۸۷٬۸۱۰
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' آنها ' به ' آنها '
جز (تمیزکاری) |
جز (جایگزینی متن - ' آنها ' به ' آنها ') |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
=نگارش آثار نقد= | =نگارش آثار نقد= | ||
در این هنگام و نیز در سده‌های پس از آن، بسیاری از نویسندگان صوفیه برای نشان دادن روش و منش درست و اصلاح خطاهای راه یافته به تصوف [[دستینه ها در مقامات و آداب|رساله‌ها و کتاب‌هایی]] نوشتند که برخی از | در این هنگام و نیز در سده‌های پس از آن، بسیاری از نویسندگان صوفیه برای نشان دادن روش و منش درست و اصلاح خطاهای راه یافته به تصوف [[دستینه ها در مقامات و آداب|رساله‌ها و کتاب‌هایی]] نوشتند که برخی از آنها عبارت‌اند از: رساله فی غلطات الصوفیة، اثر ابوعبدالرحمان سلمی <ref>عفیفی، ابوالعلاء، ج۱، ص۸۳، الملامتیة و الصوفیة و اهل الفتوة، بیروت، ۱۳۶۴ق.</ref> | ||
اللمع ابونصر سراج <ref>سراج، عبدالله، ج۱، ص۴۰۹-۴۳۶، اللمع فی التصوف، به کوشش نیکلسن، لیدن، ۱۹۱۴م.</ref> | اللمع ابونصر سراج <ref>سراج، عبدالله، ج۱، ص۴۰۹-۴۳۶، اللمع فی التصوف، به کوشش نیکلسن، لیدن، ۱۹۱۴م.</ref> | ||
التعرف لمذهب اهل التصوف، اثر ابوبکر کلابادی، <ref>کلابادی، محمد، ج۱، ص۲۰، التعرف لمذهب اهل التصوف، به کوشش عبدالحلیم محمود و طه عبدالباقی سرور، بیروت، ۱۴۰۰ق.</ref> | التعرف لمذهب اهل التصوف، اثر ابوبکر کلابادی، <ref>کلابادی، محمد، ج۱، ص۲۰، التعرف لمذهب اهل التصوف، به کوشش عبدالحلیم محمود و طه عبدالباقی سرور، بیروت، ۱۴۰۰ق.</ref> | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
== حلول == | == حلول == | ||
از میان | از میان آنها توحید و مباحث پیرامون آن، مهم‌ترین موضوع مورد اختلاف بود. | ||
ابتدا صوفیان نیز در معنای باور به یگانگی خداوند با دیگر مسلمانان هم‌داستان بودند، اما به تدریج با توسعۀ آموزه‌های عرفانی، آن معنای ساده پیچیده‌تر شد و مراتب گوناگون یافت. | ابتدا صوفیان نیز در معنای باور به یگانگی خداوند با دیگر مسلمانان هم‌داستان بودند، اما به تدریج با توسعۀ آموزه‌های عرفانی، آن معنای ساده پیچیده‌تر شد و مراتب گوناگون یافت. | ||
تقسیم درجات توحید به علم الیقین، عین الیقین و حق الیقین از مشهورترین این مراتب است. | تقسیم درجات توحید به علم الیقین، عین الیقین و حق الیقین از مشهورترین این مراتب است. | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
هر چند که برخی عارفان چون حلاج، جان بر سر اقوالی از این نوع گذاشتند، اما برخی از مشایخ صوفیه، از جمله حارث محاسبی <ref>عطار نیشابوری، فریدالدین، ج۱، ص۷۲۳-۷۲۴، تذکرة الاولیاء، به کوشش محمد استعلامی، تهران، ۱۳۶۸ش.</ref> | هر چند که برخی عارفان چون حلاج، جان بر سر اقوالی از این نوع گذاشتند، اما برخی از مشایخ صوفیه، از جمله حارث محاسبی <ref>عطار نیشابوری، فریدالدین، ج۱، ص۷۲۳-۷۲۴، تذکرة الاولیاء، به کوشش محمد استعلامی، تهران، ۱۳۶۸ش.</ref> | ||
و ابوعبدالله خفیف <ref>دیلمی، علی، ج۱، ص۳۹، سیرت ابن الخفیف الشیرازی، ترجمۀ یحیی بن جنید شیرازی، به کوشش ا شیمل، تهران، ۱۳۶۳ش.</ref> | و ابوعبدالله خفیف <ref>دیلمی، علی، ج۱، ص۳۹، سیرت ابن الخفیف الشیرازی، ترجمۀ یحیی بن جنید شیرازی، به کوشش ا شیمل، تهران، ۱۳۶۳ش.</ref> | ||
با این سخنان مخالف بودند و | با این سخنان مخالف بودند و آنها را متضمن قول به حلول و اتحاد می‌دانستند. | ||
خواجه عبدالله انصاری (د ۴۸۱ق) این نوع سخنان را در شریعت، کفر و در حقیقت، بُعد می‌دانست. | خواجه عبدالله انصاری (د ۴۸۱ق) این نوع سخنان را در شریعت، کفر و در حقیقت، بُعد می‌دانست. | ||
شمس تبریزی نیز شطح‌گویی را نتیجۀ رعونت نفس و تخلف از متابعت پیامبر (ص) می‌دانست و به شدت با آن مخالف بود <ref>شمس تبریزی، مقالات، ج۲، ص۱۴۳، به کوشش محمدعلی موحد، تهران، ۱۳۶۹ش.</ref> | شمس تبریزی نیز شطح‌گویی را نتیجۀ رعونت نفس و تخلف از متابعت پیامبر (ص) می‌دانست و به شدت با آن مخالف بود <ref>شمس تبریزی، مقالات، ج۲، ص۱۴۳، به کوشش محمدعلی موحد، تهران، ۱۳۶۹ش.</ref> | ||
| خط ۱۳۲: | خط ۱۳۲: | ||
== بی‌اعتنایی به علوم == | == بی‌اعتنایی به علوم == | ||
برخی از صوفیان بر اساس پای‌بندی به شیوۀ معرفتی خود که به آن «علم کشفی» می‌گفتند، دیگر علوم را مقرون به حقیقت نمی‌دانستند و گاه بر | برخی از صوفیان بر اساس پای‌بندی به شیوۀ معرفتی خود که به آن «علم کشفی» می‌گفتند، دیگر علوم را مقرون به حقیقت نمی‌دانستند و گاه بر آنها استخفاف نیز روا می‌داشتند (از جمله به این منبع رجوع کنید <ref>مولوی، مثنوی معنوی، دفتر چهار، بیت‌های ۱۵۱۶،۱۵۱۹، به کوشش نیکلسن، لیدن، ۱۹۲۳-۱۹۳۳م.</ref> | ||
). | ). | ||
این‌گونه داوری‌ها راه ادعا را بر روی صوفی‌نمایان می‌گشود تا نسبت به کسب علم بی‌اعتنا شوند و اذواق و مواجید خود را معیار حقیقت بپندارند. | این‌گونه داوری‌ها راه ادعا را بر روی صوفی‌نمایان می‌گشود تا نسبت به کسب علم بی‌اعتنا شوند و اذواق و مواجید خود را معیار حقیقت بپندارند. | ||
| خط ۱۴۰: | خط ۱۴۰: | ||
== رفتارها و آداب خاص == | == رفتارها و آداب خاص == | ||
افزون بر آن‌چه گفته شد، انتقاد از برخی دیگر از رفتارها، آداب و شیوه‌های اهل تصوف نیز در میان نوشته‌های صوفیان یافت می‌شود که پاره‌ای از مهم‌ترین | افزون بر آن‌چه گفته شد، انتقاد از برخی دیگر از رفتارها، آداب و شیوه‌های اهل تصوف نیز در میان نوشته‌های صوفیان یافت می‌شود که پاره‌ای از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: خرقه‌پوشی و زهدفروشی صوفی‌نمایان برای جلب توجه خلق؛ <ref>هجویری، علی، ج۱، ص۵۱-۵۳، کشف المحجوب، به کوشش ژوکوفسکی، تهران، ۱۳۷۱ش.</ref> | ||
<ref>غزالی، محمد، ج۲، ص۳۰۸، کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیوجم، تهران، ۱۳۶۱ش.</ref> | <ref>غزالی، محمد، ج۲، ص۳۰۸، کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیوجم، تهران، ۱۳۶۱ش.</ref> | ||
<ref>غزالی، محمد، ج۲، ص۲۹۷-۲۹۸، احیاء علوم‌الدین، به کوشش بشیر سالم حسن فرج، بیروت، ۱۹۷۵م.</ref> | <ref>غزالی، محمد، ج۲، ص۲۹۷-۲۹۸، احیاء علوم‌الدین، به کوشش بشیر سالم حسن فرج، بیروت، ۱۹۷۵م.</ref> | ||