کاربر:Hoosinrasooli/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
اسماعیل بن علی بن اسحاق بن ابیسهل نوبختی، (237 – 311ق)ابوسهل. شیخ المتكلمین و ادیب شیعی ایرانی و دایی «حسن بن موسی نوبختی»(صاحب فرق الشیعه) و برادرزاده «اسماعیل نوبختی» صاحب كتاب فص الیاقوت. در سال 237هجری و احتمالاً در بغداد تولد یافت و در 311هجری در سن 74 سالگی در بغداد بدرود حیات گفت. وی با امام عسگری(ع) دیدار داشت، و در زمان وفات آن حضرت در260 هجری، امام زمان(عج) را دیده است. وی هنگام ملاقات با امام زمان(عج) 23 سال داشت، و پس از آن بقیه عمرش در غیبت صغری سپری شد. از زندگی و محل تحصیل او اطلاعی در دست نیست، اما شواهد موجود نشان میدهد كه وی بیشتر عمر خود را در بغداد و گاهی در سرمن رأی بوده و احتمالاً با دوستان خود «بحتری طائی»(م284ق) و «ابن رومی»(م283ق) در فراگیری علم بلاغت و ادبیات، در بغداد، همبحث بوده و یا شاگردی آنها را نموده است. همچنین به نظر میرسد كه وی به دلیل همعصر بودن با بعضی از بستگان خود نظیر: «حسن بن موسی نوبختی»(م310ق)، «حسین بن روح نوبختی»(م326ق) و «ابوالحسن علی بن عباس بن اسماعیل نوبختی»(م324ق)، همزمان با آنها در بغداد مشغول تحصیل بوده است. وی در تحصیل علم كلام، به درجه عالی رسید و كسانی كه شرح زندگانی او را نوشتهاند، از او به عنوان «شیخ المتكلمین» نام برده و او را مشهورترین فرد خاندان نوبخت، معرفی كردهاند. وی در اواخر عمر، ریاست فرقه امامیه را بر عهده داشته است. هنگامی كه «حسین بن روح نوبختی» به عنوان سومین نائب امام عصر(عج) در سال 305 هجری برگزیده شد از او پرسیدند: چرا مقام نیابت را به تو واگذار نكردند؟ در جواب گفت: «هم أعلم و ما اختاروه»(ائمه به آنچه اختیار كردند داناترند). بدیهی است این پرسش، دلالت بر صلاحیت و زمینه نیابت در او دارد. چنانكه پیشتر اشاره رفت وی بیشتر عمر خود را در دوران غیبت سپری كرد و این دوره غیبت، برای امامیه از بزرگترین دورههای بحرانی به شمار میرفته است. زیرا در این مدت نه تنها دشمنان آن برای برچیدن امامیه كوششهای فراوانی انجام میدادند، بلكه به سبب فوت امام یازدهم(ع) و نماندن فرزندی به ظاهر از ایشان، میان پیروان امامیه، آشفتگی و اختلاف آراء بروز نموده و آنها را (به گفته شیخ مفید در الفصول المختاره ص318) به چهارده فرقه تقسیم نموده بود. وی كه از شهادتدهندگان به ولایت و رؤیت و غیبت امام دوازدهم(عج) و از تصویبكنندگان مقام نیابت و وكالت «شیخ ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی» بوده، از مسئله غیبت، دفاع نموده و آن را تدوین و تثبیت كرد بهگونهای كه علمای بعدی این فرقه، از وی پیروی نمودند. وی همچنین پس از ظهور «حسین بن منصور حلاج» در سال 299 هجری و ادعای بابیت حلاج از طرف حضرت حجت(عج)، به شدت با این اعتقاد مبارزه كرد و او را نزد كوچك و بزرگ، رسوا ساخت، و احتمالاً در دستگیری و كشتهشدن حلاج(م.309ق) توسط «حامدبن عباس» وزیر مقتدر عباسی، نیز دست داشته است. چنانكه وقتی «شلمغانی» یكی دیگر از مدعیان نیابت، از او خواست تا به وی بپیوندد، با تمسخر به او گفت: «من سرم أصلع و پیشگاهش مو ندارد، پس هر گاه مویی روئید به تو ایمان خواهم آورد». وی ذوق ادبی و شعری هم داشته و با دو شاعر معروف زمان خود یعنی «بحتری» و «ابنرومی» دوستی و نزدیكی داشته و آنان وی را در اشعار خود میستودند، و او خود نیز شعر میگفته است اما به گفته بحتری، شعر او لطفی نداشته و خالی از جذابیت و معنی بود. به گفته ابن ندیم: «وی در باب امامت، با برگزاری مجالس درس، تلاش بسیار كرد تا اینكه موضوع امامت، میان امامیه مانند توحید و عدل و نبوت، وارد اصول و مباحث كلامی گردید». در منابع معتبر نامی از اساتید او دیده نمیشود، به همین دلیل معلوم نیست وی نزد چه كسی درس خوانده است. از شاگردان كلامی و ادبی او 1- فرزندش «ابوالحسن علی بن اسماعیل» شاگرد ادبی ثعلب كوفی، 2- «ابوبكر محمدبن یحیی صولی»(م335ق) كاتب و ادیب مشهور، 3- «ابوالحسین محمدبن بشر حمدونی»، متكلم و صاحب كتابهایی در موضوع امامت، 4- «ابوالحسین علی بن عبدالله بن وصیف»(م365ق) شاعر و متكم معروف و مداح اهلبیت(ع)، 5- «ابوالجیش مظفر بن محمد بلخی»(م367ق) استاد شیخ مفید، 6- «ابوعلی حسین بن قاسم كوكبی كاتب»(م327ق) هستند. همچنین «ابوسلیمان داود بن غسان بحرانی» از شاگردان روایی او بوده و جریان تولد امام عصر(عج) را از او شنیده است. برخی از نوشتههای او كه گویا به سی و هفت عنوان میرسد عبارتند از: «كتاب الامامه»، «الرد علی الغلاه»، «نقض رساله الشافعی»، «الرد علی أصحاب الصفات»، «ابطال القیاس» و «الانوار فی تواریخ الائمه الاطهار». از تألیفات او هیچ اثری برجای نمانده است. | |||
منابع: (الفهرست، | منابع: (الفهرست، شیخ طوسی، صص57 و58؛ خاندان نوبختی، ص96؛ روضات الجنات، ج1ص111؛ بحارالانوار، ج51ص359؛ معجم رجال الحدیث، ج4ص69 شماره 1393، و ج16ص136 شماره 10331؛ تهذیب المقال، ج2ص204؛ سیر اعلام النبلاء، ج15ص328؛ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج23ص409؛ الذریعه الی تصانیف الشیعه، ذیل عناوین كتابها؛ الاعلام، زركلی، ج4ص297؛ الكنی و الالقاب، ج1ص93؛ شیعیان بغداد، دكتر سیدحسن موسوی، ص185) | ||
[[رده:عالمان]] | [[رده:عالمان]] | ||
[[رده:عالمان شیعه]] | [[رده:عالمان شیعه]] | ||
[[رده:محدثان شیعه]] | [[رده:محدثان شیعه]] | ||
نسخهٔ ۱۸ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۴۹
| Hoosinrasooli/صفحه تمرین | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات شخصی | |
| دین | اسلام، شیعه |
اسماعیل بن علی بن اسحاق بن ابیسهل نوبختی، (237 – 311ق)ابوسهل. شیخ المتكلمین و ادیب شیعی ایرانی و دایی «حسن بن موسی نوبختی»(صاحب فرق الشیعه) و برادرزاده «اسماعیل نوبختی» صاحب كتاب فص الیاقوت. در سال 237هجری و احتمالاً در بغداد تولد یافت و در 311هجری در سن 74 سالگی در بغداد بدرود حیات گفت. وی با امام عسگری(ع) دیدار داشت، و در زمان وفات آن حضرت در260 هجری، امام زمان(عج) را دیده است. وی هنگام ملاقات با امام زمان(عج) 23 سال داشت، و پس از آن بقیه عمرش در غیبت صغری سپری شد. از زندگی و محل تحصیل او اطلاعی در دست نیست، اما شواهد موجود نشان میدهد كه وی بیشتر عمر خود را در بغداد و گاهی در سرمن رأی بوده و احتمالاً با دوستان خود «بحتری طائی»(م284ق) و «ابن رومی»(م283ق) در فراگیری علم بلاغت و ادبیات، در بغداد، همبحث بوده و یا شاگردی آنها را نموده است. همچنین به نظر میرسد كه وی به دلیل همعصر بودن با بعضی از بستگان خود نظیر: «حسن بن موسی نوبختی»(م310ق)، «حسین بن روح نوبختی»(م326ق) و «ابوالحسن علی بن عباس بن اسماعیل نوبختی»(م324ق)، همزمان با آنها در بغداد مشغول تحصیل بوده است. وی در تحصیل علم كلام، به درجه عالی رسید و كسانی كه شرح زندگانی او را نوشتهاند، از او به عنوان «شیخ المتكلمین» نام برده و او را مشهورترین فرد خاندان نوبخت، معرفی كردهاند. وی در اواخر عمر، ریاست فرقه امامیه را بر عهده داشته است. هنگامی كه «حسین بن روح نوبختی» به عنوان سومین نائب امام عصر(عج) در سال 305 هجری برگزیده شد از او پرسیدند: چرا مقام نیابت را به تو واگذار نكردند؟ در جواب گفت: «هم أعلم و ما اختاروه»(ائمه به آنچه اختیار كردند داناترند). بدیهی است این پرسش، دلالت بر صلاحیت و زمینه نیابت در او دارد. چنانكه پیشتر اشاره رفت وی بیشتر عمر خود را در دوران غیبت سپری كرد و این دوره غیبت، برای امامیه از بزرگترین دورههای بحرانی به شمار میرفته است. زیرا در این مدت نه تنها دشمنان آن برای برچیدن امامیه كوششهای فراوانی انجام میدادند، بلكه به سبب فوت امام یازدهم(ع) و نماندن فرزندی به ظاهر از ایشان، میان پیروان امامیه، آشفتگی و اختلاف آراء بروز نموده و آنها را (به گفته شیخ مفید در الفصول المختاره ص318) به چهارده فرقه تقسیم نموده بود. وی كه از شهادتدهندگان به ولایت و رؤیت و غیبت امام دوازدهم(عج) و از تصویبكنندگان مقام نیابت و وكالت «شیخ ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی» بوده، از مسئله غیبت، دفاع نموده و آن را تدوین و تثبیت كرد بهگونهای كه علمای بعدی این فرقه، از وی پیروی نمودند. وی همچنین پس از ظهور «حسین بن منصور حلاج» در سال 299 هجری و ادعای بابیت حلاج از طرف حضرت حجت(عج)، به شدت با این اعتقاد مبارزه كرد و او را نزد كوچك و بزرگ، رسوا ساخت، و احتمالاً در دستگیری و كشتهشدن حلاج(م.309ق) توسط «حامدبن عباس» وزیر مقتدر عباسی، نیز دست داشته است. چنانكه وقتی «شلمغانی» یكی دیگر از مدعیان نیابت، از او خواست تا به وی بپیوندد، با تمسخر به او گفت: «من سرم أصلع و پیشگاهش مو ندارد، پس هر گاه مویی روئید به تو ایمان خواهم آورد». وی ذوق ادبی و شعری هم داشته و با دو شاعر معروف زمان خود یعنی «بحتری» و «ابنرومی» دوستی و نزدیكی داشته و آنان وی را در اشعار خود میستودند، و او خود نیز شعر میگفته است اما به گفته بحتری، شعر او لطفی نداشته و خالی از جذابیت و معنی بود. به گفته ابن ندیم: «وی در باب امامت، با برگزاری مجالس درس، تلاش بسیار كرد تا اینكه موضوع امامت، میان امامیه مانند توحید و عدل و نبوت، وارد اصول و مباحث كلامی گردید». در منابع معتبر نامی از اساتید او دیده نمیشود، به همین دلیل معلوم نیست وی نزد چه كسی درس خوانده است. از شاگردان كلامی و ادبی او 1- فرزندش «ابوالحسن علی بن اسماعیل» شاگرد ادبی ثعلب كوفی، 2- «ابوبكر محمدبن یحیی صولی»(م335ق) كاتب و ادیب مشهور، 3- «ابوالحسین محمدبن بشر حمدونی»، متكلم و صاحب كتابهایی در موضوع امامت، 4- «ابوالحسین علی بن عبدالله بن وصیف»(م365ق) شاعر و متكم معروف و مداح اهلبیت(ع)، 5- «ابوالجیش مظفر بن محمد بلخی»(م367ق) استاد شیخ مفید، 6- «ابوعلی حسین بن قاسم كوكبی كاتب»(م327ق) هستند. همچنین «ابوسلیمان داود بن غسان بحرانی» از شاگردان روایی او بوده و جریان تولد امام عصر(عج) را از او شنیده است. برخی از نوشتههای او كه گویا به سی و هفت عنوان میرسد عبارتند از: «كتاب الامامه»، «الرد علی الغلاه»، «نقض رساله الشافعی»، «الرد علی أصحاب الصفات»، «ابطال القیاس» و «الانوار فی تواریخ الائمه الاطهار». از تألیفات او هیچ اثری برجای نمانده است.
منابع: (الفهرست، شیخ طوسی، صص57 و58؛ خاندان نوبختی، ص96؛ روضات الجنات، ج1ص111؛ بحارالانوار، ج51ص359؛ معجم رجال الحدیث، ج4ص69 شماره 1393، و ج16ص136 شماره 10331؛ تهذیب المقال، ج2ص204؛ سیر اعلام النبلاء، ج15ص328؛ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج23ص409؛ الذریعه الی تصانیف الشیعه، ذیل عناوین كتابها؛ الاعلام، زركلی، ج4ص297؛ الكنی و الالقاب، ج1ص93؛ شیعیان بغداد، دكتر سیدحسن موسوی، ص185)