۱٬۲۳۲
ویرایش
(صفحهای تازه حاوی «بندانگشتی|300px|وحدت علمای حوزه شیعه و سنی '''حوز...» ایجاد کرد) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:وحدت در حوزه و علما.jpg|بندانگشتی|300px|وحدت علمای حوزه شیعه و سنی]] | [[پرونده:وحدت در حوزه و علما.jpg|بندانگشتی|300px|وحدت علمای حوزه شیعه و سنی]] | ||
'''حوزه علمیه نجف'''، | '''حوزه علمیه نجف'''، عنوانی است اصطلاحی که بر تمامی متولیان امور مدارس دینی اعم از مراجع مذهبی شهر [[نجف]] اشرف اطلاق می گردد. وظیفه اساسی این متولیان، آموزش و پرورش طلاب علوم دینی و نیز جامعه اسلامی و بشری ساکن در نجف اشرف و حوالی آن و به صورت کلی در عراق می باشد. این حوزه تا کنون در کنار [[حوزه علمیه قم]]، به پرورش بسیاری از [[فقیهان]] و عالمان بزرگ پرداخته است و از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. از جمله این بزرگان می توان به امثال: [[شیخ طوسی]]، [[علامه حلی]]، [[شیخ انصاری]]، [[آیت الله خوئی]] و [[آیت الله سیستانی]] و [[امام خمینی]] رهبر [[انقلاب اسلامی]] ایران، اشاره نمود. | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
{{سیر تاریخی مرکزیت حوزههای علمیه}} | {{سیر تاریخی مرکزیت حوزههای علمیه}} | ||
درباره تأسیس حوزه علمیه نجف دو نظر اساسی وجود دارد. گروه نخست بر این باورند که پس از هجرت [[شیخ طوسی]] در ۴۴۸ق از [[بغداد]] به [[نجف]]، وی [[حوزه علمیه]] را بنا نهاد. شماری دیگر معتقدند پیش از آمدن شیخ، در نجف حلقههای بحث و درس در جوار [[حرم حضرت علی(ع)|مرقد امیرمؤمنان علیهالسلام]] برقرار و حوزه علمیه شکل گرفته بوده است.<ref>ر.ک: بحرالعلوم، ص۱۱؛ محمدرضا شمس الدین، ص۶۷ـ۶۸</ref> این عده شواهدی در اثبات مدعای خود ذکر میکنند؛ از جمله: | درباره تأسیس حوزه علمیه نجف دو نظر اساسی وجود دارد. گروه نخست بر این باورند که پس از هجرت [[شیخ طوسی]] در ۴۴۸ق از [[بغداد]] به [[نجف]]، وی [[حوزه علمیه]] را بنا نهاد. شماری دیگر معتقدند پیش از آمدن شیخ، در نجف حلقههای بحث و درس در جوار [[حرم حضرت علی(ع)|مرقد امیرمؤمنان علیهالسلام]] برقرار و حوزه علمیه شکل گرفته بوده است.<ref>ر.ک: بحرالعلوم، ص۱۱؛ محمدرضا شمس الدین، ص۶۷ـ۶۸</ref> این عده شواهدی در اثبات مدعای خود ذکر میکنند؛ از جمله: | ||
* بنابه گزارش [[سید عبد الکریم بن طاووس|ابن طاووس]]،<ref>ابن طاووس، ص۱۳۲ـ۱۳۳</ref> به هنگام دیدار [[عضدالدوله دیلمی]] از نجف در سال ۳۷۱ق، ۱۷۰۰ [[فقیه]] در این شهر بودهاند. | |||
* [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]]<ref>نجاشی، ص۴۴۰</ref> به ملاقات خود با دانشمندان [[شیعه]]، از جمله محدّث بزرگ، [[هبة الله بن احمد کاتب]]، مشهور به ابن برنِیة، اشاره کرده است. وی<ref>نجاشی، ص۶۸</ref> همچنین اظهار کرده که در سال ۴۰۰ق در نجف از [[ابن خمری کوفی|ابن خُمری کوفی]] [[اجازه روایت]] دریافت داشته است. | *بنابه گزارش [[سید عبد الکریم بن طاووس|ابن طاووس]]،<ref>ابن طاووس، ص۱۳۲ـ۱۳۳</ref> به هنگام دیدار [[عضدالدوله دیلمی]] از نجف در سال ۳۷۱ق، ۱۷۰۰ [[فقیه]] در این شهر بودهاند. | ||
* نجاشی<ref>نجاشی، ص۷۴</ref> در شرح حال [[ابوالحسین اسحاق بن حسن عقرائی تمار]] گفته که او را معتکف در [[کوفه]] دیده که [[الکافی|کتاب کلینی]] را از خود وی روایت میکرده است. | *[[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]]<ref>نجاشی، ص۴۴۰</ref> به ملاقات خود با دانشمندان [[شیعه]]، از جمله محدّث بزرگ، [[هبة الله بن احمد کاتب]]، مشهور به ابن برنِیة، اشاره کرده است. وی<ref>نجاشی، ص۶۸</ref> همچنین اظهار کرده که در سال ۴۰۰ق در نجف از [[ابن خمری کوفی|ابن خُمری کوفی]] [[اجازه روایت]] دریافت داشته است. | ||
* حضور شخصیتهای دینی و علمی دیگر در نجف، همچون [[شیخ صدوق]] و شنیدن حدیث از [[محمد بن علی بن فضل دهقان]]<ref>ر.ک: خویی، ج ۱۶، ص۳۳۷</ref> و نیز اقامت برخی [[نقیب|نقبای]] شیعیان همانند [[ابن سدره]]، و اسکان تعدادی از خاندانهای اهل علم، مثل [[آل طحان|آل طحّان]]، در نجف<ref>ابن طاووس، ص۱۴۸؛ بحرالعلوم، ص۱۳ـ۱۴</ref> در زمره مستندات وجود حرکت علمی در نجف، پیش از شیخ الطائفه طوسی، ذکر شده است.<ref>برای اطلاع از نقد این آرا رجوع کنید به غروی، ص۱۹ـ۳۰</ref> | *نجاشی<ref>نجاشی، ص۷۴</ref> در شرح حال [[ابوالحسین اسحاق بن حسن عقرائی تمار]] گفته که او را معتکف در [[کوفه]] دیده که [[الکافی|کتاب کلینی]] را از خود وی روایت میکرده است. | ||
*حضور شخصیتهای دینی و علمی دیگر در نجف، همچون [[شیخ صدوق]] و شنیدن حدیث از [[محمد بن علی بن فضل دهقان]]<ref>ر.ک: خویی، ج ۱۶، ص۳۳۷</ref> و نیز اقامت برخی [[نقیب|نقبای]] شیعیان همانند [[ابن سدره]]، و اسکان تعدادی از خاندانهای اهل علم، مثل [[آل طحان|آل طحّان]]، در نجف<ref>ابن طاووس، ص۱۴۸؛ بحرالعلوم، ص۱۳ـ۱۴</ref> در زمره مستندات وجود حرکت علمی در نجف، پیش از شیخ الطائفه طوسی، ذکر شده است.<ref>برای اطلاع از نقد این آرا رجوع کنید به غروی، ص۱۹ـ۳۰</ref> | |||
حوزه علمیه نجف پس از ورود شیخ طوسی تاریخ با فراز و نشیبی را سپری کرده است که مراحل آن عبارتاند از: | حوزه علمیه نجف پس از ورود شیخ طوسی تاریخ با فراز و نشیبی را سپری کرده است که مراحل آن عبارتاند از: | ||
خط ۱۷: | خط ۱۸: | ||
===دوره تبعیت و رکود=== | ===دوره تبعیت و رکود=== | ||
این دوره طولانی با وفات شیخ طوسی آغاز شد و تا اوایل [[قرن دهم]] ادامه یافت. عوامل متعددی در ایجاد رکود پس از شیخ دخیل بودند. | این دوره طولانی با وفات شیخ طوسی آغاز شد و تا اوایل [[قرن دهم]] ادامه یافت. عوامل متعددی در ایجاد رکود پس از شیخ دخیل بودند. | ||
* نخست آنکه به رغم ابتکارات شگرف او در حوزه [[اصول فقه|اصول]]، [[فقه]] و دفاعش از فقه تفریعی در حوزه [[شریعت]] و توفیقش در ترویج و تحکیم روشهای استدلال و استنباط<ref>ر.ک: طوسی، ج ۱، ص۱ـ۳</ref> آرا و نظریات وی تا مدتها به دلیل عظمت شخصیت او در مجامع علمی [[شیعه]] بدون معارض و نقدناپذیر رواج یافت و پیروانش بیش از یک قرن درصدد خردهگیری و نقد و بررسی نظریاتش برنیامدند. به تعبیر [[شهید ثانی]]<ref>شهیدثانی، ص۹۳</ref> و [[صاحب معالم]]، ابن شهید ثانی<ref>ابن شهید ثانی، ص۱۷۶</ref> همه فقها تنها ناقل گفتههای او بودند. | |||
* عامل دیگر این ایستایی، جوانی حوزه نجف بود که نمیتوانست همپای مراکزی همچون [[حوزه علمیه بغداد]]، در برخورد با آرای گوناگون، پویایی داشته باشد، مخصوصاً آنکه هنگام مهاجرت شیخ از بغداد به نجف، تنها تعدادی کم شمار او را همراهی کرده بودند.<ref>محمدباقر صدر، ص۶۳</ref> | *نخست آنکه به رغم ابتکارات شگرف او در حوزه [[اصول فقه|اصول]]، [[فقه]] و دفاعش از فقه تفریعی در حوزه [[شریعت]] و توفیقش در ترویج و تحکیم روشهای استدلال و استنباط<ref>ر.ک: طوسی، ج ۱، ص۱ـ۳</ref> آرا و نظریات وی تا مدتها به دلیل عظمت شخصیت او در مجامع علمی [[شیعه]] بدون معارض و نقدناپذیر رواج یافت و پیروانش بیش از یک قرن درصدد خردهگیری و نقد و بررسی نظریاتش برنیامدند. به تعبیر [[شهید ثانی]]<ref>شهیدثانی، ص۹۳</ref> و [[صاحب معالم]]، ابن شهید ثانی<ref>ابن شهید ثانی، ص۱۷۶</ref> همه فقها تنها ناقل گفتههای او بودند. | ||
* از میان رفتن قدرت [[آل بویه]] که پیوسته مراکز و شخصیتهای علمی شیعه را تحت حمایت خود داشتند، عامل اثرگذار دیگری بر رکود بود و مخصوصاً از همان آغاز تصرف عراق به دست [[سلجوقیان]]، شیعه تحت فشارهای روزافزون قرار گرفت. | *عامل دیگر این ایستایی، جوانی حوزه نجف بود که نمیتوانست همپای مراکزی همچون [[حوزه علمیه بغداد]]، در برخورد با آرای گوناگون، پویایی داشته باشد، مخصوصاً آنکه هنگام مهاجرت شیخ از بغداد به نجف، تنها تعدادی کم شمار او را همراهی کرده بودند.<ref>محمدباقر صدر، ص۶۳</ref> | ||
* ظهور [[ابن ادریس حلی|محمدبن ادریس حلّی]] (متوفی ۵۹۸ق) در [[حلّه]] رونق [[حوزه علمیه حله|حوزه علمیه]] این شهر را به همراه داشت ولی همین مسئله به رکود حوزه علمیه نجف شتاب بیشتری بخشید. وی توانست به روحیه پیروی بیچون و چرای مشایخ امامیه که در برابر آرا و فتاوای شیخ طوسی تسلیم و منقاد بودند، پایان دهد و با نقادی آرا و برخی روشهای شیخ، روح تحقیق و نقد و تجدیدنظر را به محافل علمی شیعه باز آوَرَد. | *از میان رفتن قدرت [[آل بویه]] که پیوسته مراکز و شخصیتهای علمی شیعه را تحت حمایت خود داشتند، عامل اثرگذار دیگری بر رکود بود و مخصوصاً از همان آغاز تصرف عراق به دست [[سلجوقیان]]، شیعه تحت فشارهای روزافزون قرار گرفت. | ||
*ظهور [[ابن ادریس حلی|محمدبن ادریس حلّی]] (متوفی ۵۹۸ق) در [[حلّه]] رونق [[حوزه علمیه حله|حوزه علمیه]] این شهر را به همراه داشت ولی همین مسئله به رکود حوزه علمیه نجف شتاب بیشتری بخشید. وی توانست به روحیه پیروی بیچون و چرای مشایخ امامیه که در برابر آرا و فتاوای شیخ طوسی تسلیم و منقاد بودند، پایان دهد و با نقادی آرا و برخی روشهای شیخ، روح تحقیق و نقد و تجدیدنظر را به محافل علمی شیعه باز آوَرَد. | |||
'''دانشمندان و آثار علمی آنها در این دوره''' | '''دانشمندان و آثار علمی آنها در این دوره''' | ||
خط ۳۲: | خط ۳۴: | ||
'''برخی علماء و آثار علمی آنان در این دوره''' | '''برخی علماء و آثار علمی آنان در این دوره''' | ||
* [[محی الدین بن محمود نجفی]] (متوفی ۱۰۳۰) در شعر و ادب دستی داشت.<ref>ر.ک: امین، ج ۱۰، ص۱۱۵</ref> | |||
* [[رکن الدین علی قهپانی|رکن الدین علی قُهپایی]] از شاگردان مکتب اردبیلی، در علم روایت و [[علم رجال|رجال]] متبحر بود و کتاب [[مجمع الرجال]] او از آثار دیگرش مشهورتر است.<ref>آقابزرگ طهرانی، ج ۴، ص۶۵</ref> | *[[محی الدین بن محمود نجفی]] (متوفی ۱۰۳۰) در شعر و ادب دستی داشت.<ref>ر.ک: امین، ج ۱۰، ص۱۱۵</ref> | ||
* [[ملا عبداللّه یزدی]] (متوفی ۹۸۱) مؤلف حاشیه بر بخش منطق تهذیب المنطق و الکلام اثر [[تفتازانی]] متعلق به همین دوره حوزه نجف بوده و کتاب او همچنان یکی از درسنامههای رایج در حوزههای علمیه است.<ref>فقیه، ص۱۲۷</ref> | *[[رکن الدین علی قهپانی|رکن الدین علی قُهپایی]] از شاگردان مکتب اردبیلی، در علم روایت و [[علم رجال|رجال]] متبحر بود و کتاب [[مجمع الرجال]] او از آثار دیگرش مشهورتر است.<ref>آقابزرگ طهرانی، ج ۴، ص۶۵</ref> | ||
* [[ابوالحسن فتونی عاملی نجفی|شیخ ابوالحسن فتونی عاملی نجفی]] (متوفی ۱۱۴۰) که از او به عنوان افقه المحدثین یاد شده، صاحب نوشتههایی چون [[مرآة الانوار(کتاب)|مرآة الانوار]] در تفسیر و [[ضیاء العالمین (کتاب)|ضیاءالعالمین]] در کلام است. کتاب اخیر در زمره مفصّلترین تألیفات کلامی به شمار میرود.<ref>آقابزرگ طهرانی، ج۶، ص۱۷۵</ref> وی همچنین کتابی با عنوان [[تنزیه القمیین (کتاب)|تنزیه القمیین]] در نفی نسبت [[تشبیه و تنزیه (کلامی و عرفانی)|تشبیه]] و رؤیت به [[محدث|محدّثان]] [[قم]]، نگاشته است. | *[[ملا عبداللّه یزدی]] (متوفی ۹۸۱) مؤلف حاشیه بر بخش منطق تهذیب المنطق و الکلام اثر [[تفتازانی]] متعلق به همین دوره حوزه نجف بوده و کتاب او همچنان یکی از درسنامههای رایج در حوزههای علمیه است.<ref>فقیه، ص۱۲۷</ref> | ||
*[[ابوالحسن فتونی عاملی نجفی|شیخ ابوالحسن فتونی عاملی نجفی]] (متوفی ۱۱۴۰) که از او به عنوان افقه المحدثین یاد شده، صاحب نوشتههایی چون [[مرآة الانوار(کتاب)|مرآة الانوار]] در تفسیر و [[ضیاء العالمین (کتاب)|ضیاءالعالمین]] در کلام است. کتاب اخیر در زمره مفصّلترین تألیفات کلامی به شمار میرود.<ref>آقابزرگ طهرانی، ج۶، ص۱۷۵</ref> وی همچنین کتابی با عنوان [[تنزیه القمیین (کتاب)|تنزیه القمیین]] در نفی نسبت [[تشبیه و تنزیه (کلامی و عرفانی)|تشبیه]] و رؤیت به [[محدث|محدّثان]] [[قم]]، نگاشته است. | |||
===ظهور و افول اخباریگری=== | ===ظهور و افول اخباریگری=== | ||
خط ۵۲: | خط ۵۵: | ||
در امتداد سبک علمی وحید بهبهانی کتابهای نفیسی در حوزه نجف به رشته تحریر درآمد. | در امتداد سبک علمی وحید بهبهانی کتابهای نفیسی در حوزه نجف به رشته تحریر درآمد. | ||
* نگاشتههای علامه بحرالعلوم، به استوار کردن مکتب [[اجتهاد]] و کنار زدن جریان اخباری یاری رساند. | *نگاشتههای علامه بحرالعلوم، به استوار کردن مکتب [[اجتهاد]] و کنار زدن جریان اخباری یاری رساند. | ||
* پس از او [[شیخ جعفر کاشف الغطا|شیخ جعفر بن خضر نجفی]]، معروف به کاشف الغطاء به زعامت امامیه و ریاست حوزه علمیه نجف رسید. با مساعی او، [[میرزا محمد نیشابوری|میرزا محمد نیشابوری]] (متوفی ۱۲۳۲) که به شدت برای حفظ و احیای مکتب اخباری میکوشید و حتی به حکومت [[قاجار]] نیز متوسل شده بود، از رقابت با اصولیان بازماند. کاشف الغطاء رساله کشف الغطاء عن معایب المیرزا محمد عدوِّالعلماء خود را برای طرد او نزد [[فتحعلی شاه]] به [[ایران]] فرستاد.<ref>خوانساری، ج ۲، ص۲۰۲؛ امین، ج ۴، ص۱۰۴</ref> | *پس از او [[شیخ جعفر کاشف الغطا|شیخ جعفر بن خضر نجفی]]، معروف به کاشف الغطاء به زعامت امامیه و ریاست حوزه علمیه نجف رسید. با مساعی او، [[میرزا محمد نیشابوری|میرزا محمد نیشابوری]] (متوفی ۱۲۳۲) که به شدت برای حفظ و احیای مکتب اخباری میکوشید و حتی به حکومت [[قاجار]] نیز متوسل شده بود، از رقابت با اصولیان بازماند. کاشف الغطاء رساله کشف الغطاء عن معایب المیرزا محمد عدوِّالعلماء خود را برای طرد او نزد [[فتحعلی شاه]] به [[ایران]] فرستاد.<ref>خوانساری، ج ۲، ص۲۰۲؛ امین، ج ۴، ص۱۰۴</ref> | ||
* دیگر دانشمندان حوزه علمیه نجف، همچون [[محمد تقی اصفهانی]] (متوفی ۱۲۴۸) در [[هدایة المسترشدین فی شرح معالم الدین (کتاب)|هدایة المسترشدین فی شرح معالم الدین]]، [[محمد حسین حائری اصفهانی|محمد حسین اصفهانی]] در الفصول الغرویة، [[محمد باقر شفتی|حجةالاسلام سیدمحمدباقر شفتی]] (متوفی ۱۲۶۰) در الزَهْرة البارقة، [[محمد ابراهیم کلباسی|شیخ محمدابراهیم کلباسی]] (متوفی ۱۲۶۱) در اشارات الأصول، [[سید محمد مجاهد|سیدمحمدمجاهد طباطبائی]] نوه دختری وحید بهبهانی در مفاتیح الاصول، [[میرزا ابوالقاسم قمی|میرزاابوالقاسم قمی]] در قوانین الاصول و سرانجام [[مرتضی انصاری|شیخ مرتضی انصاری]] (متوفی ۱۲۸۱) در فرائدالأصول (مشهور به رسائل) هر کدام سهم مهمی در نقد فکر اخباری و توسعه علم اصول داشتهاند. | *دیگر دانشمندان حوزه علمیه نجف، همچون [[محمد تقی اصفهانی]] (متوفی ۱۲۴۸) در [[هدایة المسترشدین فی شرح معالم الدین (کتاب)|هدایة المسترشدین فی شرح معالم الدین]]، [[محمد حسین حائری اصفهانی|محمد حسین اصفهانی]] در الفصول الغرویة، [[محمد باقر شفتی|حجةالاسلام سیدمحمدباقر شفتی]] (متوفی ۱۲۶۰) در الزَهْرة البارقة، [[محمد ابراهیم کلباسی|شیخ محمدابراهیم کلباسی]] (متوفی ۱۲۶۱) در اشارات الأصول، [[سید محمد مجاهد|سیدمحمدمجاهد طباطبائی]] نوه دختری وحید بهبهانی در مفاتیح الاصول، [[میرزا ابوالقاسم قمی|میرزاابوالقاسم قمی]] در قوانین الاصول و سرانجام [[مرتضی انصاری|شیخ مرتضی انصاری]] (متوفی ۱۲۸۱) در فرائدالأصول (مشهور به رسائل) هر کدام سهم مهمی در نقد فکر اخباری و توسعه علم اصول داشتهاند. | ||
'''جایگاه شیخ انصاری در حوزه نجف''' | '''جایگاه شیخ انصاری در حوزه نجف''' | ||
خط ۸۲: | خط ۸۵: | ||
==مدارس علمیه نجف== | ==مدارس علمیه نجف== | ||
{|class="wikitable" style="margin-right:auto;margin-left:auto;" | {| class="wikitable" style="margin-right:auto;margin-left:auto;" | ||
!نام مدرسه علمیه!!مؤسس!!سال تأسیس !! توضیحات | !نام مدرسه علمیه!!مؤسس!!سال تأسیس!!توضیحات | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه مقداد سیوری]]، سلیمیه|| [[فاضل مقداد]]|| ۸۲۶|| از مدارس بسیار قدیمی و مشهور نجف است. | |[[مدرسه مقداد سیوری]]، سلیمیه||[[فاضل مقداد]]||۸۲۶||از مدارس بسیار قدیمی و مشهور نجف است. | ||
|- | |- | ||
|[[مدرسه صحن شریف]] || [[شاه صفی]] (م ۱۰۵۲)|| ۱۰۴۲|| ۲۹ [[حجره]] دارد. | |[[مدرسه صحن شریف]]||[[شاه صفی]] (م ۱۰۵۲)||۱۰۴۲||۲۹ [[حجره]] دارد. | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه غرویه]] || [[شاه عباس اول]] || || مجاور صحن شریف | |[[مدرسه غرویه]]||[[شاه عباس اول]]|| ||مجاور صحن شریف | ||
|- | |- | ||
|[[مدرسه صدر]]|| [[محمد حسین خان اصفهانی]] صدر اعظم [[فتحعلی شاه]]|| ۱۲۲۶|| | |[[مدرسه صدر]]||[[محمد حسین خان اصفهانی]] صدر اعظم [[فتحعلی شاه]]||۱۲۲۶|| | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه کاشف الغطاء معتمد]]|| [[جعفر کاشف الغطاء|شیخ جعفر کاشف الغطاء]]|| ۱۲۴۳|| مزار [[خاندان کاشف الغطاء]] در آنجاست. | |[[مدرسه کاشف الغطاء معتمد]]||[[جعفر کاشف الغطاء|شیخ جعفر کاشف الغطاء]]||۱۲۴۳||مزار [[خاندان کاشف الغطاء]] در آنجاست. | ||
|- | |- | ||
|[[مدرسه شیخ مهدی کاشف الغطاء]] (مدرسه مهدیه)|| [[مهدی بن جعفر کاشف الغطاء]] ||۱۲۸۴||در حال حاضر فعال است. | |[[مدرسه شیخ مهدی کاشف الغطاء]] (مدرسه مهدیه)||[[مهدی بن جعفر کاشف الغطاء]]||۱۲۸۴||در حال حاضر فعال است. | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه قوام]]|| [[قوام الملک فتحعلی خان شیرازی]]|| ۱۳۰۰|| با نام مدرسۀ رسول اعظم، مرکز اداره مدارس حوزه علمیه نجف است | |[[مدرسه قوام]]||[[قوام الملک فتحعلی خان شیرازی]]||۱۳۰۰||با نام مدرسۀ رسول اعظم، مرکز اداره مدارس حوزه علمیه نجف است | ||
|- | |- | ||
|[[مدرسه ایروانی]]|| [[مهدی ایروانی|حاج مهدی ایروانی]]|| ۱۳۰۷|| مخصوص طلاب آذری زبان ساخته شد. | |[[مدرسه ایروانی]]||[[مهدی ایروانی|حاج مهدی ایروانی]]||۱۳۰۷||مخصوص طلاب آذری زبان ساخته شد. | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه خلیلی|مدرسه بزرگ خلیلی]]||[[میرزا حسین خلیلی]] || ۱۳۱۶|| در ۱۴۱۲ تخریب شد. | |[[مدرسه خلیلی|مدرسه بزرگ خلیلی]]||[[میرزا حسین خلیلی]]||۱۳۱۶||در ۱۴۱۲ تخریب شد. | ||
|- | |- | ||
| [[مدرسه شربیانی]]|| [[شیخ فاضل شربیانی]]|| ۱۳۱۶ ||در حال حاضر فعال است. | |[[مدرسه شربیانی]]||[[شیخ فاضل شربیانی]]||۱۳۱۶||در حال حاضر فعال است. | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه آخوند (کبری)]]|| [[محمدکاظم خراسانی|ملا محمد کاظم آخوند خراسانی]]|| ۱۳۲۷ || با نام [[امام حسن(ع)]] فعال است. | |[[مدرسه آخوند (کبری)]]||[[محمدکاظم خراسانی|ملا محمد کاظم آخوند خراسانی]]||۱۳۲۷||با نام [[امام حسن(ع)]] فعال است. | ||
|- | |- | ||
| [[مدرسه خلیلی|مدرسه کوچک میرزا حسین خلیلی]]||[[میرزا حسین خلیلی]] || ۱۳۱۲||در ۱۴۱۲ تخریب شد. | |[[مدرسه خلیلی|مدرسه کوچک میرزا حسین خلیلی]]||[[میرزا حسین خلیلی]]||۱۳۱۲||در ۱۴۱۲ تخریب شد. | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه قزوینی]]|| [[محمد آغا امین قزوینی]]|| ۱۳۲۴|| فعال است. | |[[مدرسه قزوینی]]||[[محمد آغا امین قزوینی]]||۱۳۲۴||فعال است. | ||
|- | |- | ||
| [[مدرسه آخوند (متوسط)]]|| ملا محمد کاظم آخوند خراسانی || ۱۳۲۶ ||در ۱۴۱۲ تخریب شد. | |[[مدرسه آخوند (متوسط)]]||ملا محمد کاظم آخوند خراسانی||۱۳۲۶||در ۱۴۱۲ تخریب شد. | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه سید محمد کاظم یزدی]]|| [[سید محمد کاظم یزدی]] || ۱۳۲۵|| یکی از بهترین مدارس نجف و فعال است. | |[[مدرسه سید محمد کاظم یزدی]]||[[سید محمد کاظم یزدی]]||۱۳۲۵||یکی از بهترین مدارس نجف و فعال است. | ||
|- | |- | ||
| [[مدرسه آخوند(کوچک)]]||ملا محمد کاظم آخوند خراسانی || ۱۳۲۸|| | |[[مدرسه آخوند(کوچک)]]||ملا محمد کاظم آخوند خراسانی||۱۳۲۸|| | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه بخارایی]]|| [[محمد یوسف بخاری]]|| ۱۳۲۹|| | |[[مدرسه بخارایی]]||[[محمد یوسف بخاری]]||۱۳۲۹|| | ||
|- | |- | ||
| [[مسجد هندی]]|| || ۱۳۲۸||به نام مدرسه [[امام باقر(ع)]] از مدارس فعال نجف است. | |[[مسجد هندی]]|| ||۱۳۲۸||به نام مدرسه [[امام باقر(ع)]] از مدارس فعال نجف است. | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه علمیه آیتالله بروجردی (نجف)]] || [[سید حسین بروجردی]] || ۱۳۷۳ ||به نام مدرسه [[امام حسین(ع)]] فعال است. | |[[مدرسه علمیه آیتالله بروجردی (نجف)]]||[[سید حسین بروجردی]]||۱۳۷۳||به نام مدرسه [[امام حسین(ع)]] فعال است. | ||
|- | |- | ||
| [[مدرسه مرتضویه]]|| || ||[[سید حیدر آملی]] در آن ساکن بوده است. | |[[مدرسه مرتضویه]]|| || ||[[سید حیدر آملی]] در آن ساکن بوده است. | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه ملا شیخ عبدالله]]|| [[ملا عبدالله بن شهاب الدین یزدی]] || ۱۲۷۳|| تخریب شد. | |[[مدرسه ملا شیخ عبدالله]]||[[ملا عبدالله بن شهاب الدین یزدی]]||۱۲۷۳||تخریب شد. | ||
|- | |- | ||
| [[مدرسه حکیم]]|| || ||فعال است. | |[[مدرسه حکیم]]|| || ||فعال است. | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه شبریه|مدرسه شبّریه]]|| [[سید علی شبر|سید علی شبّر]]|| || | |[[مدرسه شبریه|مدرسه شبّریه]]||[[سید علی شبر|سید علی شبّر]]|| || | ||
|- | |- | ||
| [[مدرسه دارالحکمه]]|| [[سید محسن حکیم]]|| ۱۳۲۶ ||در ۱۴۱۲ تخریب شد. | |[[مدرسه دارالحکمه]]||[[سید محسن حکیم]]||۱۳۲۶||در ۱۴۱۲ تخریب شد. | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه رحباوی]]|| [[عباس رحباوی|حاج عباس رحباوی]] || ۱۳۷۸|| یکی از بهترین مدارس نجف و فعال است. | |[[مدرسه رحباوی]]||[[عباس رحباوی|حاج عباس رحباوی]]||۱۳۷۸||یکی از بهترین مدارس نجف و فعال است. | ||
|- | |- | ||
| [[مدرسه جوهرچی]]||[[محمد صالح جوهرچی|حاج محمد صالح جوهرچی]] || ۱۳۸۳|| | |[[مدرسه جوهرچی]]||[[محمد صالح جوهرچی|حاج محمد صالح جوهرچی]]||۱۳۸۳|| | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه بغدادی]]|| [[عبدالعزیز بغدادی]]|| ۱۳۸۳|| فعال است. | |[[مدرسه بغدادی]]||[[عبدالعزیز بغدادی]]||۱۳۸۳||فعال است. | ||
|- | |- | ||
| [[مدرسه عاملی]]|| [[محمد تقی فقیه عاملی]] || ||فعال است. | |[[مدرسه عاملی]]||[[محمد تقی فقیه عاملی]]|| ||فعال است. | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه الامام مهدی نجف|مدرسه الامام مهدی(ع)]] || || || فعال است. | |[[مدرسه الامام مهدی نجف|مدرسه الامام مهدی(ع)]]|| || ||فعال است. | ||
|- | |- | ||
| [[مدرسه افغانیها نجف|مدرسه افغانیها]]|| [[شیخ حسن افغانی]]||۱۳۸۴ || | |[[مدرسه افغانیها نجف|مدرسه افغانیها]]||[[شیخ حسن افغانی]]||۱۳۸۴|| | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه علمیه سید یزدی (نجف)|مدرسه یزدی دوم]]|| [[سید اسدالله یزدی]] فرزند [[سید محمد کاظم یزدی]] || ۱۳۸۴|| | |[[مدرسه علمیه سید یزدی (نجف)|مدرسه یزدی دوم]]||[[سید اسدالله یزدی]] فرزند [[سید محمد کاظم یزدی]]||۱۳۸۴|| | ||
|- | |- | ||
| [[مدرسهدار العلم]]|| [[سید ابوالقاسم خویی]] || ||نیروهای [[صدام]] پس از [[انتفاضه شعبانیه]] این مدرسه را تخریب کردند. | |[[مدرسهدار العلم]]||[[سید ابوالقاسم خویی]]|| ||نیروهای [[صدام]] پس از [[انتفاضه شعبانیه]] این مدرسه را تخریب کردند. | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[مدرسه شیرازی]]|| [[سید عبدالله شیرازی]]|| ۱۳۷۳|| | |[[مدرسه شیرازی]]||[[سید عبدالله شیرازی]]||۱۳۷۳|| | ||
|- | |- | ||
|[[مدرسه علامه بلاغی]] || [[سید علی سیستانی |سید علی سیستانی]]|| || | |[[مدرسه علامه بلاغی]]||[[سید علی سیستانی |سید علی سیستانی]]|| || | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|[[جامعة نجف الاشرف]] || [[محمد تقی اتفاق|حاج محمد تقی اتفاق]]- [[سید محمد کلانتر]] || ۱۳۳۵ش -۱۳۸۲ق ||این مدرسه از فعالترین مدارس نجف است. | |[[جامعة نجف الاشرف]]||[[محمد تقی اتفاق|حاج محمد تقی اتفاق]]- [[سید محمد کلانتر]]||۱۳۳۵ش -۱۳۸۲ق||این مدرسه از فعالترین مدارس نجف است. | ||
|-style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|} | |} | ||
خط ۱۷۸: | خط ۱۸۱: | ||
{{پانویس2}} | {{پانویس2}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* آقابزرگ طهرانی. | |||
* ابن شهرآشوب، کتاب معالم العلماء، چاپ عباس اقبال آشتیانی، تهران ۱۳۵۳ | *آقابزرگ طهرانی. | ||
* ابن شهید ثانی، معالم الدین و ملاذالمجتهدین، قسمت اصول فقه معروف به معالم الاصول، چاپ مهدی محقق، تهران ۱۳۶۲ش. | *ابن شهرآشوب، کتاب معالم العلماء، چاپ عباس اقبال آشتیانی، تهران ۱۳۵۳ | ||
* ابن طاووس، فرحة الغری فی تعیین قبر امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیهالسلام فی النجف، قم: منشورات الرضی، بیتا. | *ابن شهید ثانی، معالم الدین و ملاذالمجتهدین، قسمت اصول فقه معروف به معالم الاصول، چاپ مهدی محقق، تهران ۱۳۶۲ش. | ||
* محمدامین بن محمدشریف استرآبادی، الفوائدالمدنیة، چاپ رحمةاللّه رحمتی اراکی، قم ۱۴۲۹. | *ابن طاووس، فرحة الغری فی تعیین قبر امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیهالسلام فی النجف، قم: منشورات الرضی، بیتا. | ||
* زهیر اعرجی، «المدارس الاصولیة فی النجف»، در موسوعة النجف الاشرف، جمع بحوثها جعفر دنبلی، ج ۷، بیروت: دارالاضواء، ۱۴۱۷/۱۹۹۷. | *محمدامین بن محمدشریف استرآبادی، الفوائدالمدنیة، چاپ رحمةاللّه رحمتی اراکی، قم ۱۴۲۹. | ||
* محمد حرزالدین، معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء، قم ۱۴۰۵. | *زهیر اعرجی، «المدارس الاصولیة فی النجف»، در موسوعة النجف الاشرف، جمع بحوثها جعفر دنبلی، ج ۷، بیروت: دارالاضواء، ۱۴۱۷/۱۹۹۷. | ||
* محمدبن حسن حرّعاملی، امل الآمل، چاپ احمد حسینی، بغداد، ۱۳۸۵، چاپ افست قم ۱۳۶۲ش. | *محمد حرزالدین، معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء، قم ۱۴۰۵. | ||
* خوانساری. | *محمدبن حسن حرّعاملی، امل الآمل، چاپ احمد حسینی، بغداد، ۱۳۸۵، چاپ افست قم ۱۳۶۲ش. | ||
* خویی. | *خوانساری. | ||
* خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۰. | *خویی. | ||
* زین الدین بن علی شهیدثانی، الرعایة فی علم الدرایة، چاپ عبدالحسین محمدعلی بقال، قم ۱۴۰۸. | *خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۰. | ||
* حسن صدر، تکملة امل الآمل، چاپ حسین علی محفوظ، عبدالکریم دباغ، و عدنان دباغ، بیروت ۱۴۲۹/۲۰۰۸. | *زین الدین بن علی شهیدثانی، الرعایة فی علم الدرایة، چاپ عبدالحسین محمدعلی بقال، قم ۱۴۰۸. | ||
* محمدباقر صدر، المعالم الجدیدة للاصول، نجف، ۱۳۸۵، چاپ افست تهران ۱۳۹۵/۱۹۷۵. | *حسن صدر، تکملة امل الآمل، چاپ حسین علی محفوظ، عبدالکریم دباغ، و عدنان دباغ، بیروت ۱۴۲۹/۲۰۰۸. | ||
* حسن طارمی راد، تاریخ فقه و فقها، ج ۲، تهران، ۱۳۷۵ش. | *محمدباقر صدر، المعالم الجدیدة للاصول، نجف، ۱۳۸۵، چاپ افست تهران ۱۳۹۵/۱۹۷۵. | ||
* محمدبن حسن طوسی، المبسوط فی فقه الامامیة، ج ۱، چاپ محمدتقی کشفی، تهران ۱۳۸۷. | *حسن طارمی راد، تاریخ فقه و فقها، ج ۲، تهران، ۱۳۷۵ش. | ||
* محمد غروی، الحوزة العلمیة فی النجف الاشرف، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴. | *محمدبن حسن طوسی، المبسوط فی فقه الامامیة، ج ۱، چاپ محمدتقی کشفی، تهران ۱۳۸۷. | ||
* محمدجواد فقیه، «الدور الثانی للجامعة النجفیة»، در موسوعة النجف الاشرف، همان، ج ۶. | *محمد غروی، الحوزة العلمیة فی النجف الاشرف، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴. | ||
* ابوالقاسم گرجی، تاریخ فقه و فقها، تهران ۱۳۷۵ش. | *محمدجواد فقیه، «الدور الثانی للجامعة النجفیة»، در موسوعة النجف الاشرف، همان، ج ۶. | ||
* محمدبن اسماعیل مازندرانی حائری، منتهی المقال فی احوال الرجال، قم ۱۴۱۶. | *ابوالقاسم گرجی، تاریخ فقه و فقها، تهران ۱۳۷۵ش. | ||
* محمدرضا شمس الدین، بهجةالراغبین، چاپ رضا محمد حدرج، بیروت ۱۴۲۴/ ۲۰۰۳. | *محمدبن اسماعیل مازندرانی حائری، منتهی المقال فی احوال الرجال، قم ۱۴۱۶. | ||
* مصطفی جواد، «نظرات فی الذریعة الی تصانیف الشیعة»، البیان، سال ۱، ش ۵ (شوال ۱۳۶۵). | *محمدرضا شمس الدین، بهجةالراغبین، چاپ رضا محمد حدرج، بیروت ۱۴۲۴/ ۲۰۰۳. | ||
* علی بن عبیداللّه منتجب الدین رازی، الفهرست، چاپ جلال الدین محدث ارموی، قم ۱۳۶۶ش. | *مصطفی جواد، «نظرات فی الذریعة الی تصانیف الشیعة»، البیان، سال ۱، ش ۵ (شوال ۱۳۶۵). | ||
* محمدبن علی موسوی عاملی، مدارک الاحکام فی شرح شرائع الاسلام، قم ۱۴۱۰. | *علی بن عبیداللّه منتجب الدین رازی، الفهرست، چاپ جلال الدین محدث ارموی، قم ۱۳۶۶ش. | ||
* احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷. | *محمدبن علی موسوی عاملی، مدارک الاحکام فی شرح شرائع الاسلام، قم ۱۴۱۰. | ||
* احمدبن محمدمهدی نراقی، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، ج ۱، قم ۱۴۱۵. | *احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷. | ||
* محمدمهدی آصفی، «مدرسة النجف و تطور الحرکة الاصلاحیة فیها»، در موسوعة النجف الاشرف، جمع * بحوثها جعفر دجیلی، ج ۹، بیروت: دارالاضواء، ۱۴۱۷/۱۹۹۷. | *احمدبن محمدمهدی نراقی، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، ج ۱، قم ۱۴۱۵. | ||
* جعفربن باقر آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶. | *محمدمهدی آصفی، «مدرسة النجف و تطور الحرکة الاصلاحیة فیها»، در موسوعة النجف الاشرف، جمع * بحوثها جعفر دجیلی، ج ۹، بیروت: دارالاضواء، ۱۴۱۷/۱۹۹۷. | ||
* احمد مجید عیسی، «الدراسة فی النجف»، البیان، سال ۲، ش ۲۷، ۲۸ (ذیقعده ۱۳۶۶). | *جعفربن باقر آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶. | ||
* اسحاق نقاش، شیعةالعراق، قم، ۱۳۷۷ش. | *احمد مجید عیسی، «الدراسة فی النجف»، البیان، سال ۲، ش ۲۷، ۲۸ (ذیقعده ۱۳۶۶). | ||
* حسن اسدی، ثورةالنجف علی الانگلیز، او، الشرارة الاولی لثورة العشرین، بغداد ۱۹۷۵. | *اسحاق نقاش، شیعةالعراق، قم، ۱۳۷۷ش. | ||
* «اعلام المعقول فی مدرسة النجف»، در موسوعةالنجف الاشرف، همان، ج ۸. | *حسن اسدی، ثورةالنجف علی الانگلیز، او، الشرارة الاولی لثورة العشرین، بغداد ۱۹۷۵. | ||
* امین؛ محسن امین، علی شرقی، و فاضل جمالی، «کلمات قصیرة حول اسلوب الدراسةفی النجف و نظام الحلقات»، در موسوعةالنجف الاشرف، همان، ج ۶، بیروت: دارالاضواء، ۱۴۱۵/۱۹۹۵. | *«اعلام المعقول فی مدرسة النجف»، در موسوعةالنجف الاشرف، همان، ج ۸. | ||
* اوراق تازه یاب مشروطیت مربوط به سالهای ۱۳۲۵ـ۱۳۳۰ قمری، چاپ ایرج افشار، تهران: جاویدان، ۱۳۵۹ش. | *امین؛ محسن امین، علی شرقی، و فاضل جمالی، «کلمات قصیرة حول اسلوب الدراسةفی النجف و نظام الحلقات»، در موسوعةالنجف الاشرف، همان، ج ۶، بیروت: دارالاضواء، ۱۴۱۵/۱۹۹۵. | ||
* محمد بحرالعلوم، «الجامعة العلمیة فی النجف عبر ایامها الطویلة»، الموسم، ش ۱۸ (۱۴۱۴). | *اوراق تازه یاب مشروطیت مربوط به سالهای ۱۳۲۵ـ۱۳۳۰ قمری، چاپ ایرج افشار، تهران: جاویدان، ۱۳۵۹ش. | ||
* محمد بحرالعلوم، «الدراسة و تاریخها فی النجف»، در موسوعة العتبات المقدسة، تألیف جعفر خلیلی، ج ۷، جزء۲، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۷/۱۹۸۷. | *محمد بحرالعلوم، «الجامعة العلمیة فی النجف عبر ایامها الطویلة»، الموسم، ش ۱۸ (۱۴۱۴). | ||
* «بحوث شاملة حول اسلوب الدراسة فی النجف و نظام الحلقات»، از محمدتقی فقیه و دیگران، در موسوعة النجف الاشرف، همان، ج ۶. | *محمد بحرالعلوم، «الدراسة و تاریخها فی النجف»، در موسوعة العتبات المقدسة، تألیف جعفر خلیلی، ج ۷، جزء۲، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۷/۱۹۸۷. | ||
* علی بهادلی، الحوزة العلمیة فی النجف: معالمها و حرکتها الاصلاحیة، ۱۳۳۹ـ۱۴۰۱ه / ۱۹۲۰ـ ۱۹۸۰م، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۳. | *«بحوث شاملة حول اسلوب الدراسة فی النجف و نظام الحلقات»، از محمدتقی فقیه و دیگران، در موسوعة النجف الاشرف، همان، ج ۶. | ||
* کامل سلمان جبوری، النجف الاشرف و حرکةالجهاد: عام ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳ه / ۱۹۱۴م، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲. | *علی بهادلی، الحوزة العلمیة فی النجف: معالمها و حرکتها الاصلاحیة، ۱۳۳۹ـ۱۴۰۱ه / ۱۹۲۰ـ ۱۹۸۰م، بیروت ۱۴۱۳/۱۹۹۳. | ||
* رسول جعفریان، تشیع در عراق، مرجعیت و ایران، تهران ۱۳۸۶ش. | *کامل سلمان جبوری، النجف الاشرف و حرکةالجهاد: عام ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳ه / ۱۹۱۴م، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲. | ||
* فاضل جمالی، «جامعةالنجف الدینیة»، نقله الی العربیة جودت قزوینی، الموسم، ش ۱۸ (۱۴۱۴). | *رسول جعفریان، تشیع در عراق، مرجعیت و ایران، تهران ۱۳۸۶ش. | ||
* عبدالهادی حائری، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، تهران ۱۳۶۴ش. | *فاضل جمالی، «جامعةالنجف الدینیة»، نقله الی العربیة جودت قزوینی، الموسم، ش ۱۸ (۱۴۱۴). | ||
* محمدحسین حرزالدین، تاریخ النجف الاشرف، هَذَّبه و زاد علیه عبدالرزاق محمدحسین حرزالدین، قم ۱۳۸۵ش. | *عبدالهادی حائری، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، تهران ۱۳۶۴ش. | ||
* محمد حسینی شیرازی، تلک الایام: صفحات من تاریخ العراق السیاسی، بیروت ۱۴۲۰/۲۰۰۰. | *محمدحسین حرزالدین، تاریخ النجف الاشرف، هَذَّبه و زاد علیه عبدالرزاق محمدحسین حرزالدین، قم ۱۳۸۵ش. | ||
* فضل اللّه بن عبدالنبی خاوری شیرازی، تاریخ ذوالقرنین، چاپ ناصر افشارفر، تهران ۱۳۸۰ش. | *محمد حسینی شیرازی، تلک الایام: صفحات من تاریخ العراق السیاسی، بیروت ۱۴۲۰/۲۰۰۰. | ||
* محمد خلیل الزین، «ذکریاتی عن النجف الاشرف»، آفاق نجفیة، سال ۲، ش ۵ (۱۴۲۸). | *فضل اللّه بن عبدالنبی خاوری شیرازی، تاریخ ذوالقرنین، چاپ ناصر افشارفر، تهران ۱۳۸۰ش. | ||
* جعفر خلیلی، «مکتبات النجف القدیمة و الحدیثة»، در موسوعة العتبات المقدسة، همان. | *محمد خلیل الزین، «ذکریاتی عن النجف الاشرف»، آفاق نجفیة، سال ۲، ش ۵ (۱۴۲۸). | ||
* محمد خلیلی، «مدارس النجف القدیمة و الحدیثة»، در موسوعة النجف الاشرف، همان، ج ۶. | *جعفر خلیلی، «مکتبات النجف القدیمة و الحدیثة»، در موسوعة العتبات المقدسة، همان. | ||
* عبدالجبار رفاعی، «تطور الدرس الفلسفی فی النجفالاشرف»، در موسوعة النجف الاشرف، همان، ج ۸. | *محمد خلیلی، «مدارس النجف القدیمة و الحدیثة»، در موسوعة النجف الاشرف، همان، ج ۶. | ||
* عبدالحلیم رهیمی، تاریخ الحرکة الاسلامیة فی العراق: الجذور الفکریة و الواقع التاریخی (۱۹۰۰ـ ۱۹۲۴)، بیروت ۱۹۸۵. | *عبدالجبار رفاعی، «تطور الدرس الفلسفی فی النجفالاشرف»، در موسوعة النجف الاشرف، همان، ج ۸. | ||
* محمدمهدی شریف کاشانی، واقعات اتفاقیه در روزگار، چاپ منصوره اتحادیه (نظام مافی) و سیروس سعدوندیان، تهران ۱۳۶۲ش. | *عبدالحلیم رهیمی، تاریخ الحرکة الاسلامیة فی العراق: الجذور الفکریة و الواقع التاریخی (۱۹۰۰ـ ۱۹۲۴)، بیروت ۱۹۸۵. | ||
* هبةالدین شهرستانی، «فاجعة حضرة آیةاللّه الخراسانی»، العلم، ج ۲، ش ۷ (محرّم ۱۳۳۰). | *محمدمهدی شریف کاشانی، واقعات اتفاقیه در روزگار، چاپ منصوره اتحادیه (نظام مافی) و سیروس سعدوندیان، تهران ۱۳۶۲ش. | ||
* صادق صادق، خاطرات و اسناد مستشارالدوله صادق، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۱ـ۱۳۷۴ش. | *هبةالدین شهرستانی، «فاجعة حضرة آیةاللّه الخراسانی»، العلم، ج ۲، ش ۷ (محرّم ۱۳۳۰). | ||
* محمد صادقی تهرانی، نگاهی به تاریخ انقلاب اسلامی ۱۹۲۰ عراق و نقش علمای مجاهد اسلام، قم: دارالفکر، بیتا. | *صادق صادق، خاطرات و اسناد مستشارالدوله صادق، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۱ـ۱۳۷۴ش. | ||
* محمدکاظم طریحی، النجف الاشرف: مدینة العلم و العمران، بیروت ۱۴۲۳/۲۰۰۲. | *محمد صادقی تهرانی، نگاهی به تاریخ انقلاب اسلامی ۱۹۲۰ عراق و نقش علمای مجاهد اسلام، قم: دارالفکر، بیتا. | ||
* حسن علوی، الشیعة و الدولة القومیة فی العراق: ۱۹۱۴ـ ۱۹۹۰، قم: دارالثقافة للطباعة و النشر، بیتا. | *محمدکاظم طریحی، النجف الاشرف: مدینة العلم و العمران، بیروت ۱۴۲۳/۲۰۰۲. | ||
* محمد غروی، الحوزةالعلمیة فی النجف الاشرف، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴؛ | *حسن علوی، الشیعة و الدولة القومیة فی العراق: ۱۹۱۴ـ ۱۹۹۰، قم: دارالثقافة للطباعة و النشر، بیتا. | ||
* محمدحسن قاضی، «صفحات مطویة من تاریخ الحرکات الاصلاحیة فی النجف الاشرف»، در موسوعة النجف الاشرف، همان، ج ۹. | *محمد غروی، الحوزةالعلمیة فی النجف الاشرف، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴؛ | ||
* احمد کسروی، تاریخ مشروطه ایران، تهران ۱۳۶۳ش. | *محمدحسن قاضی، «صفحات مطویة من تاریخ الحرکات الاصلاحیة فی النجف الاشرف»، در موسوعة النجف الاشرف، همان، ج ۹. | ||
* احمد کسروی، تاریخ هیجده ساله آذربایجان، تهران ۱۳۵۵ش. | *احمد کسروی، تاریخ مشروطه ایران، تهران ۱۳۶۳ش. | ||
* عبدالحسین مجید کفائی، مرگی در نور : زندگانی آخوند خراسانی، تهران ۱۳۵۹ش. | *احمد کسروی، تاریخ هیجده ساله آذربایجان، تهران ۱۳۵۵ش. | ||
* «مدرسة الجزائری: مدرسة النجف الدینیة»، در موسوعة النجف الاشرف، همان، ج ۹. | *عبدالحسین مجید کفائی، مرگی در نور : زندگانی آخوند خراسانی، تهران ۱۳۵۹ش. | ||
* محمدحسن مرتضوی لنگرودی، «مصاحبه با حضرت آیةاللّه حاج سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی»، حوزه، سال ۱۰، ش ۱ (فروردین و اردیبهشت ۱۳۷۲). | *«مدرسة الجزائری: مدرسة النجف الدینیة»، در موسوعة النجف الاشرف، همان، ج ۹. | ||
* مرجعیت در عرصه اجتماع و سیاست: اسناد و گزارشهایی از آیات عظام نائینی، اصفهانی، قمی، حائری و بروجردی، ۱۲۹۲ تا ۱۳۳۹ شمسی، به کوشش محمدحسین منظورالاجداد، تهران: شیرازه، ۱۳۷۹ش. | *محمدحسن مرتضوی لنگرودی، «مصاحبه با حضرت آیةاللّه حاج سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی»، حوزه، سال ۱۰، ش ۱ (فروردین و اردیبهشت ۱۳۷۲). | ||
* عبداللّه مستوفی، شرح زندگانی من، یا، تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، تهران ۱۳۷۱ش. | *مرجعیت در عرصه اجتماع و سیاست: اسناد و گزارشهایی از آیات عظام نائینی، اصفهانی، قمی، حائری و بروجردی، ۱۲۹۲ تا ۱۳۳۹ شمسی، به کوشش محمدحسین منظورالاجداد، تهران: شیرازه، ۱۳۷۹ش. | ||
* عبدالرزاق بن نجفقلی مفتون دنبلی، مآثر سلطانیه : تاریخ جنگهای اول ایران و روس، چاپ غلامحسین زرگری نژاد، تهران ۱۳۸۳ش. | *عبداللّه مستوفی، شرح زندگانی من، یا، تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، تهران ۱۳۷۱ش. | ||
* عدی مفرجی، النجف الاشرف و حرکة التیار الاصلاحی: ۱۹۰۸ـ۱۹۳۲م، بیروت ۱۴۲۶/۲۰۰۵. | *عبدالرزاق بن نجفقلی مفتون دنبلی، مآثر سلطانیه : تاریخ جنگهای اول ایران و روس، چاپ غلامحسین زرگری نژاد، تهران ۱۳۸۳ش. | ||
* مقدام عبدالحسن فیاض، تاریخ النجف السیاسی: ۱۹۴۱ـ ۱۹۵۸، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲. | *عدی مفرجی، النجف الاشرف و حرکة التیار الاصلاحی: ۱۹۰۸ـ۱۹۳۲م، بیروت ۱۴۲۶/۲۰۰۵. | ||
* مهدی ملکزاده، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران ۱۳۷۱ش. | *مقدام عبدالحسن فیاض، تاریخ النجف السیاسی: ۱۹۴۱ـ ۱۹۵۸، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲. | ||
* محمد ملکی، آشنایی با متون درسی حوزههای علمیه ایران: شیعه، حنفی، شافعی، قم ۱۳۷۶ش. | *مهدی ملکزاده، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران ۱۳۷۱ش. | ||
* موسوعة طبقات الفقهاء، اشراف جعفر سبحانی، قم: مؤسسة الامام الصادق، ۱۴۱۸ـ۱۴۲۴. | *محمد ملکی، آشنایی با متون درسی حوزههای علمیه ایران: شیعه، حنفی، شافعی، قم ۱۳۷۶ش. | ||
* محمدحسن نجفی قوچانی، سیاحت شرق، یا، زندگی نامه آقانجفی قوچانی، چاپ رمضان علی شاکری، تهران ۱۳۶۲ش. | *موسوعة طبقات الفقهاء، اشراف جعفر سبحانی، قم: مؤسسة الامام الصادق، ۱۴۱۸ـ۱۴۲۴. | ||
*محمدحسن نجفی قوچانی، سیاحت شرق، یا، زندگی نامه آقانجفی قوچانی، چاپ رمضان علی شاکری، تهران ۱۳۶۲ش. | |||
{{چپچین}} | {{چپچین}} | ||
* Joyce N. Wiley, The Islamic movement of Iraqi Shi`as, Boulder, Col. 1992. | |||
*Joyce N. Wiley, The Islamic movement of Iraqi Shi`as, Boulder, Col. 1992. | |||
{{پایان چپچین}} | {{پایان چپچین}} | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* منبع مقاله: [http://rch.ac.ir/article/Details?id=8197&&searchText دانشنامه جهان اسلام] | |||
* [http://www.shareh.com/persian/magazine/uloum_s/44/05.htm ايده روشنفكری و موضع حوزه نجف] | *منبع مقاله: [http://rch.ac.ir/article/Details?id=8197&&searchText دانشنامه جهان اسلام] | ||
* [http://www.link.khabarsaz.net/link-457.html حوزه علمیه نجف] | *[http://www.shareh.com/persian/magazine/uloum_s/44/05.htm ايده روشنفكری و موضع حوزه نجف] | ||
* [http://www.imamali-a.com/?part=2412 مدارس نجف] | *[http://www.link.khabarsaz.net/link-457.html حوزه علمیه نجف] | ||
*[http://www.imamali-a.com/?part=2412 مدارس نجف] | |||
{{حوزه علمیه}} | {{حوزه علمیه}} | ||
{{تشیع در عراق}} | {{تشیع در عراق}} | ||
خط ۲۸۹: | خط ۲۹۸: | ||
[[رده:نجف]] | [[رده:نجف]] | ||
[[رده:مقالههای با درجه اهمیت الف]] | [[رده:مقالههای با درجه اهمیت الف]] | ||
<references /> |