سوره فصلت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' بحثها' به ' بحثها') |
جز (جایگزینی متن - 'ى' به 'ی') |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
=مفهوم کلی سوره= | =مفهوم کلی سوره= | ||
# آیات | # آیات آفاقی وانفسی پروردگار؛ | ||
# [[رستاخیز]]، دلایل و هشدارها؛ | # [[رستاخیز]]، دلایل و هشدارها؛ | ||
# قرآن معجزه | # قرآن معجزه ای جاویدان؛ | ||
# مراحل آفرینش جهان؛ | # مراحل آفرینش جهان؛ | ||
# گذشت | # گذشت برخی پیامبران<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 197.</ref>. | ||
== اسامی سوره == | == اسامی سوره == | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
== علت نام‌گذاری == | == علت نام‌گذاری == | ||
«سوره فصلت»؛ سبب | «سوره فصلت»؛ سبب نام‌گذاری این سوره به فصّلت آیۀ سوم این سوره است كه تعبیر «فُصّلت» (تبیین و فصل فصل شدن) در آن آمده | ||
است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 199.</ref>. | است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 199.</ref>. | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
== اهداف و آموزه‌ها == | == اهداف و آموزه‌ها == | ||
هدف | هدف های اساسی سوره فصلت عبارت‌اند از: | ||
# | # یادآوری [[توحید]] و [[ایمان]] به خدا؛ | ||
# | # یادآوری رستاخیز و دلایل آن؛ | ||
# مسألۀ | # مسألۀ وحی و رسالت<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 200.</ref>. | ||
# | # | ||
== محتوا و موضوعات == | == محتوا و موضوعات == | ||
محتوای سوره فصلت را می توان در چند بخش خلاصه كرد: | |||
توجه به قرآن و | توجه به قرآن و بحث‌های فراوانی که پیرامون آن در آیات مختلف این سوره آمده است، و از جمله بقاء حاكمیت قرآن و تسلط منطقی آن در تمام ادوار و اعصار كه در آیه چهل‌ویکم و چهل‌ودوم این سوره به آن اشاره شده است، و صریحا می گوید: «این كتابی است شكست‌ناپذیر كه باطل هرگز بر آن غلبه نخواهد كرد» و در عین حال دلیلی است بر عدم تحریف قرآن در طول تاریخ، و همچنین موضعگیری‌های سرسختانه دشمنان در مقابل این كتاب آسمانی تا آنجا كه مردم را از شنیدن آیات قرآن نهی می كردند؛ | ||
توجه به آفرینش آسمان و زمین، مخصوصا آغاز آفرینش جهان از ماده | توجه به آفرینش آسمان و زمین، مخصوصا آغاز آفرینش جهان از ماده گازی شكل(دخان) و مراحل پیدایش كره زمین و كوه ها و گیاهان و حیوانات؛ | ||
اشاراتی به سرگذشت اقوام مغرور و سركش پیشین، از جمله قوم عاد و ثمود، و سرنوشت دردناك آنها و اشاره كوتاهی به داستان [[حضرت موسی|موسی علیه السلام]]؛ | |||
انذار و تهدید مشركان و [[كافران]] مخصوصا با ذكر آیات تكان دهنده | انذار و تهدید مشركان و [[كافران]] مخصوصا با ذكر آیات تكان دهنده ای درباره قیامت و گواهی اعضای بدن حتی پوست تن انسان، و توبیخ شدید پروردگار نسبت به آنها به هنگامی كه در برابر عذاب الهی قرار می گیرند؛ | ||
پاره | پاره ای از دلائل رستاخیز و قیامت و خصوصیات و ویژگیهای آن؛ | ||
مواعظ و | مواعظ و اندرزهای گوناگون كه در لابلای مباحث فوق آمده و به آنها روح و حیات بیشتری می بخشد، مخصوصا دعوت به استقامت در راه حق، و طریقه برخورد منطقی با دشمنان و طرز راهنمایی آنها به آئین خداوند؛ | ||
سرانجام سوره را با بحث جالب و | سرانجام سوره را با بحث جالب و كوتاهی پیرامون آیات آفاقی و انفسی پروردگار و بازگشتی بر مساله معاد پایان می بخشد<ref>تفسیر نمونه، ج 20، ص 204- 203</ref>. | ||
== فضائل، خواص و ثواب قرائت == | == فضائل، خواص و ثواب قرائت == | ||
[[ | [[ابی‌بن‌كعب]] از [[پیامبر خدا]] روایت می‌كند: «هر كس سوره حم سجده را بخواند به تعداد هر حرفی از آن ده حسنه به او داده خواهد شد». | ||
ذریح | ذریح محاربی از [[امام جعفر صادق|حضرت صادق علیه السلام]] روایت كرده است كه فرمودند: «هر كس سوره حم سجده را بخواند روز قیامت به اندازه دید چشمش نور و سروری خواهد داشت، و در این دنیا هم مورد ستایش و غبطه دیگران خواهد بود<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 22، ص 7-6.</ref>». | ||
== زمان و فضای نزول == | == زمان و فضای نزول == | ||
سوره فصلت بعد از [[معراج]] | سوره فصلت بعد از [[معراج]] اندكی قبل از [[هجرت]] نازل شده است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 199.</ref>. | ||
با دقت در محتوا و موضوعات مطرح شده در سوره فصلت می‌توان دریافت که به وقت نزول سوره مباركه، [[مشركان]] در مجادله و | با دقت در محتوا و موضوعات مطرح شده در سوره فصلت می‌توان دریافت که به وقت نزول سوره مباركه، [[مشركان]] در مجادله و موضع‌گیری در مقابل [[نبوت]] كار را از حد گذرانده بودند، انكار و مقابله آنها سبب نزول اینهمه واقعیّات گردیده است، عظمت موضوعات این سوره در حد «یدرك و لا یوصف» می باشد، و همچنین وقوع لفظ «حم» در اوّل سوره‌های هفتگانه حاكی است كه مطالب و مقتضای نزول در آنها یكی است<ref>تفسیر احسن‌الحدیث، ج 9، ص 401 با اندکی تصرف.</ref>. | ||
== ویژگی == | == ویژگی == | ||
سوره فصلت از سور " حوامیم" است (حوامیم هفت سوره از قرآن است كه با" حم" شروع | سوره فصلت از سور " حوامیم" است (حوامیم هفت سوره از قرآن است كه با" حم" شروع می شود و پشت سر هم قرار گرفته و همه از سوره‌های مكی است)<ref>تفسير نمونه، ج 20، ص 3.</ref>. سور حوامیم عبارتند از: مؤمن، فصلّت، شوری، زخرف، دخان، جاثیه و احقاف<ref>التمهيد في علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>. | ||
[[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام صلی الله علیه]] می‌فرمایند: هر | [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام صلی الله علیه]] می‌فرمایند: هر چیزی را میوه ایست و میوه قرآن حوامیم است چه این سوره‌ها روضه های زیبا و معمورند كه متصلند بیكدیگر هر كه خواهد در مرغزار [[بهشت]] چرا كند باید كه حوامیم بخواند<ref>منهج الصادقين فی إلزام المخالفين، ج 8، ص 123.</ref>. و حاكم از [[ابن مسعود]] آورده كه گفت: حوامیم دیبای قرآن است<ref>ترجمه الإتقان فی علوم القرآن، ج 1، ص 200</ref>. پیامبر اسلام صلی الله علیه در حدیثی فرمود: مَثَل سوره‌های حم دار در قرآن، مثل لباس حریر در میان لباس ها است<ref>روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن، ج 17، ص2.</ref>. | ||
سوره فصلت از [[سور عزائم]] است و آیۀ سی و هفتم آن سجدۀ واجب دارد كه | سوره فصلت از [[سور عزائم]] است و آیۀ سی و هفتم آن سجدۀ واجب دارد كه هركسی این آیه را بشنود یا بخواند، واجب است یك [[سجده]] به جا آورد. | ||
سور عزائم عبارتند از سوره‌های سجده، فصلت، نجم، علق که خواندن آنها در [[نماز]] جائز نیست. | سور عزائم عبارتند از سوره‌های سجده، فصلت، نجم، علق که خواندن آنها در [[نماز]] جائز نیست. | ||
نسخهٔ ۲۶ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۱۵
| نام | سوره فُصِّلَت‌ْ |
|---|---|
| شماره سوره | ۴۱ |
| ترتیب نزول | ۶۱ |
| جزء | ۲۴ و ۲۵ |
| مکی/مدنی | مکی |
| تعداد آیات | ۵۴ |
| تعداد کلمات | ۷۹۶ |
| تعداد حروف | ۳۳۶۴ |
سوره فُصِّلَت‌ْ (حم سجده)، چهل و یکمین سوره و از سوره‌های مکی و سجده‌دارِ قرآن که در جزء ۲۴ و ۲۵ قرآن جای گرفته است. واژه «فصلت» به معنای «شیوا بیان شده» در آیه سوم آمده و به همین جهت این سوره به این نام شهرت یافته است. سوره فصلت بیشتر درباره روی‌برگرداندن کافران از قرآن سخن می‌گوید. وحدانیت خدا، نبوت پیامبر صلی الله علیه، قیامت و اشاره به سرگذشت قوم عاد و قوم ثمود از دیگر موضوعات مطرح‌شده در آن است.
فصلت
تبیین و تفصیل، فصل فصل شدن.
مفهوم کلی سوره
- آیات آفاقی وانفسی پروردگار؛
- رستاخیز، دلایل و هشدارها؛
- قرآن معجزه ای جاویدان؛
- مراحل آفرینش جهان؛
- گذشت برخی پیامبران[۱].
اسامی سوره
فصلت، حم سجده، مصابیح[۲] اقوات، سجده مؤمن[۳]، سجده[۴].
علت نام‌گذاری
«سوره فصلت»؛ سبب نام‌گذاری این سوره به فصّلت آیۀ سوم این سوره است كه تعبیر «فُصّلت» (تبیین و فصل فصل شدن) در آن آمده است[۵].
«سوره حم سجده»؛ به جهت اینکه این سوره از سور حوامیم و دارای آیه سجده‌دار می‌باشد.
«سوره مصابیح»؛ به خاطر وجود لفظ مصابیح در آیه دوازدهم این سوره می‌باشد.
«سوره اقوات»؛ به خاطر وجود لفظ اقوات در آیه دهم این سوره می‌باشد.
«سوره سجده مؤمن»؛ به خاطر اینکه این سوره از سوره‌های سجده‌دار است، و به خاطر تمییزش از سوره «الم سجده»، این سوره را با اسم سوره ماقبل خودش که مؤمن است به صورت ترکیبی آورده‌اند[۶].
«سوره سجده»؛ به خاطر آیه سی‌وهفتم این سوره به سوره سجده نام‌گذاری کرده‌اند اما اشتهار این سوره بیشتر حم سجده است تا از سوره الم سجده متمایز باشد.
تعداد آیات و کلمات
سوره فصلت پنجاه‌و‌چهار آیه دارد[۷].
سوره فصلت هفتصد‌و‌نودوشش كلمه دارد[۸].(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است).
اهداف و آموزه‌ها
هدف های اساسی سوره فصلت عبارت‌اند از:
محتوا و موضوعات
محتوای سوره فصلت را می توان در چند بخش خلاصه كرد:
توجه به قرآن و بحث‌های فراوانی که پیرامون آن در آیات مختلف این سوره آمده است، و از جمله بقاء حاكمیت قرآن و تسلط منطقی آن در تمام ادوار و اعصار كه در آیه چهل‌ویکم و چهل‌ودوم این سوره به آن اشاره شده است، و صریحا می گوید: «این كتابی است شكست‌ناپذیر كه باطل هرگز بر آن غلبه نخواهد كرد» و در عین حال دلیلی است بر عدم تحریف قرآن در طول تاریخ، و همچنین موضعگیری‌های سرسختانه دشمنان در مقابل این كتاب آسمانی تا آنجا كه مردم را از شنیدن آیات قرآن نهی می كردند؛
توجه به آفرینش آسمان و زمین، مخصوصا آغاز آفرینش جهان از ماده گازی شكل(دخان) و مراحل پیدایش كره زمین و كوه ها و گیاهان و حیوانات؛
اشاراتی به سرگذشت اقوام مغرور و سركش پیشین، از جمله قوم عاد و ثمود، و سرنوشت دردناك آنها و اشاره كوتاهی به داستان موسی علیه السلام؛
انذار و تهدید مشركان و كافران مخصوصا با ذكر آیات تكان دهنده ای درباره قیامت و گواهی اعضای بدن حتی پوست تن انسان، و توبیخ شدید پروردگار نسبت به آنها به هنگامی كه در برابر عذاب الهی قرار می گیرند؛
پاره ای از دلائل رستاخیز و قیامت و خصوصیات و ویژگیهای آن؛
مواعظ و اندرزهای گوناگون كه در لابلای مباحث فوق آمده و به آنها روح و حیات بیشتری می بخشد، مخصوصا دعوت به استقامت در راه حق، و طریقه برخورد منطقی با دشمنان و طرز راهنمایی آنها به آئین خداوند؛
سرانجام سوره را با بحث جالب و كوتاهی پیرامون آیات آفاقی و انفسی پروردگار و بازگشتی بر مساله معاد پایان می بخشد[۱۰].
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابی‌بن‌كعب از پیامبر خدا روایت می‌كند: «هر كس سوره حم سجده را بخواند به تعداد هر حرفی از آن ده حسنه به او داده خواهد شد».
ذریح محاربی از حضرت صادق علیه السلام روایت كرده است كه فرمودند: «هر كس سوره حم سجده را بخواند روز قیامت به اندازه دید چشمش نور و سروری خواهد داشت، و در این دنیا هم مورد ستایش و غبطه دیگران خواهد بود[۱۱]».
زمان و فضای نزول
سوره فصلت بعد از معراج اندكی قبل از هجرت نازل شده است[۱۲].
با دقت در محتوا و موضوعات مطرح شده در سوره فصلت می‌توان دریافت که به وقت نزول سوره مباركه، مشركان در مجادله و موضع‌گیری در مقابل نبوت كار را از حد گذرانده بودند، انكار و مقابله آنها سبب نزول اینهمه واقعیّات گردیده است، عظمت موضوعات این سوره در حد «یدرك و لا یوصف» می باشد، و همچنین وقوع لفظ «حم» در اوّل سوره‌های هفتگانه حاكی است كه مطالب و مقتضای نزول در آنها یكی است[۱۳].
ویژگی
سوره فصلت از سور " حوامیم" است (حوامیم هفت سوره از قرآن است كه با" حم" شروع می شود و پشت سر هم قرار گرفته و همه از سوره‌های مكی است)[۱۴]. سور حوامیم عبارتند از: مؤمن، فصلّت، شوری، زخرف، دخان، جاثیه و احقاف[۱۵].
پیامبر اسلام صلی الله علیه می‌فرمایند: هر چیزی را میوه ایست و میوه قرآن حوامیم است چه این سوره‌ها روضه های زیبا و معمورند كه متصلند بیكدیگر هر كه خواهد در مرغزار بهشت چرا كند باید كه حوامیم بخواند[۱۶]. و حاكم از ابن مسعود آورده كه گفت: حوامیم دیبای قرآن است[۱۷]. پیامبر اسلام صلی الله علیه در حدیثی فرمود: مَثَل سوره‌های حم دار در قرآن، مثل لباس حریر در میان لباس ها است[۱۸]. سوره فصلت از سور عزائم است و آیۀ سی و هفتم آن سجدۀ واجب دارد كه هركسی این آیه را بشنود یا بخواند، واجب است یك سجده به جا آورد.
سور عزائم عبارتند از سوره‌های سجده، فصلت، نجم، علق که خواندن آنها در نماز جائز نیست.
منابع
برگرفته از سایت معرفی سوره فصلت - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir
پانویس
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 197.
- ↑ همان، ص 199.
- ↑ التحریر و التنویر، ج 25، ص 5.
- ↑ التفسیر الواضح، ج 3، ص 323
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 199.
- ↑ التحریر و التنویر، ج 25، ص 5.
- ↑ الکشف و البیان، ج8، ص285
- ↑ همان
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 200.
- ↑ تفسیر نمونه، ج 20، ص 204- 203
- ↑ ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 22، ص 7-6.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 18، ص 199.
- ↑ تفسیر احسن‌الحدیث، ج 9، ص 401 با اندکی تصرف.
- ↑ تفسير نمونه، ج 20، ص 3.
- ↑ التمهيد في علوم القرآن، ج1، ص 313.
- ↑ منهج الصادقين فی إلزام المخالفين، ج 8، ص 123.
- ↑ ترجمه الإتقان فی علوم القرآن، ج 1، ص 200
- ↑ روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن، ج 17، ص2.