عباس بن علی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی « | type = notice | class = ambox-In_use | image = 48px|alt=|link= | css = margin: 1px | text = این {{#ifeq:{{...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:عباس بن علی.jpg|جایگزین=عباس بن علی(علیه‌السلام)|بندانگشتی|]] | |||
'''عباس بن علی''' مشهور به ابوالفضل و قمر بنی‌هاشم و باب‌الحوائج (ولادت ۴ شعبان ۲۶ هجری قمری و شهادت ۱۰ محرم ۶۱ هجری قمری) پسر [[علی بن ابی طالب|علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام)]] و [[ام البنین]] و برادر کوچک‌تر [[حسین بن علی (سید الشهدا)|حسین بن علی (علیه‌السلام)]] است. شهرت و محبوبیت او نزد [[مسلمانان]] بیشتر به خاطر شجاعت و همچنین وفاداریش نسبت به حسین بن علی در [[کربلا]] می‌باشد. آرامگاه عباس بن علی در کربلا بر سر راه غاضریه در موضع رزمگاه واقعه کربلا است. عباس بن علی در دهم [[محرم الحرام]]، [[عاشورا]] در واقعۀ کربلا در حال آوردن آب از رود فرات جهت رفع تشنگی [[اهل بیت]] که توسط سپاه [[عمر بن سعد بن ابی وقاص|عمر بن سعد]] محاصره شده بودند، به شهادت رسید. کشته‌شدن قهرمانانۀ عباس در نبرد کربلا، باعث ایجاد شخصیتی ویژه در میان [[شیعه]] و [[سنی]] گشته است. بنابر یک رسم و سنت قدیمی رایج در بین مسلمانان به‌ویژه [[شیعیان]] و مدیحه‌سرایان و مداحان، در روز [[نهم محرم]] ([[تاسوعا]]) مراسم یادبود کشته شدن او را برگزار و [[عزاداری|سوگواری]] می‌کنند. | |||
== زندگی‌نامه == | |||
عباس بن علی (علیه‌السلام) در سال 26 هجری قمری، در [[مدینه|مدینةالنبی]]، ولادت یافت. وی در دامان امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) و مادرش [[ام‌البنین]] به‌گونه‌ای پرورش یافت که به مظهر غیرت، ایثار و شجاعت، بدل گشت. ایشان در طول حیات خویش از محضر پدر و برادرانش، بیشترین بهره را برد و جامع فضایل نیکو گردید. آن بزرگوار آن چه را از محضر آن سه [[امام معصوم]] آموخته بود، در [[کربلا]] آشکار ساخت. | |||
طبق روایات [[شیعه]] او جوانی دلاور، زیبا و بلند قد بوده است، در جنگ‌های [[جنگ صفین|صفین]] و [[جنگ نهروان|نهروان]] در کنار پدرش [[علی بن ابی طالب|علی بن ابی‌طالب]] جنگیده است و او یکی از چند نفری است که در بین [[شیعیان]] به باب‌الحوائج معروفند. او سه برادر تنی به نام‌های جعفر، عبدالله و عثمان داشت که همگی آنان در روز عاشورا سال ۶۱ قمری در کربلا کشته شدند. او با لبابه دختر عبیدالله بن عباس ازدواج کرد و دارای چهار پسر به نام‌های عبیدالله، فضل، حسن، قاسم و یک دختر شد. در خصوص تعداد فرزندان او اختلاف نظر وجود دارد. همه فرزندان او به جز عبیدالله بلاعقب ماندند. | |||
|ولادت | |||
| | |||
| | |||
|روز | |||
== القاب == | |||
'''«قمر بنی‌هاشم»'''، معروف‌ترین لقب وی می‌باشد. بعدها به او '''«سقای کربلا»'''، '''«علمدار حسین»''' و ... نیز لقب دادند. | |||
عباس | == کنیه‌‌ها == | ||
# '''«ابوالفضل»'''، مشهورترین کنیه عباس است<ref>ابوالفرج الاصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۸۹.</ref> برخی عنوان کرده‌اند که چون در خاندان [[بنی‌هاشم]] هر کس عباس نام داشت، ابوالفضل خوانده می‌شد، به ایشان نیز حتی در کودکی ابوالفضل گفته می‌شد<ref>مظفر، موسوعة بطل العلقمی، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۱۲.</ref>. | |||
# '''«ابوالقاسم»'''، به دلیل اینکه عباس فرزندی به نام قاسم داشت، به او ابوالقاسم نیز گفته می‌شد. این کنیه در [[زیارت اربعین]] نیز آمده است <ref>بهشتی، قهرمان علقمه؛ ۱۳۷۴ش، ص۴۳؛ مظفر، موسوعة بطل العلقمی، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۱۲.</ref>. | |||
او | # '''«ابوالقِربَة»'''، قِربَة به معنای مشک آب است<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ج۱۱، ص۱۷۴۹۷.</ref>، برخی معتقدند که این کنیه به این دلیل به او داده شده است که در واقعه کربلا چندین بار مشک آب به خیمه‌ها برد. این کنیه در چند منبع ذکر شده است<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۱۹۱؛ طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، ۱۳۹۰ق، ص۲۰۳.</ref>. | ||
# '''«ابوالفَرجَة»'''، فرجه به معنای گشایش و برطرف کردن اندوه است<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ج۱۱، ص۱۷۰۳۷.</ref>، دلیل این کنیه این است که عباس (علیه‌السلام) در کار کسانی که به او متوسل می‌شوند گشایش ایجاد می‌کند<ref>مظفر، موسوعة بطل العلقمی، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۱۲.</ref>. | |||
عباس | == شخصیت == | ||
کشته‌شدن قهرمانانۀ عباس در نبرد کربلا باعث ایجاد شخصیتی افسانه‌وار در میان [[شیعه]] و [[سنی]] گشته که تطبیق آن بر واقعیت کاری بسیار سخت است. مشکل اصلی در آنجاست که تاریخ طبری و بلاذری، منابع اولیه نبرد کربلا، جزئیات کشته‌شدن او را در کربلا ذکر نکرده‌اند. شیخ مفید در کتاب الاختصاص عباس بن علی را با صفت '''«سقا»''' به معنی آب‌دهنده توصیف می‌کند. گفته‌شده است که عباس بن علی شجاعت و شهامت را از پدرش علی ابن ابی‌طالب به ارث برده بود و در جنگ‌ها همیشه او عَلَمِ را با خود حمل می‌کرد و به همین دلیل به '''«علمدار»''' مشهور بود. | |||
== نبرد در کربلا == | |||
[[سید ابن طاووس]] از ابومخنف نقل می‌کند که در عصر عاشورا، عباس در پی یافتن آب برای اهل‌بیت با دشمنان زیادی جنگید. پس از قطع شدن دست راست و سپس دست چپش، مشک آب را بر دهان گرفت و به نبرد ادامه داد تا اینکه توسط زید بن ورقاء حنفی و حکیم بن طفیل سنانی کشته‌شد. حسین واعظ کاشفی در روضةالشهدا او را شصت و هشتمین کشته کربلا می‌داند. برادر زاده [[ام‌البنین]] به نام عبدالله بن ابی محل بن حظام برای عباس امان‌نامه‌ای از سوی ابن زیاد آورد که ردش کرد. شیخ مفید می‌نویسد: عباس به همراه حسین بن علی (علیه‌السلام) برای آوردن آب به سمت فرات رفتند ولی سپاه [[عمر بن سعد بن ابی وقاص|عمر بن سعد]] مانع شدند. سپس او را محاصره و از حسین جدا کردند. عباس به تنهایی می‌جنگید تا بر زمین افتاد. در این هنگام او به دلیل زخم‌هایش نتوانست حرکت کند و زید و حکیم او را کشتند. بلاذری حرمله را قاتل عباس می‌داند و حکیم را کسی می‌داند که لباس عباس را از بدنش جدا کرد. او در زمان کشته‌شدن ۳۴ سال داشت<ref>جعفریان، رسول (۱۳۸۶). تاملی در نهضت عاشورا.</ref>. | |||
به | |||
آرامگاه او در شمال شرقی آرامگاه حسین بن علی در کربلا قرار دارد و شیعیان مابین آرامگاه او و حسین بن علی را '''«بین الحرمین»''' می‌نامند. توسعه و بازسازی حرم وی در زمان شاه طهماسب صفوی و سپس نادر شاه صورت گرفت. پس از حمله [[وهابیون]] به کربلا مجدداً توسط فتحعلی شاه بازسازی گردید<ref>موسوی المقرم، سید عبدالرزاق. سردار کربلا۲۵۳.</ref>. | |||
بر اساس تحقیق اردوبادی، اصفهانی در مقاتل الطالبیین | [[پرونده:شهادت ابوالفضل.jpg|جایگزین=عباس بن علی(علیه‌السلام)|بندانگشتی|]] | ||
بنابر منابع تاریخی، وقتی عبیدالله بن | === در آثار هنری === | ||
نپذیرفتن امان‌نامه‌ها | به‌عنوان یکی از شخصیت‌های محوری حاضر در کربلا، عباس بن علی به‌طور گسترده‌ای در مراسم [[عزاداری]] محرم گرامی داشته می‌شود. در مراسم تعزیه، در شب عاشورا یک دور کامل به زندگی و اعمال او از ولادت تا شهادت اختصاص دارد. تمثال عباس بن علی، در بسیاری از آثار چوبی، قلمکاری، پرده‌داری و غیره کشیده می‌شود. یاد عباس، علاوه بر [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] در نقاط دیگر مانند [[جمهوری آذربایجان]]، [[شبه قاره هند]] و هرجایی که مراسم عاشورا برپا باشد گرامی داشته می‌شود. علی ربانی خلخالی می‌نویسد: عباس بن علی نزد شیعیان و حتی بسیاری از سایر پیروان ادیان، شخصیتی معنوی و بسیار ممتاز شمرده می‌شود و از احترام بسیاری برخوردار است<ref>مقتل الحسین؛ خوارزمی ج ۱، ص ۳۴۸ - ۳۴۹؛ الفتوح؛ ابن اعثم الکوفی ج ۵، ص ۹۳.</ref>. '''«ماه به روایت آه»'''، نوشته ابوالفضل زرویی نصرآباد عنوان کتابی است که زندگانی و شخصیت عباس بن علی را بیان می‌کند. نویسنده در این کتاب کوشیده تا از زبان دوازده راوی، ناگفته‌هایی از قبل و بعد از کشته شدن علمدار کربلا را با امانتداری، پایبندی به مستندهای تاریخی و روایی و پرهیز از اغراق، بیان کند. این نویسنده که به عنوان برگزیده جایزه ادبی کتاب سال عاشورا معرفی شده بود، با نگارش یادداشتی جایزه تندیس برترین اثر را به سید مهدی شجاعی تقدیم کرد. | ||
چنانکه در کتاب الفتوح ابن‌اعثم کوفی و مقتل خوارزمی آمده است، دو نفر برای عباس | |||
امان‌نامه دوم را شمر بن ذی الجوشن در ظهر عاشورا به عباس و برادرانش پیشنهاد کرد و او را با عنوان «پسر عمه» صدا زد، اما جوابی نشنید. امام حسین( | == علمداری == | ||
بر اساس تحقیق اردوبادی، اصفهانی در مقاتل الطالبیین<ref>ابوالفرج الاصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۹۰.</ref><ref>شیخ مفید در الارشاد مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۵.</ref>، تصریح کرده‌اند که امام حسین در صبح روز [[عاشورا]] پرچم سپاه خود را به دست عباس داده است<ref>اردوبادی، حیاة ابی‌الفضل العباس، ۱۴۳۶ق، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref>، بلاذری در انساب الاشراف<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۸۷.</ref> و ابونصر بخاری در سرّ السلسلة العلویة<ref>بخاری، سر السلسلة العلویة، ۱۳۸۲ق، ص۸۸-۸۹.</ref>، نیز بر پرچمداری حضرت عباس تصریح کرده‌اند. | |||
== سقایت == | |||
بنابر منابع تاریخی، وقتی [[عبیدالله بن زیاد]]، هفتم محرم به عمر بن سعد دستور داد که به حسین (علیه‌السلام) و یارانش اجازه استفاده از آب فرات ندهد، امام حسین، عباس را فراخواند و سی سوار و بیست پیاده را با او همراه کرد تا مشک‌ها را پر از آب نمایند و به اردوگاه ببرند. عباس توانست محاصره دشمن را بشکند و آب را به اردوگاه برساند. در این حمله هیچ‌کس از اصحاب و یاران امام حسین شهید نشد، اما افرادی از لشگر [[عمر بن سعد بن ابی وقاص|عمر بن سعد]] کشته شدند<ref>بخاری، سر السلسلة العلویة، ۱۳۸۲ق، ص۸۸-۸۹.</ref>. | |||
== نپذیرفتن امان‌نامه‌ها == | |||
چنانکه در کتاب الفتوح ابن‌اعثم کوفی و مقتل خوارزمی آمده است، دو نفر برای عباس و برادران او در کربلا امان‌نامه فرستادند که عباس و برادرانش هر دو را رد کردند؛ امان‌نامه نخست را عبدالله بن ابی‌المحل بن حزام عامری آورد که برادرزاده ام‌البنین، مادر عباس بود. او توانست از عبیدالله بن زیاد امان‌نامه‌ای برای پسران عمه خود بگیرد و آن را توسط غلام خود برای آنها بفرستد. وقتی عباس و برادرانش این امان‌نامه را خواندند، گفتند که ما در امان خداوند هستیم و هیچ نیازی به چنین امان‌نامه ننگینی نداریم<ref>خوارزمی، مقتل الحسین، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۴۸-۳۴۹؛ ابن اعثم الکوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۹۳.</ref>. | |||
امان‌نامه دوم را شمر بن ذی الجوشن در ظهر عاشورا به عباس و برادرانش پیشنهاد کرد و او را با عنوان «پسر عمه» صدا زد، اما جوابی نشنید. امام حسین (علیه‌السلام) به آنها گفت گرچه او فاسق است، اما جوابش را بدهید. شمر به آنها به شرط تسلیم شدن و اطاعت از یزید مژده امان داد. حضرت عباس، او و امان‌نامه‌اش را لعنت کرد و گفت: «ای دشمن خدا! مرگ بر تو که ما را به اطاعت از کفر و ترک همراهی برادرم حسین فرامی‌خوانی»<ref>ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۷۱ش، ج۱۱، ص۱۶۲.</ref>. | |||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[کربلا]] | |||
* [[تاسوعا]] | |||
* [[عاشورا]] | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | |||
* ر. ک: کتاب مقاتل الطالبیین نوشتۀ ابوالفرج الاصفهانی. | |||
* ر. ک: کتاب انساب الاشراف نوشتۀ بلاذری. | |||
* ر. ک: کتاب الفتوح نوشتۀ ابن اعثم الکوفی. | |||
[[رده:امامزادگان]] | |||
[[رده:شهیدان کربلا]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۱۴
عباس بن علی مشهور به ابوالفضل و قمر بنی‌هاشم و باب‌الحوائج (ولادت ۴ شعبان ۲۶ هجری قمری و شهادت ۱۰ محرم ۶۱ هجری قمری) پسر علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) و ام البنین و برادر کوچک‌تر حسین بن علی (علیه‌السلام) است. شهرت و محبوبیت او نزد مسلمانان بیشتر به خاطر شجاعت و همچنین وفاداریش نسبت به حسین بن علی در کربلا می‌باشد. آرامگاه عباس بن علی در کربلا بر سر راه غاضریه در موضع رزمگاه واقعه کربلا است. عباس بن علی در دهم محرم الحرام، عاشورا در واقعۀ کربلا در حال آوردن آب از رود فرات جهت رفع تشنگی اهل بیت که توسط سپاه عمر بن سعد محاصره شده بودند، به شهادت رسید. کشته‌شدن قهرمانانۀ عباس در نبرد کربلا، باعث ایجاد شخصیتی ویژه در میان شیعه و سنی گشته است. بنابر یک رسم و سنت قدیمی رایج در بین مسلمانان به‌ویژه شیعیان و مدیحه‌سرایان و مداحان، در روز نهم محرم (تاسوعا) مراسم یادبود کشته شدن او را برگزار و سوگواری می‌کنند.
زندگی‌نامه
عباس بن علی (علیه‌السلام) در سال 26 هجری قمری، در مدینةالنبی، ولادت یافت. وی در دامان امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) و مادرش ام‌البنین به‌گونه‌ای پرورش یافت که به مظهر غیرت، ایثار و شجاعت، بدل گشت. ایشان در طول حیات خویش از محضر پدر و برادرانش، بیشترین بهره را برد و جامع فضایل نیکو گردید. آن بزرگوار آن چه را از محضر آن سه امام معصوم آموخته بود، در کربلا آشکار ساخت. طبق روایات شیعه او جوانی دلاور، زیبا و بلند قد بوده است، در جنگ‌های صفین و نهروان در کنار پدرش علی بن ابی‌طالب جنگیده است و او یکی از چند نفری است که در بین شیعیان به باب‌الحوائج معروفند. او سه برادر تنی به نام‌های جعفر، عبدالله و عثمان داشت که همگی آنان در روز عاشورا سال ۶۱ قمری در کربلا کشته شدند. او با لبابه دختر عبیدالله بن عباس ازدواج کرد و دارای چهار پسر به نام‌های عبیدالله، فضل، حسن، قاسم و یک دختر شد. در خصوص تعداد فرزندان او اختلاف نظر وجود دارد. همه فرزندان او به جز عبیدالله بلاعقب ماندند.
القاب
«قمر بنی‌هاشم»، معروف‌ترین لقب وی می‌باشد. بعدها به او «سقای کربلا»، «علمدار حسین» و ... نیز لقب دادند.
کنیه‌‌ها
- «ابوالفضل»، مشهورترین کنیه عباس است[۱] برخی عنوان کرده‌اند که چون در خاندان بنی‌هاشم هر کس عباس نام داشت، ابوالفضل خوانده می‌شد، به ایشان نیز حتی در کودکی ابوالفضل گفته می‌شد[۲].
- «ابوالقاسم»، به دلیل اینکه عباس فرزندی به نام قاسم داشت، به او ابوالقاسم نیز گفته می‌شد. این کنیه در زیارت اربعین نیز آمده است [۳].
- «ابوالقِربَة»، قِربَة به معنای مشک آب است[۴]، برخی معتقدند که این کنیه به این دلیل به او داده شده است که در واقعه کربلا چندین بار مشک آب به خیمه‌ها برد. این کنیه در چند منبع ذکر شده است[۵].
- «ابوالفَرجَة»، فرجه به معنای گشایش و برطرف کردن اندوه است[۶]، دلیل این کنیه این است که عباس (علیه‌السلام) در کار کسانی که به او متوسل می‌شوند گشایش ایجاد می‌کند[۷].
شخصیت
کشته‌شدن قهرمانانۀ عباس در نبرد کربلا باعث ایجاد شخصیتی افسانه‌وار در میان شیعه و سنی گشته که تطبیق آن بر واقعیت کاری بسیار سخت است. مشکل اصلی در آنجاست که تاریخ طبری و بلاذری، منابع اولیه نبرد کربلا، جزئیات کشته‌شدن او را در کربلا ذکر نکرده‌اند. شیخ مفید در کتاب الاختصاص عباس بن علی را با صفت «سقا» به معنی آب‌دهنده توصیف می‌کند. گفته‌شده است که عباس بن علی شجاعت و شهامت را از پدرش علی ابن ابی‌طالب به ارث برده بود و در جنگ‌ها همیشه او عَلَمِ را با خود حمل می‌کرد و به همین دلیل به «علمدار» مشهور بود.
نبرد در کربلا
سید ابن طاووس از ابومخنف نقل می‌کند که در عصر عاشورا، عباس در پی یافتن آب برای اهل‌بیت با دشمنان زیادی جنگید. پس از قطع شدن دست راست و سپس دست چپش، مشک آب را بر دهان گرفت و به نبرد ادامه داد تا اینکه توسط زید بن ورقاء حنفی و حکیم بن طفیل سنانی کشته‌شد. حسین واعظ کاشفی در روضةالشهدا او را شصت و هشتمین کشته کربلا می‌داند. برادر زاده ام‌البنین به نام عبدالله بن ابی محل بن حظام برای عباس امان‌نامه‌ای از سوی ابن زیاد آورد که ردش کرد. شیخ مفید می‌نویسد: عباس به همراه حسین بن علی (علیه‌السلام) برای آوردن آب به سمت فرات رفتند ولی سپاه عمر بن سعد مانع شدند. سپس او را محاصره و از حسین جدا کردند. عباس به تنهایی می‌جنگید تا بر زمین افتاد. در این هنگام او به دلیل زخم‌هایش نتوانست حرکت کند و زید و حکیم او را کشتند. بلاذری حرمله را قاتل عباس می‌داند و حکیم را کسی می‌داند که لباس عباس را از بدنش جدا کرد. او در زمان کشته‌شدن ۳۴ سال داشت[۸].
آرامگاه او در شمال شرقی آرامگاه حسین بن علی در کربلا قرار دارد و شیعیان مابین آرامگاه او و حسین بن علی را «بین الحرمین» می‌نامند. توسعه و بازسازی حرم وی در زمان شاه طهماسب صفوی و سپس نادر شاه صورت گرفت. پس از حمله وهابیون به کربلا مجدداً توسط فتحعلی شاه بازسازی گردید[۹].
در آثار هنری
به‌عنوان یکی از شخصیت‌های محوری حاضر در کربلا، عباس بن علی به‌طور گسترده‌ای در مراسم عزاداری محرم گرامی داشته می‌شود. در مراسم تعزیه، در شب عاشورا یک دور کامل به زندگی و اعمال او از ولادت تا شهادت اختصاص دارد. تمثال عباس بن علی، در بسیاری از آثار چوبی، قلمکاری، پرده‌داری و غیره کشیده می‌شود. یاد عباس، علاوه بر ایران در نقاط دیگر مانند جمهوری آذربایجان، شبه قاره هند و هرجایی که مراسم عاشورا برپا باشد گرامی داشته می‌شود. علی ربانی خلخالی می‌نویسد: عباس بن علی نزد شیعیان و حتی بسیاری از سایر پیروان ادیان، شخصیتی معنوی و بسیار ممتاز شمرده می‌شود و از احترام بسیاری برخوردار است[۱۰]. «ماه به روایت آه»، نوشته ابوالفضل زرویی نصرآباد عنوان کتابی است که زندگانی و شخصیت عباس بن علی را بیان می‌کند. نویسنده در این کتاب کوشیده تا از زبان دوازده راوی، ناگفته‌هایی از قبل و بعد از کشته شدن علمدار کربلا را با امانتداری، پایبندی به مستندهای تاریخی و روایی و پرهیز از اغراق، بیان کند. این نویسنده که به عنوان برگزیده جایزه ادبی کتاب سال عاشورا معرفی شده بود، با نگارش یادداشتی جایزه تندیس برترین اثر را به سید مهدی شجاعی تقدیم کرد.
علمداری
بر اساس تحقیق اردوبادی، اصفهانی در مقاتل الطالبیین[۱۱][۱۲]، تصریح کرده‌اند که امام حسین در صبح روز عاشورا پرچم سپاه خود را به دست عباس داده است[۱۳]، بلاذری در انساب الاشراف[۱۴] و ابونصر بخاری در سرّ السلسلة العلویة[۱۵]، نیز بر پرچمداری حضرت عباس تصریح کرده‌اند.
سقایت
بنابر منابع تاریخی، وقتی عبیدالله بن زیاد، هفتم محرم به عمر بن سعد دستور داد که به حسین (علیه‌السلام) و یارانش اجازه استفاده از آب فرات ندهد، امام حسین، عباس را فراخواند و سی سوار و بیست پیاده را با او همراه کرد تا مشک‌ها را پر از آب نمایند و به اردوگاه ببرند. عباس توانست محاصره دشمن را بشکند و آب را به اردوگاه برساند. در این حمله هیچ‌کس از اصحاب و یاران امام حسین شهید نشد، اما افرادی از لشگر عمر بن سعد کشته شدند[۱۶].
نپذیرفتن امان‌نامه‌ها
چنانکه در کتاب الفتوح ابن‌اعثم کوفی و مقتل خوارزمی آمده است، دو نفر برای عباس و برادران او در کربلا امان‌نامه فرستادند که عباس و برادرانش هر دو را رد کردند؛ امان‌نامه نخست را عبدالله بن ابی‌المحل بن حزام عامری آورد که برادرزاده ام‌البنین، مادر عباس بود. او توانست از عبیدالله بن زیاد امان‌نامه‌ای برای پسران عمه خود بگیرد و آن را توسط غلام خود برای آنها بفرستد. وقتی عباس و برادرانش این امان‌نامه را خواندند، گفتند که ما در امان خداوند هستیم و هیچ نیازی به چنین امان‌نامه ننگینی نداریم[۱۷].
امان‌نامه دوم را شمر بن ذی الجوشن در ظهر عاشورا به عباس و برادرانش پیشنهاد کرد و او را با عنوان «پسر عمه» صدا زد، اما جوابی نشنید. امام حسین (علیه‌السلام) به آنها گفت گرچه او فاسق است، اما جوابش را بدهید. شمر به آنها به شرط تسلیم شدن و اطاعت از یزید مژده امان داد. حضرت عباس، او و امان‌نامه‌اش را لعنت کرد و گفت: «ای دشمن خدا! مرگ بر تو که ما را به اطاعت از کفر و ترک همراهی برادرم حسین فرامی‌خوانی»[۱۸].
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ابوالفرج الاصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۸۹.
- ↑ مظفر، موسوعة بطل العلقمی، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۱۲.
- ↑ بهشتی، قهرمان علقمه؛ ۱۳۷۴ش، ص۴۳؛ مظفر، موسوعة بطل العلقمی، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۱۲.
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ج۱۱، ص۱۷۴۹۷.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۱۹۱؛ طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، ۱۳۹۰ق، ص۲۰۳.
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ج۱۱، ص۱۷۰۳۷.
- ↑ مظفر، موسوعة بطل العلقمی، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۱۲.
- ↑ جعفریان، رسول (۱۳۸۶). تاملی در نهضت عاشورا.
- ↑ موسوی المقرم، سید عبدالرزاق. سردار کربلا۲۵۳.
- ↑ مقتل الحسین؛ خوارزمی ج ۱، ص ۳۴۸ - ۳۴۹؛ الفتوح؛ ابن اعثم الکوفی ج ۵، ص ۹۳.
- ↑ ابوالفرج الاصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۹۰.
- ↑ شیخ مفید در الارشاد مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۵.
- ↑ اردوبادی، حیاة ابی‌الفضل العباس، ۱۴۳۶ق، ص۱۸۸-۱۸۹.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۸۷.
- ↑ بخاری، سر السلسلة العلویة، ۱۳۸۲ق، ص۸۸-۸۹.
- ↑ بخاری، سر السلسلة العلویة، ۱۳۸۲ق، ص۸۸-۸۹.
- ↑ خوارزمی، مقتل الحسین، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۴۸-۳۴۹؛ ابن اعثم الکوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۹۳.
- ↑ ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۷۱ش، ج۱۱، ص۱۶۲.
منابع
- ر. ک: کتاب مقاتل الطالبیین نوشتۀ ابوالفرج الاصفهانی.
- ر. ک: کتاب انساب الاشراف نوشتۀ بلاذری.
- ر. ک: کتاب الفتوح نوشتۀ ابن اعثم الکوفی.