۸۷٬۹۸۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'سوره ای' به 'سوره‌ای') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
محتوای سوره فتح از هفت بخش تشكيل يافته است. | محتوای سوره فتح از هفت بخش تشكيل يافته است. | ||
* سوره با مساله بشارت فتح آغاز | * سوره با مساله بشارت فتح آغاز می‌شود و آيات پایانی آن نيز به همين مساله مربوط است و تاكيد بر تحقق خواب پيامبر(صلی الله علیه) مربوط به وارد شدن به [[مكه]] و انجام [[مناسک حج|مناسك عمره]] است؛ | ||
* بخش ديگری از سوره حوادث مربوط به صلح حديبيه و نزول سكينه و آرامش بر دل‌های مؤمنان و مساله بيعت رضوان را بازگو می‌كند؛ | *بخش ديگری از سوره حوادث مربوط به صلح حديبيه و نزول سكينه و آرامش بر دل‌های مؤمنان و مساله بيعت رضوان را بازگو می‌كند؛ | ||
* در بخش ديگری از مقام پيامبر و هدف والای او سخن | *در بخش ديگری از مقام پيامبر و هدف والای او سخن میگويد. | ||
* در قسمت ديگری از كارشكنی‌های منافقان و نمونه‌هايی از عذرهای واهی‌شان در مورد عدم شركت در ميدان جهاد پرده‌برمی دارد. | *در قسمت ديگری از كارشكنی‌های منافقان و نمونه‌هايی از عذرهای واهی‌شان در مورد عدم شركت در ميدان جهاد پرده‌برمی دارد. | ||
* در بخش ديگری قسمتی از تقاضاهای نابجای منافقان را منعكس | * در بخش ديگری قسمتی از تقاضاهای نابجای منافقان را منعكس می‌سازد. | ||
* و در قسمتی دیگر كسانی را كه از شركت در ميدان جهاد معذورند معرفی می‌كند. | *و در قسمتی دیگر كسانی را كه از شركت در ميدان جهاد معذورند معرفی می‌كند. | ||
* و بالآخره در بخشی نيز از ويژگی‌های پيروان خط مكتبی پيامبر اسلام(صلی الله علیه) و صفات مخصوص آنها سخن | *و بالآخره در بخشی نيز از ويژگی‌های پيروان خط مكتبی پيامبر اسلام(صلی الله علیه) و صفات مخصوص آنها سخن میگويد. | ||
روی‌هم‌رفته آيات اين سوره فوق‌العاده حساس و سرنوشت‌ساز و مخصوصا برای [[مسلمانان]] امروز در برابر حوادث گوناگونی كه جوامع اسلامی با آن درگير هستند الهام‌‌آفرين است<ref>تفسير نمونه، ج 22، ص 7-6.</ref>. | |||
روی‌هم‌رفته آيات اين سوره فوق‌العاده حساس و سرنوشت‌ساز و مخصوصا برای [[مسلمانان]] امروز در برابر حوادث گوناگونی كه جوامع اسلامی با آن درگير هستند | |||
== فضائل، خواص و ثواب قرائت == | ==فضائل، خواص و ثواب قرائت == | ||
# [[ابی‌بن‌كعب]] از پيامبر(صلی الله علیه) | #[[ابی‌بن‌كعب]] از پيامبر(صلی الله علیه) خدا روايت می‌كند: «هر كس سوره فتح را قرائت كند مانند آن است كه با حضرت محمّد صلی‌الله‌عليه‌وآله در فتح مكّه شركت داشته است». | ||
# در روايت ديگر آمده است: «هر کس این سوره را قرائت کند مانند كسی است كه زير آن درخت با [[حضرت محمد (ص)|حضرت محمّد(صلی الله علیه)]] بيعت كرده است». | #در روايت ديگر آمده است: «هر کس این سوره را قرائت کند مانند كسی است كه زير آن درخت با [[حضرت محمد (ص)|حضرت محمّد(صلی الله علیه)]] بيعت كرده است». | ||
# [[عمربن‌خطاب]] میگويد: «در يكی از سفرها با پيامبر خدا(صلی الله علیه) بوديم كه فرمود: شب گذشته سوره‌ای بر من نازل شد كه از دنيا و ما في‌ها نزد من بهتر است: إِنَّا فَتَحْنا تا ... وَ ما تَأَخَّرَ». اين روايت را [[بخاری]] در صحيح خود آورده است. | #[[عمربن‌خطاب]] میگويد: «در يكی از سفرها با پيامبر خدا(صلی الله علیه) بوديم كه فرمود: شب گذشته سوره‌ای بر من نازل شد كه از دنيا و ما في‌ها نزد من بهتر است: إِنَّا فَتَحْنا تا ... وَ ما تَأَخَّرَ». اين روايت را [[بخاری]] در صحيح خود آورده است. | ||
# قتاده از [[انس]] نقل می‌كند: «هنگامی كه از جنگ حديبيه بازگشتيم، از انجام [[اعمال حج]] ما جلوگيری شده | #قتاده از [[انس]] نقل می‌كند: «هنگامی كه از جنگ حديبيه بازگشتيم، از انجام [[اعمال حج]] ما جلوگيری شده بود و ما همگی محزون و غمگين بوديم كه ناگهان [[خداوند]] [[نزول قرآن|نازل]] فرمود: (إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُبِيناً) پيامبر خدا(صلی الله علیه) فرمودند: آيه‌ای بر من نازل شده است كه در نظر من از تمام دنيا بهتر است». | ||
# [[عبدالله بن‌مسعود]] میگويد: «رسول خدا(صلی الله علیه) از جنگ حديبيه بازگشت فرمود، ناگهان ديديم كه حضرت از سرعت خود كاست، نزدیک شديم ديديم خداوند (إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُبِيناً) را بر حضرت نازل فرموده | #[[عبدالله بن‌مسعود]] میگويد: «رسول خدا(صلی الله علیه) از جنگ حديبيه بازگشت فرمود، ناگهان ديديم كه حضرت از سرعت خود كاست، نزدیک شديم ديديم خداوند (إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُبِيناً) را بر حضرت نازل فرموده است و حضرتش را فوق‌العاده مسرور يافتيم و فرمودند: كه اين سوره بر او نازل شده است». | ||
# | # | ||
== محل زمان نزول == | #عبد اللَّه‌بن‌بكير از پدرش روايت می‌كند كه [[امام جعفر صادق|امام صادق(علیه السلام)]] فرمودند: «اموال و زنان و كنيزان خود را با خواندن (إِنَّا فَتَحْنا) از تلف شدن حفظ كنيد، اگر انسان از كسانی باشد كه اين سوره را زياد بخواند روز قيامت منادی به طوری كه همه مردم بشنوند او را صدا می‌زند كه تو از بندگان خالص من هستی، او را به بندگان صالح من ملحق نمائيد و او را در بهشت‌های پر نعمت جای داده، از شربت گوارای رحيق مختوم آميخته به كافور سيراب سازيد<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 23، ص 99-98.</ref>». | ||
# سوره فتح در [[مدينه]] بر پيامبر اسلام صلی‌الله‌عليه‌وآله نازل شده است<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 23، ص 99-98.</ref>. | # | ||
# تاريخ نزول سوره فتح در سال هشتم [[هجری]] ما بين صلح حديبيه و [[جنگ تبوك]] است و سوره در راه، موقع برگشتن از حديبيه نازل شده است و بعد از [[سوره صف]] (و بقولی [[جمعه]] و بقولی ممتحنه) نازل شده است<ref>حجة التفاسير و بلاغ الإكسير، مقدمه اول، ص 26</ref>. | ==محل زمان نزول== | ||
#سوره فتح در [[مدينه]] بر پيامبر اسلام صلی‌الله‌عليه‌وآله نازل شده است<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 23، ص 99-98.</ref>. | |||
#تاريخ نزول سوره فتح در سال هشتم [[هجری]] ما بين صلح حديبيه و [[جنگ تبوك]] است و سوره در راه، موقع برگشتن از حديبيه نازل شده است و بعد از [[سوره صف]] (و بقولی [[جمعه]] و بقولی ممتحنه) نازل شده است<ref>حجة التفاسير و بلاغ الإكسير، مقدمه اول، ص 26</ref>. | |||
== فضای نزول == | ==فضای نزول== | ||
پيامبر اسلام(صلی الله علیه) در سال ششم هجرت تصميم گرفت كه به اتفاق [[مهاجرين]] و [[انصار]] و ساير مسلمانان به عنوان مراسم [[عمره مفرده|عمره]] به سوی [[مكه]] حركت | پيامبر اسلام(صلی الله علیه) در سال ششم هجرت تصميم گرفت كه به اتفاق [[مهاجرين]] و [[انصار]] و ساير مسلمانان به عنوان مراسم [[عمره مفرده|عمره]] به سوی [[مكه]] حركت كند و قبلا به مسلمانان اطلاع داده بود كه من در خواب ديدم همراه يارانم وارد [[مسجدالحرام]] شده ايم و مشغول مناسك عمره هستيم. | ||
مسلمانان در ذی‌الحليفه نزدیک مدينه [[احرام]] بستند و با تعداد زيادی شتر برای قربانی حركت كردند. وضع حركت پيامبر(صلی الله علیه) به خوبی نشان | مسلمانان در ذی‌الحليفه نزدیک مدينه [[احرام]] بستند و با تعداد زيادی شتر برای قربانی حركت كردند. وضع حركت پيامبر(صلی الله علیه) به خوبی نشان می‌داد كه هدفی جز انجام اين عبادت بزرگ ندارد. تا اين‌كه پيامبر وارد سرزمين حديبيه شد (حديبيه قريه‌ای در نزدیکی مكه بود كه حدود بیست كيلومتر تا مكه فاصله داشت). | ||
ولی در اينجا [[قریش|قريش]] باخبر شدند و راه را بر پيغمبر | ولی در اينجا [[قریش|قريش]] باخبر شدند و راه را بر پيغمبر بستند و از ورود او به مكه مانع شدند و در واقع تمام سنت‌هايی را كه در زمينه امنيت زائران [[خانه خدا]] در ماه حرام داشتند زير پا گذاردند، چرا كه آنها معتقد بودند در ماه‌های حرام (از جمله [[ذی القعده|ماه ذی‌القعده]] كه پيامبر در آن ماه قصد عمره داشت) و مخصوصا در حال احرام نبايد مانع هيچ‌كس شوند، حتی اگر كسی قاتل پدر خويش را در اين ايام و در اين مراسم می‌ديدند ابدا متعرض او نمی شدند. | ||
در اينجا ماجرای مفصلی پيش آمد كه به عقد قرارداد صلحی ميان پيامبر و مشركان مكه به نام صلح حديبيه منتهی شد ولی به هر صورت آن سال مانع ورود پيامبر(صلی الله علیه) به مكه شدند، ناچار پيامبر به يارانش دستور داد كه شترهای خود را در همان‌جا قربانی كنند، سرهای خود را بتراشند و از احرام بيرون | در اينجا ماجرای مفصلی پيش آمد كه به عقد قرارداد صلحی ميان پيامبر و مشركان مكه به نام صلح حديبيه منتهی شد ولی به هر صورت آن سال مانع ورود پيامبر(صلی الله علیه) به مكه شدند، ناچار پيامبر به يارانش دستور داد كه شترهای خود را در همان‌جا قربانی كنند، سرهای خود را بتراشند و از احرام بيرون آيند و به سوی مدينه باز گردند. در اينجا طوفانی از غم و اندوه مسلمانان را فرا گرفت و انبوهی از ناراحتی‌ها و گاه شك و ترديد بر افراد ضعيف‌الإيمان غالب شد. موقعی كه پيامبر(صلی الله علیه) از حديبيه به سوی مدينه می‌آمد مركبش سنگين شد و از حركت باز ايستاد و در همين حال چهره مباركش غرق سرور و شادمانی بی سابقه‌ای گشت و فرمود: «هم اكنون آيات سوره فتح بر من نازل شد»<ref>تلخيص از تفسير قمی و مجمع‌البيان و فی ظلال‌القرآن.</ref>. | ||
== قرائت سوره فتح در نماز مستحبی هر شب از ماه رمضان == | ==قرائت سوره فتح در نماز مستحبی هر شب از ماه رمضان== | ||
[[مسعودی]] می‌گفت شنیدم هرکس در هر شب [[ماه رمضان]] سوره فتح را در نمازهای مستحبی بخواند در آن سال از گزند حوادث محفوظ می‌ماند<ref>سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، ج ۱، ص ۲۲، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.</ref>. | [[مسعودی]] می‌گفت شنیدم هرکس در هر شب [[ماه رمضان]] سوره فتح را در نمازهای مستحبی بخواند در آن سال از گزند حوادث محفوظ می‌ماند<ref>سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، ج ۱، ص ۲۲، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.</ref>. | ||
البته، روایتی دیگر، این اثر و نتیجه را تنها با خواندن سوره فتح در نماز شب اول رمضان اعلام می‌دارد: | البته، روایتی دیگر، این اثر و نتیجه را تنها با خواندن سوره فتح در نماز شب اول رمضان اعلام می‌دارد: | ||
امام(علیه السلام) فرمود: کسی که هنگام حلول ماه رمضان دو رکعت نماز مستحبی بخواند و در رکعت اول [[سوره حمد|ام الکتاب]]([[سوره حمد|حمد]]) و سپس فتح را بخواند و در رکعت دوم هر سوره‌ای که دوست داشت؛ پروردگار در آن سال نگهبان او در مقابل بدی‌ها خواهد بود و پیوسته تا ماه رمضان سال آینده تحت حمایت خداوند خواهد بود<ref>همان، ص ۸۷.</ref>. | امام(علیه السلام) فرمود: کسی که هنگام حلول ماه رمضان دو رکعت نماز مستحبی بخواند و در رکعت اول [[سوره حمد|ام الکتاب]]([[سوره حمد|حمد]]) و سپس فتح را بخواند و در رکعت دوم هر سوره‌ای که دوست داشت؛ پروردگار در آن سال نگهبان او در مقابل بدی‌ها خواهد بود و پیوسته تا ماه رمضان سال آینده تحت حمایت خداوند خواهد بود<ref>همان، ص ۸۷.</ref>. | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||