confirmed، مدیران
۳۷٬۵۱۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| موقعیت = [[عربستان سعودی]] | | موقعیت = [[عربستان سعودی]] | ||
| شهر = {{فهرست جعبه افقی |[[مکه]] | [[مسجد الحرام]] | جوار [[کعبه]]}} | | شهر = {{فهرست جعبه افقی |[[مکه]] | [[مسجد الحرام]] | جوار [[کعبه]]}} | ||
}} | }} | ||
'''حجر اسماعیل''' فضایی است میان [[کعبه]] و دیواری نیم‌دایره به نام حطیم (به عرض ۱٫۵ متر و بلندی ۹۰ سانتی‌متر) که از [[رکن عراقی]] تا [[رکن شامی]] را شامل می‌شود. | '''حجر اسماعیل''' فضایی است میان [[کعبه]] و دیواری نیم‌دایره به نام حطیم (به عرض ۱٫۵ متر و بلندی ۹۰ سانتی‌متر) که از [[رکن عراقی]] تا [[رکن شامی]] را شامل می‌شود. | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۲: | ||
نقل‌های تاریخی تاریخ‌نگاران [[مسلمان]] حکایت از آن دارد که اسماعیل و مادرش [[هاجر]] در همین بخش زندگی می‌کردند. | نقل‌های تاریخی تاریخ‌نگاران [[مسلمان]] حکایت از آن دارد که اسماعیل و مادرش [[هاجر]] در همین بخش زندگی می‌کردند. | ||
بر پایه روایت‌های اسلامی مکان دفن [[حضرت اسماعیل( | بر پایه روایت‌های اسلامی مکان دفن [[حضرت اسماعیل(علیه السلام)]] هاجر و برخی [[پیامبران]] است. بر پایه برخی [[احادیث]] بخشی از حجر اسماعیل جزو کعبه بوده است؛ از این رو به باور فقیهان [[شیعه]] و بیشتر [[فقیهان]] [[اهل سنت]] باید هنگام [[طواف]] حجر اسماعیل داخل طواف قرار بگیرد. | ||
== وجه تسمیه حجر اسماعیل == | == وجه تسمیه حجر اسماعیل == | ||
حِجر مصدر ریشه ح ج ر در لغت به معنای منع و بازداشتن، نگاهداری و حمایت کردن، [[حرام]] و جز این‌ها به‌کار رفته است. از این ریشه حَجْر و حُجْر نیز در بیشتر این معانی به‌کار می‌روند. <ref> جوهری؛ ابن‌منظور؛ فیومی، ذیل واژه </ref> محدوده بین دیوار نیم‌دایره و [[خانه کعبه]] در فاصله میان رکن عراقی و شامی را بدان سبب حِجر نامیده‌اند که این دیوار حائل بین طواف‌کنندگان و کعبه است. <ref> شمس‌الائمه سرخسی، ج ۴، ص ۱۱؛ مشکینی، ص ۱۹۹</ref> | حِجر مصدر ریشه ح ج ر در لغت به معنای منع و بازداشتن، نگاهداری و حمایت کردن، [[حرام]] و جز این‌ها به‌کار رفته است. از این ریشه حَجْر و حُجْر نیز در بیشتر این معانی به‌کار می‌روند. <ref> جوهری؛ ابن‌منظور؛ فیومی، ذیل واژه </ref> محدوده بین دیوار نیم‌دایره و [[خانه کعبه]] در فاصله میان رکن عراقی و شامی را بدان سبب حِجر نامیده‌اند که این دیوار حائل بین طواف‌کنندگان و کعبه است. <ref> شمس‌الائمه سرخسی، ج ۴، ص ۱۱؛ مشکینی، ص ۱۹۹</ref> | ||
به گزارش پاره‌ای منابع پس از آنکه [[ابراهیم ( | به گزارش پاره‌ای منابع پس از آنکه [[ابراهیم (علیه السلام)]] و هاجر و فرزند شیرخوارشان اسماعیل به وادی مکه رسیدند با راهنمایی [[جبرئیل]] در جایگاه کنونی حجر مستقر شدند. سپس هاجر و اسماعیل همراه با گوسفندانشان در همین مکان و در سایبانی که با چوب درخت ساختند سکونت گزیدند. <ref>ازرقی، ج ۱، ص ۵۴؛ کلینی، ج ۴، ص ۲۰۱؛ حرّعاملی، ج ۱۳، ص ۳۵۵</ref> ازاین‌رو در برخی احادیث <ref>کلینی، ج ۴، ص۲۱۰؛ حرّعاملی، ج ۱۳، ص ۳۵۴</ref>از این مکان با عنوان بیت اسماعیل یاد شده است. | ||
همچنین حجْر به معنای پناه و دامن است و از این رو به اسماعیل ( | همچنین حجْر به معنای پناه و دامن است و از این رو به اسماعیل (علیه السلام) منسوب داشته‌اند که چون دیوارهای کعبه بدست او و پدرش بنا شد، وی برای پناه بردن از گرمای خورشید در سایه و کنار این دیوار می‌نشست و یا این که سایبانی کنار آن برای خود برافراشته و در آن‌جا پناه می‌گرفت. | ||
== حجر، خانه اسماعیل == | == حجر، خانه اسماعیل == | ||
این مکان با راهنمایی [[جبرئیل امین]] محل [[نزول]] [[ابراهیم خلیل]] همسرش هاجر و کودک شیرخواره‌اش اسماعیل ( | این مکان با راهنمایی [[جبرئیل امین]] محل [[نزول]] [[ابراهیم خلیل]] همسرش هاجر و کودک شیرخواره‌اش اسماعیل (علیه السلام) شد و همینجا به امر [[خداوند]]، خانه و مأوای اسماعیل و مادرش گردید. | ||
براساس روایت [[شیخ کلینی]] (ره) از حضرت [[امام جعفر صادق( | براساس روایت [[شیخ کلینی]] (ره) از حضرت [[امام جعفر صادق(علیه السلام)]] پس از ولادت اسماعیل، ابراهیم وی و مادرش را سوار بر الاغ کرده و در حالی که مقداری آب و غذا بهمراه خود داشتند، با راهنمایی [[جبرئیل]] حرکت کردند، آنگاه که به جایگاه فعلی حجر رسیدند، محل کعبه بصورت تپه@ای کوچک و تلّی از خاک سرخ و مملّو از کلوخ بود. ابراهیم روی بجانب جبرئیل کرده پرسید: آیا بدین جا مأموریت یافته‌ای؟!، پاسخ شنید: آری. بدین سان اینجا خانه اسماعیل شد، پیش از آن که نام حجر به خود گیرد، و از <ref>الکافی (الفروع) ج 4، ص 201، ح 1</ref> این روست که از آن به [[بیت اسماعیل]] نیز یاد شده است. <ref> قصص الانبیاء، ص 113، ح 112</ref> | ||
== دفن شدگان در حجر اسماعیل == | == دفن شدگان در حجر اسماعیل == | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۱: | ||
این مکان مَضجع عدّهای از حاملان [[وحی]] و [[پیامبران]] الهی است و تقدیر چنان بود که این بیت حجر گردد و با در آغوش کشیدن کالبد تنی چند از رادمردان متّصل به رشته [[وحی]]، از نو منشأ نور و هدایت شود، و عنوان آیت پرودگاری به خود گیرد، و تلؤلؤ نور گوهرش، عالمی را فرا گیرد. | این مکان مَضجع عدّهای از حاملان [[وحی]] و [[پیامبران]] الهی است و تقدیر چنان بود که این بیت حجر گردد و با در آغوش کشیدن کالبد تنی چند از رادمردان متّصل به رشته [[وحی]]، از نو منشأ نور و هدایت شود، و عنوان آیت پرودگاری به خود گیرد، و تلؤلؤ نور گوهرش، عالمی را فرا گیرد. | ||
در آخر روایتی که [[شیخ کلینی]] به سندش از [[معاویة بن عمار]]، از [[حضرت امام صادق ( | در آخر روایتی که [[شیخ کلینی]] به سندش از [[معاویة بن عمار]]، از [[حضرت امام صادق (علیه السلام)]] درباره حجر اسماعیل نقل کرده، چنین آورده است: | ||
<big>فیه قبور الأنبیاء</big> در میان آن قبور پیامبران است. <ref>سرائر، ج 3، ص 562، وقصص الأنبیاء راوندی، ص 115، ح 115 و وسائل الشیعه، ج 9، ص 430، ح 6 (به نقل از شیخ صدوق)</ref> | <big>فیه قبور الأنبیاء</big> در میان آن قبور پیامبران است. <ref>سرائر، ج 3، ص 562، وقصص الأنبیاء راوندی، ص 115، ح 115 و وسائل الشیعه، ج 9، ص 430، ح 6 (به نقل از شیخ صدوق)</ref> | ||
از پیامبرانی که احتمال دفنشان در حجر اسماعیل داده شده، [[حضرت هود ( | از پیامبرانی که احتمال دفنشان در حجر اسماعیل داده شده، [[حضرت هود (علیه السلام)]] است. البته [[علامه مجلسی]] پس از ذکر این مطلب، اقوال دیگر محل دفن آن حضرت را که عبارت از حضرموت ویا [[نجف اشرف]] در نزدیکی مرقد مطهر [[امیرالمؤمنین (علیه السلام)]] را ذکر کرده و آنگاه بصورتی جمع می‌نماید. <ref>بحارالانوار، ج 11، ص 360</ref> | ||
=== مادر اسماعیل === | === مادر اسماعیل === | ||
اسماعیل مادر زجر دیده خود را در بیت خود دفن کرد و به خاطر شدت علاقه‌ای که به او داشت قبر مادر را بگونه‌ای ساخت که زیر پای مردم واقع نگردد. [[شیخ صدوق ( | اسماعیل مادر زجر دیده خود را در بیت خود دفن کرد و به خاطر شدت علاقه‌ای که به او داشت قبر مادر را بگونه‌ای ساخت که زیر پای مردم واقع نگردد. [[شیخ صدوق (علیه السلام)]] به اسنادش از [[ابوبکر حضرمی]] از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است. | ||
انّ اسماعیل دفن امّه فی الحجر و جعله عالیاً، وجعل علیها حائطا لئلا یوطأ قبره. <ref>علل الشرائع، ج 1، ص 37، باب 34، ح 1 ـ از او بحارالانوار، ج 12، ص 104،ح 13</ref> | انّ اسماعیل دفن امّه فی الحجر و جعله عالیاً، وجعل علیها حائطا لئلا یوطأ قبره. <ref>علل الشرائع، ج 1، ص 37، باب 34، ح 1 ـ از او بحارالانوار، ج 12، ص 104،ح 13</ref> | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۱: | ||
مشیت الهی بر آن قرار گرفت که سرانجام مضجع اسماعیل در کنار بیت خدا قرار گیرد و خانه او مدفن وی گردد و در جوار مادر رنج کشیده اش بیارمد. دفن اسماعیل در حجر مشهور و بلکه از مسلّمات تاریخ است که در جوامع روایی و کتب تاریخی و برخی تفاسیر بدان تصریح شده است، از جمله: | مشیت الهی بر آن قرار گرفت که سرانجام مضجع اسماعیل در کنار بیت خدا قرار گیرد و خانه او مدفن وی گردد و در جوار مادر رنج کشیده اش بیارمد. دفن اسماعیل در حجر مشهور و بلکه از مسلّمات تاریخ است که در جوامع روایی و کتب تاریخی و برخی تفاسیر بدان تصریح شده است، از جمله: | ||
شیخ کلینی بسندش از [[مفضل بن عمر]]، از امام صادق ( | شیخ کلینی بسندش از [[مفضل بن عمر]]، از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده است: الحجر بیت اسماعیل و فیه قبر هاجر و قبر اسماعیل <ref>الکافی، الفروع، ج 4، ص 210، ح 14</ref>; حجر خانه اسماعیل است و در آن قبر هاجر و قبر اسماعیل قرار دارد. | ||
[[صاحب وسائل]] به نقل از [[علل الشرائع]] از امام صادق ( | [[صاحب وسائل]] به نقل از [[علل الشرائع]] از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است:...وتوفی اسماعیل بعده و هو ابن ثلاثین و مأة سنة، فدفن فی الحجر مع امّه)<ref> وسائل الشیعه، ج 9، ص 431، ح 8; جامع احادیث الشیعه ج 10، ص 26، ح 48</ref>; اسماعیل بعد از او (ابراهیم) در سن یکصد و سی سالگی وفات یافت و در جوار مادرش در حجر دفن شد. | ||
[[قطب الدین راوندی]] نیز روایت کرده است:... ودفن بالحجر مع امّه <ref>قصص الانبیاء، ص 113، ح 112</ref>;...و اسماعیل با مادرش در حجر دفن گردید. | [[قطب الدین راوندی]] نیز روایت کرده است:... ودفن بالحجر مع امّه <ref>قصص الانبیاء، ص 113، ح 112</ref>;...و اسماعیل با مادرش در حجر دفن گردید. | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۵: | ||
این ترجمه، بنا بر ناقصه بودن کان است. احتمال تصحیف و زیادتی کلمه اسود علاوه بر آن که مشکل را حل نمیکند، با ملاحظه نسخ متعدد کتاب مردود است، البته اگر دلیلی بیابیم که به هنگام بنای کعبه، حجرالأسود در محل حجر اسماعیل مدفون بود، و پس از استخراج آن توسط ابراهیم، در رکن اسود (شرقی) قرار داده شد اختلافی بین کلام مسعودی با دیگران به وجود نمی‌آمد; چه آن که در آن صورت معنای کلام وی این‌گونه میشد: اسماعیل در همان جایی که قبلا حجر الأسود بود ـ یعنی حِجْر ـ دفن گردید لیکن دلیلی بر این سخن یافت نشد، در این مورد آنچه که از روایات استفاده می‌شود، دو امر است: | این ترجمه، بنا بر ناقصه بودن کان است. احتمال تصحیف و زیادتی کلمه اسود علاوه بر آن که مشکل را حل نمیکند، با ملاحظه نسخ متعدد کتاب مردود است، البته اگر دلیلی بیابیم که به هنگام بنای کعبه، حجرالأسود در محل حجر اسماعیل مدفون بود، و پس از استخراج آن توسط ابراهیم، در رکن اسود (شرقی) قرار داده شد اختلافی بین کلام مسعودی با دیگران به وجود نمی‌آمد; چه آن که در آن صورت معنای کلام وی این‌گونه میشد: اسماعیل در همان جایی که قبلا حجر الأسود بود ـ یعنی حِجْر ـ دفن گردید لیکن دلیلی بر این سخن یافت نشد، در این مورد آنچه که از روایات استفاده می‌شود، دو امر است: | ||
# بر طبق نقل از [[علل الشرائع]] از ا[[میرالمؤمنین( | # بر طبق نقل از [[علل الشرائع]] از ا[[میرالمؤمنین(علیه السلام)]] ابراهیم بواسطه [[وحی الهی]] و با کمک فرزندش اسماعیل، [[حجرالاسود]] را از کوه [[ابو قبیس]] استخراج کرد. <ref>بحارالانوار، ج 99، ص 217، ح 1</ref> | ||
# | # | ||
# بر حسب نقل تفسیر [[علی بن ابراهیم قمی]]، اسماعل حجرالأسود را از ذی طوی نقل داده و بعد از بالا رفتن به آسمان، ابراهیم آن را اخذ کرد. <ref>تفسیر القمی، ج 1، ص 62، از او بحارالانوار ج 99، ص 38، ح 15</ref> بنابراین، آن توجیه کار ساز نیست. | # بر حسب نقل تفسیر [[علی بن ابراهیم قمی]]، اسماعل حجرالأسود را از ذی طوی نقل داده و بعد از بالا رفتن به آسمان، ابراهیم آن را اخذ کرد. <ref>تفسیر القمی، ج 1، ص 62، از او بحارالانوار ج 99، ص 38، ح 15</ref> بنابراین، آن توجیه کار ساز نیست. | ||