدا شده‌اند[۱۸].
- روایتی است‌که از رسول خدا (صلّی‌الله علیه وآله) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئین را به جای انجیل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید[۱۹].
- خداوند در سوره قدر به نزول قرآن در شب قدر و اهمیت آن شب و نزول فرشتگان و اندازه زنی امور در آن اشاره می‌کند[۲۰].
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ قاموس قرآن، جلد 5، ص 246.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 22، ص: 279.
- ↑ همان، ص 279.
- ↑ أسماء‌سورالقرآن و فضائلها، ص 533.
- ↑ همان.
- ↑ الكشف و البیان، ج 10، ص 247.
- ↑ همان.
- ↑ همان.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 22، ص 280.
- ↑ ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 27، ص 190.
- ↑ همان.
- ↑ حجةالتفاسیر و بلاغ‌الإكسیر، مقدمه اول، ص 35.
- ↑ ترجمه تفسیر المیزان، ج 20، ص 560-559.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 22، ص 279.
- ↑ همان.
- ↑ ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 27، ص 191.
- ↑ التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص313.
- ↑ جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.
- ↑ همان.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 22، ص 281.