افزودن پیوند

    ابوالعباس سبتی: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌وحدت
    جز (جایگزینی متن - '[[رده: ' به '[[رده:')
    جز (تمیزکاری)
    خط ۱: خط ۱:
    '''سَبَتی، احمد بن جعفر''' [[تصوف|صوفی]] و [[فقیه]] مراکشی سدۀ ششم و هفتم است. شناخت این شخصیت از جهت اثری که وی بر وحدت مذاهب اسلامی می‌تواند داشته باشد، حائز اهمیت است.
    '''سَبَتی، احمد بن جعفر''' [[تصوف|صوفی]] و [[فقیه]] مراکشی سدۀ ششم و هفتم است. شناخت این شخصیت از جهت اثری که وی بر وحدت مذاهب اسلامی می‌تواند داشته باشد، حائز اهمیت است.


    ==پیشینه==
    == پیشینه ==
    او اصالتآ از قبیله خزرج بود <ref>ابن ‌موقت، 2003، ص 22</ref>. وی در 524 در سَبَته متولد شد <ref> مقری، ج 7، ص 267؛ ابن‌ موقت، همان، ص20ـ21</ref> و در سال 601 در مراکش درگذشت.<ref>مقری، ج 7، ص 267</ref>. او را در خارج باب تاغزوت به خاک سپردند <ref>ابن ‌موقت، 2003، ص 91ـ92؛ معلمة المغرب، ج 14، ص 4853</ref>.
    او اصالتآ از قبیله خزرج بود <ref>ابن ‌موقت، 2003، ص 22</ref>. وی در 524 در سَبَته متولد شد <ref> مقری، ج 7، ص 267؛ ابن‌ موقت، همان، ص20ـ21</ref> و در سال 601 در مراکش درگذشت.<ref>مقری، ج 7، ص 267</ref>. او را در خارج باب تاغزوت به خاک سپردند <ref>ابن ‌موقت، 2003، ص 91ـ92؛ معلمة المغرب، ج 14، ص 4853</ref>.


    ==تحصیلات==
    == تحصیلات ==
    سبتی ده ساله بود که پدرش را از دست داد و مادرش برای تأمین معاش خانواده او را به کار پارچه ‌بافی گماشت، اما او از آن کار گریخت و نزد ابوعبداللّه فخار، شاگرد قاضی عیاض (فقیه [[مالکی]])، به تحصیل پرداخت و پس از مدتی (در شانزده یا بیست سالگی) [[قرآن]] را از حفظ کرد و فنون ادب و عربی و احکام فقهی را فراگرفت <ref>مقری، ج 7، ص 268؛ ابن ‌موقت، همان، ص 22ـ23؛ سملالی، ج 1، ص 279ـ280؛ د. اسلام، ذیل مادّه</ref>.
    سبتی ده ساله بود که پدرش را از دست داد و مادرش برای تأمین معاش خانواده او را به کار پارچه ‌بافی گماشت، اما او از آن کار گریخت و نزد ابوعبداللّه فخار، شاگرد قاضی عیاض (فقیه [[مالکی]])، به تحصیل پرداخت و پس از مدتی (در شانزده یا بیست سالگی) [[قرآن]] را از حفظ کرد و فنون ادب و عربی و احکام فقهی را فراگرفت <ref>مقری، ج 7، ص 268؛ ابن ‌موقت، همان، ص 22ـ23؛ سملالی، ج 1، ص 279ـ280؛ د. اسلام، ذیل مادّه</ref>.


    سبتی در شانزده یا بیست سالگی، برای دیدار مشایخ و طلب علم، از سبته عازم شهر [[مراکش]] (در کشور [[مغرب]]) شد، اما چون شهر در محاصرۀ [[موحدون]] بود، در کوهی سکنا گزید <ref>ابن ‌موقت، همان، ص 22، 24؛ همو، 2002، ج 2، ص 284؛ غرمینی، ص 355</ref>.
    سبتی در شانزده یا بیست سالگی، برای دیدار مشایخ و طلب علم، از سبته عازم شهر [[مراکش]] (در کشور [[مغرب]]) شد، اما چون شهر در محاصرۀ [[موحدون]] بود، در کوهی سکنا گزید <ref>ابن ‌موقت، همان، ص 22، 24؛ همو، 2002، ج 2، ص 284؛ غرمینی، ص 355</ref>.


    به گزارش تذکره‌ها <ref>رجوع کنید به مقری، ج 1، ص 275؛ ابن ‌موقت، همان، ج 2، ص 285؛ سملالی، ج 1، ص 239، 320</ref>، سبتی در آغاز ورودش به مراکش در مسافرخانه‌ای سکونت داشت و حساب و نحو تدریس می‌کرد و اجرت حاصل از آن را برای طلبه‌های دور از وطن انفاق می‌نمود. وی در امور دینی به مردم تذکر می‌داد و با آنهایی که نماز نمی‌خواندند به‌شدت برخورد می‌کرد. احتمالا این گزارش، به دورۀ عبدالمؤمن بن علی (یکی از خلفای موحدون) مربوط است <ref>رجوع کنید به غرمینی، ص 355</ref>. سبتی به کوه برگشت تا اینکه یعقوب منصور، فرزند و وارث عبدالمؤمن، با تکریم او را از آنجا به شهر آورد و مدرسه و زاویه و خانه‌ای به سبتی اختصاص داد و وی در آنجا ازدواج کرد <ref>رجوع کنید به ابن ‌موقت، همان، ج 2، ص 289؛ سملالی، ج 1، ص 262؛ غرمینی، ص 368</ref>.
    به گزارش تذکره‌ها <ref>رجوع کنید به مقری، ج 1، ص 275؛ ابن ‌موقت، همان، ج 2، ص 285؛ سملالی، ج 1، ص 239، 320</ref>، سبتی در آغاز ورودش به مراکش در مسافرخانه‌ای سکونت داشت و حساب و نحو تدریس می‌کرد و اجرت حاصل از آن را برای طلبه‌های دور از وطن انفاق می‌نمود. وی در امور دینی به مردم تذکر می‌داد و با آنهایی که نماز نمی‌خواندند به‌شدت برخورد می‌کرد. احتمالا این گزارش، به دورۀ عبدالمؤمن بن علی (یکی از خلفای موحدون) مربوط است <ref>رجوع کنید به غرمینی، ص 355</ref>. سبتی به کوه برگشت تا اینکه یعقوب منصور، فرزند و وارث عبدالمؤمن، با تکریم او را از آنجا به شهر آورد و مدرسه و زاویه و خانه‌ای به سبتی اختصاص داد و وی در آنجا ازدواج کرد <ref>رجوع کنید به ابن ‌موقت، همان، ج 2، ص 289؛ سملالی، ج 1، ص 262؛ غرمینی، ص 368</ref>.


    ==شاگردان ومعاصران==
    == شاگردان ومعاصران ==
    عیسی ‌بن شعیب، ابوبکر بن مساعد، ابویعقوب یوسف ‌بن احمد معروف به حکیم، از شاگردان او بودند <ref>ابن ‌موقت، همان، ج 2، ص 285، 292؛ سملالی، ج 1، ص250، 275</ref>.
    عیسی ‌بن شعیب، ابوبکر بن مساعد، ابویعقوب یوسف ‌بن احمد معروف به حکیم، از شاگردان او بودند <ref>ابن ‌موقت، همان، ج 2، ص 285، 292؛ سملالی، ج 1، ص250، 275</ref>.


    خط ۱۸: خط ۱۸:
    [[ابن‌ رشد]] نیز شخصی را برای آشنایی با طریقۀ سبتی نزد او فرستاد و در پایان، طریق عرفانی او را همانند یکی از فیلسوفان قدیم - که قائل بودند «وجود» صرفآ با «جود» منفعل می‌شود - ارزیابی کرد. گفته‌اند که ابن ‌رشد شخصآ برای دیدار سبتی به مراکش رفته است <ref>عیسی، ص 386؛ غرمینی، ص360؛ د. اسلام، همانجا</ref>. او را صاحب همت، قطب، دارای توانایی فوق‌العاده در مناظره و پاسخگویی به مسائل، و از [[ملامتیه]] دانسته‌اند <ref> مقری، ج 7، ص 271؛ تنبکتی، ج 1، ص70؛ سملالی، ج 1، ص 286ـ287</ref>، البته دربارۀ او اظهارنظرهای متضادی شده است؛ برخی او را قطب و عده‌ای او را زندیق و ساحر تلقی می‌کردند <ref>معلمة المغرب، همانجا</ref>.  
    [[ابن‌ رشد]] نیز شخصی را برای آشنایی با طریقۀ سبتی نزد او فرستاد و در پایان، طریق عرفانی او را همانند یکی از فیلسوفان قدیم - که قائل بودند «وجود» صرفآ با «جود» منفعل می‌شود - ارزیابی کرد. گفته‌اند که ابن ‌رشد شخصآ برای دیدار سبتی به مراکش رفته است <ref>عیسی، ص 386؛ غرمینی، ص360؛ د. اسلام، همانجا</ref>. او را صاحب همت، قطب، دارای توانایی فوق‌العاده در مناظره و پاسخگویی به مسائل، و از [[ملامتیه]] دانسته‌اند <ref> مقری، ج 7، ص 271؛ تنبکتی، ج 1، ص70؛ سملالی، ج 1، ص 286ـ287</ref>، البته دربارۀ او اظهارنظرهای متضادی شده است؛ برخی او را قطب و عده‌ای او را زندیق و ساحر تلقی می‌کردند <ref>معلمة المغرب، همانجا</ref>.  


    ==مشرب فکری و علمی==
    == مشرب فکری و علمی ==
    عَلّال بَختی <ref>ص 79، 94</ref> طریقۀ ابوالعباس را تصوف فلسفیِ مشتمل بر عقاید اسلامی، فلسفۀ مشرق زمین و عقاید [[گِنوسی]] دانسته است. مشرب عرفانی سبتی مبتنی بر «صدقه» و «جود» است، چنان‌که سخاوت نفس، سلامت صدر، صدقه و ایثار را موجب وصول به مرتبۀ قُصوای اصحاب رسول اللّه(ص) تلقی کرده و افزون بر آن، سایر اصول شرع را به صدقه تحویل نموده است <ref> ابن ‌قُنفُذ، ص 8؛ ابن ‌موقت، 2002، ج 2، ص 284، 2003، ص 31ـ32؛ سَملالی، ج 1، ص 235، 237</ref>.  
    عَلّال بَختی <ref>ص 79، 94</ref> طریقۀ ابوالعباس را تصوف فلسفیِ مشتمل بر عقاید اسلامی، فلسفۀ مشرق زمین و عقاید [[گِنوسی]] دانسته است. مشرب عرفانی سبتی مبتنی بر «صدقه» و «جود» است، چنان‌که سخاوت نفس، سلامت صدر، صدقه و ایثار را موجب وصول به مرتبۀ قُصوای اصحاب رسول اللّه(ص) تلقی کرده و افزون بر آن، سایر اصول شرع را به صدقه تحویل نموده است <ref> ابن ‌قُنفُذ، ص 8؛ ابن ‌موقت، 2002، ج 2، ص 284، 2003، ص 31ـ32؛ سَملالی، ج 1، ص 235، 237</ref>.  


    در همین راستا او برخی مفاهیم قرآنی، از جمله «فساد در زمین» <ref> هود: 116</ref> و «امانت» <ref> احزاب : 72</ref> و «سعی» <ref> نجم: 39</ref>، را به‌ترتیب به بخل، رزق، انفاق تفسیر کرده است <ref>مقری، ج 7، ص 275ـ276؛ غرمینی، ص 361ـ362</ref>. وی در سیرۀ عملی خود نیز بسیار کریم و بخشنده بود <ref>غرمینی، ص 357</ref>. به گزارش غرمینی <ref>ص 363ـ364</ref>، سبتی نزد عامۀ مردم بیشتر به فقاهت مشهور بود و مشرب او به فقیهان نزدیک‌تر بود، چنان‌که برخی مفاهیم ذوقی، ازجمله خمر و تغزل در اشعار، را به الفاظ شرعی تغییر می‌داد.
    در همین راستا او برخی مفاهیم قرآنی، از جمله «فساد در زمین» <ref> هود: 116</ref> و «امانت» <ref> احزاب: 72</ref> و «سعی» <ref> نجم: 39</ref>، را به‌ترتیب به بخل، رزق، انفاق تفسیر کرده است <ref>مقری، ج 7، ص 275ـ276؛ غرمینی، ص 361ـ362</ref>. وی در سیرۀ عملی خود نیز بسیار کریم و بخشنده بود <ref>غرمینی، ص 357</ref>. به گزارش غرمینی <ref>ص 363ـ364</ref>، سبتی نزد عامۀ مردم بیشتر به فقاهت مشهور بود و مشرب او به فقیهان نزدیک‌تر بود، چنان‌که برخی مفاهیم ذوقی، ازجمله خمر و تغزل در اشعار، را به الفاظ شرعی تغییر می‌داد.


    برخی <ref> حاجی ‌خلیفه، ج 2، ص 948؛ زرکلی، ج 1، ص 107</ref> علم زایچه را به او منسوب دانسته‌اند <ref>قس د. اسلام، ذیل مادّه، که شخصی دیگر اما همنام او را صاحب علم مذکور می‌داند</ref>. به او کراماتی نسبت داده‌اند. برخی سلاطین و شخصیتهای مشهور در قرون بعد بر این عقیده بودند که از برکات معنوی او برخوردار شده‌اند <ref>برای نمونه رجوع کنید به سملالی، ج 1، ص 262، 271ـ273؛ د. اسلام، همانجا</ref>.  
    برخی <ref> حاجی ‌خلیفه، ج 2، ص 948؛ زرکلی، ج 1، ص 107</ref> علم زایچه را به او منسوب دانسته‌اند <ref>قس د. اسلام، ذیل مادّه، که شخصی دیگر اما همنام او را صاحب علم مذکور می‌داند</ref>. به او کراماتی نسبت داده‌اند. برخی سلاطین و شخصیتهای مشهور در قرون بعد بر این عقیده بودند که از برکات معنوی او برخوردار شده‌اند <ref>برای نمونه رجوع کنید به سملالی، ج 1، ص 262، 271ـ273؛ د. اسلام، همانجا</ref>.  


    در مراکش و الجزایر، دهقانان و کشاورزان برای برکتِ محصولات و بارش باران به او متوسل می‌شوند. در فرهنگ عامۀ مراکش، وی یکی از «[[سبعة رجال]]» یا هفت اولیایی است که مردم به زیارت آنان اعتقاد فراوان دارند <ref>د. اسلام، همانجا</ref>. برخی مصلحان مراکشی قرن چهاردهم/ بیستم، همچون ابن ‌موقت، برای نیل به عدالت اجتماعی، او را الگوی خود دانسته‌اند <ref>د. اسلام، همانجا</ref>.  
    در مراکش و الجزایر، دهقانان و کشاورزان برای برکتِ محصولات و بارش باران به او متوسل می‌شوند. در فرهنگ عامۀ مراکش، وی یکی از «[[سبعة رجال]]» یا هفت اولیایی است که مردم به زیارت آنان اعتقاد فراوان دارند <ref>د. اسلام، همانجا</ref>. برخی مصلحان مراکشی قرن چهاردهم/ بیستم، همچون ابن ‌موقت، برای نیل به عدالت اجتماعی، او را الگوی خود دانسته‌اند <ref>د. اسلام، همانجا</ref>.  


    کتابی از سبتی در دست نیست، اما برخی تذکره‌ها کتاب نزهة الخاطر فی اخراج الضمایر را منسوب به او دانسته‌اند <ref> زرکلی، همانجا</ref>. کتاب‌هایی دربارۀ مناقب و فضائل سبتی نوشته شده <ref>برای آگاهی از آنها رجوع کنید به معلمة المغرب، ج 14، ص 4852؛ ابن ‌موقت، 2003، ص 11</ref>و اشعاری نیز از او برجای مانده است <ref>رجوع کنید به ابن ‌موقت 2003، ص70ـ71</ref>.
    کتابی از سبتی در دست نیست، اما برخی تذکره‌ها کتاب نزهة الخاطر فی اخراج الضمایر را منسوب به او دانسته‌اند <ref> زرکلی، همانجا</ref>. کتاب‌هایی دربارۀ مناقب و فضائل سبتی نوشته شده <ref>برای آگاهی از آنها رجوع کنید به معلمة المغرب، ج 14، ص 4852؛ ابن ‌موقت، 2003، ص 11</ref>و اشعاری نیز از او برجای مانده است <ref>رجوع کنید به ابن ‌موقت 2003، ص70ـ71</ref>.


    =منابع:=
    =منابع:=


    #ابن‌ عربی، الفتوحات المکیه، بیروت، بی‌تا؛
    # ابن‌ عربی، الفتوحات المکیه، بیروت، بی‌تا؛
    #ابن‌ قنفذ، انس الفقیر، به اهتمام محمد فاس و ادولف‌ نور، 1965؛
    # ابن‌ قنفذ، انس الفقیر، به اهتمام محمد فاس و ادولف‌ نور، 1965؛
    #ابن ‌موقت، تعطیرالانفاس فی‌التعریف الشیخ ابی‌العباس، احمد متفکر، مراکش، 2003م؛
    # ابن ‌موقت، تعطیرالانفاس فی‌التعریف الشیخ ابی‌العباس، احمد متفکر، مراکش، 2003م؛
    #همو، السعادة الابدیه، به اهتمام حسن جلاب و احمد متفکر، مراکش، 1423ه /2002م؛
    # همو، السعادة الابدیه، به اهتمام حسن جلاب و احمد متفکر، مراکش، 1423ه /2002م؛
    #احمد بابا تنکبتی، نیل الابتهاج، عبدالحمید عبداللّه العرانه، طرابلس، 1398ه /1989؛
    # احمد بابا تنکبتی، نیل الابتهاج، عبدالحمید عبداللّه العرانه، طرابلس، 1398ه /1989؛
    #حاجی خلیفه، خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت، 1999؛
    # حاجی خلیفه، خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت، 1999؛
    #عباس ‌بن ابراهیم سملاکی، الاعلام بمن حَلّ مراکش و اغمات من الأعلام، عبدالوهاب ‌بن منصور، رباط، 1413ه /1993؛
    # عباس ‌بن ابراهیم سملاکی، الاعلام بمن حَلّ مراکش و اغمات من الأعلام، عبدالوهاب ‌بن منصور، رباط، 1413ه /1993؛
    #جمال علال ‌بختی، الحضورالصوفی، قاهره، 1426ه /2005؛
    # جمال علال ‌بختی، الحضورالصوفی، قاهره، 1426ه /2005؛
    #عبدالسلام غرمینی، المدارس الصوفیه المغربیة و الاندلسیه، [ مغرب، 1420ه /2000م؛
    # عبدالسلام غرمینی، المدارس الصوفیه المغربیة و الاندلسیه، [مغرب، 1420ه /2000م؛
    #لطفی عیسی، مغرب‌ المتصوفة، تونس، 2005م؛
    # لطفی عیسی، مغرب‌ المتصوفة، تونس، 2005م؛
    #معلمة المغرب، رباط، 1423ه / 2001م؛
    # معلمة المغرب، رباط، 1423ه / 2001م؛
    #احمد بن محمد مقری تلمسانی، نفخ ‌الطیب، احسان عباس، بیروت، 1388ه /1968م؛
    # احمد بن محمد مقری تلمسانی، نفخ ‌الطیب، احسان عباس، بیروت، 1388ه /1968م؛
    #EI2, s.v. "Alsabti" (by H. Bencheveb).
    #EI2, s.v. "Alsabti" (by H. Bencheveb).


    =پانویس=
    =پانویس=
    {{پانویس|2}}
    {{پانویس|2}}


    [[رده:عالمان]]
    [[رده:عالمان]]
    [[رده:عالمان اهل سنت]]
    [[رده:عالمان اهل سنت]]
    [[رده:مراکش]]
    [[رده:مراکش]]

    نسخهٔ ‏۵ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۱:۰۲

    سَبَتی، احمد بن جعفر صوفی و فقیه مراکشی سدۀ ششم و هفتم است. شناخت این شخصیت از جهت اثری که وی بر وحدت مذاهب اسلامی می‌تواند داشته باشد، حائز اهمیت است.

    پیشینه

    او اصالتآ از قبیله خزرج بود [۱]. وی در 524 در سَبَته متولد شد [۲] و در سال 601 در مراکش درگذشت.[۳]. او را در خارج باب تاغزوت به خاک سپردند [۴].

    تحصیلات

    سبتی ده ساله بود که پدرش را از دست داد و مادرش برای تأمین معاش خانواده او را به کار پارچه ‌بافی گماشت، اما او از آن کار گریخت و نزد ابوعبداللّه فخار، شاگرد قاضی عیاض (فقیه مالکی)، به تحصیل پرداخت و پس از مدتی (در شانزده یا بیست سالگی) قرآن را از حفظ کرد و فنون ادب و عربی و احکام فقهی را فراگرفت [۵].

    سبتی در شانزده یا بیست سالگی، برای دیدار مشایخ و طلب علم، از سبته عازم شهر مراکش (در کشور مغرب) شد، اما چون شهر در محاصرۀ موحدون بود، در کوهی سکنا گزید [۶].

    به گزارش تذکره‌ها [۷]، سبتی در آغاز ورودش به مراکش در مسافرخانه‌ای سکونت داشت و حساب و نحو تدریس می‌کرد و اجرت حاصل از آن را برای طلبه‌های دور از وطن انفاق می‌نمود. وی در امور دینی به مردم تذکر می‌داد و با آنهایی که نماز نمی‌خواندند به‌شدت برخورد می‌کرد. احتمالا این گزارش، به دورۀ عبدالمؤمن بن علی (یکی از خلفای موحدون) مربوط است [۸]. سبتی به کوه برگشت تا اینکه یعقوب منصور، فرزند و وارث عبدالمؤمن، با تکریم او را از آنجا به شهر آورد و مدرسه و زاویه و خانه‌ای به سبتی اختصاص داد و وی در آنجا ازدواج کرد [۹].

    شاگردان ومعاصران

    عیسی ‌بن شعیب، ابوبکر بن مساعد، ابویعقوب یوسف ‌بن احمد معروف به حکیم، از شاگردان او بودند [۱۰].

    ابومدین اندلسی از معاصران سبتی است. عیسی، بنابر شواهدی، این احتمال را که ابومدین شاگرد سبتی بوده باشد، درست نمی‌داند [۱۱]. ابن‌ عربی، سبتی را ملاقات کرده و از او به صاحب صدقه و «شیخنا» یاد نموده و حکایاتی از او نقل کرده است [۱۲]. همچنین در موضعی از فتوحات [۱۳]، از تعجیل سبتی در دستیابی به برخی تصرفها در این دنیا، از جمله احیا و اماته، انتقاد نموده است.

    ابن‌ رشد نیز شخصی را برای آشنایی با طریقۀ سبتی نزد او فرستاد و در پایان، طریق عرفانی او را همانند یکی از فیلسوفان قدیم - که قائل بودند «وجود» صرفآ با «جود» منفعل می‌شود - ارزیابی کرد. گفته‌اند که ابن ‌رشد شخصآ برای دیدار سبتی به مراکش رفته است [۱۴]. او را صاحب همت، قطب، دارای توانایی فوق‌العاده در مناظره و پاسخگویی به مسائل، و از ملامتیه دانسته‌اند [۱۵]، البته دربارۀ او اظهارنظرهای متضادی شده است؛ برخی او را قطب و عده‌ای او را زندیق و ساحر تلقی می‌کردند [۱۶].

    مشرب فکری و علمی

    عَلّال بَختی [۱۷] طریقۀ ابوالعباس را تصوف فلسفیِ مشتمل بر عقاید اسلامی، فلسفۀ مشرق زمین و عقاید گِنوسی دانسته است. مشرب عرفانی سبتی مبتنی بر «صدقه» و «جود» است، چنان‌که سخاوت نفس، سلامت صدر، صدقه و ایثار را موجب وصول به مرتبۀ قُصوای اصحاب رسول اللّه(ص) تلقی کرده و افزون بر آن، سایر اصول شرع را به صدقه تحویل نموده است [۱۸].

    در همین راستا او برخی مفاهیم قرآنی، از جمله «فساد در زمین» [۱۹] و «امانت» [۲۰] و «سعی» [۲۱]، را به‌ترتیب به بخل، رزق، انفاق تفسیر کرده است [۲۲]. وی در سیرۀ عملی خود نیز بسیار کریم و بخشنده بود [۲۳]. به گزارش غرمینی [۲۴]، سبتی نزد عامۀ مردم بیشتر به فقاهت مشهور بود و مشرب او به فقیهان نزدیک‌تر بود، چنان‌که برخی مفاهیم ذوقی، ازجمله خمر و تغزل در اشعار، را به الفاظ شرعی تغییر می‌داد.

    برخی [۲۵] علم زایچه را به او منسوب دانسته‌اند [۲۶]. به او کراماتی نسبت داده‌اند. برخی سلاطین و شخصیتهای مشهور در قرون بعد بر این عقیده بودند که از برکات معنوی او برخوردار شده‌اند [۲۷].

    در مراکش و الجزایر، دهقانان و کشاورزان برای برکتِ محصولات و بارش باران به او متوسل می‌شوند. در فرهنگ عامۀ مراکش، وی یکی از «سبعة رجال» یا هفت اولیایی است که مردم به زیارت آنان اعتقاد فراوان دارند [۲۸]. برخی مصلحان مراکشی قرن چهاردهم/ بیستم، همچون ابن ‌موقت، برای نیل به عدالت اجتماعی، او را الگوی خود دانسته‌اند [۲۹].

    کتابی از سبتی در دست نیست، اما برخی تذکره‌ها کتاب نزهة الخاطر فی اخراج الضمایر را منسوب به او دانسته‌اند [۳۰]. کتاب‌هایی دربارۀ مناقب و فضائل سبتی نوشته شده [۳۱]و اشعاری نیز از او برجای مانده است [۳۲].

    منابع:

    1. ابن‌ عربی، الفتوحات المکیه، بیروت، بی‌تا؛
    2. ابن‌ قنفذ، انس الفقیر، به اهتمام محمد فاس و ادولف‌ نور، 1965؛
    3. ابن ‌موقت، تعطیرالانفاس فی‌التعریف الشیخ ابی‌العباس، احمد متفکر، مراکش، 2003م؛
    4. همو، السعادة الابدیه، به اهتمام حسن جلاب و احمد متفکر، مراکش، 1423ه /2002م؛
    5. احمد بابا تنکبتی، نیل الابتهاج، عبدالحمید عبداللّه العرانه، طرابلس، 1398ه /1989؛
    6. حاجی خلیفه، خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت، 1999؛
    7. عباس ‌بن ابراهیم سملاکی، الاعلام بمن حَلّ مراکش و اغمات من الأعلام، عبدالوهاب ‌بن منصور، رباط، 1413ه /1993؛
    8. جمال علال ‌بختی، الحضورالصوفی، قاهره، 1426ه /2005؛
    9. عبدالسلام غرمینی، المدارس الصوفیه المغربیة و الاندلسیه، [مغرب، 1420ه /2000م؛
    10. لطفی عیسی، مغرب‌ المتصوفة، تونس، 2005م؛
    11. معلمة المغرب، رباط، 1423ه / 2001م؛
    12. احمد بن محمد مقری تلمسانی، نفخ ‌الطیب، احسان عباس، بیروت، 1388ه /1968م؛
    13. EI2, s.v. "Alsabti" (by H. Bencheveb).

    پانویس

    1. ↑ ابن ‌موقت، 2003، ص 22
    2. ↑ مقری، ج 7، ص 267؛ ابن‌ موقت، همان، ص20ـ21
    3. ↑ مقری، ج 7، ص 267
    4. ↑ ابن ‌موقت، 2003، ص 91ـ92؛ معلمة المغرب، ج 14، ص 4853
    5. ↑ مقری، ج 7، ص 268؛ ابن ‌موقت، همان، ص 22ـ23؛ سملالی، ج 1، ص 279ـ280؛ د. اسلام، ذیل مادّه
    6. ↑ ابن ‌موقت، همان، ص 22، 24؛ همو، 2002، ج 2، ص 284؛ غرمینی، ص 355
    7. ↑ رجوع کنید به مقری، ج 1، ص 275؛ ابن ‌موقت، همان، ج 2، ص 285؛ سملالی، ج 1، ص 239، 320
    8. ↑ رجوع کنید به غرمینی، ص 355
    9. ↑ رجوع کنید به ابن ‌موقت، همان، ج 2، ص 289؛ سملالی، ج 1، ص 262؛ غرمینی، ص 368
    10. ↑ ابن ‌موقت، همان، ج 2، ص 285، 292؛ سملالی، ج 1، ص250، 275
    11. ↑ عیسی، ص 95ـ96؛ غرمینی، ص 356
    12. ↑ ابن‌ عربی، ج 1، ص 557، ج 3، ص 292،560
    13. ↑ ج 4، ص 121
    14. ↑ عیسی، ص 386؛ غرمینی، ص360؛ د. اسلام، همانجا
    15. ↑ مقری، ج 7، ص 271؛ تنبکتی، ج 1، ص70؛ سملالی، ج 1، ص 286ـ287
    16. ↑ معلمة المغرب، همانجا
    17. ↑ ص 79، 94
    18. ↑ ابن ‌قُنفُذ، ص 8؛ ابن ‌موقت، 2002، ج 2، ص 284، 2003، ص 31ـ32؛ سَملالی، ج 1، ص 235، 237
    19. ↑ هود: 116
    20. ↑ احزاب: 72
    21. ↑ نجم: 39
    22. ↑ مقری، ج 7، ص 275ـ276؛ غرمینی، ص 361ـ362
    23. ↑ غرمینی، ص 357
    24. ↑ ص 363ـ364
    25. ↑ حاجی ‌خلیفه، ج 2، ص 948؛ زرکلی، ج 1، ص 107
    26. ↑ قس د. اسلام، ذیل مادّه، که شخصی دیگر اما همنام او را صاحب علم مذکور می‌داند
    27. ↑ برای نمونه رجوع کنید به سملالی، ج 1، ص 262، 271ـ273؛ د. اسلام، همانجا
    28. ↑ د. اسلام، همانجا
    29. ↑ د. اسلام، همانجا
    30. ↑ زرکلی، همانجا
    31. ↑ برای آگاهی از آنها رجوع کنید به معلمة المغرب، ج 14، ص 4852؛ ابن ‌موقت، 2003، ص 11
    32. ↑ رجوع کنید به ابن ‌موقت 2003، ص70ـ71
    برگرفته از «https://fa.wikivahdat.com/w/index.php?title=ابوالعباس_سبتی&oldid=111747»