نزاریه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
(صفحه‌ای تازه حاوی «نزاريه‏ از پیروان شاخه‌ای از فرقه اسماعیلیه‌اند که در سال ۴۸۸ قمری در پی اخ...» ایجاد کرد)
 
جز (جایگزینی متن - ' افریقا' به ' آفریقا')
 
(۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
نزاريه‏ از پیروان شاخه‌ای از فرقه اسماعیلیه‌اند که در سال ۴۸۸ قمری در پی اختلاف مستعلی و نزار بر سر جانشینی پدرشان مستنصر (۴۲۷-۴۸۸) خلیفه فاطمی، امامت را حق نزار دانستند و به همین دلیل به نزاریان مشهور شدند.
'''نزاریه‏''' از پیروان شاخه‌ای از فرقه [[اسماعیلیه|اسماعیلیه‌]]<nowiki/>‌اند که در سال ۴۸۸ قمری در پی اختلاف مستعلی و نزار بر سر جانشینی پدرشان [[مستنصر]] (۴۲۷-۴۸۸) خلیفه [[فاطمیان|فاطمی]] امامت را حق نزار دانستند و به همین دلیل به نزاریان مشهور شدند.


==رهبر فرقه==
== رهبر فرقه ==
حسن صباح را می توان به عنوان نخستین رهبر فرقه نزاریان به حساب آورد که در ایران مبلغ بزرگ اسماعیلیان بود. وی بعد از طرفداری از حق خلافت نزار، ارتباط خود را با خلافت فاطمیان مصر قطع کرد. نزاریان، حسن صباح و جانشینان او را نماینده امامان نزاری می‌دانستند که بنابر عقیده آنان، پنهانی زندگی می‌کردند. نزاریان بعدها مدعی شدند که یکی از فرزندان نزار که امامت در نسل او ادامه یافته به الموت سفر کرده است و نسل جانشینیان حسن صباح به او می‌رسد.
[[حسن صباح]] را می‌توان به عنوان نخستین رهبر فرقه نزاریان به حساب آورد که در [[ایران]] مبلغ بزرگ اسماعیلیان بود. وی بعد از طرفداری از حق خلافت نزار ارتباط خود را با خلافت [[فاطمیان مصر]] قطع کرد. نزاریان حسن صباح و جانشینان او را نماینده امامان نزاری می‌دانستند که بنابر عقیده آنان پنهانی زندگی می‌کردند. نزاریان بعدها مدعی شدند که یکی از فرزندان نزار که [[امامت]] در نسل او ادامه یافته به [[الموت]] سفر کرده است و نسل جانشینیان حسن صباح به او می‌رسد.


==تاریخچه==
== تاریخچه ==
در سال ۴۸۸ با مرگ مستنصر هشتمین خلیفه فاطمیان مصر، بر سر جانشینی او اختلافی در قاهره روی داد. گروهی از درباریان به رهبری افضل پسر بدر جمالی وزیر مقتدر فاطمیان، اعلام کردند که مستنصر، پسرش مستعلی را برای خلافت بعد از خود انتخاب کرده است، در حالی که نزار فرزند بزرگ‌تر مستنصر پیشتر از سوی او به عنوان جانشن انتخاب شده بود و خلافت را حق خود می‌دانست. افضل که در آن دوران قدرت اصلی دربار فاطمیان بود، مستعلی را بر تخت خلافت نشاند. در پی این واقعه نزار از قاهره گریخت و سعی کرد قیامی را از اسکندریه برای بازگشت به خلافت ساماندهی کند اما شکست خورد و دستگیر و زندانی شد. <ref>با استفاده از فرهنگ فرق اسلامی، محمد جواد مشکور، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 441</ref> <ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲۳۷- 238</ref> با اینکه مردم شمال افریقا و مصر به خلافت مستعلی گردن نهادند و او را خلیفه بر حق دانستند، اسماعیلیه ایران، نزار را امام می‌دانستند و امامت مستعلی را نمی‌پذیرفتند. در پی این ماجرا اسماعیلیه ایران که در آن زمان تحت رهبری داعی بزرگ اسماعیلی، حسن صباح بودند با فاطمیان مصر قطع رابطه کرده و مستقل شدند و از آنجا که به امامت نزار معتقد بودند به نزاریان مشهور شدند.<ref>با استفاده از فرهنگ فرق اسلامی، محمد جواد مشکور، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 441</ref>نزاری‌ها و مستعلی‌ها تا ۹ خلیفهٔ اول فاطمی را به‌عنوان امام پذیرفته اند، اما در جانشینی نزار با مستعلی اختلاف نظر دارند. جانشین المستنصر بنابر حکم آشکار خود او، پسر بزرگش، نزار بود اما امیر سپاه مصر که به مستعلی (پسر دیگر خلیفه)، ارادت داشت وی را به خلافت نشاند و او را امام مخصوص خواند. البته چون این قول، حکم آشکار خلیفهٔ پیشین نبود نتوانست تمام اسماعیلیه را راضی و خشنود کند.   https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87
در سال ۴۸۸ با مرگ مستنصر هشتمین خلیفه فاطمیان مصر، بر سر جانشینی او اختلافی در [[قاهره]] روی داد. گروهی از درباریان به رهبری افضل پسر بدر جمالی وزیر مقتدر فاطمیان اعلام کردند که مستنصر پسرش مستعلی را برای خلافت بعد از خود انتخاب کرده است، در حالی که نزار فرزند بزرگ‌تر مستنصر پیشتر از سوی او به عنوان جانشن انتخاب شده بود و خلافت را حق خود می‌دانست. افضل که در آن دوران قدرت اصلی دربار فاطمیان بود، مستعلی را بر تخت خلافت نشاند. در پی این واقعه نزار از قاهره گریخت و سعی کرد برای بازگشت به خلافت قیامی را از [[اسکندریه]] ساماندهی کند اما با شکست مواجه و دستگیر و زندانی شد. <ref>با استفاده از فرهنگ فرق اسلامی، محمد جواد مشکور، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 441</ref> <ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲۳۷- 238</ref> با اینکه مردم [[شمال آفریقا]] و مصر به خلافت مستعلی گردن نهادند و او را خلیفه بر حق دانستند اما اسماعیلیه ایران نزار را امام می‌دانستند و امامت مستعلی را نمی‌پذیرفتند. در پی این ماجرا اسماعیلیه ایران که در آن زمان تحت رهبری داعی بزرگ اسماعیلی حسن صباح بودند با فاطمیان مصر قطع رابطه کرده و مستقل شدند و از آنجا که به امامت نزار معتقد بودند، به نزاریان مشهور شدند.<ref>با استفاده از فرهنگ فرق اسلامی، محمد جواد مشکور، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 441</ref>نزاری‌ها و مستعلی‌ها تا ۹ خلیفهٔ اول فاطمی را به‌عنوان امام پذیرفته‌اند اما در جانشینی نزار با مستعلی اختلاف نظر پیدا کردند. جانشین المستنصر بنابر نصّ وی پسر بزرگش نزار بود اما امیر سپاه مصر که به مستعلی (پسر دیگر خلیفه) ارادت داشت وی را به خلافت نشاند و او را امام مخصوص خواند. البته چون این موضوع با حکم آشکار خلیفهٔ پیشین مطابق نبود نتوانست تمام اسماعیلیه را راضی و خشنود کند.<ref>https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87</ref>


بعد از مرگ نزار، پيروانش از مصر و شام به يمن و ايران گريختند و در الموت به پيشوايى حسن صباح دولت اسماعيليه نزارى را تشكيل دادند.
بعد از مرگ نزار پیروانش از مصر و شام به [[یمن]] و ایران گریختند و در الموت به پیشوایی حسن صباح دولت اسماعیلیه نزاری را تشکیل دادند.
برخى از «نزاريه» معتقد بودند كه نزار كشته نشده بلكه پنهانى از مصر بگريخت و به ايران آمد و دولت نزاريه را در جبال طالقان تأسيس كرد.
برخی از «نزاریه» معتقد بودند که نزار کشته نشده بلکه پنهانی از مصر گریخته و به ایران آمده است و دولت نزاریه را در جبال طالقان تأسیس کرده است.
گويند: پس از كشته شدن نزار (در سال 448 ه) پسرش هادى به امامت نشست و در سال 530 درگذشت و او را در لمبسر به خاك سپردند.
گویند: پس از کشته شدن نزار (در سال 448 ه) پسرش هادی به امامت نشست و در سال 530 درگذشت و او را در لمبسر به خاک سپردند.
بعد از هادى پسرش محمد المهدى مقر خود را در الموت قرار داد و در 552 هجری قمری درگذشت. سپس «نزاريه» بساط امامت خود را در شام گستردند و در زمان ملك رضوان بن تتش بن الب ارسلان سلجوقى كيش خود را در حلب گسترش دادند در آن زمان بود كه حسن صباح يكى از داعيان خود را به شام فرستاد و وى ملك رضوان را به كيش خود خواند و مذهب ايشان در حلب رواج يافت.در سال 520 هجرى قمری داعى ديگرى كه ايرانى بود از فرقه «باطنيه نزارى» به نام بهرام به شام رفت و امور «اسماعيليه» را در آن بلاد به دست گرفت و بر بندر بانياس مسلط شد و عده‏اى از كشاورزان به هوا خواهى او برخاستند و بسيارى از مخالفان خود را از ميان برد و بر برق بن جندل كه از مخالفان اسماعيليه بود ظفر يافت.طرفداران وى به پيشوايى برادرش ضحاك بن جندل لشكرى آراسته و سپاه بهرام را شكست دادند و او را کشتند. پس از بهرام، داعى ديگرى به نام‏ اسماعيل به جاى او نشست و چون قادر به حفظ بندر بانياس نبود آن را به صليبيان فرنگى تسليم كرد. <ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 442 با ویرایش و اصلاح عبارات</ref>  
بعد از هادی پسرش محمد‌المهدی مقر خود را در الموت قرار داد و در 552 هجری قمری درگذشت. سپس «نزاریه» بساط امامت خود را در شام گستردند و در زمان ملک رضوان بن تتش بن الب ارسلان سلجوقی کیش خود را در حلب گسترش دادند در آن زمان بود که حسن صباح یکی از داعیان خود را به شام فرستاد و وی ملک رضوان را به کیش خود خواند و مذهب ایشان در حلب رواج یافت. در سال 520 هجری قمری داعی دیگری به نام بهرام که ایرانی و از فرقه «باطنیه نزاری» بود به شام رفت و امور «اسماعیلیه» را در آن بلاد به دست گرفت و بر بندر بانیاس مسلط شد. در آن جا عده‏‌ای از کشاورزان به هوا‌خواهی او برخاستند. او بسیاری از مخالفان خود را از میان برد و بر برق بن جندل که از مخالفان اسماعیلیه بود ظفر یافت. طرفداران وی به پیشوایی برادرش ضحاک بن جندل لشکری آراسته و سپاه بهرام را شکست دادند و او را کشتند. پس از بهرام داعی دیگری به نام‏ اسماعیل به جای او نشست و چون قادر به حفظ بندر بانیاس نبود آن را به [[صلیبیان]] فرنگی تسلیم کرد. <ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 442 با ویرایش و اصلاح عبارات</ref>  


==جمعیت نزاریان==
== جمعیت نزاریان ==
نزاریه، پرجمعیت‌ ترین شاخه از شعبات اسماعیلیه هستند و بیش از دو سوم اسماعیلیان را تشکیل می‌دهند. اسماعیلیه سومین فرقه بزرگ در تشیع است. جمعیت فرقه نزاریه، در جهان ۱۵ میلیون نفر تخمین زده می‌شود که ۱۰درصد شیعیان را شامل می‌شوند. <ref>https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87</ref>
نزاریه با حدود پانزده میلیون نفر پرجمعیت‌ ترین شاخه از شعبات اسماعیلیه هستند و بیش از دو سوم اسماعیلیان را تشکیل می‌دهند. <ref>https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87</ref>


==تقسیم بندی نهضت نزاریه==
== تقسیم‌بندی نهضت نزاریه ==
نهضت اسماعیلیان نزاری دو مرحله را در تاریخ به خود اختصاص دادند.
نهضت اسماعیلیان نزاری دو مرحله را در تاریخ به خود اختصاص دادند.
1. مرحله اول مختص دوره الموت و حضور حسن صباح و جانشینان معروف وی است که از سال 483 هجری قمری آغاز و تا سال 654 که سال سقوط این فرقه بود، ادامه یافت.
1. مرحله اول مختص دوره الموت و حضور حسن صباح و جانشینان معروف وی است که از سال 483 هجری قمری آغاز و تا سال 654 که سال سقوط این فرقه بود ادامه یافت.
2.مرحله دوم مربوط به دوره بعد از الموت است که از سال 654 هجری قمری آغاز شده و تا زمان حاضر ادامه دارد این دوره حدود هفتصد سال را به خود اختصاص داده است.<ref>دفتری، فرهاد، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ترجمه فریدون بدره ای ص 369 و 497.</ref> <ref> با استفاده از سایت پژوهه.</ref>
2.مرحله دوم مربوط به دوره بعد از الموت است که از سال 654 هجری قمری آغاز شده و تا زمان حاضر ادامه دارد. این دوره حدود هفتصد سال را به خود اختصاص داده است.<ref>دفتری، فرهاد، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ترجمه فریدون بدره ای ص 369 و 497.</ref> <ref> با استفاده از سایت پژوهه.</ref>


==پانویس==  
== پانویس ==
{{پانویس}}


[[رده: کلام اسلامی]]
[[رده:فرق و مذاهب]]
[[رده: فرقه های دینی ]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۰۹

نزاریه‏ از پیروان شاخه‌ای از فرقه اسماعیلیه‌‌اند که در سال ۴۸۸ قمری در پی اختلاف مستعلی و نزار بر سر جانشینی پدرشان مستنصر (۴۲۷-۴۸۸) خلیفه فاطمی امامت را حق نزار دانستند و به همین دلیل به نزاریان مشهور شدند.

رهبر فرقه

حسن صباح را می‌توان به عنوان نخستین رهبر فرقه نزاریان به حساب آورد که در ایران مبلغ بزرگ اسماعیلیان بود. وی بعد از طرفداری از حق خلافت نزار ارتباط خود را با خلافت فاطمیان مصر قطع کرد. نزاریان حسن صباح و جانشینان او را نماینده امامان نزاری می‌دانستند که بنابر عقیده آنان پنهانی زندگی می‌کردند. نزاریان بعدها مدعی شدند که یکی از فرزندان نزار که امامت در نسل او ادامه یافته به الموت سفر کرده است و نسل جانشینیان حسن صباح به او می‌رسد.

تاریخچه

در سال ۴۸۸ با مرگ مستنصر هشتمین خلیفه فاطمیان مصر، بر سر جانشینی او اختلافی در قاهره روی داد. گروهی از درباریان به رهبری افضل پسر بدر جمالی وزیر مقتدر فاطمیان اعلام کردند که مستنصر پسرش مستعلی را برای خلافت بعد از خود انتخاب کرده است، در حالی که نزار فرزند بزرگ‌تر مستنصر پیشتر از سوی او به عنوان جانشن انتخاب شده بود و خلافت را حق خود می‌دانست. افضل که در آن دوران قدرت اصلی دربار فاطمیان بود، مستعلی را بر تخت خلافت نشاند. در پی این واقعه نزار از قاهره گریخت و سعی کرد برای بازگشت به خلافت قیامی را از اسکندریه ساماندهی کند اما با شکست مواجه و دستگیر و زندانی شد. [۱] [۲] با اینکه مردم شمال آفریقا و مصر به خلافت مستعلی گردن نهادند و او را خلیفه بر حق دانستند اما اسماعیلیه ایران نزار را امام می‌دانستند و امامت مستعلی را نمی‌پذیرفتند. در پی این ماجرا اسماعیلیه ایران که در آن زمان تحت رهبری داعی بزرگ اسماعیلی حسن صباح بودند با فاطمیان مصر قطع رابطه کرده و مستقل شدند و از آنجا که به امامت نزار معتقد بودند، به نزاریان مشهور شدند.[۳]نزاری‌ها و مستعلی‌ها تا ۹ خلیفهٔ اول فاطمی را به‌عنوان امام پذیرفته‌اند اما در جانشینی نزار با مستعلی اختلاف نظر پیدا کردند. جانشین المستنصر بنابر نصّ وی پسر بزرگش نزار بود اما امیر سپاه مصر که به مستعلی (پسر دیگر خلیفه) ارادت داشت وی را به خلافت نشاند و او را امام مخصوص خواند. البته چون این موضوع با حکم آشکار خلیفهٔ پیشین مطابق نبود نتوانست تمام اسماعیلیه را راضی و خشنود کند.[۴]

بعد از مرگ نزار پیروانش از مصر و شام به یمن و ایران گریختند و در الموت به پیشوایی حسن صباح دولت اسماعیلیه نزاری را تشکیل دادند. برخی از «نزاریه» معتقد بودند که نزار کشته نشده بلکه پنهانی از مصر گریخته و به ایران آمده است و دولت نزاریه را در جبال طالقان تأسیس کرده است. گویند: پس از کشته شدن نزار (در سال 448 ه) پسرش هادی به امامت نشست و در سال 530 درگذشت و او را در لمبسر به خاک سپردند. بعد از هادی پسرش محمد‌المهدی مقر خود را در الموت قرار داد و در 552 هجری قمری درگذشت. سپس «نزاریه» بساط امامت خود را در شام گستردند و در زمان ملک رضوان بن تتش بن الب ارسلان سلجوقی کیش خود را در حلب گسترش دادند در آن زمان بود که حسن صباح یکی از داعیان خود را به شام فرستاد و وی ملک رضوان را به کیش خود خواند و مذهب ایشان در حلب رواج یافت. در سال 520 هجری قمری داعی دیگری به نام بهرام که ایرانی و از فرقه «باطنیه نزاری» بود به شام رفت و امور «اسماعیلیه» را در آن بلاد به دست گرفت و بر بندر بانیاس مسلط شد. در آن جا عده‏‌ای از کشاورزان به هوا‌خواهی او برخاستند. او بسیاری از مخالفان خود را از میان برد و بر برق بن جندل که از مخالفان اسماعیلیه بود ظفر یافت. طرفداران وی به پیشوایی برادرش ضحاک بن جندل لشکری آراسته و سپاه بهرام را شکست دادند و او را کشتند. پس از بهرام داعی دیگری به نام‏ اسماعیل به جای او نشست و چون قادر به حفظ بندر بانیاس نبود آن را به صلیبیان فرنگی تسلیم کرد. [۵]

جمعیت نزاریان

نزاریه با حدود پانزده میلیون نفر پرجمعیت‌ ترین شاخه از شعبات اسماعیلیه هستند و بیش از دو سوم اسماعیلیان را تشکیل می‌دهند. [۶]

تقسیم‌بندی نهضت نزاریه

نهضت اسماعیلیان نزاری دو مرحله را در تاریخ به خود اختصاص دادند. 1. مرحله اول مختص دوره الموت و حضور حسن صباح و جانشینان معروف وی است که از سال 483 هجری قمری آغاز و تا سال 654 که سال سقوط این فرقه بود ادامه یافت. 2.مرحله دوم مربوط به دوره بعد از الموت است که از سال 654 هجری قمری آغاز شده و تا زمان حاضر ادامه دارد. این دوره حدود هفتصد سال را به خود اختصاص داده است.[۷] [۸]

پانویس

  1. با استفاده از فرهنگ فرق اسلامی، محمد جواد مشکور، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 441
  2. ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲۳۷- 238
  3. با استفاده از فرهنگ فرق اسلامی، محمد جواد مشکور، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 441
  4. https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87
  5. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 442 با ویرایش و اصلاح عبارات
  6. https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87
  7. دفتری، فرهاد، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ترجمه فریدون بدره ای ص 369 و 497.
  8. با استفاده از سایت پژوهه.