فانیه: تفاوت میان نسخه‌ها

==تقسیم‌بندی==

در منابع آمده است که جهمیه 12 فرقه‌اند که عبارت است از: [[معطله]]، [[مریسیه]]، [[ملتزمه]]، [[واردیه]]، [[زنادقه]]، [[حرقیه]]، [[مخلوقیه]]، [[فانیه]]، [[مغیریه]]، [[قبریه]]، [[واقفیه]]، [[لفظیه]]. <ref>ابن جوزی، تلبیس ابلیس، ص 41</ref>

==عقاید==

فرقه فانیه معتقدند که نباید درباره بقای خداوند و نیز بهشت و جهنم سخنی گفت، زیرا اگر قایل به بقای خداوند و بهشت و جهنم شویم، موجب شرکت در اسم و معنا می‌گردیم، زیرا خداوند می‌فرماید: هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا. سوره مریم، آیه 65 یعنی آیا مثل و مانندی برای او می‌یابی؟ معنای این آیه آن است که همنامی برای خدا نیست. علاوه، پیامبر (ص) فرمود: تغلق ابواب‏ الجحیم. <ref>بیهقی احمد بن حسین، فضائل الأوقات ، بیروت، نشر دار العلمیه، ص 37-45،</ref> <ref>شیخ مفید، الامالی، قم، نشر کنگره شیخ مفید، سال 1413 قمری، ص 230</ref> یعنی درهای دوزخ بسته می‌شود و هرگاه زمان به درازا انجامد دوزخ خالی گردد و درهای آن بسته شود.

==وجه تسمیه==

در برخی از منابع به وجه تسمیه این فرقه اشاره شده است از این جهت این فرقه را فانیه می‌نامند زیرا که قرآن می‌فرماید:‏ «وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ » سوره زمر، آیه 68. و در «صور» دمیده می‌‏شود، پس همه کسانی که در آسمان‌ها و زمین‌اند می‌‏‌میرند. در این حادثه کبرا و واقعه عظمی بهشت و دوزخ نیز نابود خواهد شد مگر خدا که حیّ و قیوم است. و نیز خدا فرمود: قوله تعالی: « کُلُّ شَیْ‏ءٍ هالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ » سوره قصص، آیه 88. همه چیز جز ذات (پاک) او فانی می‌شود.<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 349</ref> <ref>هفتاد و سه ملت یا اعتقادات مذاهب، کتابى بى‏ نام مربوط به قرن ششم هجری قمری، با تصحیح محمد جواد مشکور، تهران، سال 1341 هجری شمسی، ص 68.