۸۵٬۸۳۹
ویرایش
پلورالیزم، رویکردی کلامی برای تقریب (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۳۰
، ۱ اکتبر ۲۰۲۳جایگزینی متن - 'رده:تقریب' به 'رده:تقریب مذاهب اسلامی'
جز (جایگزینی متن - 'راهها' به 'راهها') |
جز (جایگزینی متن - 'رده:تقریب' به 'رده:تقریب مذاهب اسلامی') |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
کسانی که به لحاظ معرفتی معتقد به پلورالیزم مذهبی هستند درمسأله تقریب مذاهب مشکلی ندارند زیرا می‌توانند ادعا کنند که تک تک این مذاهب آنها را به واقع می‌رساند و همه آنها راه‌های مستقیمی برای رسیدن به حقیقت دین هستند. با این نگاه، حتّی تقریب بین ادیان هم میسور است چه رسد به تقریب بین مذاهب اسلامی و اصولاً ادعای اصلی پلورالیزم دینی عدم انحصار حقیقت در دین واحد و حق بودن همه ادیان است که این نگاه را می‌توان به مذاهب متعدّد تحت دین واحد نیز سرایت داد. | کسانی که به لحاظ معرفتی معتقد به پلورالیزم مذهبی هستند درمسأله تقریب مذاهب مشکلی ندارند زیرا می‌توانند ادعا کنند که تک تک این مذاهب آنها را به واقع می‌رساند و همه آنها راه‌های مستقیمی برای رسیدن به حقیقت دین هستند. با این نگاه، حتّی تقریب بین ادیان هم میسور است چه رسد به تقریب بین مذاهب اسلامی و اصولاً ادعای اصلی پلورالیزم دینی عدم انحصار حقیقت در دین واحد و حق بودن همه ادیان است که این نگاه را می‌توان به مذاهب متعدّد تحت دین واحد نیز سرایت داد. | ||
== طرفداران == | == طرفداران == | ||
تمام کسانی که به لحاظ کلامی معتقد به پلورالیزم دینی و مذهبی بوده و منادیان این تفکر هستند را می‌توان به نوعی در عداد طرفداران این روی کرد به شمار آورد. این گروه، | تمام کسانی که به لحاظ کلامی معتقد به پلورالیزم دینی و مذهبی بوده و منادیان این تفکر هستند را می‌توان به نوعی در عداد طرفداران این روی کرد به شمار آورد. این گروه، اگر‌چه رسماً سخن از تقریب بین مذاهب به میان نیاورده باشند ولی نتیجه عملی این اندیشه، حق بودن اعتقادات تمام مذاهب و در نتیجه معذور دانستن همه صاحبان مذاهب و مصیب دانستن آنها به معنای کلامی است. | ||
== مبانی نظری == | == مبانی نظری == | ||
مبنای نظری این نگاه، اعتقاد به پلورالیزم و نسبیت‌گرایی در فهم حقیقت است که منشأ تفکر پلورالیزم دینی نیز شده است. هر چند تبیین‌های مختلفی از پلورالیزم دینی ارائه شده است که طبق برخی از آنها حتی فهم حقیقت محض برای انسان ناممکن دانسته شده است<ref>ر. ک:خسروپناه، کلام جدید، ص190</ref> اما با پذیرش برخی از قرائت‌های پلورالیزم می‌توان گفت که ادیان و مذاهب گوناگون با وجود تعالیم مختلفی که دارند همگی ظهور و نمودی از واقعیت بوده و هر یک به نوبه خود واقعیت را نشان می‌دهند. | مبنای نظری این نگاه، اعتقاد به پلورالیزم و نسبیت‌گرایی در فهم حقیقت است که منشأ تفکر پلورالیزم دینی نیز شده است. هر چند تبیین‌های مختلفی از پلورالیزم دینی ارائه شده است که طبق برخی از آنها حتی فهم حقیقت محض برای انسان ناممکن دانسته شده است<ref>ر. ک:خسروپناه، کلام جدید، ص190</ref> اما با پذیرش برخی از قرائت‌های پلورالیزم می‌توان گفت که ادیان و مذاهب گوناگون با وجود تعالیم مختلفی که دارند همگی ظهور و نمودی از واقعیت بوده و هر یک به نوبه خود واقعیت را نشان می‌دهند. | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
صحّت این روی کرد مبتنی بر پذیرش اندیشه پلورالیزم مذهبی و نسبیت علم و معرفت بشری است که در جای خود، نقدهای متعددی به این مبنای نظری وارد شده است و به خاطر همین اشکالات بنیادین، این تفکّر به هیچ وجه مورد قبول دانشمندان ومتفکران اصیل اسلامی واقع نشده است.<ref>ر. ک: قدردان قراملکی، کندوکاوی در سویه های پلورالیزم</ref> | صحّت این روی کرد مبتنی بر پذیرش اندیشه پلورالیزم مذهبی و نسبیت علم و معرفت بشری است که در جای خود، نقدهای متعددی به این مبنای نظری وارد شده است و به خاطر همین اشکالات بنیادین، این تفکّر به هیچ وجه مورد قبول دانشمندان ومتفکران اصیل اسلامی واقع نشده است.<ref>ر. ک: قدردان قراملکی، کندوکاوی در سویه های پلورالیزم</ref> | ||
عمده اشکال این مبنا از نگاه بیرونی، این است که ادیان و مذاهب مختلف، گاه ادعاهای متعارض با یکدیگر دارند مثلاً شیعه امامیه معتقد به امامت و ولایت به معنای زمامداری سیاسی و معنوی و سرپرستی امّـت اسلامی و همچنین معتقد به عصمت ائمه معصومین | عمده اشکال این مبنا از نگاه بیرونی، این است که ادیان و مذاهب مختلف، گاه ادعاهای متعارض با یکدیگر دارند مثلاً شیعه امامیه معتقد به امامت و ولایت به معنای زمامداری سیاسی و معنوی و سرپرستی امّـت اسلامی و همچنین معتقد به عصمت ائمه معصومین «علیهم‌السلام» است ولی اهل سنّت این ولایت و عصمت را برای ائمه «علیهم‌السلام» انکار می‌کنند و روشن است که دو ادعای متناقض در عرض هم نمی‌تواند هر دو مطابق با واقع و حق باشد زیرا لازمه‌اش پذیرش امکان جمع بین متناقضین است که عقلاً محال است.<ref>ر. ک: لاریجانی، نشریه مربیان، شماره4، ص40</ref> | ||
صرف نظر از اشکالاتی که به مبنای پلورالیزم دینی وارد است، این نگاه تقریبی، به پذیرش نسبی‌گرایی انجامیده<ref>ر. ک: خسروپناه، کلام جدید، ص190</ref> و در نهایت باعث سست شدن عقاید هر کدام از صاحبان مذاهب می‌گردد در حالی که منادیان تقریب، به تقریب مذاهب با حفظ آموزه‌های مذهب اعتقاد دارند و از نگاه آنان، دعوت به تقریب هیچ گاه نباید منجر به عقب‌نشینی از خطوط قرمز هر مذهب یا از بین رفتن آموزه‌های مذاهب گردد. | صرف نظر از اشکالاتی که به مبنای پلورالیزم دینی وارد است، این نگاه تقریبی، به پذیرش نسبی‌گرایی انجامیده<ref>ر. ک: خسروپناه، کلام جدید، ص190</ref> و در نهایت باعث سست شدن عقاید هر کدام از صاحبان مذاهب می‌گردد در حالی که منادیان تقریب، به تقریب مذاهب با حفظ آموزه‌های مذهب اعتقاد دارند و از نگاه آنان، دعوت به تقریب هیچ گاه نباید منجر به عقب‌نشینی از خطوط قرمز هر مذهب یا از بین رفتن آموزه‌های مذاهب گردد. | ||
== پانویس‌ها == | == پانویس‌ها == | ||
[[رده: | [[رده:مقاله‌ها]] | ||
[[رده:تقریب]] | [[رده:تقریب مذاهب اسلامی]] | ||