۸۷٬۱۹۹
ویرایش
(صفحهای تازه حاوی «<div class="wikiInfo"> [[پرونده: |جایگزین=مسجد|بندانگشتی|]] </div> هر دولتی در هر عصر و زمان...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class="wikiInfo"> | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده: |جایگزین=مسجد|بندانگشتی|]] | [[پرونده: اذان.jpg |جایگزین=مسجد|بندانگشتی|]] | ||
</div> | </div> | ||
خط ۱۲: | خط ۱۱: | ||
[[انسان]] از لحظهای که صدای اذان به گوشش میرسد گویی نماز را آغاز میکند. این ندا زمین و آسمان را به هم پیوند داده و تواضع مخلوق را با عظمت خالق درهم میآمیزد. | [[انسان]] از لحظهای که صدای اذان به گوشش میرسد گویی نماز را آغاز میکند. این ندا زمین و آسمان را به هم پیوند داده و تواضع مخلوق را با عظمت خالق درهم میآمیزد. | ||
چه شعاری از این رساتر که با نام خدای بزرگ آغاز میشود و با گواهی به وحدانیت [[خدا]] و رسالت [[ | چه شعاری از این رساتر که با نام خدای بزرگ آغاز میشود و با گواهی به وحدانیت [[خدا]] و رسالت [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)]]، اوج میگیرد و با دعوت به رستگاری و عمل نیک فرود میآید. با کلمه ((الله)) شروع میشود و با آن پایان میپذیرد. | ||
صدای اذان همانند ندای آزادی و نسیم حیات بخش | صدای اذان همانند ندای آزادی و نسیم حیات بخش استقلال و عظمت، گوشهای [[مسلمانان]] راستین را نوازش میدهد و بر جان بدخواهان اضطراب میافکند. یکی از رمزهای بقای [[اسلام]] است; چنان که ((گلادستون)) ـ یکی از رجال معروف [[انگلستان]] ـ در برابر جمعی از [[مسیحیان]] اظهار داشت: ((تا زمانی که نام محمد صلی الله علیه و آله در مإذنهها بلند است و کعبه پابرجاست و [[قرآن]] رهنما و پیشوای [[مسلمانان]] است، امکان ندارد که پایههای سیاست ما در سرزمینهای اسلامی استوار و برقرار گردد.))<ref>داعی السمإ، عباس محمود عقاد، ص 437 و 438.</ref> | ||
==تشریع اذان== | == تشریع اذان == | ||
پس از هجرت [[ | پس از هجرت [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا) | ||
]] صلی الله علیه و آله به [[مدینه]]، [[مهاجران|مهاجر]] و [[انصار]]، کم کم در اطراف [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)]] صلی الله علیه و آله اجتماع کرده و [[حکومت اسلامی]] را برپا نمودند; [[مسجد]] ساختند و نماز جماعت برپا نمودند. | |||
روز به روز بر عظمت و شکوه [[دین اسلام]] افزوده شد. بنابراین نیازمند وسیلهای شدند تا مردم را هنگام [[نماز]] آگاه سازند. لذا پیشنهادهای مختلفی به [[ | روز به روز بر عظمت و شکوه [[دین اسلام]] افزوده شد. بنابراین نیازمند وسیلهای شدند تا مردم را هنگام [[نماز]] آگاه سازند. لذا پیشنهادهای مختلفی به [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)]] صلی الله علیه و آله داده شد، اما ایشان هیچ کدام را نپذیرفت، زیرا بعضی از پیشنهادها رسم [[یهودیان]] بود. به همین خاطر در اولین سال هجرت، اذان به فرمان [[خداوند]] از سوی جبرئیل بر [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)]] صلی الله علیه و آله نازل گردید. <ref>سیره ابن هشام، ج 1، ص 154.</ref> | ||
از [[ | از [[جعفر بن محمد (صادق)]] علیهالسلام روایت شده: هنگامی که جبرئیل اذان را بر [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر]] اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نازل کرد، سر مبارک آن حضرت در دامان [[علی بن ابی طالب|علی]] علیهالسلام بود. | ||
پس جبرئیل جملات اذان و اقامه را بیان کرد، وقتی حضرت بیدارشد، فرمود: ای | پس جبرئیل جملات اذان و اقامه را بیان کرد، وقتی حضرت بیدارشد، فرمود: ای علی! آیا شنیدی؟ گفت: آری! فرمود: آن را از بر کردی؟ گفت: آری! فرمود: [[بلال]] را صدا کن. علی علیهالسلام نیز [[بلال]] را صدا زد. وقتی آمد: | ||
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم اذان را به او تعلیم داد<ref>وسایل الشیعه، حر عاملی، ج 4، ص 612.</ref> و دستور داد در اوقات نماز ـ با صدای بلند و رسایی که داشت ـ اذان بگوید و او اولین کسی است که در تاریخ اسلام به مقام مؤذن مفتخر گردید. حال اگر ملتهای دیگر با نواختن ناقوسها و یا وسایل دیگر، مردم را به معابد دعوت میکنند در آیین اسلام، اذان مؤذن رمز اجتماع [[مسلمین]] برای پرستش خدا در مساجد است. | |||
[[ | [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)]] صلی الله علیه و آله نه تنها الفاظ اذان را به [[بلال]] تعلیم داد، بلکه اوقات آن را هم به وی یاد داد و به مردم گفت: [[بلال]] یک مرد وقتشناس است، هر موقع اذان بگوید، نماز بخوانید.<ref>مجله مکتب اسلام، سال 9، شماره 5، ص 20.</ref> لذا هرگاه آهنگ ملکوتی اذان به موقع از سینه پرسوز [[بلال]] به گوش میرسید، همچون روحی بود که در کالبد مرده مردم دمیده میشد و آنها را زنده میکرد.<ref>بحارالانوار، ج 22، ص 245.</ref> | ||
اگرچه در آن روزگار، کسانی بودند که صوتی دل | اگرچه در آن روزگار، کسانی بودند که صوتی دل نشینتر و لهجهای فصیحتر از [[بلال]] داشتند، اما پاک دلی، ایمان و خلوص [[بلال]] او را تا آن منزلت رفیع بالا برد. از آن پس [[بلال]] همواره همراه پیامبر اکرم بود و اذان میگفت. | ||
==جایگاه اذان در تبلیغات== | == جایگاه اذان در تبلیغات == | ||
اذان یکی از ابزارهای تبلیغ است که در دعوت به [[اسلام]] سهم | اذان یکی از ابزارهای تبلیغ است که در دعوت به [[اسلام]] سهم مهمیدارد. اذان مشتمل است بر مسائلی مانند: تکبیر، [[توحید]]، شهادت به یگانگی و عظمت خداوند، گواهی به رسالت پیامبر اکرم، توصیه به نماز و رستگاری و بهترین اعمال و بالاخره با ((لا اله الا الله)) تمام میشود. | ||
نکته قابل توجه در اذان، تکرار جملات است و این تکرار خود یکی از عوامل مؤثر در جلب توجه مخاطبان به اهمیت موضوع است. | نکته قابل توجه در اذان، تکرار جملات است و این تکرار خود یکی از عوامل مؤثر در جلب توجه مخاطبان به اهمیت موضوع است. | ||
همان گونه که مبلغان نیز معتقدند، تکرار یک پیام از جمله عواملی است که در اقناع، تصدیق و ترغیب مخاطب تإثیر فراوان دارد. | همان گونه که مبلغان نیز معتقدند، تکرار یک پیام از جمله عواملی است که در اقناع، تصدیق و ترغیب مخاطب تإثیر فراوان دارد. | ||
اذان همیشه به عنوان جزیی از عبادت و شعار جاودانه اسلام و گل بانگ توحید مطرح بوده | اذان همیشه به عنوان جزیی از عبادت و شعار جاودانه اسلام و گل بانگ توحید مطرح بوده و خواهد بود که دارای دو ویژگی است: | ||
الف ـ سرکوبی دائم کافران و منافقان. | الف ـ سرکوبی دائم کافران و منافقان. | ||
ب ـ دعوت انسانهای مسلمان به حق و رستگاری و کلاس پاک سازی و به سازی است.<ref>اهمیت اذان و اقامه، ترجمه محمد محمدی اشتهاردی، ص 25.</ref> | ب ـ دعوت انسانهای مسلمان به حق و رستگاری و کلاس پاک سازی و به سازی است.<ref>اهمیت اذان و اقامه، ترجمه محمد محمدی اشتهاردی، ص 25.</ref> | ||
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله | پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دراینباره میفرماید: ((ان الشیطان اذا سمع الندإ هرب;<ref>کنز العمال، متقی هندی، حدیث 20951.</ref> هرگاه شیطان صدای اذان را میشنود، فرار میکند.)) | ||
و ((ان إهل السمإ لایسمعون من اهل الارض شیئا الا الاذان;<ref>میزان الحکمه، ری شهری، ج 1، ص 82.</ref> همانا اهل آسمان از اهل زمین چیزی جز اذان نمیشنوند.)) | و ((ان إهل السمإ لایسمعون من اهل الارض شیئا الا الاذان;<ref>میزان الحکمه، ری شهری، ج 1، ص 82.</ref> همانا اهل آسمان از اهل زمین چیزی جز اذان نمیشنوند.)) | ||
طبق این دو روایت باید اذان به گونهای در صحنه باشد که از یک سو موجب طرد [[شیطان]] و نابودی مظاهر شیطانی گردد و از سوی دیگر [[انسان]] را در | طبق این دو روایت باید اذان به گونهای در صحنه باشد که از یک سو موجب طرد [[شیطان]] و نابودی مظاهر شیطانی گردد و از سوی دیگر [[انسان]] را در ملکوت اعلی سیر دهد و روحیه عرفانی و معنوی او را آن چنان به [[معراج]] ببرد که گویی آسمانها ندای او را میشنوند و از آن ندا لذت برده و به شور و شوق میافتند. | ||
==احکام فقهی اذان== | == احکام فقهی اذان == | ||
همه [[مذاهب اسلامی]]، اذان گفتن را ((مستحب مؤکد)) میدانند، به جز [[حنبلی]] | همه [[مذاهب اسلامی]]، اذان گفتن را ((مستحب مؤکد)) میدانند، به جز [[حنبلی]]<nowiki/>هاکه میگویند: ((واجب کفایی)) است. دایره المعارف جامع اسلامی، حسینی دشتی، ج 2، ص 62. اذان بر دو قسم است: اذان اعلام و اذان نماز (اقامه) که اذان اعلام بایستی اول وقت گفته شود و اذان نماز، متصل به آن ادا شود; هرچند آخر وقت باشد. | ||
اذان در نمازهای واجب یومیه مستحب است، اما در عصر [[عرفه]] و [[جمعه]] و عشای [[مزدلفه]] ساقط میباشد. | اذان در نمازهای واجب یومیه مستحب است، اما در عصر [[عرفه]] و [[جمعه]] و عشای [[مزدلفه]] ساقط میباشد. | ||
برخی گفتهاند: علت سقوط اذان در این سه مورد آن است که جمع بین دو [[نماز]] [[ظهر]] و [[عصر]] و [[مغرب]] و [[عشا]] مستحب است. لذا با توجه به این که اصل اذان برای اعلام است، در صورتی که همگان آماده نماز دوم هستند، دیگر نیازی به اذان نیست. | برخی گفتهاند: علت سقوط اذان در این سه مورد آن است که جمع بین دو [[نماز]] [[ظهر]] و [[عصر]] و [[مغرب]] و [[عشا]] مستحب است. لذا با توجه به این که اصل اذان برای اعلام است، در صورتی که همگان آماده نماز دوم هستند، دیگر نیازی به اذان نیست. | ||
البته اذان برای هر نماز دوم که با نماز اول جمع شود هم ساقط است.<ref>همان، ص 65 و 66.</ref> | البته اذان برای هر نماز دوم که با نماز اول جمع شود هم ساقط است.<ref>همان، ص 65 و 66.</ref> | ||
مستحب است که بعد از تولد کودک یا پیش از | مستحب است که بعد از تولد کودک یا پیش از نامگذاری او در گوش راستش ((اذان)) و در گوش چپش ((اقامه)) گفته شود، تا به روح بلند او مطالب دلنشین القا شده و در نفس او بذر حقایق پاشیده شود و در دوران کودکی و نوجوانی با همان بذرها بزرگ شده و با پاکیزگی کامل، انسانی مهذب به بار آید. | ||
[[ | [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)]] صلی الله علیه و آله به [[علی بن ابی طالب | ||
]] علیهالسلام فرمود: ((یا علی اذا ولد لک غلام إو جاریه فاذن فی إذنه الیمنی و اقم فی الیسری فانه لایضره الشیطان إبدا;<ref>تحف العقول، ابن شعبه حرانی، ص 14.</ref> علی جان هر وقت صاحب پسر یا دختری شدی در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه بخوان که هرگز شیطان به او زیان نخواهد رساند.)) | |||
همچنین مسئله ((صدای زن در اذان)) در برخی از مباحث فقهی مورد توجه قرار گرفته و گفتهاند: آیا گفتن اذان و اقامه برای زن نیز مستحب است؟ و آیا زن میتواند با صدای بلند اذان و اقامه بگوید و مردان نامحرم صدای او را بشنوند، یا فقط میتواند در جمع زنان اذان و اقامه بگوید؟ | همچنین مسئله ((صدای زن در اذان)) در برخی از مباحث فقهی مورد توجه قرار گرفته و گفتهاند: آیا گفتن اذان و اقامه برای زن نیز مستحب است؟ و آیا زن میتواند با صدای بلند اذان و اقامه بگوید و مردان نامحرم صدای او را بشنوند، یا فقط میتواند در جمع زنان اذان و اقامه بگوید؟ | ||
خط ۵۸: | خط ۵۹: | ||
برخی نیز گفتن اذان و اقامه را برای زن جایز دانستهاند. البته برخی با اعتقاد به این که ((اذان، اقامه، نماز جمعه و جماعت بر زن واجب نیست)) استحباب اذان و اقامه را نفی کردهاند، که معلوم نیست بتواند علت نفی ((حرمت صدای زن)) باشد. <ref>همان، ص 25.</ref> | برخی نیز گفتن اذان و اقامه را برای زن جایز دانستهاند. البته برخی با اعتقاد به این که ((اذان، اقامه، نماز جمعه و جماعت بر زن واجب نیست)) استحباب اذان و اقامه را نفی کردهاند، که معلوم نیست بتواند علت نفی ((حرمت صدای زن)) باشد. <ref>همان، ص 25.</ref> | ||
عمرو بن ابی نصر گوید: به امام صادق | عمرو بن ابی نصر گوید: به امام صادق علیهالسلام عرض کردم: آیا مؤذن میتواند بدون وضو اذان بگوید؟ فرمود: آری، ولی اقامه را با وضو بگوید. عرض کردم: نشسته میتواند اذان بگوید؟ فرمود: آری، ولی اقامه را ایستاده بگوید.<ref>دایره المعارف جامع اسلامی، ج 2، ص 66.</ref> | ||
== | == اجزای اذان == | ||
اذان دارای هیجده جمله است که بدون کم و زیاد توسط [[جبرئیل]] نازل شد که در عصر رسول خدا صلی الله علیه و آله، [[ابوبکر]] و آغاز [[خلافت]] [[عمر]] به همین شکل گفته میشد، ولی اهل تسنن ([[شافعی]]، [[حنبلی]]، [[حنفی]] و [[مالکی]]) اذان را پانزده جمله میدانند، یعنی جمله ((حی علی خیر العمل)) جزء اذان نیست. جمله ((لا اله الا الله)) نیز یک بار گفته میشود.<ref>الفقه علی المذاهب الخمسه، محمد جواد مغنیه، ص 119.</ref> | اذان دارای هیجده جمله است که بدون کم و زیاد توسط [[جبرئیل]] نازل شد که در عصر رسول خدا صلی الله علیه و آله، [[ابوبکر]] و آغاز [[خلافت]] [[عمر]] به همین شکل گفته میشد، ولی اهل تسنن ([[شافعی]]، [[حنبلی]]، [[حنفی]] و [[مالکی]]) اذان را پانزده جمله میدانند، یعنی جمله ((حی علی خیر العمل)) جزء اذان نیست. جمله ((لا اله الا الله)) نیز یک بار گفته میشود.<ref>الفقه علی المذاهب الخمسه، محمد جواد مغنیه، ص 119.</ref> | ||
خط ۶۶: | خط ۶۷: | ||
شخصی از [[عمر]] پرسید: به چه دلیل؟ [[عمر]] گفت: ((اذا سمع عوام الناس ان الصلوه خیر العمل تهاونوا بالجهاد و تخلفوا عنه;<ref>بحارالانوار، ج 84، ص 156.</ref> هرگاه عوام مردم بشنوند که نماز بهترین عمل است، در مورد جهاد سستی میکنند و در نتیجه از رفتن به میدان جهاد سرپیچی مینمایند.)) | شخصی از [[عمر]] پرسید: به چه دلیل؟ [[عمر]] گفت: ((اذا سمع عوام الناس ان الصلوه خیر العمل تهاونوا بالجهاد و تخلفوا عنه;<ref>بحارالانوار، ج 84، ص 156.</ref> هرگاه عوام مردم بشنوند که نماز بهترین عمل است، در مورد جهاد سستی میکنند و در نتیجه از رفتن به میدان جهاد سرپیچی مینمایند.)) | ||
== آثار و فواید اذان == | |||
==آثار و فواید اذان== | |||
اذان عبادتی است که دارای ابعاد مختلفی بوده و هر یک از جملات آن دارای آثار و فواید تربیتی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگیای است که مهمترین آنها بدین شرح است: | اذان عبادتی است که دارای ابعاد مختلفی بوده و هر یک از جملات آن دارای آثار و فواید تربیتی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگیای است که مهمترین آنها بدین شرح است: | ||
خط ۸۶: | خط ۸۰: | ||
5. مردم را به وحدت و یکپارچگی دعوت میکند. | 5. مردم را به وحدت و یکپارچگی دعوت میکند. | ||
6. مسلمانان را به | 6. مسلمانان را به وقتشناسی و نظم در کارها دعوت میکند. | ||
7. دافع [[شیطان]] است; چنان که [[ | 7. دافع [[شیطان]] است; چنان که [[جعفر بن محمد (صادق)]] علیهالسلام فرمود: هرگاه در تنهایی وحشتزده شدید و پنداشتید که شیاطین از [[جن]] میخواهند سر راه شما را بگیرند، اذان بگویید.<ref>من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج 1، ص 195.</ref> | ||
8. زمینه را برای تربیت معنوی کودکان آماده میکند. | 8. زمینه را برای تربیت معنوی کودکان آماده میکند. | ||
خط ۹۴: | خط ۸۸: | ||
9. اذان موجب غم زدایی است. | 9. اذان موجب غم زدایی است. | ||
10. اگر اذان از روی [[ایمان]] و | 10. اگر اذان از روی [[ایمان]] و اخلاص گفته شود، [[خداوند]] گناهان گوینده آن را میبخشد: ((من اذن فی سبیل الله صلوه واحده ایمانا و احتسابا تقربا الی الله. غفر الله له سلف من ذنوبه;<ref> بحارالانوار، ج 84، ص 157.</ref> کسی که برای خدا، اذان یک نماز را از روی [[ایمان]] و اخلاص بگوید، [[خداوند]] گناهان گذشته او را میبخشد.)) | ||
[[ | 11. روزی را زیاد میکند. سلیمان بن عقیل گفت: به حضرت [[موسی بن جعفر (کاظم)]] علیهالسلام عرض کردم: چرا انسان باید همراه با مؤذن اذان بگوید؟ فرمود: این کار موجب افزایش روزی میشود.<ref>همان، ص 177.</ref> | ||
[[رده: | == پانویس == | ||
{{پانویس|2}} | |||
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات]] | |||
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]] |