نجاشی

نام	نجاشی
نام کامل	احمد بن علی نَجاشی
کنیه	ابوالحسین • ابوالعباس
زادروز	ماه صفر • ۳۷۲ق
زادگاه	كوفه
اساتید	شیخ مفید • شیخ صدوق • سید مرتضی • سید رضی • ابن غضائری
شاگردان	شیخ طوسى • شیخ ابوالحسن صهرشتى • سید عمادالدین بن معبد حسنى مروزى‌
تألیفات	فهرست اسماء مصنفی الشیعه معروف به رجال نجاشی • الجمعة و ما ورد فیه من الاعمال • الکوفة و ما فیها من الآثار و الفضائل و ... .
درگذشت	۴۵۰ق یا ۴۶۳ق
محل فوت	عراق • سامرا • مطرآبد یا مطیرآباد

احمد بن علی نَجاشی مرزبان سخت کوشی که در عصر خویش به مبارزه با مخالفان برخاست و پوچی گفتار دشمنانی را که سابقه درخشان شیعه را امری واهی دانسته تشیع را به نداشتن آثار و نوشته‌های ماندگار و پیشینه های فرهنگی سرزنش می کردند بر همگان آشکار کرد پژوهشگری که با قلم توانای خود به معرفی فرزندان علمی امام باقر (ع) و امام صادق (ع) پرداخت. در بازشناسی محدثان و دانشمندان شیعی و آثار گرانبهای آنان بی وقفه شب و روز تلاش کرد و سرانجام ثمره این کوشش مدام و خستگی ناپذیر درخت استوار و پرباری به نام رجال نجاشی شد که در طول قرنها یکی از منابع اصلی فقها و دانشوران و راهنمای محققان در رشته شناخت راویان حدیث بوده است . نجاشی بیشتر عمر خود را در بغداد گذراند. شیخ مفید و شیخ صدوق از اساتید نجاشی بودند. او به سال ۳۷۲ هـ ق در بغداد متولد شد و در سال ۴۵۰ هـ ق، در حدود ۷۸ سالگی درگذشت.

مختصری از نجاشی

چون یکی از نیاکان احمد به نام عبدالله بر اهواز حکومت می کرد و به نجاشی به شهرت داشت بدین سبب او نیز به لقب نجاشی مشهور گشت .

احمد نجاشی به دو کنیه ابوالحسین وابوالعباس نیز معروف شد. شاید فرزندانی به نامهای حسین و عباس داشته و در کوچکی از دنیا رفته باشند.

پدر و خاندان وی همه اهل کوفه بوده‌اند ولی از آنجا که پدرش پس از ورود شیخ صدوق در سال 355 ق . به بغداد از محضر او استفاده کرده و جدش هم در بغداد منزل داشته و خود نیز دوران کودکی و کسب معارف و علوم را در آنجا گذرانده است صحیح تر آن است که بگوییم او در همان شهر بغداد به دنیا آمده است . چنانکه علامه محقق شوشتری می‌نویسد: نجاشی بغدادی است نظیر شیخ مفید، سید مرتضی و سید رضی و شیخ طوسی در کتاب رجالش فرموده است : منزل جد نجاشی در کنار نهر است و نهر هم از شهر بغداد به شمار می‌آید.

کنیه نجاشی

برای احمد نجاشی دو كنیه ابوالحسین و ابوالعباس در منابع شهرت دارد.

تخصص و شهرت نجاشی

با وجود آنکه نجاشی در حوزه‌های مختلف دینی و فقهی تحصیل کرد اما تخصص وی در فن رجال و جرح و تعدیل راویان است. میزان اعتبار و شهرت او به حدی است که حتی برخی کتاب او را از شیخ طوسی و کشی مستندتر و برتر دانسته‌اند. به عنوان نمونه علامه حلی در تعارض نظر شیخ طوسی با نجاشی، نظر نجاشی را به دلیل تخصص و داشتن مشایخ بیشتر در فن رجال ترجیح می‌دهد.

اساتید نجاشی

1 - علی بن احمد بن عباس نجاشی (پدر نجاشی ): نجاشی بعضی از کتاب‌های شیخ صدوق را نزد پدرش خواند و از دست او اجازه نقل روایت کتاب‌های شیخ صدوق نایل آمد.

2 - احمد بن محمد بن عمران معروف به (ابن جندی) ( 305 - 396)

3 - احمد بن محمد بن موسی معروف به (ابن وصلت اهوازی) (324 - 409) ق

4 - احمد بن عبدالواحد بن احمد بزاز معروف به (ابن عبدون) یا (ابن حاشر) (330 - 423)ق

5 - احمد بن علی بن عباس سیرافی معروف به ابن نوح سیرافی

7 - ابواسحاق ابراهیم بن مخلد (325 - 410)

8 - القاضی ابوعبدالله جعفی

9- ابوالحسین بن محمد بن ابی سعید

10 - حسن بن احمد بن ابراهیم ( 339 - 426)ق

11 - حسن بن احمد بن محمد معروف به (اثم هیثم عجلی)

12 - حسن بن محمد بن یحیی فحام (متوفی 408) ق

13 - ابوعبدالله حسین بن عبیدالله غضائری (متوفی 411) ق . نجاشی از این استادش که شنیدنی های زیاد داشت و آگاه به زندگی راویان حدیث بود، به دریافت اجازه نقل حدیث نایل آمد.

14 - حسین بن احمد بن موسی .

15 - حسین بن جعفر بن محمد مخزومی معروف به (ابن خمری)

16 - سلامة بن ذکاء ابوالخیر موصلی

17 - عباس بن عمر بن عباس معروف به (ابن ابی مروان)

18 - عبدالواحد بن مهری (318 - 410)ق . نجاشی کتاب (( مسند عمار بن یاسر )) را نزد این استاد خوانده است .

19 - عبدالسلام بن حسین ادیب (329 - 405 ق کتاب (مهدی (عج ) را نزد این استادش خوانده است . (20)

20 - عبدالله بن محمد بن عبدالله معروف به (ابومحمد حذاء دعلجی)

21 - عثمان بن حاتم منتاب تغلبی

22 - عثمان بن احمد واسطی

23 - علی بن احمد بن محمد قمی معروف به (ابن ابی جید) (متوفی 408)

24 - ابوالقاسم علی بن شبل بن اسد)

25 - ابوالحسن محمد بن احمد قمی

26 - محمدبن جعفر ادیب معروف به (ابوالحسن تمیمی) (303 - 402)ق

27 - محمد بن عثمان بن حسن معروف به (نصیبی معدل) . نجاشی کتاب (مارووا من الحدیث) ابوشجاع ارجانی و نوشته ای از عبدالله بن علی که تمام آن نوشته را از امام رضا (ع) روایت کرده است ، نزد این استاد خوانده است .

28 - محمد بن علی بن شاذان قزوینی

29 - محمد بن علی بن یعقوب معروف به (ابولفرح قنائی کاتب)

شاگردان‌ مشهور نجاشی

1. شیخ الطائفة، شیخ طوسى
3. شیخ ابوالحسن صهرشتى
5. سید عمادالدین بن معبد حسنى مروزى‌

آثار و تالیفات نجاشی

1. فهرست اسماء مصنفی الشیعه معروف به رجال نجاشی. تألیف کتاب «فهرست اسماء مصنفین» یا همان «رجال نجاشی» مشهورترین اثر نجاشی است.

2. الجمعة و ما ورد فیها من الاعمال

3. الکوفة و ما فیها من الآثار و الفضائل

4. انساب بنی نضر بن قعین و ایامهم و اشعارهم

5. مختصر الانوار و مواضع النجوم التی سمتها العرب

6. تفسیر النجاشی

7. اخبار بنی سنسن؛ نجاشی ذیل نام ابوغالب زراری از این کتاب نام می‌برد.

درگذشت

احمد بن علی نجاشی در جمادی‌الاول سال ۴۵۰ هـ. ق پس از سرکوبی شیعیان بغداد به مطر (روستایی در سامراء در نزدیکی رود فرات) نقل مکان کرد و در همان‌جا نیز در سن ۷۸ سالگی در گذشت.