محمد بن ابی غریب ضبی

احمد بن محمد بن ابی غریب ضبی
نام کامل	احمد بن محمد بن ابی غریب ضبی
نام‌های دیگر	ضبی
اطلاعات شخصی
محل تولد	عراق
محل درگذشت	بصره
دین	اسلام، شیعه
استادان	محمد بن زکریا غلابی حسن بن محمد بن جمهور عمی
شاگردان	شیخ تلعکبری احمد بن محمد بن عیاش
فعالیت‌ها	محدث امامی

احمد بن محمد بن ابی غریب ضبی، محدث امامی. وی منسوب به طائفه‌‏ای از عرب است که نسب آنها به «ضبه بن ادّ بن طابخه» منتهی می‏‌شود. وی بخش عمده‏ای از حیات علمی خود را در بصره گذرانده است و در آن‌جا از «محمد بن زکریا غلابی» بهره‌‏های فراوان برد. شماری از احادیث او در جوامع روایی شیعه به چشم می‏‌خورد که در‌باره فضیلت حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و دعاهای وارده است.

معرفی اجمالی

احمد بن محمد بن ابی غریب ضبی، محدث امامی. لقب «ضبی» (به فتح ضاد و تشدید باء) یا از این جهت است که وی اهل روستایی به همین نام در «تهامه» واقع در ساحل دریا در مسیر شام است، و یا بدین سبب است که وی منسوب به طائفه‌‏ای از عرب است که نسب آن‌ها به «ضبه بن ادّ بن طابخه» منتهی می‏‌شود. در بعضی از منابع به همراه «ضبی» لقب «نصیبی» نیز ضبط شده است. در این‏ صورت وی از مردم «نصیبین» واقع در دیار بکر از اهالی شمال عراق نزدیک موصل خواهد بود. در‌باره زمان وفات او تنها می‏‌توان گفت که یک‏بار در سال 322هجری شیخ تلعکبری به‏‌طور مستقیم از او حدیث شنیده است اما بیشتر استماعات تلعکبری از طریق پدرش از او بوده است، بنابراین شاگردی تلعکبری نزد او می‏‌بایست در اواخر عمر ابی‏‌غریب بوده باشد، از این‌‏رو وفات او را می‏‌توان حدود 325 هجری تخمین زد.

وی بخش عمده‏‌ای از حیات علمی خود را در بصره گذرانده است و در آن‌جا از «محمد بن زکریا غلابی» (م298ق) بهره‌‏های فراوان برد و به اندازه‏ای از دانش رسید که اجازه نقل تمام روایاتش را دریافت کرده است. وی هم‌چنین در بصره روایاتی از «حسن بن محمد بن جمهور عمی» (م.ح310ق) شنید و در علوم حدیث تبحر یافت. سپس به بغداد آمد و در آن‌جا شاگردان چندی تربیت نمود. اکنون تعداد انگشت‏ شماری از احادیث او در جوامع روایی شیعه به چشم می‏‌خورد که در‌باره فضیلت حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و دعاهای وارده است. بیشتر صاحب نظران روایات او را قابل قبول دانسته و در‌باره شخصیت او اظهار رضایت نموده‌‏اند. از شاگردان او غیر از تلعکبری و پدرش می‏‌توان به «احمد بن محمد بن عیاش»(م401ق، صاحب کتاب مقتضب الاثر) اشاره کرد.

استادان

از اساتید مشهور او می‌توان محمد بن زکریا غلابی و حسن بن محمد بن جمهور عمی را نام برد.

شاگردان

شیخ تلعکبری و احمد بن محمد بن عیاش از مشهورترین شاگردان وی می‌باشند.

آثار

از تألیفات او چیزی در منابع گزارش نشده است.

منابع

• رجال طوسی، ص 410 شماره 5951؛
• مستدرک الوسائل، ج 14 ص 204 حدیث 15612، و ص 311 حدیث 16798؛
• اقبال الاعمال، ج 3 ص 209؛
• طرائف المقال، ج 1 ص 158 شماره 785؛
• معجم رجال الحدیث، ج 3 ص 17 شماره 801، تنقیح المقال(حجری)، ج 1 ص 77 شماره 466.