۲۱٬۷۴۸
ویرایش
خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
== مقتلهای حسینبنعلی (علیهالسلام) == | == مقتلهای حسینبنعلی (علیهالسلام) == | ||
بنابر نظر مشهور، مقتل ابیعبدالله الحسین، اثر اَصبَغ بن نُباتَه مُجاشِعِی قدیمیترین مقتل در زمینه حوادث شهادت حسینبنعلی (علیهالسلام) است<ref> | بنابر نظر مشهور، مقتل ابیعبدالله الحسین، اثر اَصبَغ بن نُباتَه مُجاشِعِی قدیمیترین مقتل در زمینه حوادث شهادت حسینبنعلی (علیهالسلام) است<ref>همان، ص۲۳ و ۲۴.</ref> البته برپایۀ روایتی در کتاب ثوابالأعمال، نوشته شیخ صدوق، اصبغ بن نباته شهادت حسینبنعلی (علیهالسلام) را درک کرد، ولی هیچ جزئیاتی دربارۀ واقعۀ عاشورا از او نقل نشده است. با این همه، برخی محققان معتقدند فرزند او قاسم، مقتلی درباره واقعه عاشورا نوشته است. اوج مقتلنگاری، در قرنهای سوم و چهارم قمری گزارش شده و گفتهاند پس از قرن چهارم، رو به کاهش گذاشته است. برخی از این مقاتل چاپ شدهاند، برخی در تعدادی از کتابخانههای جهان در دسترساند، و برخی دیگر از میان رفتهاند<ref>گروهی از تاریخپژوهان، مقتل جامع سیدالشهدا(ع)، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۴و۴۵.</ref> برخی از محققان معتقدند مقاتل زیادی وجود داشته که به مرور زمان از میان رفتهاند و نام ۱۴ مقتل را نیز ذکر کردهاند<ref>عندلیب همدانی، ثارالله، ۱۳۸۹ ش، ص ۱۴۱.</ref>.<br> | ||
سه قرن هشتم، نهم و دهم قمری، دوره افول مقتلنویسی گزارش شده است<ref>رنجبر، «سیری در مقتلنویسی»، ص۸۴.</ref> آثاری هم که در این دوره نوشته شده، برگرفته از گزارشهای اولیه از واقعه کربلا بوده یا با گزارشهای نامعتبر و بدون سند آمیخته شده است. برخی از این آثار نقش مهمی در تحریف وقایع عاشورا داشتهاند؛ مانند کتاب روضة الشهداء تألیف ملاحسین کاشفی (۸۲۰-۹۱۰ ق) که در اوایل قرن دهم قمری نوشته شده است<ref>نوری، لؤلؤ و مرجان، ۱۳۸۸ش، ص۲۵۲ و ۲۲۰.</ref> با رویکارآمدن دولت صفوی، مراسم عاشورا جایگاه رسمیتری یافت و مقتلهای جدیدی نگاشته شد که منابع دقیقی نداشتند و واقعه عاشورا را بیشتر از زاویه اندوه، مصیبت و بلا روایت میکردند. بیشتر این آثار، با هدف استفاده در مجالس روضهخوانی و سوگواری و فراهمساختن زمینه برای گریه نوشته شدهاند. آثاری چون ابتلاء الاولیاء، ازالة الاوهام فی البکاء، اکسیر العبادة فی اسرار الشهادة، و مُحرِق القلوب از این دستهاند<ref>جعفریان، «درباره منابع تاریخ عاشورا»، ۱۳۸۰ش، ص۵۱و۵۲.</ref> کتاب قمقام زخّار و صمصام بَتّار، بهمعنای دریای آکنده و شمشیر بُرنده، نوشتهٔ فرهاد میرزا معتمدالدوله (۱۲۳۳ - ۱۳۰۵ ق)، از پرآوازهترین مقاتل تألیفشده در چند سده اخیر دانسته شده است<ref>رحیمی، «قمقام زخار در تاریخ واقعه کربلا»، ص۲۸.</ref> مهیج الاحزان وموقد النیران فی قلوب اهل الایمان، ملا محمدحسین ابن محمدعلی یزدی حایری قرن ۱۳ نیز از مقاتل معروف و معتبر است.<br> | سه قرن هشتم، نهم و دهم قمری، دوره افول مقتلنویسی گزارش شده است<ref>رنجبر، «سیری در مقتلنویسی»، ص۸۴.</ref> آثاری هم که در این دوره نوشته شده، برگرفته از گزارشهای اولیه از واقعه کربلا بوده یا با گزارشهای نامعتبر و بدون سند آمیخته شده است. برخی از این آثار نقش مهمی در تحریف وقایع عاشورا داشتهاند؛ مانند کتاب روضة الشهداء تألیف ملاحسین کاشفی (۸۲۰-۹۱۰ ق) که در اوایل قرن دهم قمری نوشته شده است<ref>نوری، لؤلؤ و مرجان، ۱۳۸۸ش، ص۲۵۲ و ۲۲۰.</ref> با رویکارآمدن دولت صفوی، مراسم عاشورا جایگاه رسمیتری یافت و مقتلهای جدیدی نگاشته شد که منابع دقیقی نداشتند و واقعه عاشورا را بیشتر از زاویه اندوه، مصیبت و بلا روایت میکردند. بیشتر این آثار، با هدف استفاده در مجالس روضهخوانی و سوگواری و فراهمساختن زمینه برای گریه نوشته شدهاند. آثاری چون ابتلاء الاولیاء، ازالة الاوهام فی البکاء، اکسیر العبادة فی اسرار الشهادة، و مُحرِق القلوب از این دستهاند<ref>جعفریان، «درباره منابع تاریخ عاشورا»، ۱۳۸۰ش، ص۵۱و۵۲.</ref> کتاب قمقام زخّار و صمصام بَتّار، بهمعنای دریای آکنده و شمشیر بُرنده، نوشتهٔ فرهاد میرزا معتمدالدوله (۱۲۳۳ - ۱۳۰۵ ق)، از پرآوازهترین مقاتل تألیفشده در چند سده اخیر دانسته شده است<ref>رحیمی، «قمقام زخار در تاریخ واقعه کربلا»، ص۲۸.</ref> مهیج الاحزان وموقد النیران فی قلوب اهل الایمان، ملا محمدحسین ابن محمدعلی یزدی حایری قرن ۱۳ نیز از مقاتل معروف و معتبر است.<br> |