۸۶٬۰۷۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' انجا ' به ' آنجا ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
از مهمترین | از مهمترین فرقه‌های تشیع و تسنن در نقدالحدیث حجیت یا عدم حجیت قول [[صحابه]] است. [[اهل سنت و جماعت|اهل تسنن]] معتقد به صورت مطلق قائل به حجیت قول صحابه و عالمان [[شیعه]] معتقد به عدم حجیت آن می‌باشند. در این مقاله به بررسی دیدگاه [[مذاهب اسلامی|فریقین]] در این مساله پرداخته شده است. | ||
== حجیت قول صحابه از منظر فریقین == | == حجیت قول صحابه از منظر فریقین == | ||
بحث دراین مساله در دو مرحله خواهد بود: | بحث دراین مساله در دو مرحله خواهد بود: | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۶: | ||
اما الامام احمدبن حنبل فهو ینظر الی عمل الصحابه و فتواهم بقریب من نظره الشافعی " فهی حجه عنده تلی الاحادیث الصحیحه و تتقدم علی المرسل من الاحادیث و الضعیف من الاخبار و ان کانت تلک الدعوی مخالفه للنص لم یلتفت الی ما خالفه کائنا من کان....فلم یکن یقدم علی الحدیث الصحیح عملا و لا رایا و لا قیاسا و لا قول صاحب و لا عدم علمه بالمخالف الذی یسمیه کثیر من الناس اجماعا و یقدمونه علی الحدیث الصحیح. – انتهی - <ref>المصدرالسابق ص 398-399</ref> | اما الامام احمدبن حنبل فهو ینظر الی عمل الصحابه و فتواهم بقریب من نظره الشافعی " فهی حجه عنده تلی الاحادیث الصحیحه و تتقدم علی المرسل من الاحادیث و الضعیف من الاخبار و ان کانت تلک الدعوی مخالفه للنص لم یلتفت الی ما خالفه کائنا من کان....فلم یکن یقدم علی الحدیث الصحیح عملا و لا رایا و لا قیاسا و لا قول صاحب و لا عدم علمه بالمخالف الذی یسمیه کثیر من الناس اجماعا و یقدمونه علی الحدیث الصحیح. – انتهی - <ref>المصدرالسابق ص 398-399</ref> | ||
بنابراین از منظر ائمه اربعه اهل سنت حجیت قول صحابه مشروط به عدم وجود سنت نبوی می‌باشد. در نتبیجه قول صحابه از منظر آنان حجیت | بنابراین از منظر ائمه اربعه اهل سنت حجیت قول صحابه مشروط به عدم وجود سنت نبوی می‌باشد. در نتبیجه قول صحابه از منظر آنان حجیت فی‌الجمله خواهد داشت. | ||
===2-اراء دانشمندان دیگر اهل سنت در موضوع قول صحابه === | ===2-اراء دانشمندان دیگر اهل سنت در موضوع قول صحابه === | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۸: | ||
غزالی | غزالی | ||
از منظرغزالی قول صحابه به صرف صحابه بودن فاقد حجیت بوده و ضمن بیان | از منظرغزالی قول صحابه به صرف صحابه بودن فاقد حجیت بوده و ضمن بیان آراءمختلف اهل سنت در معتبر دانستن ان، حجیت قول صحابه را بصورت مطلق - بدلیل عدم پشتوانه علمی- امری موهوم می‌داند. | ||
ایشان در المستصفی می‌نویسد: | ایشان در المستصفی می‌نویسد: | ||
...الأصل الثانی من الأصول الموهومة قول الصحابی وقد ذهب قوم إلى أن مذهب الصحابی حجة مطلقا، وقوم إلى أنه حجة إن خالف القیاس، وقوم إلى أن الحجة فی قول أبی‌بکر وعمر خاصة لقوله (ص): اقتدوا باللذین من بعدی وقوم إلى أن الحجة فی قول الخلفاء الراشدین إذا اتفقوا، | ...الأصل الثانی من الأصول الموهومة قول الصحابی وقد ذهب قوم إلى أن مذهب الصحابی حجة مطلقا، وقوم إلى أنه حجة إن خالف القیاس، وقوم إلى أن الحجة فی قول أبی‌بکر وعمر خاصة لقوله (ص): اقتدوا باللذین من بعدی وقوم إلى أن الحجة فی قول الخلفاء الراشدین إذا اتفقوا، | ||
ایشان ضمن بیان بطلان | ایشان ضمن بیان بطلان آراءذکر شده در نقد آنها می‌نویسد: | ||
والکل باطل عندنا، فإن من یجوز علیه الغلط والسهو ولم تثبت عصمته عنه فلا حجة فی قوله، فکیف یحتج بقولهم مع جواز الخطأ وکیف تدعى عصمتهم من غیر حجة متواترة، وکیف یتصور عصمة قوم یجوز علیهم الاختلاف، وکیف یختلف المعصومان، کیف وقد اتفقت الصحابة على جواز مخالفة الصحابة، فلم ینکر أبوبکر وعمر على من خالفهما بالاجتهاد بل أوجبوا فی مسائل الاجتهاد على کل مجتهد أن یتبع اجتهاد نفسه، فانتفاء الدلیل على العصمة، ووقوع الاختلاف بینهم وتصریحهم بجواز مخالفتهم فیه ثلاثة أدلة قاطعة. - انتهی –<ref>المستصفی ص 165</ref> | والکل باطل عندنا، فإن من یجوز علیه الغلط والسهو ولم تثبت عصمته عنه فلا حجة فی قوله، فکیف یحتج بقولهم مع جواز الخطأ وکیف تدعى عصمتهم من غیر حجة متواترة، وکیف یتصور عصمة قوم یجوز علیهم الاختلاف، وکیف یختلف المعصومان، کیف وقد اتفقت الصحابة على جواز مخالفة الصحابة، فلم ینکر أبوبکر وعمر على من خالفهما بالاجتهاد بل أوجبوا فی مسائل الاجتهاد على کل مجتهد أن یتبع اجتهاد نفسه، فانتفاء الدلیل على العصمة، ووقوع الاختلاف بینهم وتصریحهم بجواز مخالفتهم فیه ثلاثة أدلة قاطعة. - انتهی –<ref>المستصفی ص 165</ref> | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۶: | ||
اولا: افضلیت امت اسلام بر | اولا: افضلیت امت اسلام بر امتهای دیگر مستلزم ثبات قدم همه افراد امت اسلام در همه زمان‌ها و حالات نیست بلکه آیه شریفه بیانگر ثبات قدم نسبی امت اسلامی بر اصول و شریعت اسلامی است. | ||
بعلاوه آن‌که آیه شریفه در مقام بیان حجیت گفتار صحایه و امت اسلامی عصر رسالت نیست بلکه آیه در مقام بیان ملاک فضیلت امت اسلامی بر | بعلاوه آن‌که آیه شریفه در مقام بیان حجیت گفتار صحایه و امت اسلامی عصر رسالت نیست بلکه آیه در مقام بیان ملاک فضیلت امت اسلامی بر امتهای دیگر می‌باشد که آن هم بر اساس مفاد آیه مذکور، امر بمعروف و نهی از منکر است: | ||
ان اثبات الأفضلیة لهم على سائر الأمم، کما هو مفاد أفعل التفضیل فی کلمة (خیر أمة) لا تستلزم الاستقامة لکل فرد منهم على کل حال، بل تکفی الاستقامة النسبیة لافرادها، فیکون معناها ان هذه الأمة مثلا فی مفارقات أفرادها، أقل من الأمم التی سبقتها فهی خیرهم من هذه الناحیة، هذا إذا لم نقل أن الآیة انما فضلتهم من جهة تشریع الأمر بالمعروف لهم والنهی عن المنکر، کما هو ظاهر تعقیبها بقوله تعالى: تأمرون بالمعروف وتنهون عن المنکر، فلا تکون واردة فی مقام جعل الحجیة لأقوالهم أصلا – انتهی - | ان اثبات الأفضلیة لهم على سائر الأمم، کما هو مفاد أفعل التفضیل فی کلمة (خیر أمة) لا تستلزم الاستقامة لکل فرد منهم على کل حال، بل تکفی الاستقامة النسبیة لافرادها، فیکون معناها ان هذه الأمة مثلا فی مفارقات أفرادها، أقل من الأمم التی سبقتها فهی خیرهم من هذه الناحیة، هذا إذا لم نقل أن الآیة انما فضلتهم من جهة تشریع الأمر بالمعروف لهم والنهی عن المنکر، کما هو ظاهر تعقیبها بقوله تعالى: تأمرون بالمعروف وتنهون عن المنکر، فلا تکون واردة فی مقام جعل الحجیة لأقوالهم أصلا – انتهی - | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۱۵: | ||
ان التفضیل الوارد فیها انما هو بلحاظ المجموع - ککل – لا بلحاظ تفضیل کل فرد منها على کل فرد من غیرها لنلتزم لهم بالاستقامة على کل حال، ولذا لا نرى أیة منافاة بین هذه الآیة وبین ما یدل – لو وجد - على تفضیل حواری عیسى مثلا على بعض غیر المتورعین من الصحابة | ان التفضیل الوارد فیها انما هو بلحاظ المجموع - ککل – لا بلحاظ تفضیل کل فرد منها على کل فرد من غیرها لنلتزم لهم بالاستقامة على کل حال، ولذا لا نرى أیة منافاة بین هذه الآیة وبین ما یدل – لو وجد - على تفضیل حواری عیسى مثلا على بعض غیر المتورعین من الصحابة | ||
ثالثا: آیه مذکور در مقام بیان تفضیل امت اسلامی بر سائر | ثالثا: آیه مذکور در مقام بیان تفضیل امت اسلامی بر سائر امتهاست نه در مقام جعل حجیت برای همه گفتار و اعمالی که از صحابه پیامبر ص صادر می‌شود: | ||
انها واردة فی مقام التفضیل لا مقام جعل الحجیة لکل ما یصدر عنهم من أقوال وأفعال وتقریرات إذ هی أجنبیة عن هذه الناحیة، ومع عدم احراز کونها واردة لبیان هذه الجهة لا یمکن التمسک بها بحال. | انها واردة فی مقام التفضیل لا مقام جعل الحجیة لکل ما یصدر عنهم من أقوال وأفعال وتقریرات إذ هی أجنبیة عن هذه الناحیة، ومع عدم احراز کونها واردة لبیان هذه الجهة لا یمکن التمسک بها بحال. | ||
| خط ۱۵۴: | خط ۱۵۳: | ||
ایشان در نقد استناد به روایات مذکور در حجیت قول صحابه می‌نویسد: | ایشان در نقد استناد به روایات مذکور در حجیت قول صحابه می‌نویسد: | ||
وأول ما یرد على الروایة الأولى ونظائرها من الروایات الآمرة بالاقتداء بهم، استحالة صدور مضمونها من المعصوم لاستحالة ان یعبدنا الشارع بالمتناقضین، وتناقض سیرة الخلفاء فی نفسها من أوضح الأمور لمن قرأ تأریخهم واستقرأ ما صدر عنهم من أحداث. وحسبک ان سیرة الشیخین مما عرضت على الإمام علی ( | وأول ما یرد على الروایة الأولى ونظائرها من الروایات الآمرة بالاقتداء بهم، استحالة صدور مضمونها من المعصوم لاستحالة ان یعبدنا الشارع بالمتناقضین، وتناقض سیرة الخلفاء فی نفسها من أوضح الأمور لمن قرأ تأریخهم واستقرأ ما صدر عنهم من أحداث. وحسبک ان سیرة الشیخین مما عرضت على الإمام علی (علیه‌السلام) یوم الشورى، فأبى التقید بها ولم یقبل الخلافة لذلک، وقبلها عثمان وخرج علیها بإجماع المؤرخین، وفی أیام خلافة الامام، نقض کل ما أبرمه الخلیفة عثمان، وخرج على سیرته سواء فی توزیع الأموال أم المناصب أم أسلوب الحکم، والشیخان نفسهما مختلفا السیرة، فأبوبکر ساوى فی توزیع الأموال الخراجیة وعمر فاوت فیها، وأبوبکر کان یرى طلاق الثلاث واحدا، وعمر شرعه ثلاثا، وعمر منع عن المتعتین، ولم یمنع عنهما الخلیفة الأول ونظائر ذلک أکثر من أن تحصى وعلى هذا، فأیة هذه السیر هی السنة؟ وهل یمکن ان تکون کلها سنة حاکیة عن الواقع، وهل یتقبل الواقع الواحد حکمین متناقضین ؟! <ref>الاصول العامه للفقه المقارن ص 140-138</ref> | ||
مضمون گفتار فوق بیان تناقض در سیره خلفا با یکدیگر است بنابراین چگونه شارع امر به تبعیت از سیره‌های متناقض اصحاب می‌کند؟ | مضمون گفتار فوق بیان تناقض در سیره خلفا با یکدیگر است بنابراین چگونه شارع امر به تبعیت از سیره‌های متناقض اصحاب می‌کند؟ | ||
| خط ۱۷۸: | خط ۱۷۷: | ||
در موسوعه مذکور به نقد این دلیل توسط ناقدین - دراینکه دلیل مذکور اختصاص به باب تعارض داشته وفقط اوثقیت نقل صحابه را نسبت به دیگران ثابت می‌کند- اینچنین اشاره شده است: | در موسوعه مذکور به نقد این دلیل توسط ناقدین - دراینکه دلیل مذکور اختصاص به باب تعارض داشته وفقط اوثقیت نقل صحابه را نسبت به دیگران ثابت می‌کند- اینچنین اشاره شده است: | ||
فرد هذاالدلیل: ….بانه غریب عن المقام و الترجیح و الثناء و المدح الوارد عن جمهور العلماء عند التعارض خاص فیما نقل من | فرد هذاالدلیل: ….بانه غریب عن المقام و الترجیح و الثناء و المدح الوارد عن جمهور العلماء عند التعارض خاص فیما نقل من آثار عن الرسول فالدلیل خاص فی تراجیح الروایا ت و ان نقلهم اوثق من غیرهم – انتهی - <ref>موسوعه اصول الفقه المقارن ج 4ص 212</ref> | ||
4-روایاتی که بر لزوم محبت به صحابه دارد: | 4-روایاتی که بر لزوم محبت به صحابه دارد: | ||
| خط ۱۹۲: | خط ۱۹۱: | ||
== نتیجه == | == نتیجه == | ||
از مباحثی که در موضوع حجیت قول صحابه از برخی اعلام اهل سنت نقل شد معلوم گردید که هیچیک از این ادله وافی به مقصود قائلین به حجیت قول صحابه نمی‌باشد لازم به ذکر است که بیشتر اهل سنت بویژه متاخرین از آنان گرچه برای صحابه ارزش و اعتبار خاصی قائلند اما گفتار و سنت اصحابه از منظر آنان حجیت نداشته و آن را جزء سنت نبوی نمی‌دانند. | از مباحثی که در موضوع حجیت قول صحابه از برخی اعلام اهل سنت نقل شد معلوم گردید که هیچیک از این ادله وافی به مقصود قائلین به حجیت قول صحابه نمی‌باشد لازم به ذکر است که بیشتر اهل سنت بویژه متاخرین از آنان گرچه برای صحابه ارزش و اعتبار خاصی قائلند اما گفتار و سنت اصحابه از منظر آنان حجیت نداشته و آن را جزء سنت نبوی نمی‌دانند. | ||
| خط ۱۹۸: | خط ۱۹۶: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:مقاله‌ها]] | ||
[[رده:علوم مقارن]] | [[رده:علوم مقارن]] | ||