جریان ها و احزاب مذهبی تأثیرگذار در جهان اسلام

جریان‌های فرامنطقه‌ای

اخوان‌المسلمین

اخوان‌المسلمین یک جنبش فراملی اسلام‌گرای اهل سنت است که در بسیاری از کشورهای عربی طرفدار دارد. اخوان‌المسلمین را می‌توان بزرگترین گروه سیاسی سنی در جهان به‌شمار آورد. این جنبش در سال ۱۹۲۸ میلادی (۱۳۰۷ شمسی، ۱۳۴۷ قمری) در شهر اسماعیلیه مصر به رهبری حسن البنا بنیان نهاده شد و سپس فعالیت خود را به دیگر کشورهای عربی و اسلامی گسترش داد. این نهضت به تأثیر از اندیشه‌های سید قطب اندیشمند اسلامی، محمد الغزالی مبلغ اسلامی، سید جمال‌الدین اسدآبادی و محمد عبده در پاسخ به انحطاط داخلی مسلمانان و سلطه بیگانگان بر کشورهای اسلامی، به ویژه بر کشور مصر پدید آمد. اخوان‌المسلمین جهت رسیدن به اهدافش در زمینه‌های مختلف فرهنگی، نظامی و سیاسی به مبارزه پرداخت، و در این رهگذر چند بار به دست حکومت ملک فاروق منحل شد و طی آن شمار زیادی از اعضای آن دستگیر یا اعدام شدند.

حزب التحریر

حزب التحریر یکی از باسابقه‌ترین و گسترده‌ترین احزاب اسلامی است که داعیه اتحاد جهان اسلام تحت ظل خلافت اسلامی را دارد و بیشترین جمعیت این حزب در کشورهای فلسطین، لبنان، تونس، سوریه، اردن، ترکیه، پاکستان، اندونزی، اوزبکستان و تاجیکستان فعالند حتی در برخی از کشورهای غربی هم مثل استرالیا، آلمان، روسیه، آمریکا و ... افرادی پیرو این حزب هستند فعالیت این حزب در بیشتر کشورهای عربی ممنوع است. این حزب در اوائل سال 1953 در قدس وقتی تحت حاکمیت اردن قرار داشت به دست قاضی تقی الدین نبهانی تأسیس شد در این حزب حاکمیت سیاسی به امارت تعبیر شده و از رئیس حزب به امیر الحزب یاد می‌شود که توسط اعضاء برای زمان نامحدود انتخاب می‌شود و او امیر تمام افراد حزب در کل جهان است. امیر حزب: عطا ابورشته قبل از او تقی الدین نبهانی از سال 1953 تا 1977 و عبدالقدیم زلوم از سال 1977 تا 2003 امیر حزب بودند تعداد اعضای حزب: تعداد افراد وابسطه به حزب دقیقا مشخص نیست فقط در آسیای میانه بیش از ده میلیون طرفدار دارد و در کشور و حدود 8 هزار نفر از اعضای این حزب در اوزبکستان زندانی هستند و در فلسطین بعد از حماس و فتح بیشترین عضو را دارد و در کشور اندونزی بیش از دو میلیون عضو و در کشور روسیه بیش از یک میلیون عضو دارد بعضی از افکار: خلیفه اسلامی ملزم به پیاده سازی باید شریعت اسلام در جامعه اسلامی است. خلیفه باید از امت اسلامی بیعت بگیرد خلیفه منتخب خلیفۀ کل جهان اسلام است و محدود به مرزهای جغرافیایی نمی‌شود و در جهان تنها یک خلیفه باید باشد خلیفه باید پرچم‌دار اسلام باشد و آن را در جهان با جهاد نشر دهد این حزب برای اداره دولت اسلامی برنامه عملیاتی تدوین کرده و ذیل دو اثر «أجـهـزة دولة الخـلافة فی الحکم والإدارة» و «مشـروع دسـتور دولـة الخـلافـة» آنها را منتشر کرده است.

جریان‌های منطقه‌ای

اندونزی

جمعیت العلمای اندونزی

تأسیس: 1975 رئیس: معروف امین بالاترین نهاد اسلامی در اندونزی پایگاه: https://mui.or.id/

نهضت العلماء اندونزی

تأسیس: 1926 مؤسس: هاشم اشعری تعداد عضو: 70 میلیون دبیرکل فعلی: کیایی مفتاح الأخیار

الجمعیة المحمدیة

تأسیس: 1912 مؤسس: احمد دحلان پایگاه: https://muhammadiyah.or.id/ تعداد عضو: 29 میلیون مقر: جاکارتا

حزب عالت و رفاه

در اندونزی به حزب پاک (هیچ اتهام فسادی متوجه آنها نیست) معروف است و افکار اخوانی دارند 57 نماینده (حدود 12 درصد از کل) در مجلس اندونزی دارند و چهر وزیر در دولت دارد در 20 ژوئن 1998 با نام حزب عدالت آغاز به کار کرد و در 20 آپریل 2002 با تغییراتی با نام حزب عدالت و رفاه ادامه فعالیت می‌دهد رئیس حزب: محمد هدایت نور واحد مقر: اندونزی / جاکارتا آدرس پایگاه: http://pks.or.id/

عراق

الحزب الإسلامی العراقی

تأسیس: 1960 مؤسسس: نعمان عبدالرزاق السامرائی مقر: بغداد یرموک دبیرکل فعلی: رشید العزاوی از مهم‌ترین احزاب اسلامی عراق که افکار اخوانی دارند

بحرین

جمعیة الوفاق الوطنی الإسلامیة

دبیرکل: علی سلمان قائم مقام: حسین الدیهی تأسیس: 7 نوامبر 2001

مالزی

الحزب الإسلامی

تأسیس: 1956 مقر: کوالالمپور رئیس: عبدالهادی اوانج

تاجیکستان

حزب النهضة الإسلامیة

از پیروان اخوان‌المسلمین هستند و بدون معارضه با حکومت در کشور تاجیکستان فعالیت می‌کنند سال تأسیس: 1973 رئیس حزب: محیی الدین کبیری رهبران پیشین: عبدالله نوری؛ محمد شریف همت زاده

اردن

جبهة العمل الإسلامی

بزرگ‌ترین حزب معارض اردنی (گرایش اخوانی) 6 نماینده در پارلمان تأسیس 8 دسامبر 1992 دبیرکل: مهندس مراد العضایلة مقر: اردن / عمان آدرس سایت: https://jabha-jo.com/

سودان

الاخوان الجمهوریون

حرکت اصلاحی که جنبه مذهبی داشت تأسیس: 26 اکتبر 1945 مؤسس: محمود محمد طه (1909 - 1985)